Զանազան լեզվական հարցեր

[Sambitbaba]

Որ գրենք թույլատու, ոչ թե կհայանանք, այլ ճիշտ հակառակը՝ կդադարենք իրար հասկանալ

Լսեք, տոլերանտը` հանդուրժողը չի՞: Թե՞ ես արդեն խելքս լրիվ եմ գցել...

[Ուլուանա]

Լսեք, տոլերանտը` հանդուրժողը չի՞: Թե՞ ես արդեն խելքս լրիվ եմ գցել...

Հա, հանդուրժողն ա։

[Chuk]

Լսեք, տոլերանտը` հանդուրժողը չի՞: Թե՞ ես արդեն խելքս լրիվ եմ գցել...

Այո, ասում են, որ թույլատուն հանդուրժողն է

[boooooooom]

Աղջկաս տնայինից հարց՝ զանգի ձայնը՝զնգոց, դռան ձայնը՝ ճռռոց կամ չխկոց, ջրվեժի ձայնը՝ ???

[Cassiopeia]

Աղջկաս տնայինից հարց՝ զանգի ձայնը՝զնգոց, դռան ձայնը՝ ճռռոց կամ չխկոց, ջրվեժի ձայնը՝ ???

կարծում եմ՝ խշշոց։

[boooooooom]

կարծում եմ՝ խշշոց։

Իսկ վշշո՞ց

[Եղիայեան]

Որ գրենք թույլատու, ոչ թե կհայանանք, այլ ճիշտ հակառակը՝ կդադարենք իրար հասկանալ

Ինչո՞ւ, բառս ճիշդ գործածելը կը դադրեցնէ՞ մեզ զիրար հասկնալէ: Եւ բառս «թոյլատու» է, այսպէս ալ գրած է Ակադեմիայի քառահատոր բառարանը:
Այլ հարցում մը. կարո՞ղ է մէկը ըսել, թէ արդեօք Հեղնար աղբիւրը կը մնա՞յ Գիւմրիի մէջ կամ այլ տեղ մը, թէ՞ անհետացած է:

[Chuk]

Ինչո՞ւ, բառս ճիշդ գործածելը կը դադրեցնէ՞ մեզ զիրար հասկնալէ: Եւ բառս «թոյլատու» է, այսպէս ալ գրած է Ակադեմիայի քառահատոր բառարանը:

Էնպես է ստացվել, որ հանրությունը խոսում է ոչ թե ակադեմիական բառարանով, այլ իր լեզվով, իսկ ակադեմիական բառարանները կառուցվում են հանրության խոսքի վրա ու ներառում բոլոր շերտերի օգտագործած խոսքերը, անկախ նրանից, թե քանի տոկոսն է դա կիրառում: «Թույլատու» բառը, թույլ տվեք ենթադրել, որ ծանոթ չէ հանրության 99 և ավելի տոկոսին, հետևաբար լսելով չեն հասկանալու, թե ինչի մասին է խոսքը:

[Եղիայեան]

Էնպես է ստացվել, որ հանրությունը խոսում է ոչ թե ակադեմիական բառարանով, այլ իր լեզվով, իսկ ակադեմիական բառարանները կառուցվում են հանրության խոսքի վրա ու ներառում բոլոր շերտերի օգտագործած խոսքերը, անկախ նրանից, թե քանի տոկոսն է դա կիրառում: «Թույլատու» բառը, թույլ տվեք ենթադրել, որ ծանոթ չէ հանրության 99 և ավելի տոկոսին, հետևաբար լսելով չեն հասկանալու, թե ինչի մասին է խոսքը:

Շատ ու շատ կը զարմացնէ զիս նման իրողութիւն մը:
Ձեր հանրութեան 99 տոկոսը չհասկնա՜՜՜յ այսքան պարզ բառ մը:
Յետին սփիւռքահայը գիտէ, թէ ի՛նչ կը նշանակէ «թոյլատու»:
Կը խնդրեմ որ պատասխանէք հարցումիս մնացեալ մասին եւս՝ ի՞նչ եղաւ Հեղնար աղբիւրը Գիւմրիի մէջ, կը մնա՞յ ան տակաւին, կը գործէ՞:
Շնորհակալութիւն:

[StrangeLittleGirl]

Շատ ու շատ կը զարմացնէ զիս նման իրողութիւն մը:
Ձեր հանրութեան 99 տոկոսը չհասկնա՜՜՜յ այսքան պարզ բառ մը:
Յետին սփիւռքահայը գիտէ, թէ ի՛նչ կը նշանակէ «թոյլատու»:
Կը խնդրեմ որ պատասխանէք հարցումիս մնացեալ մասին եւս՝ ի՞նչ եղաւ Հեղնար աղբիւրը Գիւմրիի մէջ, կը մնա՞յ ան տակաւին, կը գործէ՞:
Շնորհակալութիւն:

