Ինչո՞ւ լինել լավը, եթե Աստված չկա

[Չամիչ]

Այսինքն ուզում եք ասել, որ մարդ առանց Աստծո պիտի լինի լավը? Աստծով չպետք է պայմանավորված լինի բարոյական լինելը?
Այսինքն Աստծուն հորինել են, ընդամենը, մարդկանց կառավարելի դարձնելու համար?
Ինչու եմ ես փորձում լինել բարեյական, որովհետեւ վախենում եմ Աստծո պատժից? Այսինքն, եթե ապացուցվի, որ Աստված չկա ես անմիջապես կկորցնեմ իմ բարոյականությունը?
Այսինքն Աստծուն չհավատացող բարոյականը իսկական բարոյական է, իսկ Աստծուն հավատացողը կեղծ? Այսինքն եթե ես Աստծուն հավատում եմ կնշանակի դուք չեք հավատում, որ իսկապես բարոյական արժեքների կողմնակից եմ?
Մի տեսակ տհաճ խոսակցություն ա ստացվում?
Jarre ջան դու հավատում ես Աստծուն?

[Tig]

Այսինքն ուզում եք ասել, որ մարդ առանց Աստծո պիտի լինի լավը? Աստծով չպետք է պայմանավորված լինի բարոյական լինելը?
Այսինքն Աստծուն հորինել են, ընդամենը, մարդկանց կառավարելի դարձնելու համար?
Ինչու եմ ես փորձում լինել բարեյական, որովհետեւ վախենում եմ Աստծո պատժից? Այսինքն, եթե ապացուցվի, որ Աստված չկա ես անմիջապես կկորցնեմ իմ բարոյականությունը?
Այսինքն Աստծուն չհավատացող բարոյականը իսկական բարոյական է, իսկ Աստծուն հավատացողը կեղծ? Այսինքն եթե ես Աստծուն հավատում եմ կնշանակի դուք չեք հավատում, որ իսկապես բարոյական արժեքների կողմնակից եմ?
Մի տեսակ տհաճ խոսակցություն ա ստացվում?
Jarre ջան դու հավատում ես Աստծուն?

Չամիչ ջան էլի լրիվ խառնում ես իրար:
Կոնկրետ ես ասում եմ, որ մարդու բարոյականությունը պայմանավորված չի, ավելի ճիշտ պիտի պայմանավորված չլինի Աստծո գոյությամբ կամ չգոյությամբ: Ու հաստատ սրանից չի հետևում, որ հավատացյալ լինել նշանակում է կեղծ բարոյական արժեքների կրող լինել:
Ես հավատում եմ, ավելի ճիշտ ոչ թե հավատում եմ այլ գիտեմ, որ Աստված կա, ավելի ճիշտ իմ համար ինքը ուղղակի գերագույն գիտակցություն է ոչ թե գրքերում ներկայացված ԱՆՁ: Բայց չեմ ընդունում, որ նրա լինելու ընդունելուց է կախված իմ բարոյականության արժեհամակարգը:

[Չամիչ]

Չամիչ ջան էլի լրիվ խառնում ես իրար:
Կոնկրետ ես ասում եմ, որ մարդու բարոյականությունը պայմանավորված չի, ավելի ճիշտ պիտի պայմանավորված չլինի Աստծո գոյությամբ կամ չգոյությամբ: Ու հաստատ սրանից չի հետևում, որ հավատացյալ լինել նշանակում է կեղծ բարոյական արժեքների կրող լինել:
Ես հավատում եմ, ավելի ճիշտ ոչ թե հավատում եմ այլ գիտեմ, որ Աստված կա, ավելի ճիշտ իմ համար ինքը ուղղակի գերագույն գիտակցություն է ոչ թե գրքերում ներկայացված ԱՆՁ: Բայց չեմ ընդունում, որ նրա լինելու ընդունելուց է կախված իմ բարոյականության արժեհամակարգը:

Ինչն եմ խառնում իրար? ուզում եմ հասկանալ թեմայի ասելիքը որն ա?
Ես էլ եմ էն կարծիքին, որ հավատով չի պայմանավորված բարոյականությունը, բայց, ստեղծվում ա էնպիսի տպավորություն, որ շատերը ի հեճուկս կեղծ հավատացյալների պատրաստ են հավատից հրաժարվել: Այսինքն եթե կան մի շարք կեղծ բարեպաշտ Աստվածապաշտներ կնշանակի դա առիթ ա տալիս հավատը ընդհանուր առմամբ որակել որպես կեղծ արժեք, անիմաստ երեւույթ:
Սենց ա ստացվում, մենք չենք ուզում հավատալ էն Աստծուն ում հավատում են էն մարդիկ ովքեր իրականում շատ հեռու են բարեպաշտ ու բարոյական կոչվելուց: Նման կեղծ բարեպաշտներ իրականում շատ շատ են:

[Jarre]

Ժառ, քո կարծիքը ոնց-որ չկար, կգրե՞ս

Սիրով

Առանձին-առաձին գրառումներով կգրեմ կարծիքս որ կարդալը հեշտ լինի։ Համ էլ չեք ասի, էլի էկավ մի կիլոմետր գրեց ու ռադ էղավ

Կարճ ու կոնկրետ պատասխանս. այս պահին ես կարծում եմ, որ բարոյականությունը ստեղծագործություն չի, այլ պրոցեսի արդյունքում ձևավորված և ձևավորվող մի բան է (չեմ ուզում կոնկրետ տերմին գործածել)։ Մարդը կարող է լինել շատ բարի ու բարոյական առանց Աստծու գոյությունը ընդունելու կամ Աստծուն հաշվի առնելու։

Մինչ հետագա բացատրությանը անցնելը ուզում եմ մի բան նշել։ Ինձ համար շատ կարևոր մի բան։ Ես ԿԱՐԾԻՔ բառին սկսել եմ մեծ լրջությամբ վերաբերվել։ Իմ ընկալմամբ շատ հարցերում «կարծիք»-ը մի բան չի, որ պիտի ձևավորվի ու տենց մնա։ Մենք ժամանակի ու տարածության մեջ շարժվող օբեկտներ ենք։ Մեր պատկերացրած տիեզերքը, ժամանակը, տարածությունը իրանք անդադար պրոգրեսի մեջ են։ Հետևաբար անիմաստ եմ համարում էտ պրոգրեսի ու պրոցեսի մեջ ինչ որ մի բան սառեցնելը։

