Հայաստանի պատմության ամենա, ամենա իրադարձությունները

[Lion]

Լավ, ժողովուրդ ջան, շնորհակալ եմ կարծիքների փոխանակման համար: Մերսի նաև Տրիբունին լավ կածիքի համար

Միակ հարցը, որ մոտս մութ մնաս, դա էն էր, թե նման վիդեոները դժվար է՞ սարքել, թե՞ ոչ, և ինչպե՞ս են սարքում...

[Գաղթական]

Լիոն սա տեսել ե՞ս:
Ամբողջ աշխարհի ինտերակտիվ պատմական քարտեզնա:
ՈՒզածդ թիվը դնում ես` փոխումա:
Ստեղ էլ ՈՒրարտու կա, բայց, ըստ իրա, դրանից առաջ Նաիրինա եղել ))

[Յոհաննես]

Լիոն սա տեսել ե՞ս:
Ամբողջ աշխարհի ինտերակտիվ պատմական քարտեզնա:
ՈՒզածդ թիվը դնում ես` փոխումա:
Ստեղ էլ ՈՒրարտու կա, բայց, ըստ իրա, դրանից առաջ Նաիրինա եղել ))

Արշակունիներին պրիզնատ չեկավ էս քարտեզը

[Lion]

Լիոն սա տեսել ե՞ս:
Ամբողջ աշխարհի ինտերակտիվ պատմական քարտեզնա:
ՈՒզածդ թիվը դնում ես` փոխումա:
Ստեղ էլ ՈՒրարտու կա, բայց, ըստ իրա, դրանից առաջ Նաիրինա եղել ))

Չէ, չէի տեսել - դեմք գործա: Սենց մի բան երազում եմ պատրաստել Հայոց ռազմական պատմության վերաբերյալ՝ մի օր կարծում եմ կպատվիրեմ ու կստանամ սենց մի ապրանք...

[Lion]

Հայրենյանց հաղորդումից - հաղորդումը կարող եք դիտել ուրբաթ օրը, երեկոյան 7;30-ին

Խոսում ենք պատմական համատեքստում Հայոց ռազմական տեխնոլոգիաների մասին...

[Varzor]

Հայրենյանց հաղորդումից - հաղորդումը կարող եք դիտել ուրբաթ օրը, երեկոյան 7;30-ին
Խոսում ենք պատմական համատեքստում Հայոց ռազմական տեխնոլոգիաների մասին...

Աբրրիկոս Լիոն ջան, բայց.
արի պատմական փաստեր բերենք, թե ոնց իմացանք, որ շումեր-աքքադական ժամականերում (ինչը կարճ ժամկետ չի) հայ ժողովուրդ կար: Եթե ըստ Չամչյանի` հայերը շումերներից բավականին հետո են:
Փաստեր եմ ուզում` բացի Խորենացուց, ուրիշ աղբյուր չունեմ?

1. Ամուր երկաթ չի` պողպատ է:
2. Առաջին համաշխարհայինում տանկերը հայտնություն են, ու թեև առանձին մարտերում ունեցողին մեծ առավելություն էին տալիս (մասնավորապես փշալարերի պատնեշ հաղթահարելիս),բայց դանդաղաշարժ էին, դանդալոշ, քանակապես այքան էլ շատ չէին և հրետանին շատ արագ սովորեց դրանց հարցերը լուծել, ուստի որոշիչ դեր չեն ունեցել:
Իսկ մարտակառքերն ուղղակի ահ ու սարսափ էին, ձիերով հանդերձ: Ավելի հման կլինի համեմատել, որնց որ 17-րդ դարում գնդացիր լիներ մի կողմում:
2. Կլոր փաայտը չհասկացա, թե որն է: Ինչի քառակուսի անիվներ են էլ եղել? (հիմա գիտեմ որ կա, նունիսկ պատենտավորված է)
3. Խնդրում եմ հստակեցնել. որն է հայկական տիպի մարտակառքը` աղբյուր և փաստ/փաստեր:
4. Երկաթի և նունիսկ պողպատի գործածումը հայտնի էր դեռ Հայկ նահապետի ժամանակ (Խորենացին ուղղակի և նաև անուղղակի խոսում է այդ մասին)
5. Լայնալիճ աղեղը մարտակառքի վրայից գործածելն ուղղակի ֆանտաստիակի ոլորտից է: Աղեղը հենում էին գետնին մեկ ոտքով "խչմար" տալիս ու նոր գործածում: Մարտակառքում ոչ անհրաժեշտ տարածություն կար, ոչ էլ կայունություն` ֆիզիկապես հնարավոր չէր կիրառել լայնալիճ աղեղը: Հենց մեկը քո բերած պատմության թանգարանի օրինակը` չափերը հիշում ես
6. Ըստ իմ ունեցած աղբյուրների (Խորենացին հստակ է այդ մասին ասում) հայերն արիացի են, բայց բոլոր արիացիները հայեր չեն
7. Մարտակառքերը կիրառվել են դեռ ավելի երկար, քան մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակի կեսերը, հենց թեկուզ այն փաստը, որ Մակեդոնացու դեմ նույնպես "գերանդիավոր" մարտակառքեր կիրառվեցին: Դա երևի վերրջին խոշոր կիրառությունն էր,բայց ավելի փոքր մասշտաբով կիրառվել են նունիսկ բրիտների կողմից հռոմիացիների դեմ:

8. Ծանր հեծելազորի մասով` հարգանքներս, հակա արգումենտ չունեմ
9. Ծանր հետևազորի մասով` նույնը

Մնացածը նույնպես

[Lion]

Աբրրիկոս Լիոն ջան, բայց.
արի պատմական փաստեր բերենք, թե ոնց իմացանք, որ շումեր-աքքադական ժամականերում (ինչը կարճ ժամկետ չի) հայ ժողովուրդ կար: Եթե ըստ Չամչյանի` հայերը շումերներից բավականին հետո են:

"Հայ" անվանման առաջին հիշատակումը հանդիպում է էբլայական մի տեքստում, որը վերաբերվում է մ.թ.ա. 2700-ական թվականներին: Շումերներն ու աքքադցիք իրենք գիտեին նույն հայերի և հայոց պետական միավորների մասին՝ Արմի, Արմանում և այլն - սրանք վերաբերվում են մ.թ.ա. 2200 թվականներից առաջ ընկած ժամանակներին:

Այ որ մեր "դիպլոմավորներ"-ը ճանճ տշելու տեղը էս սաղ հանրայնացնեին, հիմա քո պես կարդացած տղեն սրա վրա չեր զարմանա:

1. Ամուր երկաթ չի` պողպատ է:

Ընդեղ քիմիկական նրբություններ կա՝ բրոնզ և այլն: Առանց մոնտաժի նկարահանման պայմաններում զգուշացա սխալվել

2. Առաջին համաշխարհայինում տանկերը հայտնություն են, ու թեև առանձին մարտերում ունեցողին մեծ առավելություն էին տալիս (մասնավորապես փշալարերի պատնեշ հաղթահարելիս),բայց դանդաղաշարժ էին, դանդալոշ, քանակապես այքան էլ շատ չէին և հրետանին շատ արագ սովորեց դրանց հարցերը լուծել, ուստի որոշիչ դեր չեն ունեցել:

Իրենց կիրառման առաջին շրջանն այդ էֆեկտն է ունեցել, ես դա նկատի ունեի:

Իսկ մարտակառքերն ուղղակի ահ ու սարսափ էին, ձիերով հանդերձ: Ավելի հման կլինի համեմատել, որնց որ 17-րդ դարում գնդացիր լիներ մի կողմում:

Տանկերի նման՝ մի որոշ ժամանակ: Հետո սովորեցին նաև դրանց դեմ պայքարել:

2. Կլոր փաայտը չհասկացա, թե որն է: Ինչի քառակուսի անիվներ են էլ եղել? (հիմա գիտեմ որ կա, նունիսկ պատենտավորված է)

Նկատի ունեի՝ լրիվ փայտից պատրաստված անիվը՝ առանց սպիցերի:

3. Խնդրում եմ հստակեցնել. որն է հայկական տիպի մարտակառքը` աղբյուր և փաստ/փաստեր:

Կան՝ խոսքն այսպես կոչված "հուրիական" մարտակառքի մասին է, ինչպես նաև այսպես կոչված "հաքսոսական" մարտակառքի մասին:

4. Երկաթի և նունիսկ պողպատի գործածումը հայտնի էր դեռ Հայկ նահապետի ժամանակ (Խորենացին ուղղակի և նաև անուղղակի խոսում է այդ մասին)

5. Լայնալիճ աղեղը մարտակառքի վրայից գործածելն ուղղակի ֆանտաստիակի ոլորտից է: Աղեղը հենում էին գետնին մեկ ոտքով "խչմար" տալիս ու նոր գործածում: Մարտակառքում ոչ անհրաժեշտ տարածություն կար, ոչ էլ կայունություն` ֆիզիկապես հնարավոր չէր կիրառել լայնալիճ աղեղը: Հենց մեկը քո բերած պատմության թանգարանի օրինակը` չափերը հիշում ես

