Աուտիզմ և դրա դրսևորումները

[StrangeLittleGirl]

Բյուր ջան, ինչ լավ է, որ պատասխանեցիր: Համ էլ շնորհակալություն: Ու ես քեզ մի երկու... չէ, երեք հարց ունեմ:

1. "Մանուն (ինչպես և իմ բոլոր ուսանողները)" - այս խոսքերդ նշանակում են, որ դու կոնկրետ հենց աուտիզմո՞վ ես զբաղվում (հուսով եմ սխալ չարտահայտվեցի... հիմա հա պտի վախենամ...):
2. Ուրեմն ճի՞շտ է կարծիքս, որ աուտիկ մարդկանց առանձնահատկություններին ավելի ճիշտ է ոչ թե թերություն, այլ օժտվածություն անունը տալ:
3. Այս թեմայում վաղուց, դեռևս Ավետիքի հետ զրույցի ժամանակ, ես մի բան էի գրել, որ այն ժամանակներում բավական տարածված կարծիք էր.
"Ասում են, որ այդ երեխաներն աշխարհ են գալիս բացարձակ առողջ և ի ծնե պաշտպանված յուրաքանչյուր վարակից: Իսկ մեր, դեռևս այս նոր երեխաներին որպես ֆակտ չընդունող բժշկությունը, վարվում է նրանց հետ ճիշտ նույնպես, ինչպես սովորաբար վարվել է մեր ծնողների հետ, մեր հետ, մեր զավակների հետ… Այսինքն, երեխան դեռ չծնված, վերցնում և ներարկում են նրան բոլոր այն դեղամիջոցները, որոնք ներարկել են մեզ՝ մեր ծնվելուց. ասենք, ժանտախտի դեմ, տիֆի դեմ, և Աստված գիտի, թե էլի ինչի դեմ՝ ես չեմ հիշում: Իսկ այս երեխաները չունեն դրա կարիքը. նրանց օրգանիզմն ուղղակի չունի այդ հիվանդություններով վարակվելու հնարավորությունը: Իսկ մենք այդ առողջ օրգանիզմին ստիպում ենք հակառակը՝ վարակվել…"
Դու այս մասին ինչ-որ բան կասե՞ս... Հնարավո՞ր բան է այն միտքը, որ աուտիզմն ուղղակի այդ երեխաների մարմնի պաշտպանական ռեակցիան է:

Պատասխանեմ․
1. Ձևակերպումս սխալ էր։ Չէ, դասավանդում էի բազմաթիվ տարբեր ուսանողների տարբեր երկրներից։ Ուղղակի ուզում եմ ասել, որ ուսանողներիցս յուրաքանչյուրն էլ իրեն յուրահատուկ ուժեղ ու թույլ կողմերն ուներ, աուտիզմը տվյալ դեպքում որոշիչ չէր
2. Ես ո՛չ թերություն կասեի, ո՛չ օժտվածություն։ Կասեի հատկանիշներ, որոնք կոնտեքստից, պայմաններից, միջավայրից կախված կարող են դիտվել թե՛ որպես թերություն, թե՛ որպես օժտվածություն։
3. Չկա էդպիսի բան Աուտիզմ ունեցող երեխաներն ու մեծահասակները հիվանդանում են ճիշտ նույն մարմնական հիվանդություններով, ինչ աուտիզմ չունեցողները։

[Ծլնգ]

Մենք դիագնոզ չենք տալիս... ես լուրջ եմ հարցնում

Լուրջ․ Սամը «դիագնոզս դրեց»՝ չունեմ աուտիզմ, ես էլ ասի, որ իր նման լիքը մարդ էլ հակառակը կասեն․․․

[Sambitbaba]

Օք, Բյուր ջան, մի հարց էլ, ու քեզ հանգիստ թողնեմ...

Վերևում մի տեղ ասվեց մոտավորապես, որ մենք բոլորս էլ աշխարհ ենք գալիս որևէ առանձնահատկություններով:
Ես լրիվ համաձայն եմ դրա հետ, ու համարում եմ, որ ցավոք, մարդկային գիտակցության ստերեոտիպերը (մշակույթ, կրոն, դաստիարակություն, ծնողներ, միջավայր և այլն) դեռև մանուկ հասակից այնքան մեծ ճնշում են գործադրում մեզ վրա, որ մենք ստիպված հրաժարվում ենք նրանից, ինչ ունենք: Իսկ աուտիկ մարդիկ, հաճախ նույնիսկ շատ դժվար ու դաժան պայմաններում, բայց պահպանում են իրենց ունեցածը:
Կա՞ նման բան:

[ivy]

Բյուրին հարցրեցի, ասեց, որ իմ դեպքում բացառված ա աուտիզմը, բայց էս ամբողջ քննարկումից սիրտս նենց մի կասկած ա ընկել, որ արդեն Մյունխենում աուտիզմի դիագնոստիկ կենտրոններն եմ քչփորում...