Հատկապես անիմաստ եմ համարում ԿԱՐԾԻՔ սառեցնելը, երբ տեղի են ունենում նորանոր բացահայտումներ, կատարվում են հետաքրքիր փորձեր, հայտնվում են տարբեր կարծիքներ և այլն։ Հետևաբար այն ինչ որ ես այստեղ գրում եմ, դա այս ժամանակահատվածում ունեցած իմ վերաբերմունքն ա տվյալ հարցի մասին։ Էսօրվա իմ գիտելիքների, մինչև հիմա ապրածս կյանքի փորձի վրա հիմնված տեսակետ, կարծիք։

Ես միշտ մտածում եմ, միշտ ուսումնասիրում եմ, լսում եմ կարծիքներ.... Հետևաբար ԿԱՐԾԻՔՍ աշխատում եմ պահել պրոգրեսի մեջ։ Ինքը սառած ու քարի վրա փորագրված չի, այլ կենդանի ա։ Մեծանում ա, փոխվում ա, նորանոր հատկություններ ա ձեռք բերում....

Ու էս հարցում իմ գրածը ավելի շատ ոչ թե կարծիք ա, այլ մի բան, ինչի շուրջ ես մտածում եմ, հակված եմ այդպես մտածել։ Մտքեր, որոնք ես տվյալ պահին իրականությանը ավելի մոտ եմ համարում։

[Jarre]

Դե կարծում եմ, որ Աստծու ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետները արդեն պարզ են։

Փորձեմ ներկայացնել էվոլյուցիայի ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետներ։

Շատ հետաքրքիր կլինի լսել կարծիքներ, մեկնաբանություններ այս տեսությունների, թեորիաների մասին։

ԱՌԱՋԻՆ
ԲՆԱԿԱՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆ

Շատ ընդհանրացված ու կոպիտ ասած համաձայն բնական ընտրության տեսության ամենակարևոր բանը դա կյանքի, գեների անդադար շարունակությունը ապահովելն ա։

Էվոլյուցիայի ընթացքում տեսակները ձեռք են բերում նորանոր հատկություններ և ենթարկում են իրենք իրենց փոփոխությունների՝ կյանքի նորանոր պայմաններին հարմարվելու համար։

Օրինակ՝

Ամուսինների իրար հավատարիմ լինելը, իրար խնամելը, սիրելը, միասին ապրելը ստեղծում է բարենպաստ պայմաններ երեխայի՝ էմոցիոնալ և ֆիզիկական առողջ մեծանալու համար։

Կյանքը կարևոր համարելը նպաստում է ավելի շատ կյանքերի ու գեների տարածմանը։

Ուրիշներին օգնելը նպաստում է նրանց և նրանց երեխաների կյանքի շարունակությանը և նորանոր կյանքեր առաջ բերելեուն։

Կյանքի շարունակության համար ավելի բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու համար բնական ընտրությունը դրդել է փորձել տարբեր հասարակարգեր և կառավարման միջոցներ՝ հասնելու և գտնելու մաքսիմալ հարմարը։ Այստեղ իմ կարծիքով կարևոր է հասկանալ, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տվյալ պահի գոյություն ունեցող վիճակը դա լավագույնն ա, որ մարդկությունը կարար հասներ։

Այստեղ կարելի ա մտածել, որ չի կարա լավագույնը լինի, որովհետև ես ավելի լավ տեսակետ ու տարբերակ ունեմ։ Բայց, եթե փաստը այն է, որ դու ունես ավելի լավ տարբերակ, բայց ձեռք չես բերել հնարավորություն այդ ավելի լավ տարբերակը ռեալիզացնելու, ուրեմն դա կարա նշանակի, որ կյանքի շղթայում կան քեզանից ավելի ուժեղները ու իրերի տվյալ համակարգում այսօրվա համակարգը լավագույնն ա, բայց մի վայրկյան հետո լավագույնը կարա փոխվի ու դառնա ավելի լավագույն։

Եվ այլն, և այլն.....

[Sambitbaba]

Դե կարծում եմ, որ Աստծու ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետները արդեն պարզ են։

Առաջին հայացքից՝ պարզ են, չնայած վիճելի: Բայց երբ ավելի լրջորեն եմ նայում ասածիդ, իսկ գրառմանդ միայն քանակն արդեն բավական է, որպեսզի մարդ լրջորեն վերաբերվի կատարածդ աշխատանքին, - երբ լրջորեն եմ նայում, ես կորցնում եմ տեսակետիդ թելը:

Չամիչը քեզ հարցնում է. "Jarre ջան դու հավատու՞մ ես Աստծուն":

Դու պատասխանում ես. "Չամիչ ջան, անկեղծ ասած հարցդ ինձ համար բավական դժվար է։ Դեռևս այս հարցի պատասխանը իմ մոտ այո, կամ ոչ չէ։"

Առաջին հայացքից կարծես ամեն ինչ նորմալ է, և պատասխանդ էլ լրիվ լոյալ դիրքերի վրա. մեջտեղում կանգնած, հավասար կարծիքի ես /առայժմ/ "այո"-ի և "ոչ"-ի նկատմամբ, նույնիսկ, ինչպես ասում ես, քիչ ավելի "հակված ես եղել հավատալ": Բայց, երբ խոսում ես երկար տարիների որոնումնորիդ մասին, այնպիսիր տպավորություն է ստացվում, որ դու այնտեղ ոչ թե Աստծո գոյությունն ես փնտրել, այլ Աստծո չը-գոյությունը:

Նախ, ի՞նչ ասել է "Հավատացյալ Աստված": Մի՞թե կարող է Աստված հավատացյալ կամ անհավատ լինել: Նա պիտի հավատա, որ Ինքը կա՞, թե՞ պիտի չհավատա, որ Ինքը կա: Եթե դու մտածում ես քո մասին, դու հավատու՞մ ես, որ դու կաս: Իսկ եթե ես եմ մտածում իմ մասին, ես չե՞մ հավատում, որ ես կամ… Սրանո՞վ պիտի որոշենք մեր հավատացյալ լինել-չլինելը:

Իսկ ի՞նչ ասել է "Գիտնական Աստված": Եթե դու, - ասենք թե, - ընդունել ես "Գիտնական Աստծո" գոյությունը, համաձա՞յն ես, որ դու արդեն հավատացյալ ես դարձել: Հիմա. դու էլ ես հավատացյալ, Նետն էլ է հավացյալ: /Նետ ջան, մի նեղացիր հա՞: Այս հարցում ես ավելի շատ քո կողմից եմ:/ Բայց Նետի հետ դուք համաձայն չեք հավատի հարցերում: Ինչու՞: Որովհետև Նետինը՝ "Տգե՞տ Աստված" է:
Ո՞ր մի հավատացյալն է հավատում "Տգետ Աստծո": Եվ կարո՞ղ է արդյոք այս անծայրածիր Տիեզերք-մեքենայի ստեղծողը "Գերգիտնական Աստված" չլինել:

Ուզում եմ ասել, Ջառ ջան, որ եթե Աստծո գոյությունն ընդունելու համար քեզ նրա գիտնական լինելն է պակասում, ուրեմն արխային կարող ես ընդունել… Կարող ենք վիճել, կա՞ Աստված, թե ոչ: Բայց եթե կա, - Նրա գիտնական լինելն աքսիոմա է:

Նետ, գոնե այստեղ համաձա՞յն ես հետս…

Հետո մի բան էլ կա, Ջառ ջան: /Նետ ջան, ականջներդ փակիր:/

Ինձ թվում է, թե կրոնն այն տեղը չէ, որտեղ պետք է փնտրել Աստծոն: Տես, դու ասում ես. "Ուսումնասիրել եմ բազմաթիվ կրոններ, փորձել եմ հասկանալ տվյալ կրոնների աշխարհահայացքները, սկզբունքները և այլն։ Ուսումնասիրել եմ նաև տարբեր գիտական տեսություններ։" Իսկ այդ ջանադիր աշխատանքի ընթացքում, երբե՞ք, որևէ օրինաչափություններ, աչքիդ չե՞ն ընկել: Օրինակ, որ այդ բոլոր կրոններում, նրանց բազում ճյուղավորումների մեջ, յուրաքանչյուր առանձին վերցրած ճյուղավորում, - լինի դա ուղղափառ, կաթողիկ, գրիգորյան, առաքելական, սուիտ, շիննիտ, էլ ում ասեմ, կրակապաշտ, սատանիստ, - այս բոլորը, մի՞թե միահամուռ չեն գոչում, որ Աստված՝ միակն է, հենց այն, որին հենց կոնկրետ ի՛ր ճյուղավորումն է երկրպագում, թեկուզև այդ ճյուղավորումը լինի մեկուկես մարդուց բաղկացած… Իսկ մնացած բոլորի աստվածները Աստված չեն… Չի՞ նշանակում սա արդյոք, որ կոնկրետ մի խումբ մարդկանց համար՝ մնացած ամբողջ մարդկությունն աթեիստ է, եթե միակ հնարավոր Աստված՝ հենց այդ փոքրիկ խմբի Աստված է:

Ստացվում է, որ կրոնի մեջ Աստծոն փնտրելը նույն բանն է, ինչ փնտրես Նրան աթեիզմի մեջ: Երբևիցէ փորձած կա՞ս… Ես, օրինակ, ժամանակին արել եմ… Ու երևի հենց դա օգնեց ինձ հասկանալ, որ անիմաստ է Աստված փնտրելը. Նա ոչ փախել է մեզանից, ոչ էլ թաքնվել:

[Jarre]

Առաջին հայացքից՝ պարզ են, չնայած վիճելի: Բայց երբ ավելի լրջորեն եմ նայում ասածիդ, իսկ գրառմանդ միայն քանակն արդեն բավական է, որպեսզի մարդ լրջորեն վերաբերվի կատարածդ աշխատանքին, - երբ լրջորեն եմ նայում, ես կորցնում եմ տեսակետիդ թելը:

Sambitbaba ջան, տեսակետիս թելը սա է. կա մարդ որ բարի ա, անում ա լավ բաներ ՀԱՇՎԻ ԱՌՆԵԼՈՎ Աստծուն։ Կա մարդ էլ որ բարի ա, անում ա լավ բաներ ՀԱՇՎԻ ԱՌՆԵԼՈՎ էվոլյուցիան, բնությունը, մարդուն։

Ստեղ ինձ համար երկու կարևոր պարզաբանում.
1) «հաշվի առնելու» տակ նկատի չունեմ կոնկրետ մի բան՝ վախ, հարգանք, այլ ընդհանուր՝ ինչպես որ ամեն մարդ թողնում է որ դա իր վրա ազդի։
2) նշելով, որ մարդ կա որ հաշվի ա առնում էվոլյուցիան, բնությունը, մարդուն ես չեմ փորձում դա տարանջատել Աստծուն հավատացողից, քանի որ Աստծուն հավատալ ոմանց համար կարա նշանակի բնություն, մարդ և այլն.... Էս սահմանագծով պարզապես ուզում եմ ցույց տալ տարբեր աշխարհահայացքները և մղիչ ուժերը։

Չամիչը քեզ հարցնում է. "Jarre ջան դու հավատու՞մ ես Աստծուն":

Դու պատասխանում ես. "Չամիչ ջան, անկեղծ ասած հարցդ ինձ համար բավական դժվար է։ Դեռևս այս հարցի պատասխանը իմ մոտ այո, կամ ոչ չէ։"

Առաջին հայացքից կարծես ամեն ինչ նորմալ է, և պատասխանդ էլ լրիվ լոյալ դիրքերի վրա. մեջտեղում կանգնած, հավասար կարծիքի ես /առայժմ/ "այո"-ի և "ոչ"-ի նկատմամբ, նույնիսկ, ինչպես ասում ես, քիչ ավելի "հակված ես եղել հավատալ": Բայց, երբ խոսում ես երկար տարիների որոնումնորիդ մասին, այնպիսիր տպավորություն է ստացվում, որ դու այնտեղ ոչ թե Աստծո գոյությունն ես փնտրել, այլ Աստծո չը-գոյությունը:

Գուցե այդպիսի տպավորություն ես ստացել, բայց ես այդ ժամանակահատվածում ես երբեք չեմ փորձել փնտրել Աստծու չգոյությունը։

Նախ, ի՞նչ ասել է "Հավատացյալ Աստված": Մի՞թե կարող է Աստված հավատացյալ կամ անհավատ լինել: Նա պիտի հավատա, որ Ինքը կա՞, թե՞ պիտի չհավատա, որ Ինքը կա: Եթե դու մտածում ես քո մասին, դու հավատու՞մ ես, որ դու կաս: Իսկ եթե ես եմ մտածում իմ մասին, ես չե՞մ հավատում, որ ես կամ… Սրանո՞վ պիտի որոշենք մեր հավատացյալ լինել-չլինելը:

Իսկ ի՞նչ ասել է "Գիտնական Աստված": Եթե դու, - ասենք թե, - ընդունել ես "Գիտնական Աստծո" գոյությունը, համաձա՞յն ես, որ դու արդեն հավատացյալ ես դարձել: Հիմա. դու էլ ես հավատացյալ, Նետն էլ է հավացյալ: /Նետ ջան, մի նեղացիր հա՞: Այս հարցում ես ավելի շատ քո կողմից եմ:/ Բայց Նետի հետ դուք համաձայն չեք հավատի հարցերում: Ինչու՞: Որովհետև Նետինը՝ "Տգե՞տ Աստված" է:
Ո՞ր մի հավատացյալն է հավատում "Տգետ Աստծո": Եվ կարո՞ղ է արդյոք այս անծայրածիր Տիեզերք-մեքենայի ստեղծողը "Գերգիտնական Աստված" չլինել:

Ուզում եմ ասել, Ջառ ջան, որ եթե Աստծո գոյությունն ընդունելու համար քեզ նրա գիտնական լինելն է պակասում, ուրեմն արխային կարող ես ընդունել… Կարող ենք վիճել, կա՞ Աստված, թե ոչ: Բայց եթե կա, - Նրա գիտնական լինելն աքսիոմա է:

Sambitbaba ջան, ինչքան ուրախ եմ, որ անդրադարձար էս հարցին։
Ստեղ ես գիտե՞ս խնդիրը ոնց եմ տեսնում։
Նայիր, եթե Աստծուն ընդունել չընդունելը լիներ ՊԱՐԶԱՊԵՍ ընդունել չընդունելու հարց.... Բայց իմ կարծիքոդ դա տենց չի։
Սովորաբար (կրկնում եմ նկատի ունեմ Աբրահամական երեք կրոնները՝ հուդաիզմ, իսլամ, քրիստունեություն) գոյությունը ընդունողը ՊԻՏԻ հավատա, վստահի, ճիշտ համարի բաներ, որոնք եթե ուրիշը աներ նրան կկոչեր տեռորիստ, ցեղասպանություն անող, դիկտատոր.... Բայց էս դեպքում եթե գրված ա, ուրեմն ճիշտ ա։

Նաև թշնամությունը.....

Ես իմ կյանքում միշտ երազել եմ որ մարդիկ հարգեն իրար, սիրեն, ընդունեն տարբեր տեսակետներ։ Բայց այսօր մարդիկ Աստծու հարցում տարրական տարաձայնությունների պատճառով իրար կոկորդ են կտրում։

Վստահ եմ դու ջոգում ես որ իմ ասածներ ԵԹԵ-ներ չեն։ Դրանք փաստ են։ Էսօր, մեր աչքի առաջ կատարվող փաստ։

Ու ես սա չեմ կարա Աստծու հետ չկապեմ, քանոր իր ինչպես Աստվածաշուչնա ա սում, ավելի ճիշտ՝ Հիսուը Քրիստոսը՝ «իրենց պտուղներից ճանաչեք նրանց»։

«Հավատացյալ Աստած» ասելով նկատի եմ ունեցել մարդկանց պատկերացումը Աստծու մասին, թե իբր Աստծու դուրը պիտի գա երբ մարդիկ անում են բաներ, որոնց մասին պատկերացում չունեն, բայց անում են, որովհետև իրանց կարծիքով Աստված ա ասել, կամ որ իրա դուրը գալիս են մարդիկ ովքեր սիրով պատրաստ են արդարացնել նույն բաները ինչ արեցին Հիթլերը, Ստալինը միայն այն բանի համար, որ դա իրանց Աստվածն ա արել, կամ որ մարդիկ պատրաստ են իրար ծեծել, սպանել քանի որ ունեն տարբեր կրոնական տեսակետներ։

Ուզում եմ ասել, որ եթե Աստված իսկապես ստեղծել է այս ամենը, ուրեմն ինքը ավելի շատ գիտնական ա։ Ու հետևաբար լինելով նման մեծ բանականության տեր անձնավորություն, իմ պատկերացմամբ ինքը պիտի ավելի շատ հավանություն տա աթեիստին, քան հավատցյալին, որովհետև աթեիստի մտածելակերպը ավելի մոտիկ ա ստեղծագործող (փաստորեն՝ գիտնական) Աստծու մտածելակերպին։

Ինձ թվում է, թե կրոնն այն տեղը չէ, որտեղ պետք է փնտրել Աստծոն: Տես, դու ասում ես. "Ուսումնասիրել եմ բազմաթիվ կրոններ, փորձել եմ հասկանալ տվյալ կրոնների աշխարհահայացքները, սկզբունքները և այլն։ Ուսումնասիրել եմ նաև տարբեր գիտական տեսություններ։" Իսկ այդ ջանադիր աշխատանքի ընթացքում, երբե՞ք, որևէ օրինաչափություններ, աչքիդ չե՞ն ընկել: Օրինակ, որ այդ բոլոր կրոններում, նրանց բազում ճյուղավորումների մեջ, յուրաքանչյուր առանձին վերցրած ճյուղավորում, - լինի դա ուղղափառ, կաթողիկ, գրիգորյան, առաքելական, սուիտ, շիննիտ, էլ ում ասեմ, կրակապաշտ, սատանիստ, - այս բոլորը, մի՞թե միահամուռ չեն գոչում, որ Աստված՝ միակն է, հենց այն, որին հենց կոնկրետ ի՛ր ճյուղավորումն է երկրպագում, թեկուզև այդ ճյուղավորումը լինի մեկուկես մարդուց բաղկացած… Իսկ մնացած բոլորի աստվածները Աստված չեն… Չի՞ նշանակում սա արդյոք, որ կոնկրետ մի խումբ մարդկանց համար՝ մնացած ամբողջ մարդկությունն աթեիստ է, եթե միակ հնարավոր Աստված՝ հենց այդ փոքրիկ խմբի Աստված է:

Այո՛։

Շատ լավ ես նկատել։ Բրավո՛։

Էս էն մտքերից մեկն ա, որի մասին ես շատ երկար մտածում եմ։ Էս առումով քննարկում անցկացնելու ահավոր մեծ ցանկություն ունեմ։ Ուղղակի ժամանակս ա սուղ
Բայց մոտակա ժամանակներս շատ կուզենմ մի քիչ փակագծերը բացենք։