Ես նկատի ունեի դրա այն տեսակը, որը կա Պատմության թանգարանում, իսկ այն այդքան մեծ չէ: Ի դեպ, չկան հստակ չափանիշներ, թե որը համարել լայնալիճ: Ոնց ես եմ հասկանում, ինքն էլ իր տեսակներն է ունեցել:

6. Ըստ իմ ունեցած աղբյուրների (Խորենացին հստակ է այդ մասին ասում) հայերն արիացի են, բայց բոլոր արիացիները հայեր չեն

Սկզբում արիներն ուղղակի հայերն էին, որոնք հայտնի դարձան որպես արիներ: Հետո արիներից հիմքի վրա առաջացան այլ ազգեր:

7. Մարտակառքերը կիրառվել են դեռ ավելի երկար, քան մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակի կեսերը, հենց թեկուզ այն փաստը, որ Մակեդոնացու դեմ նույնպես "գերանդիավոր" մարտակառքեր կիրառվեցին: Դա երևի վերրջին խոշոր կիրառությունն էր,բայց ավելի փոքր մասշտաբով կիրառվել են նունիսկ բրիտների կողմից հռոմիացիների դեմ:

Այդ մասին ասացի:

8. Ծանր հեծելազորի մասով` հարգանքներս, հակա արգումենտ չունեմ
9. Ծանր հետևազորի մասով` նույնը

Մնացածը նույնպես

Մերսի կարծիքի համար

[Varzor]

"Հայ" անվանման առաջին հիշատակումը հանդիպում է էբլայական մի տեքստում, որը վերաբերվում է մ.թ.ա. 2700-ական թվականներին: Շումերներն ու աքքադցիք իրենք գիտեին նույն հայերի և հայոց պետական միավորների մասին՝ Արմի, Արմանում և այլն - սրանք վերաբերվում են մ.թ.ա. 2200 թվականներից առաջ ընկած ժամանակներին:

Նախ ասեմ, որ արի հարգենք մեր ազգի փաստարգրված պատմությունը: Ըստ Պատմահոր մեր նախնյաց երկիրը կոչվեց Հայք, իսկ ժողովուրդը հայեր Հայկ նահապետի անունով: Սա նշանակում է, որ ոչ վաղ, քան մ.թ.ա. 2480-ական թվականները:
Այսինքն մ.թ.ա. 2700-ականներին հայերի մասին խոսելն ուղղակի հայոց ծագումնաբանության հերքումն է, ինչը որևէ գիտական կամ տրամաբանական փաստով հիմնավորված չէ:
Եթե ընդունում ենք, որ այդ հարցում Խորենացին նույնպես սխալվում է, ապա խնդրում եմ հիմնավոր փաստ` փաստաթուղթ կամ ընդունված հեղինակավոր հղում:
Խնդրում եմ նաև Էբլայական հիշատաության փաստը` փաստաթուղթ կամ ընդունված հեղինակավոր հղում:

Որևէ տրաաբանությամբ, բացի երևակայականից, չեմ կարողանում իրար կապել հայն ու Արմանումը կամ Արմին: Նույն կարպե կարող եմ պնդել, որ Թոթը ղարաբաղցի էր

Այ որ մեր "դիպլոմավորներ"-ը ճանճ տշելու տեղը էս սաղ հանրայնացնեին, հիմա քո պես կարդացած տղեն սրա վրա չեր զարմանա:

Որ կարդացած չլինեի, չէի հակադարձի

Ընդեղ քիմիկական նրբություններ կա՝ բրոնզ և այլն: Առանց մոնտաժի նկարահանման պայմաններում զգուշացա սխալվել

Բրոնզե մատակառքեր եղել են, բայց դրանք ավել ծանր էին: Ամեն դեպքում. կռած երկաթ, ածխածնային համաձուլվածք, նաև այլ տարրերի պարունաություն` պողպատ:

Կան՝ խոսքն այսպես կոչված "հուրիական" մարտակառքի մասին է, ինչպես նաև այսպես կոչված "հաքսոսական" մարտակառքի մասին:

Ստեղ որտեղ տեսար "հայական" մարտակառք: Համ էլ "հաքսոս" տարբերակը հորինված է: Հունական տարբերակով` [հ]իքսոս, եգիպտականով` միայն բաղաձայների պահպանմամբ` ՀՔՍ:

Ես նկատի ունեի դրա այն տեսակը, որը կա Պատմության թանգարանում, իսկ այն այդքան մեծ չէ: Ի դեպ, չկան հստակ չափանիշներ, թե որը համարել լայնալիճ: Ոնց ես եմ հասկանում, ինքն էլ իր տեսակներն է ունեցել:

??? Պատմության թանգարանում մի օրինակ կա, որ 2 մ-ից ավելի աղեղ ունի: Եթե դա փոքրն է, բա լայնալիճն ինչքան էր?
Հայկական աղեղների կիրառման տեխնիկան և սարսափելի հետևանքները շատ ցայտուն նկարագրել է Քսենոփոնն իր Անաբասիսում: Այս նկարագրություններն իրոնք որ կարելի է հայոց ռազմական մտքի և ռազմական արվեստի ցայտուն օրինակներ ներկայացնել:

Սկզբում արիներն ուղղակի հայերն էին, որոնք հայտնի դարձան որպես արիներ: Հետո արիներից հիմքի վրա առաջացան այլ ազգեր:

Լիոն ջան, լավ էլի, խնդրում եմ հակագիտական ու չփաստարկված արտահայտություններ չանել: Հստակ նշել էի, որ իմ իմացած ամենահին աղբյուրը, որտեղ նշված է, որ հայերն "արիանցից" են, քանի որ նույն աղբյուրը` Խորենացին, նշում է, որ արիանցից էին նաև մարերը, ստացվում է որ լրիվ քո ասածի հակառակն է:

Էդ որսզբում էին արիները հայեր??? Հայկը արիացի էր, թե այն ցեղերն էին արիացի, որոնց հպատակեցրեց Հայկը???
Եթե չենք ընդունում մեր ազգի մեծագույն աշխատույթուններից մեկը, որը թե կուզլեգենդար, բայց միակ աղբյուրն է հայ ժողովրդի հնագույն ծագման, ապա այլ երևակայական ու հորինված արդյունքներին ընդհանրապես ընդունելու չունեմ:

[Lion]

Նախ ասեմ, որ արի հարգենք մեր ազգի փաստարգրված պատմությունը: Ըստ Պատմահոր մեր նախնյաց երկիրը կոչվեց Հայք, իսկ ժողովուրդը հայեր Հայկ նահապետի անունով: Սա նշանակում է, որ ոչ վաղ, քան մ.թ.ա. 2480-ական թվականները:

Հայոց պատմության սկզբնաղբյուրները, եղբայր, միայն Խորենացին չեն:

Այսինքն մ.թ.ա. 2700-ականներին հայերի մասին խոսելն ուղղակի հայոց ծագումնաբանության հերքումն է, ինչը որևէ գիտական կամ տրամաբանական փաստով հիմնավորված չէ:

Իսկ ո՞վ ասաց, որ Հայ ժողովուրդը առաջացել է մեկ մարդուց՝ Հայկ նահապետից: Դա անհնար է: Իրականում նա ուղղակի լեգենդների քողով պատված իրական անձնավորություն է: Մոտեցումներից մանմրամասները շարադրել եմ գրքումս, որտեղ մասնավորապես ասում եմ. "Այս ամենի ֆոնի վրա կարելի է ենթադրել, որ Արատտայի քրմապետությունը, որը, ելնելով սեփական շահերից, ամեն կերպ ձգտում էր պահպանել միջագետքյան քաղաքների մասնատվածությունը, օգնել է նրանց Էլամի դեմ պայքարում, իսկ Հայկն էլ եղել է հայկական օժանդակ զորաբանակի ղեկավարը:"

Խնդրում եմ նաև Էբլայական հիշատաության փաստը` փաստաթուղթ կամ ընդունված հեղինակավոր հղում:

Այ, որ ասում եմ ճանճ են տշում, էս եմ ասում, քանի որ սա շաաաատտ վաղուց դեռ պետք է դասագրքերում լիներ:

 •

• 

 Սեղմել՝ ցույց տալու համար

...Выше уже речь шла о труде Вячеслава Иванова ("Выделение разных хронологических слоев в древнеармянском и проблема первоначальной структуры текста гимна Вахагну", ИФЖ, N 4, Ереван 1983). В этой работе заслуженный ученый также в русском переводе излагает ряд клинописей, где есть имена "haj", как имя народа и "hajq", как имя страны и которые связаны с именем "Арми". Клинописи восходят к 3-ому тысячелетию д.н.э. и были найдены в Эбле.
... в одном из клинописей, где речь идет о сделках, совершенных царем Ибриум, говорится: "Вязанное плате восхитительного качества, одно везенное и одно разноцветное плате дается посреднику haj-а". Далее там, где речь идет о раздаче драгоценных изделии, опять: "Одно изделие из 20 сиклей золото дается haj-е".
После этого Иванов пишет: "Особенно интересно, что в этом случает упомянутый человек связывается с областью Арми" и приводит следующую цитату: "1 кусти вязанных изделии для Армийца Мурия". В клинописи Арми упоминается еще и в связи с другим посредником: "1 кусит вязанного изделия, 1 актум вязанный платьев, 1 разноцветное плате высокого качества для Армийца Малума". "Арми есть тот же самый Армени в клинописях Нарам-Сина. Эбла была разрушена в середине 23-ого века, то есть Арми существовала как минимум в это же время",- говорит Иванов.
... И после всего этого Иванов приходит к окончательному выводу: " Новейшие открытия, в частности касающиеся топонима и этнонима haia и его отношения с Armi и Azi, подтверждают правильность выводов Г. А. Капанцяна и полную ошибочность всех построении И. М. Дьяконова относительно происхождения антонима hay-hati и других вопросов этногенеза армян..."

Մանրամասները այդ գիտական հոդվածի տես այստեղ:

Որևէ տրաաբանությամբ, բացի երևակայականից, չեմ կարողանում իրար կապել հայն ու Արմանումը կամ Արմին: Նույն կարպե կարող եմ պնդել, որ Թոթը ղարաբաղցի էր

Ասենք Հայկական լեռնաշխարհում հիշատակվող "Արմի"-ն կապ չունի, հա՞, Արմանումի կամ Արմենիայի հետ, իրանք սաղ էլ՝ Հայաստանի՞:

Բրոնզե մատակառքեր եղել են, բայց դրանք ավել ծանր էին: Ամեն դեպքում. կռած երկաթ, ածխածնային համաձուլվածք, նաև այլ տարրերի պարունաություն` պողպատ:

Նկատի ունեի՝ անիվները, ոչ լրիվ մարտակառքը: Հայկական մարտակառքի մի տեսակ հայտնաբերվել է փարավոններից մեկի դամբարանից և այն հիմնականում պատրաստված է ծառի մի տեսակից, որը հանդիպում է հենց Հայկական լեռնաշխարհում:

Ստեղ որտեղ տեսար "հայական" մարտակառք:

Իրականում "Հուրի" կոչվածը արհեստական անուն է և խոսքը հենց հայերի մասին է: Նույնը նաև "հաքսոս"-իւ պահով:

??? Պատմության թանգարանում մի օրինակ կա, որ 2 մ-ից ավելի աղեղ ունի: Եթե դա փոքրն է, բա լայնալիճն ինչքան էր?

Ինքը 2 մետր չի, ես նայել եմ:

Հայկական աղեղների կիրառման տեխնիկան և սարսափելի հետևանքները շատ ցայտուն նկարագրել է Քսենոփոնն իր Անաբասիսում: Այս նկարագրություններն իրոնք որ կարելի է հայոց ռազմական մտքի և ռազմական արվեստի ցայտուն օրինակներ ներկայացնել:

Ինձ ե՞ս ասում - այդ ամենը շրջանառության մեջ, համենայն դեպս ֆորումներում, հենց ես եմ դրել:

Լիոն ջան, լավ էլի, խնդրում եմ հակագիտական ու չփաստարկված արտահայտություններ չանել: Հստակ նշել էի, որ իմ իմացած ամենահին աղբյուրը, որտեղ նշված է, որ հայերն "արիանցից" են, քանի որ նույն աղբյուրը` Խորենացին, նշում է, որ արիանցից էին նաև մարերը, ստացվում է որ լրիվ քո ասածի հակառակն է:

Պորենացին ողջ ճշմարտությունը չգիտեր:

Էդ որսզբում էին արիները հայեր??? Հայկը արիացի էր, թե այն ցեղերն էին արիացի, որոնց հպատակեցրեց Հայկը???