Շատ ու շատ սփյուռքահայեր սկի հայերեն չգիտեն Էլ չեմ խոսում, որ ՀՀ բնակչության մեծ մասն արևելահայերեն է խոսում, ու պարտավոր չէ իմանալ արևմտահայերենում նոր մուտք գործած բառերը:

[Chuk]

Յետին սփիւռքահայը գիտէ, թէ ի՛նչ կը նշանակէ «թոյլատու»:

Նոր ձեռի հետ սփյուռքահայ գործընկերոջս հարցրի «Դու թույլատու՞ ես», աչքերը կլորացրած հարցրեց «էդ ի՞նչ ա»

Հարցրի, «իսկ տոլերա՞նտ ես», ասեց «հա, մենակ չասես, որ նույն բանն ա»:

[Եղիայեան]

Շատ ու շատ սփյուռքահայեր սկի հայերեն չգիտեն Էլ չեմ խոսում, որ ՀՀ բնակչության մեծ մասն արևելահայերեն է խոսում, ու պարտավոր չէ իմանալ արևմտահայերենում նոր մուտք գործած բառերը:

«Թոյլատու» բառը արեւմտահայերէն չէ, այլ ՀԱՅԵՐԷՆ է եւ ան արեւելահայ ԲՈԼՈՐ բառարաններու մէջ գոյութիւն ունի...Ռաֆֆիի օրերէն սկսեալ:
Շնորհակալութիւն սրտցաւութեանդ համար:

[StrangeLittleGirl]

«Թոյլատու» բառը արեւմտահայերէն չէ, այլ ՀԱՅԵՐԷՆ է եւ ան արեւելահայ ԲՈԼՈՐ բառարաններու մէջ գոյութիւն ունի...Ռաֆֆիի օրերէն սկսեալ:
Շնորհակալութիւն սրտցաւութեանդ համար:

Բառարաններում գոյություն ունեցող բառը չի նշանակում, որ պետք ա արհեստականորեն շրջանառության մեջ դնել (բայց բառարաններում լինելու փաստի վրա էլ վստահ չեմ, քանի որ էդպես վստահորեն պնդում եք, որ ԲՈԼՈՐ բառարանների մեջ կա): Ու ընդհանրապես, Ռաֆֆի չէ, Րաֆֆի

[Եղիայեան]

Բառարաններում գոյություն ունեցող բառը չի նշանակում, որ պետք ա արհեստականորեն շրջանառության մեջ դնել (բայց բառարաններում լինելու փաստի վրա էլ վստահ չեմ, քանի որ էդպես վստահորեն պնդում եք, որ ԲՈԼՈՐ բառարանների մեջ կա): Ու ընդհանրապես, Ռաֆֆի չէ, Րաֆֆի