Sambitbaba, բոլորս էլ աթեիստ ենք
Աթեիստ ինչ որ Աստծու հանդեպ
Չենք ընդունում տվյալ Աստծուն կամ կրոնին, հետևաբար նրանց աշխարհահայացքները, հետևաբար չենք ապրում ու առաջնորդվում դրանցով, հետևաբար տվյալ կրոնի հավատացյալի ու Աստծու ( ) համար աթեիստ ենք, անգամ եթե ընդունում ես այլ Աստծու։

Ստացվում է, որ կրոնի մեջ Աստծոն փնտրելը նույն բանն է, ինչ փնտրես Նրան աթեիզմի մեջ: Երբևիցէ փորձած կա՞ս… Ես, օրինակ, ժամանակին արել եմ… Ու երևի հենց դա օգնեց ինձ հասկանալ, որ անիմաստ է Աստված փնտրելը. Նա ոչ փախել է մեզանից, ոչ էլ թաքնվել:[/QUOTE]

[Նետ]

Իսկ ի՞նչ ասել է "Գիտնական Աստված": Եթե դու, - ասենք թե, - ընդունել ես "Գիտնական Աստծո" գոյությունը, համաձա՞յն ես, որ դու արդեն հավատացյալ ես դարձել: Հիմա. դու էլ ես հավատացյալ, Նետն էլ է հավացյալ: /Նետ ջան, մի նեղացիր հա՞: Այս հարցում ես ավելի շատ քո կողմից եմ:/ Բայց Նետի հետ դուք համաձայն չեք հավատի հարցերում: Ինչու՞: Որովհետև Նետինը՝ "Տգե՞տ Աստված" է:
Ո՞ր մի հավատացյալն է հավատում "Տգետ Աստծո": Եվ կարո՞ղ է արդյոք այս անծայրածիր Տիեզերք-մեքենայի ստեղծողը "Գերգիտնական Աստված" չլինել:

Ուզում եմ ասել, Ջառ ջան, որ եթե Աստծո գոյությունն ընդունելու համար քեզ նրա գիտնական լինելն է պակասում, ուրեմն արխային կարող ես ընդունել… Կարող ենք վիճել, կա՞ Աստված, թե ոչ: Բայց եթե կա, - Նրա գիտնական լինելն աքսիոմա է:

Նետ, գոնե այստեղ համաձա՞յն ես հետս…

Հետո մի բան էլ կա, Ջառ ջան: /Նետ ջան, ականջներդ փակիր:/

Սամո երբ խոսքիդ մեջ ինձ հիշում ես, նեղություն քաշիր ինձ տեղեկացնելու, թէ չէ այդպես էլ կարող ա չնկատեմ :
Աստծո գիտնական կամ ավելի ճիշտ սուպերգիտնական լինելու մեջ կասկած չի կարող լինել: Գրված է որ «Աստված գիտությունով հիմնեց աշխարհը»: Բայց երբ մարդկայինին հասանելի գիտությունով ես փորձում գտնել Աստծուն, դա նման ա նրան որ ձեռքի լուսարձակով Արեգակին որոնես:Հավատացեք որ ինքս շատ շատ եմ սիրում գիտությունը, հատկապես տեխնիկական գիտությունները: Գիտություն ունենալը շատ լավ բան է, ասկայն Աստված գիտությունից առավել արժևորեց հավատքը: Որովհետև սա է այն դուռը որով կարող ես մտնել հավիտենություն: Պատկերացնենք մահճակալում մեռնող մարդուն, Ինչքան էլ նա խելք կուտակած լինի, վերջին վարկյանին դա նրան մեկ լումայի օգուտ կամ մխիթարություն չի տալու:

[Sambitbaba]

Սամո երբ խոսքիդ մեջ ինձ հիշում ես, նեղություն քաշիր ինձ տեղեկացնելու, թէ չէ այդպես էլ կարող ա չնկատեմ :

Ընդհանրապես, ես կարծում էի, թե ֆորումը, դա "կուժ քեզ եմ ասում, կուլա դու լսիր"-ի պատմությունն է, այսինքն, եթե մի տեղ հիշատակել եմ Մեֆի կամ Ուլանայի անունը, դա չի նշանակում, որ դու կամ Տրիբունը չպիտի կարդաք: Եթե համարում ես, որ կարծիքս սխալ է, հարց չկա, համարդ տուր, մյուս անգամ նախապես կզանգեմ, Նետ ջան:

Աստծո գիտնական կամ ավելի ճիշտ սուպերգիտնական լինելու մեջ կասկած չի կարող լինել: Գրված է որ «Աստված գիտությունով հիմնեց աշխարհը»:

Թե հակառակ մի բան ասեմ, թքիր երեսիս:

Բայց երբ մարդկայինին հասանելի գիտությունով ես փորձում գտնել Աստծուն, դա նման ա նրան որ ձեռքի լուսարձակով Արեգակին որոնես:

Իսկ ինչու՞ պիտի Արեգակին ընդհանրապես որոնես: Մի՞թե բացարձակ փաստ չէ Արեգակի գոյությունը:

Այ, հենց այստեղ է, որ ես քեզ հետ երբեք չեմ կարող համաձայնվել, Նետ:
Եվ քո համեմատությամբ դու քեզ փակուղու առաջ ես կանգնեցնում. դու պատկերացնում ես, որ Արեգակին ինչ-որ բանով կարելի է որոնել:
Ստացվում է, որ համեմատելով Աստծոն՝ Արևի հետ, դու առաջարկում ես Աստծոն էլ որոնել…

Իսկ ես չեմ կարող այդ անել, կներես: Որովհետև Աստված ինձ համար նույնպիսի Բացարձակ Իրականություն է, ինչպես Արևը: Եվ նրանց երկուսին էլ փնտրելն ուղղակի անիմաստ մի բան եմ համարում. ես նրանց չեմ կորցրել:

Եթե դու դեմ ես սրան, ուրեմն, Աստծո հարցում էլ, ինչպես Արևի, - փակուղու առջև ես կանգնել…

[dvgray]