Սկզբում՝ մ.թ.ա. 1700 թ-ի մոտերքը:

Եթե չենք ընդունում մեր ազգի մեծագույն աշխատույթուններից մեկը, որը թե կուզլեգենդար, բայց միակ աղբյուրն է հայ ժողովրդի հնագույն ծագման, ապա այլ երևակայական ու հորինված արդյունքներին ընդհանրապես ընդունելու չունեմ:

Ընդունում ենք, բայց չենք ֆեիշացնում:

Մովսես Խորենացու <Հայոց պատմություն>-ը հանդիսանում է հայ ժողովրդի արժեհամակարգի բաղկացուցիչ կարևորագույն տարրերից մեկը: Այս առումով միանշանակ է այն, որ այս երկն իր հիմնարար նշանակությամբ սկզբունքորեն ավելին է, քան պատմական շարքային մի աշխատանք: Միաժամանակ Պատմահայրը, իրենից անկախ և բազում օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ պատճառներով, շատ է քննադատվել: Քննադատությունները երբեմն եղել են տեղին, բայց անհամեմատ ավելի շատ են դեպքերը, երբ քննադատներն ուղղակի ճիշտ չեն հասկացել մեր Պատմահորը, իսկ հաճախ էլ նույնիսկ տարրական ցանկություն չեն դրսևորել հասկանալ վերջինիս: Այս առումով առանձնահատուկ քամհարանքի են արժանի նրանք, որոնք, իրականացնելով որոշակի քաղաքական պատվեր ու հիանալի գիտակցելով իրավիճակը, իրենց չհասկացողի տեղ են դնում և փորձում են նսեմացնել Խորենացուն:

2012 թ-ին, հանգուցյալ հորս մահվանից ուղղակի մի քանի օր առաջ, լույս ընծայեցի <Հայկազունիներ (մոռացված մի արքայատոհմ)> աշխատանքը, որը, թեև գրքի վրա չգրվեց, քանի որ տպագրության պահին հայրս դեռևս կենդանի էր, նրա մահից հետո ես մտովի և ընդմիշտ նվիրեցի հորս: Ստեղծելով <Հայկազունիներ>-ս, ես փորձ կատարեցի վերականգնել, պատմականորեն հստակ ու ժամանակագրականորեն կոռեկտ տեսքով բացատրել Մովսես Խորենացու 1-ին գրքում նկարագրված իրադարձությունները, մի բան, որը, կարծում եմ, արվեց բավականին հաջող: Այժմ, 5 տարի անց ի մի բերելով մտքերս արդեն Պատմահոր երկի 2-րդ գրքի վերաբերյալ, ես հերթական անգամ փորձեցի իմ համեստ ուժերը ներդնել Պատմահոր աշխատանքի արդեն այս մասի պատշաճ վերլուծության համար:

Հաջողեցի՞ ես, ցույց կտա ժամանակ, բայց ես գրեցի այնպես, ինչպես կարողացա, այնպես, ինչպես մտածում եմ և այնպես, ինչպես իրոք համոզված եմ: Հույս ունենալով, որ սույն աշխատանքը խթան կհանդիսանա նորանոր ուսումնասիրությունների համար՝ ես գրում եմ գրքիս վերջին տողերն և ամենայն հաջողություն եմ մաղթում հետագա ուսումնասիրողներին՝ գաղտնի մի հույսով, որ թափածս ջանքերի արդյունքը օգտակար կլինի նաև իրենց: Ամենայն բարիք Ձեզ և հաջողություն, շնորհակալ եմ, որ ժամանակ գտաք ծանոթանալու հեղինակածս այս աշխատությանը:

Սա Խորենացու 2-րդ գրքի վերլուծությանը նվիրված գրքի վեևջաբանն է: Մեկ այլ գիրք նվիրել եմ Խորենացու 1-ին գրքի ուսումնասիրությանը, այնպես որ, համեստորեն ասեմ, մի քիչ կարդացել եմ Խորենացի

[Varzor]

Լիոն ջան,
Ազգը մի մարդուց չի առաջացել` կոչվել է մարդու անունով: Այսինքն մարդիկ սկսել են իրենց կոչել իրենց լեգենդար առաջնորդի անունով: Նման տարբերակներ աշխարհում շատ կան, մասնավորապես հնդեվրոպական ազգերի մեջ:

Ու ոչ մի կերպ չեմ կարողանում ընդունել "եթե քառակուսիյա, ուրեմն մեջինը կլորա" տրամաբանությունը` էդտեղ տրամաբանություն չկա: Ամեն բառ, տեղանուն, որում կա արմ-ը չի կարելի կապել հայ բառի հետ:

Պատմության թանգարանի աղեղը իմ հասակից բարձր էր գրեթե մեկ թիզ` անձամբ եմ չափել, երևի հասկանալի է, թե ոնց

Պետք չի նոր եզրույթներ մտածել առկա փաստերի վերաբերյալ, այլ պետք է նոր փաստեր գտնել:

Գիտությունն ինքնանպատակ չէ, այլ ուղղված է մմարդկային հասարակության կարիքները հոգալուն և կյանքը բարելավելուն: Հեքիաթների կարիք միշտ էլ կա, բայց հեքիաթի իմաստությունը գիտնականների գործը չի