[Ուլուանա]

Բյուրին հարցրեցի, ասեց, որ իմ դեպքում բացառված ա աուտիզմը, բայց էս ամբողջ քննարկումից սիրտս նենց մի կասկած ա ընկել, որ արդեն Մյունխենում աուտիզմի դիագնոստիկ կենտրոններն եմ քչփորում...

Մի երկու ամիս առաջ Բյուրի հետ խոսում էինք աուտիզմի թեմայով, իմ մեջ էլ լուրջ կասկած ընկավ, նույնիսկ թեսթի հղում ուզեցի իրանից, արեցի, սահմանային էլ չէ, նենց կարգին աուտիկ դուրս եկա, բայց Բյուրն ինձ էլ հավաստիացրեց, որ իմ դեպքում բացառված ա, հենց թեկուզ էն պատճառով, որ էմպաթիաս ելել, ինձ ուտում ա : Ասեց, որ ինտրովերտներն ընդհանուր առմամբ էդ թեսթից բարձր միավորներ են հավաքում: Մի խոսքով` ինչքան հասկանում եմ, մարդ ինչքան ինտրովերտ ա, էնքան ավելի աուտիկոտ ա, եթե կարելի ա սենց արտահայտվել:

[StrangeLittleGirl]

Մի հատ էկեք նորից հասկանանք, որ աուտիզմը սպեկտրում ա, այսինքն՝ կա կամ չկայի հարց չի, այլ բոլորն էլ էս կամ էն չափով որոշ հատկանիշներ ունի։ Բնական ա, ինտրովերտն ավելի շատ, քան էքստրավերտը կունենա էդ հատկանիշներից։ Աուտիզմով դիագնոզվելու համար լիքը չափանիշներ են պետք ու էդ չափանիշների տևականություն։ Էդ թեստն էլ ընդամենը ոչ լիարժեք սպեցիֆիկությամբ սքրինինգային թեստ ա, ախտորոշիչ չի։

[Ուլուանա]

Մի հատ էկեք նորից հասկանանք, որ աուտիզմը սպեկտրում ա, այսինքն՝ կա կամ չկայի հարց չի, այլ բոլորն էլ էս կամ էն չափով որոշ հատկանիշներ ունի։ Բնական ա, ինտրովերտն ավելի շատ, քան էքստրավերտը կունենա էդ հատկանիշներից։ Աուտիզմով դիագնոզվելու համար լիքը չափանիշներ են պետք ու էդ չափանիշների տևականություն։ Էդ թեստն էլ ընդամենը ոչ լիարժեք սպեցիֆիկությամբ սքրինինգային թեստ ա, ախտորոշիչ չի։

Հա, հասկանում եմ:

Ինձ թվում ա` մինչև վերջերս շատերս ենք աուտիզմի վերաբերյալ բավական ստերեոտիպային ու միանշանակ պատկերացումներ ունեցել, այսինքն` աուտիզմ ասելով պատկերացրել ենք էն խիստ արտահայտված տեսակը, որը կամ կա, կամ չկա, ու եթե հանկարծ պարզվի, որ կա, ուրեմն աշխարհի վերջն ա: Բայց ինչքան շատ ես ուսումնասիրում, էնքան ավելի քիչ էական ա թվում ունենալ-չունենալը: Մի ժամանակ սարսափելի էր էդ բառը լսելն անգամ, հիմա մտածում եմ, որ դա, ըստ էության, բան չի փոխում. եթե մարդն էսպես թե էնպես ունի էսինչ հատկանիշները, հիմա ի՞նչ կարևոր ա` դրա անունն աուտիզմ ա, թե ուրիշ բան, կամ ընդհանրապես անուն ունի, թե չէ: Կարծում եմ` դա կարևոր ա զուտ էնքանով, որ իմանալուց հետո ավելի լավ ես հասկանում մարդուն, շատ հարցերում, որ կարող էիր մեղադրել (օրինակ, ոչ աուտիկի տեսանկյունից ինչ-որ անտակտ բան ասելը կամ անելը, հակասոցիալական այլ մանր-մունր դրսևորումներ), այլևս չես մեղադրում և այլն: Բայց, ասենք, աուտիկի ախտորոշում ստանալը կամ թեկուզ ինքդ քեզ համար բացահայտելը, որ աուտիզմ ունես, ոչնչով չի կարող կյանքդ վատացնել, հակառակը` ուսումնասիրելով` կարելի ա սովորել լիքը բաներ, վարժվել լիքը բաների, ինչի շնորհիվ կյանքդ կարող ա զգալիորեն ավելի լավը դառնալ, ինչու՞ չէ, նաև մտերիմներիդ կյանքը:

[մարդագայլուկ]

Իսկ մարդկանց դեմքի արտահայտությունները, ժեստերը հասկանալու խնդիր կա՞: Դրանց մասին էլ կպատմե՞ս, եթե հարմար ես գտնում:

Նայած, բայց հիմնականում հա, բայց դե էդ մեծ հաշվով սովորելու վրա ա։ Մեկ-մեկ չեմ հասկանում, թե էդ մարդը ասենք էդ պահին ինչ տրամադրություն ունի, չնայած ուրիշների համար կարա ակնհայտ լինի։ Ուրախությունից լաց լինելը չեմ ընկալում։ Շատ լավ արտահայտված ուրախ/տխուր լինելը կյանքը ահագին հեշտացնում ա ։Դ

[LisBeth]

Ինչքան հետևում եմ էս թեմային, մտածում եմ սաղիս մեջ մի հատ Ջեյ ա ապրում, որ ունի բոլոր հիվանդությունունները բացի ծննդաբերական տենդից ու բժիշկներին բավական ա իրա շուրջը աբխոդ անի, էլ հավելյալ պրակտիկայի կարիք չի ունենա

Իսկ լուրջ, դիագնոզի լինել չլնելու պահով մի բան ա պարզ մարդագայլուկի ասածներից, որ դա օգնել ա ավելի լավ հասկանալ ինքն իրեն, վարքը, և այս տեսանկյունից, ասենք համեմատած Բյուրի ասած հիսուն տարեկան մարդու հետ, դա մեծ ձեռքբերում ա։ Ու եթե որևէ մեկի դիագնոզը օգնում ա, ապա ավելի լավ ա լինի։ Մարդիկ տարբեր են, մեկը առանց դրա էլ գլուխ կհանի, մեկին էլ դա պետք ա, տարբեր կարիքներ։

Ու մի բան էլ ա պարզ, որ չէ ինչքան էլ ասվում ա սաղս տարբեր ենք, ընդունենք ոնց որ կանք, էս ամենը զուտ դատարկ խոսքեր են․․ փորձը ցույց ա տալիս, որ զառմար էլ չի ընդունվում, մարդիկ իրար վրայով հա էլ քայլում են, չի դզում, բայց փաստ ա։ Երբ դիագնոզ ա հայտնի դառնում, վերաբերմունքը կարա փոխվի, դեպի լավը, դեպի վատը՝ անադեկվատ ռեակցիաներ ևն։ Քանի դեռ մարդիկ պատրաստ չեն բազմազանությանը, դիագնոզի կարիք հա էլ լինելու ա։ Չեմ ասում, որ ասենք ով դիագնոզ ունի սարքի դրոշակ ու ֆռա, բայց իրա մտերիմներին էլ դա կարա օգնի ավելի լավ հասկանալուն։ Լիքը դժվարություններ կարան հաղթահարվեն։

Ես միևնույն ա չեմ կարա դիտարկեմ ոչ մեկի էս տեսանկյունից, ինձ համար ցանկացած մարդ, որ ներկայացնում ա հետաքրքրություն, անկախ որևէ դիագնոզից ա։ Ու ինք էլ չէի ուզենա երբևէ ունենալ դիագնոզ, ոչ թե որ վախենում եմ պիտակներից, կամ մարդկանց ռեակցիայից, այլ որովհետև առանց դրա եմ գերադասում ինքս ինձ ուսումնասիրել ու հասկանալ, գտնել տրամաբանական ու ոչ այնքան եզրեր վարքի ու մնացած ամեն մի դժվարությունների հետ կապված։

[Mephistopheles]

Ինչքան հետևում եմ էս թեմային, մտածում եմ սաղիս մեջ մի հատ Ջեյ ա ապրում, որ ունի բոլոր հիվանդությունունները բացի ծննդաբերական տենդից ու բժիշկներին բավական ա իրա շուրջը աբխոդ անի, էլ հավելյալ պրակտիկայի կարիք չի ունենա