Սամո երբ խոսքիդ մեջ ինձ հիշում ես, նեղություն քաշիր ինձ տեղեկացնելու, թէ չէ այդպես էլ կարող ա չնկատեմ :
Աստծո գիտնական կամ ավելի ճիշտ սուպերգիտնական լինելու մեջ կասկած չի կարող լինել: Գրված է որ «Աստված գիտությունով հիմնեց աշխարհը»: Բայց երբ մարդկայինին հասանելի գիտությունով ես փորձում գտնել Աստծուն, դա նման ա նրան որ ձեռքի լուսարձակով Արեգակին որոնես:Հավատացեք որ ինքս շատ շատ եմ սիրում գիտությունը, հատկապես տեխնիկական գիտությունները: Գիտություն ունենալը շատ լավ բան է, ասկայն Աստված գիտությունից առավել արժևորեց հավատքը: Որովհետև սա է այն դուռը որով կարող ես մտնել հավիտենություն: Պատկերացնենք մահճակալում մեռնող մարդուն, Ինչքան էլ նա խելք կուտակած լինի, վերջին վարկյանին դա նրան մեկ լումայի օգուտ կամ մխիթարություն չի տալու:

ապեր, հիշիր խոզերի ու մարգարիտների մասին

[Sambitbaba]

Փորձեմ ներկայացնել էվոլյուցիայի ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետներ։

Սա ավելի հասկանալի է: Բայց անհասկանալի է, թե ի՞նչ կապ ունի այս թեմայի հետ:

Դու ահագին խոսում ես կենդանական ռեֆլեքսների մասին, գեների մասին:
Ճիշտ ես, թիթեռները գիտեն, թե որտեղից և ուր են թռչում: Եվ եթե նույնիսկ տեղափոխես նրանց մի այլ տեղ, շատ քիչ ժամանակ է անհրաժեշտ, որպեսզի նրանք գտնեն ճիշտ ճանապարհը:
Մենք էլ ենք այդպիսին եղել: Ուղղակի մոռացել ենք այդ: Բայց մի օր կվերհիշենք…
Ձագերին կերակրելուց բացի, գազաններն ամեն օր դիմավորում և ճանապարհում են Արևին…
Մենք էլ ենք այդպիսին եղել: Հավայական կղզիներում հատուկ տեղեր կան, ուր մինչև օրս մարդիկ հավաքվում են ամեն օր՝ Արևին ճանապարհելու համար միայն…

Մեր գեները…
Կարևոր են, հասկանում եմ: Մեծ նշանակություն ունեն մեր կյանքում:
Սոխն էլ գեներ ունի: Բայց սոխի գեների ազդեցությունը սոխի վրա քսան թե քառասուն անգամ ավելի է, քան մարդու գեների ազդեցությունը մարդու վրա:
Եվ, եթե գենն այդքան կարևոր բան է կյանքում, եթե այն ամենակարևորն է, ավելի բնական չէ՞ր լինի արդյոք, որ սոխը լիներ այս աշխարհի տերն ու տիրակալը, այլ ոչ մարդը:

Չի՞ ստիպում սա արդյոք մեզ մտածել, որ կա շատ ավելի կարևոր բան մեր ֆիզիկական կյանքում, ինչին միայն մարդն է տիրապետում:


Ես, Ջառ ջան, շատ հեռու եմ այն ամենից, ինչի մասին խոսում եմ հիմա, և շատ հնարավոր է, որ ասածներիս մեջ լիքը սխալներ կգտնի բանիմաց մեկը:
Բայց ինձ թվում է, որ քո տեսակետները քեզ կարող են օգնել միայն այն դեպքում, եթե դու ցանկանում ես հերքել Աստծո գոյությունը. այդ դեպքում դու ճիշտ ճանապարհին ես կանգնած:
Իսկ եթե ոչ… ուրեմն քեզ պետք է վերանայել տեսակետներդ: Իմ կարծիքով:

Կարծում եմ, դու հասցրել ես տեսնել, որ ես հավատացյալ չեմ, և բոլորովին էլ կրոնը չի պատճառը, որ ես դեմ եմ արտահայտվում քո տեսակետներին: Հավատն, իհարկե, կարևոր է Աստծոն ընդունելու համար, բայց միակ բանը չէ: Ըստ իս, ավելի կարևոր է Նրան ճանաչելը: Բայց անհնար է ճանաչել Նրան, քանի դեռ դու այն համոզմունքին ես, որ պետք է գտնես Նրան, որ Նա քեզանից հեռու է:

Իսկ այն պահին, երբ դու հասկանում ես, երբ դու ըմբռնում և ընդունում ես, որ Աստված՝ ամենուր է, և ըստ այնմ էլ՝ Ամեն Ինչ է, որ ա հենց այն ամբողջականությունն է, ինչը դու կոչում ես Տիեզերք, ու դեռ մի բան էլ ավելին, - հենց այդ պահին դու հասկանում ես, թե դու Ով Ես և ուր ես: Եվ արդեն ճշգրիտ գիտես, ճանաչու՞մ ես Աստծոն, թե՞ փնտրում ես:

[Jarre]

Սա ավելի հասկանալի է: Բայց անհասկանալի է, թե ի՞նչ կապ ունի այս թեմայի հետ:

Դու ահագին խոսում ես կենդանական ռեֆլեքսների մասին, գեների մասին:
Ճիշտ ես, թիթեռները գիտեն, թե որտեղից և ուր են թռչում: Եվ եթե նույնիսկ տեղափոխես նրանց մի այլ տեղ, շատ քիչ ժամանակ է անհրաժեշտ, որպեսզի նրանք գտնեն ճիշտ ճանապարհը:
Մենք էլ ենք այդպիսին եղել: Ուղղակի մոռացել ենք այդ: Բայց մի օր կվերհիշենք…
Ձագերին կերակրելուց բացի, գազաններն ամեն օր դիմավորում և ճանապարհում են Արևին…
Մենք էլ ենք այդպիսին եղել: Հավայական կղզիներում հատուկ տեղեր կան, ուր մինչև օրս մարդիկ հավաքվում են ամեն օր՝ Արևին ճանապարհելու համար միայն…

Մեր գեները…
Կարևոր են, հասկանում եմ: Մեծ նշանակություն ունեն մեր կյանքում:
Սոխն էլ գեներ ունի: Բայց սոխի գեների ազդեցությունը սոխի վրա քսան թե քառասուն անգամ ավելի է, քան մարդու գեների ազդեցությունը մարդու վրա:
Եվ, եթե գենն այդքան կարևոր բան է կյանքում, եթե այն ամենակարևորն է, ավելի բնական չէ՞ր լինի արդյոք, որ սոխը լիներ այս աշխարհի տերն ու տիրակալը, այլ ոչ մարդը:

Չի՞ ստիպում սա արդյոք մեզ մտածել, որ կա շատ ավելի կարևոր բան մեր ֆիզիկական կյանքում, ինչին միայն մարդն է տիրապետում:

Sambitbaba, ես հատուկ նշել եմ, որ իմ կարծիքով ու բարոյականության ծագումը էվոլյուցիոն տեսությամբ մեկնաբանել փորձող մարդկանց կարծիքով գեները ԿԱՐՈՂ ԷԻՆ ՀԱՆԴԻՍԱՆԱԼ բարոյականության կոպիտ ասած սկիզբը։

Բայց ես չեմ ասում, թե ես բարի եմ քանի որ բարություըն բնազդ ա։ Կամ լավ բան եմ անում որովհետև բնազդ ա։

Ես դրա մեջ վեհ իմաստ եմ դնում։ Լավ պատկերացնելու համար մի համեմատության անեմ։ Օրինակ վերցնենք գրականությունը։
Քո խմբին վնաս հասցնող խմբից պաշտպանվելու՝ «մենք կամ նրանք» պրիմտիվ բնազդը շեքսպիրյան Ռոմեո-Ջուլիետայում տրանսֆորմացվել ա Քապուլետիների և Մոնթեքիների միջև հակամարտության, արյունակցական ալտրուիզմը՝ Ռոմեոյի և Ջուլյետայի հավերժ, հավատարիմ և նվիրված սիրո։

Ես, Ջառ ջան, շատ հեռու եմ այն ամենից, ինչի մասին խոսում եմ հիմա, և շատ հնարավոր է, որ ասածներիս մեջ լիքը սխալներ կգտնի բանիմաց մեկը:

Sambitbaba ջան, ասում խոսում քննարկում ենք
Կիսվում ենք մեր իամացածով, տեսակետներով, որոշ երևույթների մասին կատարված փորձերի վերաբերյալ մեր կարծիքներով։

Բայց ինձ թվում է, որ քո տեսակետները քեզ կարող են օգնել միայն այն դեպքում, եթե դու ցանկանում ես հերքել Աստծո գոյությունը. այդ դեպքում դու ճիշտ ճանապարհին ես կանգնած:
Իսկ եթե ոչ… ուրեմն քեզ պետք է վերանայել տեսակետներդ: Իմ կարծիքով:

Համաձայն չեմ։
Ես ոչ ուզում եմ հերքել, ոչ էլ ուզում եմ հաստատել։
Ես ուզում եմ հասկանալ ինչ կա և ինչն ա հորինված։
Ուզում եմ հասկանալ կապն ու հետևանքները Աստծով ապրելու ու քեզ շրջապատող աշխարհով ապրելու տարբերակներում։

Կարծում եմ, դու հասցրել ես տեսնել, որ ես հավատացյալ չեմ, և բոլորովին էլ կրոնը չի պատճառը, որ ես դեմ եմ արտահայտվում քո տեսակետներին: Հավատն, իհարկե, կարևոր է Աստծոն ընդունելու համար, բայց միակ բանը չէ: Ըստ իս, ավելի կարևոր է Նրան ճանաչելը: Բայց անհնար է ճանաչել Նրան, քանի դեռ դու այն համոզմունքին ես, որ պետք է գտնես Նրան, որ Նա քեզանից հեռու է:

Իսկ ես կարծում եմ, որ ճանաչելուց առաջ պիտի գտնես ինչ որ մեկին որ ճանաչես։ Ես քեզ չէի կարող ճանաչել եթե վիրտուալ այս վայրում չհանդիպեի և չգտնեի քեզ։

Այլապես իմ ճանաչածը կլիներ ԻՄ ՊԱՏԿԵՐԱՑՈՒՄԸ և ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐԻ արդյունքը քո մասին։ Այսինքն ԵՍ ԿՍՏԵՂԾԵԻ քո կերպարը։

Իսկ այն պահին, երբ դու հասկանում ես, երբ դու ըմբռնում և ընդունում ես, որ Աստված՝ ամենուր է, և ըստ այնմ էլ՝ Ամեն Ինչ է, որ ա հենց այն ամբողջականությունն է, ինչը դու կոչում ես Տիեզերք, ու դեռ մի բան էլ ավելին, - հենց այդ պահին դու հասկանում ես, թե դու Ով Ես և ուր ես: Եվ արդեն ճշգրիտ գիտես, ճանաչու՞մ ես Աստծոն, թե՞ փնտրում ես:

Sambitbaba, այ ես հենց սրա մասին եմ խոսում։ Եթե հավատում ես Աստծուն, ուրեմն ամենահավանական արդյունքը քո գրառման տրամաբանությունն ա։ Իսկ իմ պատկերացմամբ դա նպատակահարմար և ցանկալի չէ։ Առնվազն իմ կյանքում։ Իմ համար։

[Jarre]

ԵՐԿՐՈՐԴ
ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ

Ալտրուիզմ բառը բնորոշում է այն արարքները, որոնք արտացոլում են հոգատարություն մյուսների նկատմամբ։ Այն երբեմն կարող է նաև նշանակել անձնազոհություն հանուն ուրիշների։

Բնական ընտրության տեսության համաձայն հնարավոր էր ալտուրիզմի հետյալ տեսակների առաացումը։


ԱՐՅՈՒՆԱԿՑԱԿԱՆ (ԳԵՆԱԿՑԱԿԱՆ) ԱԼՏՈՒՐԻԶՄ
Գենը որը ծրագրավորում է անշահախնրորեն օգնել արյունակից հարազատներին (մամա, պապա, երեխա, քուր-ախպեր, տատիկ-պապիկ և այլն) բազմապատկում է իր (գենի) պատճեների գոյության հնարավորությունը։

Այսպիսով տվյալ գենը գենոֆոնդում կարող է այնքան աճել, շատանալ, որ անշահախնդիր սերը դառնա վարքի նորմա։