Կրնաք Ձեր անունին պէս վստահ ըլլալ, որ ես շատ լաւ գիտէի, թէ հայ մեծ վիպասանը իր անունը գրած է Րաֆֆի՝ Ր-ով: Բայց ահա չեմ ուզեր ընդունիլ, որ հայերէն յատուկ անուն մը սկսի Ր-ով, սա կը հակասէ հայերէնի ուղղագրական սեպուհ սկզբունքներուն: Պէտք չէ մոռնալ, որ Ռաֆֆին շատ համեստ կրթութիւն ունէր, եւ իր ուշադրութենէն կամ գիտութենէն կրնար խուսափիլ ուղղագրական այս տարրական կանոնը: Ցաւալի է, սակայն մինչեւ հիմա ալ կան սփիւռքահայ կիսագրագէտ գրողներ, որոնք յատուկ անունները կը տառադարձեն Ր-ով՝ Րընէ, Րահման, Րուտոլֆ ու էլի ուրիշներ. շատ պարզ է, որ այսպէս գրողներն ալ սկսած են մոռնալ հայերէնը, վաղը պիտի մոռնան իրենց հայութիւնն ալ:
Կը նկատեմ, միւս կողմէ, որ վերապահութեամբ կ'ընդունիք «թոյլատու» (Ձեր թերի ուղղագրութեամբ՝ «թույլատու») բառին գոյութիւնը. կը յանձնարարեմ, որ բանաք Էդուարդ Աղայեանի երկհատոր կոթողական բառարանը, այնտեղ պիտի գտնէք «թույլատու» եւ այս հիմքով կազմուած բազմաթիւ ուրիշ բարդ ու ածանցաւոր բառեր եւ հաւանաբար պիտի համոզուիք, որ «թոյլատու»-ն արեւմտահայերէն նորամուտ բառ չէ: Ես, իբրեւ տարագիր սփիւռքահայ, խորապէս կը զարմանամ միայն, որ քիչ թէ շատ զարգացած արեւելահայ մը կամ որեւէ հայ ընդհանրապէս չճանչնայ այս բառը, որ այնքան սովորական է, եւ նուաստ մուրացկանի պէս երթայ ափ առնէ եւրոպական «տոլերանտ» բառի դուռը: Նման կացութիւն մը չի՞ վիրաւորեր Ձեր ազգային արժանապատւութիւնը:
Արեւելահայերդ ընդհանրապէս չէք հասկնար, չէք ըմբռներ, թէ որքա՜ն կը խոցէք սփիւռքահայերս Ձեր անհարկի ու ստրկական փոխառութիւններով. չէք ըսեր վիժում, կ'ըսէք աբորտ, չէք ըսեր փտածութիւն, կ'ըսէք կոռուպցիա, չէք ըսեր պատկեր կամ կերպար, այլ կ'ըսէք իմիջ, չէք ըսեր եղանակ, այլ կ'ըէք սեզոն, այլեւ կ'ըսէք՝ օբյեկտիւ, սուբյեկտիւ, լեգիդիմ, բանկ-բանկիր եւ այսպէս տասնեակներով, հարիւրաւորներով, հազարաւորներով աղբակոյտեր, որոնք կը փճացնեն մեր համազգային ու հասարակաց գանձը՝ հայերէնը: Ինչո՞ւ այս անմիտ լեզուագարութիւնը, դուք ըսէք՝ լեզուասպանութիւնը, որ տեղի կ'ունենայ ո՛չ թէ թուրքի, այլ հայու կամքով ու հայու բերնով:
Վերջերս կը խօսէի արեւելահայու մը հետ ու անոր կ'առաջարկէի «դրամատուն» եզրը «բանկ»-ի փոխարէն:
- Ախր, էդ ո՞նց կը լինի, բանկ-ը դրամի տո՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜ւն ա՞՞՞՞՞՞՞՞՞՞՞՞՞՞՞...:
Ինչո՞ւ չէ, եթէ տունը առնենք իր լայն իմաստով իբրեւ հաստատութիւն, ապա ան դրամային գործառնութեանց հաստատութիւն մըն է: Ասկէ աւելի արտայայտիչ ու կիրթ եզր ո՞ր լեզուն ունի:
Իսկ ի՞նչ կը նշանակէ «բանկ», հարցուցա՞ծ էք երբեւէ զայն գործածելէ առաջ. սա պարզապէս կը նշանակէ «սեղան» (banco, banque, bank): Եւ ահա ոչ մէկ ատեն ոչ մէկ իտալացի հարց չէ տուած, թէ ինչո՞ւ այդ հաստատութիւնը պէտք է «սեղան» կոչել: Անշուշտ այդ հարցը չի տար թութակաբար եւ երկիւղածօրէն «բանկ» ըսող արեւելահայը եւս: Իսկ «բանկիր» կը նշանակէ «սեղանաւոր», այսինքն՝ սեղան ունեցող. սեղան կրող, իր հետը սեղան պտտցնող: Չհարցնե՞նք, թէ ինչպէ՞ս կարելի է Արեւմուտքը խորհրդանշող այդ պատկառելի մեծահարուստը սեղանաւոր կամ սեղանակիր կոչել: Բայց այս այսպէս է:
Ահա թէ որքա՜՜՜ն անհեթեթութիւններ կան այդ օտար լեզուներու մէջ, որոնք սակայն միւռոնի անուշութեամբ կուլ կը տրուին արեւելահայ խաթարուած ճաշակներու եւ քիմքերու կողմէ, վասնզի՝ օտար է, ուրեմն՝ լաւ է (լաւ ա՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜):
Ձեր այս մտայնութիւնը անշեղօրէն կ'առաջնորդէ երկու բանի՝ հայրենասպանութեան եւ լեզուասպանութեան: Եւ ամէն ջանք ի գործ դրած էք արդէն՝ հոն հասնելու համար:

[_Հրաչ_]

Չեմ ցանկանա ավելի համարժեք կոպիտ կամ վիրավորական պատասխան գրել, երևի դա իմ փոխարեն կանեն մյուսները, բայց Եղիայեան ջան, դու, մեր ուղղագրությունը թերի համարելով, մեր ճաշակները խաթարված անվանելու ու մյուս «գեղարվեստական» որակներդ տալու արդյունքում հոգեկան բավարարվածություն ստանո՞ւմ ես։ Եթե իմանամ, որ դրա համար ես այսպես կատաղած ընկել ջաններիս, դեռ մի տեղ կհասկանամ, բայց՝ մի տեղ։
Բայց եթե դա անում ես՝ ապացուցելու համար, որ մենք այս կարգավիճակով իրավունք չունենք հայ կոչվելու կամ ավելի պակաս հայրենասեր ենք, ուրեմն կառաջարկեմ քեզ պես բոլոր հայրենասերներին հավաքես, գաս այստեղ ապրես, ավելի լավ Հայաստան կառուցես, լեզվի որակն էլ բարձր պահես, մենք էլ, որպես վատ հայ, կգանք, հայրենիքից դուրս կապրենք։
Խոսակցականիս համար էլ՝ ներող, քեզ պես դասական հայերենին չեմ տիրապետում։