Իսկ լուրջ, դիագնոզի լինել չլնելու պահով մի բան ա պարզ մարդագայլուկի ասածներից, որ դա օգնել ա ավելի լավ հասկանալ ինքն իրեն, վարքը, և այս տեսանկյունից, ասենք համեմատած Բյուրի ասած հիսուն տարեկան մարդու հետ, դա մեծ ձեռքբերում ա։ Ու եթե որևէ մեկի դիագնոզը օգնում ա, ապա ավելի լավ ա լինի։ Մարդիկ տարբեր են, մեկը առանց դրա էլ գլուխ կհանի, մեկին էլ դա պետք ա, տարբեր կարիքներ։

Ու մի բան էլ ա պարզ, որ չէ ինչքան էլ ասվում ա սաղս տարբեր ենք, ընդունենք ոնց որ կանք, էս ամենը զուտ դատարկ խոսքեր են․․ փորձը ցույց ա տալիս, որ զառմար էլ չի ընդունվում, մարդիկ իրար վրայով հա էլ քայլում են, չի դզում, բայց փաստ ա։ Երբ դիագնոզ ա հայտնի դառնում, վերաբերմունքը կարա փոխվի, դեպի լավը, դեպի վատը՝ անադեկվատ ռեակցիաներ ևն։ Քանի դեռ մարդիկ պատրաստ չեն բազմազանությանը, դիագնոզի կարիք հա էլ լինելու ա։ Չեմ ասում, որ ասենք ով դիագնոզ ունի սարքի դրոշակ ու ֆռա, բայց իրա մտերիմներին էլ դա կարա օգնի ավելի լավ հասկանալուն։ Լիքը դժվարություններ կարան հաղթահարվեն։

Ես միևնույն ա չեմ կարա դիտարկեմ ոչ մեկի էս տեսանկյունից, ինձ համար ցանկացած մարդ, որ ներկայացնում ա հետաքրքրություն, անկախ որևէ դիագնոզից ա։ Ու ինք էլ չէի ուզենա երբևէ ունենալ դիագնոզ, ոչ թե որ վախենում եմ պիտակներից, կամ մարդկանց ռեակցիայից, այլ որովհետև առանց դրա եմ գերադասում ինքս ինձ ուսումնասիրել ու հասկանալ, գտնել տրամաբանական ու ոչ այնքան եզրեր վարքի ու մնացած ամեն մի դժվարությունների հետ կապված։

եթե մարդը քեզ առանց դիագնոզի չի ընդունում ոնց որ կաս, դիագնոզով էլ չի ընդունի... շատ շատ խղճա...

[մարդագայլուկ]

Իսկ լուրջ, դիագնոզի լինել չլնելու պահով մի բան ա պարզ մարդագայլուկի ասածներից, որ դա օգնել ա ավելի լավ հասկանալ ինքն իրեն, վարքը, և այս տեսանկյունից, ասենք համեմատած Բյուրի ասած հիսուն տարեկան մարդու հետ, դա մեծ ձեռքբերում ա։ Ու եթե որևէ մեկի դիագնոզը օգնում ա, ապա ավելի լավ ա լինի։ Մարդիկ տարբեր են, մեկը առանց դրա էլ գլուխ կհանի, մեկին էլ դա պետք ա, տարբեր կարիքներ։

Նու ոչ թե դիագնոզի կարիք ես ունենում, այլ զուտ հետաքրքիր ա լինում, է՞դ ա պատճառը որ սենց կամ նենց ես, թե՞ ուրիշ բան կա տակը։ Ասենք առանց դիագնոզի էլ, ես ինքս ինձ ահագին լավ օբյեկտիվորեն ուսումնասիրել, անալիզ էի արել ու շատ հանգիստ կարող էի ինքս իմ մասին ցանկացած հարցի պատասխանել, կամ ինքս ինձ պարագրաֆներով օբյեկտիվորեն նկարագրել։ Այլ հարց ա, որ պատճառները չէի հասկանում։ Իսկ ինձ համար էդ «ինչու»-ն ամենակարևոր հարցերից ա։ Պատճառները որ հասկանում ես, ամեն ինչին սկսում ես լրիվ ուրիշ տեսանկյունից նայել ու ինձ թվում ա ընդհանուր շատ դրական ա ազդում համ քեզ վրա, համ շրջապատի վրա։

[մարդագայլուկ]

Հետո Մանուն ահագին լավ ա տարբեր բաներ ինքնուրույն սովորելուց։ Ինքը կարա դասախոսին ընդհանրապես չանհանգստացնի, դասերին ընդհանրապես չնստի, բայց նույն արդյունքը ցուցաբերի, ինչ դասերից երբեք չբացակայած, մեյլերով ու անձամբ հազար հատ հարց տված ուսանողները։ Իրան ուղղակի ժամանակ ա պետք տալ, որ կենտրոնանա մի առարկայի վրա ու չծանրաբեռնել երեսուն տարբեր առարկաներով։