Որպես ակնառու օրինակ կարելի է բերել ծնողների անշահախնդիր սերը երեխաների հանդեպ։

Մեղուները, մրջյունները, տերմիտները և այլ կենդանական աշխարհի այլ ներկայացուցիչներ էվոլյուցիայի արդյունքում սովորել են ստեղծել հասարակություն, որտեղ մեծ եղբայրները և քույրերը հոգ են տանում փոքրերին։ Կենդանիները հոգ են տանում իրենց արյունակիցներին, պաշտպանում են, կիսվում են ռեսուրսներով, զգուշացնում են վտանգների մասին, քանի որ նրանց միջև շատ մեծ է միանման գեներ ունենալու ստատիստիկ հնարավորությունը։


ՌԵՑԻՊՐՈԿԱԼԱՅԻՆ ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ
Ռեցիպրոկալային ալտուրիզմը կարճ ասած բնորոշում է «դու ինձ ես քեզ» ՝ փոխադարձ ալտուրիզմը։

Այս ալտուրիզմը դրսևորվում է իրար հետ արյունակցական և բարեկամական կապեր չունեցող տեսակների միջև։

Մեղվին պետք է նեկտար, իսկ ծաղկին փոշոտում։ Ծաղիկները թռչել չեն կարող, ուստի նրանք մեղուների թևերը օգտագործելու համար մեղուներին վճարում են նեկտարային «արտարժույթով»։

Որսորդին հարկավոր է նիզակ, իսկ դարբնին որս։ Պահանջարկի ասիմետրիան հանգեցնում է գործարքի կնքման։

Քարանձավում թաքցված է ոսկով և ադամանդերով լի մի մեծ սունդուկ։ Բայց քարանձավի մուտքը փակված է հսկայական ծանր քարով, որը մի հոգին չի կարող տեղաշարժել։ Չնայած այն փաստին, որ ինքը անխուսափելիորեն կկորցնի իր եկամուտի մի մասը, այնուամենայնիվ նա կանչում է ուրիշին օգնության և կիսում իր եկամուտը։


ՀԱՄԲԱՎԱՅԻՆ ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ
Համբավը շատ մեծ դեր է խաղում կյանքը պահպանելու հարցում և կենսաբանների կատարած հետազոտությունները ցույց են տալիս կյանքի պահպանման հարցում կարևոր են ոչ միայն արյունակցական, ռեցիպրոկալային ալտուրիզմները, այլև համբավի ալտուրիզմը։ Ստեղծել համբավ, որը կօգնի պահպանել կյանքը։

Ժամանակի սղության պատճառով չեմ կարող մանրամասն նկարագրել, բայց կարճ ասեմ։ Կենդանական աշխարհը ուսումնասիրելիս կարելի է հանդիպել դեպքերի, երբ կենդանիները հոգ են տանում իրենցից ավելի թույլ կամ հիվանդ կենդանիներին։ Գիտնականների բացահայտումները ցույց են տալիս, որ հենց այդ հոգատարությունը նպաստում է տվյալ կենդանու «հեղինակությանը» և «համբավին» իր տեսակի մեջ։ Կերակուր տալով ուրիշին նրանք կարծես թե ասում են. «թե որքան խելացի և ուժեղ եմ ես, որ կարող եմ ոչ միայն ինձ ու իմ արյունակիցներին հոգ տանել, այլև օտարին»։ Խմբերով ապրող կենդանիների մոտ նման վարվելակերպը հատուկ է խմբերիի գլխավորներին։

***

Համաձայն էվոլյուցիոն տեսության մեր նախնիները հազարավոր տարիներ ապրել են այնպիսի պայմաններում որոնք նպաստել ալտուրիզմի վերոնշյալ երեք և այլ տիպերի զարգացմանը։

Նրանք ապրել են խմբերով՝ առանձնացած լինելով մյուս տեսակներից։ Այս պայմանները ստեղծում են հիանալի պայմաններ ԱՐՅՈՒՆԱԿՑԱԿԱՆ ԱԼՏՈՒՐԻԶՄԻ զարգացման համար։

Ցեղակիցների հետ խմբով ապրելը հիանալի բարենպաստ պայմաններ է ստեղծել նաև ՌԵՑԻՊՐՈԿԱԼԱՅԻՆ ԱԼՏՐՈՒԻԶՄԻ (փոխադարձ ալտուրիզմի) զարգացման համար։

Այս նույն պայմանները ստեղծում են բարենպաստ պայմաններ անելու այնպիսի գործեր, որոնք կարող են ապահովել համապատասխան համբավ։

Բնական ընտրությունը այս և բազմաթիվ մեզ հայտնի և դեռևս անհայտ մեխանիզմների օգնությամբ ստեղծել է բարենպաստ պայմաններ նախամարդկանց մոտ ալտուրիզմի զարգացման համար։

Այս տեսանկյունից նայելով հնարավոր է բացատրել, թե ինչու են մեր հին նախնիները՝ նախամարդը, բարի եղել միմյանց հանդեպ։ Եվ ինչու են պատոլոգիական ատելություն դրսևորել այլ խմբերի նկատմամբ։

Սակայն, այսօր բարոյականության մեր ՊԱՏՃԱՌՆԵՐԸ հիմնականում լրիվ այլ են։
Այդ մասին հաջորդ գրառման մեջ

[dvgray]

ԵՐԿՐՈՐԴ
ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ

Ալտրուիզմ բառը բնորոշում է այն արարքները, որոնք արտացոլում են հոգատարություն մյուսների նկատմամբ։ Այն երբեմն կարող է նաև նշանակել անձնազոհություն հանուն ուրիշների։

ամեն "բարու" հիմքում սեփական "բավարարվածությունն" է: անգամ մայրը երբ բարի է իր երեխայի համար, դա տուրք է ինքն իրեն, և ոչ թե մի այլ էակի:
Աստված ընդամնեը առաջարկում է շատ չխորանալ էտ ամեն ինչի մեջ, ու ապրել իրա կողմից մեզ տրված րոպեն, ժամը, օրը...

[Sambitbaba]

ամեն "բարու" հիմքում սեփական "բավարարվածությունն" է: անգամ մայրը երբ բարի է իր երեխայի համար, դա տուրք է ինքն իրեն, և ոչ թե մի այլ էակի:
Աստված ընդամնեը առաջարկում է շատ չխորանալ էտ ամեն ինչի մեջ, ու ապրել իրա կողմից մեզ տրված րոպեն, ժամը, օրը...

Բա մեղք չե՞ս դու, Դիվ, որ ընկել ես այդ դաժան Աստծո ձեռքը, ով առաջարկում է ատել ոչ միայն դիմացինիդ, այլ նաև ինքդ քեզ…