Եթե էլի բաներ հիշեմ, կավելացնեմ։

Վայ, էս փաստորեն լավ բան ա՞ ։Դ Ես դասախոսներին հազարից մեկ եմ հարց տալիս, լինի դասերի ժամանակ, թե դասերից դուրս։ Ու միշտ վախենում եմ, որ կարող ա վատ ընկալվի xD

[Ծլնգ]

Նու ոչ թե դիագնոզի կարիք ես ունենում, այլ զուտ հետաքրքիր ա լինում, է՞դ ա պատճառը որ սենց կամ նենց ես, թե՞ ուրիշ բան կա տակը։ Ասենք առանց դիագնոզի էլ, ես ինքս ինձ ահագին լավ օբյեկտիվորեն ուսումնասիրել, անալիզ էի արել ու շատ հանգիստ կարող էի ինքս իմ մասին ցանկացած հարցի պատասխանել, կամ ինքս ինձ պարագրաֆներով օբյեկտիվորեն նկարագրել։ Այլ հարց ա, որ պատճառները չէի հասկանում։ Իսկ ինձ համար էդ «ինչու»-ն ամենակարևոր հարցերից ա։ Պատճառները որ հասկանում ես, ամեն ինչին սկսում ես լրիվ ուրիշ տեսանկյունից նայել ու ինձ թվում ա ընդհանուր շատ դրական ա ազդում համ քեզ վրա, համ շրջապատի վրա։

Այ էդ «թե՞ ուրիշ բան կա»-ն կարծում եմ ահագին կարևոր ա օրինակ ծնողների համար, երբ ամեն ձևով ուզում են երեխային օգնել, բայց չեն հասկանում թե ինչ ու ոնց ա։ Աուտիզմի շատ ու շատ «սիմպտոմներ» կարող են լուրջ խանգարումների սիմպտոմների հետ համընկնեն, ու ծնողների հանգստության ու երեխային լավ հասկանալու ու պատշաճ հարաբերություններ կառուցելու համար մասնագիտական կարծիքը շատ բան կարող է փոխել։

[LisBeth]

եթե մարդը քեզ առանց դիագնոզի չի ընդունում ոնց որ կաս, դիագնոզով էլ չի ընդունի... շատ շատ խղճա...

դե հատուկ դրա համար նշել էի, որ կամ դրական, կամ ոչ էդքան փոփխություններ․․․ հնարավոր ա դիագնոզը իմանան, գնան սկսեն ուսումնասիրել, որ տեսնեն դա ինչ ա, ու կարողաան ըստ այդմ դասավորել իրենց մոտեցումներն ու որոշակի դրսևորումների ոչ կոնվեերային վերլուծումներ տան, հետևաբար և պատասխան ռեակցաները լինի ըստ իրադրության, այլ ոչ թե ըստ թյուրըմբռնման։ Չընդունելը հա էլ կա, դրա համար էլ ինֆորմացիայի հասանելիությունը լայն մասսաներին կարևոր ա, ընթացիկ փոփոխություններ ապահովվելու, ու անհիմն խղճահարությունից խուսափելու համար։

[StrangeLittleGirl]

Վայ, էս փաստորեն լավ բան ա՞ ։Դ Ես դասախոսներին հազարից մեկ եմ հարց տալիս, լինի դասերի ժամանակ, թե դասերից դուրս։ Ու միշտ վախենում եմ, որ կարող ա վատ ընկալվի xD

Դե նայի։ Ինչպես ցանկացած հատկանիշ, սա էլ երկու կողմ ունի։ Էդ որ ինքնուրույն կարողանում ես սովորել ու արդյունք ցուցաբերել, դա ընտիր բան ա։ Դա նշանակում ա, որ որոշակի պայմաններում եթե քեզնից որևէ գիտելիք կամ հմտություն պահանջվի, դու կարաս առանց լուրջ դասընթացի ձեռք բերել էդ գիտելիքներն ու հմտությունները։ Բայց դասի ժամանակ «ակտիվություն» չցուցաբերելով՝ դասախոսի մոտ կարա տպավորություն ստեղծվի, որ առարկայով հետաքրքրված չես/գիտելիք չունես/գիտելիքներիդ վրա վստահ չես։ Ի վերջո, մեծ լսարանների դեպքում կարող ա ընդհանրապես չնկատվես, ու եթե ռեկոմենդացիայի-բանի հարց լինի, դասախոսը կհիշի «ակտիվ» ուսանողին։