[Lion]

Լիոն ջան,
Ազգը մի մարդուց չի առաջացել` կոչվել է մարդու անունով: Այսինքն մարդիկ սկսել են իրենց կոչել իրենց լեգենդար առաջնորդի անունով: Նման տարբերակներ աշխարհում շատ կան, մասնավորապես հնդեվրոպական ազգերի մեջ:

Այո՝ իմ ասածի մեկ այլ տարբերակն է:

Ու ոչ մի կերպ չեմ կարողանում ընդունել "եթե քառակուսիյա, ուրեմն մեջինը կլորա" տրամաբանությունը` էդտեղ տրամաբանություն չկա: Ամեն բառ, տեղանուն, որում կա արմ-ը չի կարելի կապել հայ բառի հետ:

Ոչ ոք "Ամեն բառ, տեղանուն, որում կա արմ-ը չի կարելի կապել հայ բառի հետ" - առկա է գիտական մոտեցում և տրամաբանություն: Ասենք, դու ի՞նչ հիմքեր ունես վերևում բերածս հղումում Հայ և Արմեն չտեսնել, կասե՞ս:

Պատմության թանգարանի աղեղը իմ հասակից բարձր էր գրեթե մեկ թիզ` անձամբ եմ չափել, երևի հասկանալի է, թե ոնց

Ինքը երկու մետր չի, կարող ենք գնալ, նայել: 180 սմ, իմ բոյին: Իմ բոյի մարդը, եթե արձակի այդ աղեղը, ոտքով չի կարողանա հենվել աղեղի ներքևի ծայրին: Ամեն դեպքում, մարտակառքերի վրա կարող էին սրա ավելի փոքր տարբերակը կիրառել:

Գիտությունն ինքնանպատակ չէ, այլ ուղղված է մմարդկային հասարակության կարիքները հոգալուն և կյանքը բարելավելուն: Հեքիաթների կարիք միշտ էլ կա, բայց հեքիաթի իմաստությունը գիտնականների գործը չի

Ամեն:

[Varzor]

Այո՝ իմ ասածի մեկ այլ տարբերակն է:

Ոչ, դա իմ ու քո ասածները չեն, այլ մեզանից առաջ այլ մարդիկ էլ են ասել` մենք իրենց հետ համեստորեն համաձայնվել ենք

Ասենք, դու ի՞նչ հիմքեր ունես վերևում բերածս հղումում Հայ և Արմեն չտեսնել, կասե՞ս:

Հիմքերս հենց քո բերած հղումից են: Օրինակի համար` էջ 33

Таким образом, указанные названия группируются вокруг мест, близких к исторической Армении, и дают серьезные основания для поиска весьма ранних истоков тех внешне к ним близких ономастических элементов и этнонимов, которые существенны для этногенеза армян. Учитывая возможность многократных переходов имен от этноса к этносу и заимствований этнонимов, эти термины нельзя считать доказательством того, что протоармянский уже в середине III тыс. до н. э. мог быть языком, с которым связывались эти имена.

Հերիքա, թե էլի հիմքեր բերեմ հենց քո դրած հղումից:
ՄԻ բան էլ զուտ մաթեմատիկորեն ասեմ: Չար գիտնականներն ասում են, որ տնված էբլայական արխիվը մ.թ.ա. 24-23րդ դարերի է: Եթե համադրում ենք (Հայկը 25-րդ դարում էր), ապա ստացվում է, որ այդ ժամանակ հայերին տարբերում էին Արմիի բնակիչներից` նրանք նույնը չէին

Ինքը երկու մետր չի, կարող ենք գնալ, նայել: 180 սմ, իմ բոյին: Իմ բոյի մարդը, եթե արձակի այդ աղեղը, ոտքով չի կարողանա հենվել աղեղի ներքևի ծայրին: Ամեն դեպքում, մարտակառքերի վրա կարող էին սրա ավելի փոքր տարբերակը կիրառել:

Նախ ասեմ, որ ոնց որ լավ չես ուսումնասիրել մեր նախնիների մարդաբանական տվյալները` 180սմ և ավելի հասակը խիստ հազվադեպ է հանդիպում պեղված դամբարաններում:
Երկրորդ. փորձել ես երբևէ աղեղ ձգել ու նետ արձակել? Ուղիղ կանգնած աղեղ չեն ձգում: Հայկի արձանը հաստատ տեսել ես: Ոտքերի կայուն դիրք է պետք, որի ժամանակ կարելի է նաև "խչմար" տալ գետնին հասնող աղեղի կոթը
Նույնիսկ 180սմ աղեղն ահռելի մեծ ուժի կիրառում, հետևաբար կայունություն է պահանջում ձգելու համար` որոշակի հենման մակերես, ինչը մարտակառքը կդարձներ սայլ: Ասածս այն է, քանի որ մարտակառքերի վրա լայնալիճ աղեղների կիրառումը ֆիզիկապես անհնար է: Իսկ քո ասած "ավելի փոքր" տարբերակները լայնալիճ անվանելն ուղղակի կատակի պես մի բան է` "թզուկ հսկա":
Նայիր ստորև տեսանյութի 1:40 վարկյանից` լայնալիճը դրածա: Ի դեպ մենակ զուտ դրա համար եմ դրել, քանի որ մեջի նյութը համարյա լրիվ մաղադանոսի հետևանքա (բացի պատմական հիշատակություններից):
https://video.img.ria.ru/Volume38/Fl...wajluq.zid.mp4

Հ.Գ.
Դու էլ կաս տեսանյութում:
Ամենայնց ամեն

[Lion]

Ոչ, դա իմ ու քո ասածները չեն, այլ մեզանից առաջ այլ մարդիկ էլ են ասել` մենք իրենց հետ համեստորեն համաձայնվել ենք

Այո, բայց ես նաև ավելացրած ունեմ...

Հիմքերս հենց քո բերած հղումից են: Օրինակի համար` էջ 33

Հերիքա, թե էլի հիմքեր բերեմ հենց քո դրած հղումից:

Դե մի ընդունիր, ի՞նչ ասեմ - մի ընդունիր, որ էբլայակական սկզբնաղբյուրի "հայ"-ը կապ ունի հայերի հետ, իսկ Արմին ու Արմանումը՝ Արմենիայի, այսինքն՝ Հայաստանի: Քո իրավունքն է... նմանվել մեր պատմությունը կեղծողներին և ամեն կերպ այն արժեզրկողներին:

ՄԻ բան էլ զուտ մաթեմատիկորեն ասեմ: Չար գիտնականներն ասում են, որ տնված էբլայական արխիվը մ.թ.ա. 24-23րդ դարերի է: Եթե համադրում ենք (Հայկը 25-րդ դարում էր), ապա ստացվում է, որ այդ ժամանակ հայերին տարբերում էին Արմիի բնակիչներից` նրանք նույնը չէին

Էդ թվերի համար 100 տարի էսկողմ-էնկողմը սովորական բան են, բայց դե մյուս կողմից ազգերն էլ միանգամից չեն, որ առաջանում են:

Նախ ասեմ, որ ոնց որ լավ չես ուսումնասիրել մեր նախնիների մարդաբանական տվյալները` 180սմ և ավելի հասակը խիստ հազվադեպ է հանդիպում պեղված դամբարաններում:

Ունե՞ս տվյալներ՝ այնքան, որ կարողանանք ընդհանրացնել:

Երկրորդ. փորձել ես երբևէ աղեղ ձգել ու նետ արձակել? Ուղիղ կանգնած աղեղ չեն ձգում: Հայկի արձանը հաստատ տեսել ես: Ոտքերի կայուն դիրք է պետք, որի ժամանակ կարելի է նաև "խչմար" տալ գետնին հասնող աղեղի կոթը
Նույնիսկ 180սմ աղեղն ահռելի մեծ ուժի կիրառում, հետևաբար կայունություն է պահանջում ձգելու համար` որոշակի հենման մակերես, ինչը մարտակառքը կդարձներ սայլ: Ասածս այն է, քանի որ մարտակառքերի վրա լայնալիճ աղեղների կիրառումը ֆիզիկապես անհնար է: Իսկ քո ասած "ավելի փոքր" տարբերակները լայնալիճ անվանելն ուղղակի կատակի պես մի բան է` "թզուկ հսկա":
Նայիր ստորև տեսանյութի 1:40 վարկյանից` լայնալիճը դրածա: Ի դեպ մենակ զուտ դրա համար եմ դրել, քանի որ մեջի նյութը համարյա լրիվ մաղադանոսի հետևանքա (բացի պատմական հիշատակություններից):
https://video.img.ria.ru/Volume38/Fl...wajluq.zid.mp4

Հ.Գ.
Դու էլ կաս տեսանյութում:
Ամենայնց ամեն

Ֆիզիկապես անհնարը մի քիչ շատ է ասված, քանի որ մարտակառքն ի վերջո հարթակ է, որի վրա հնարավոր է կանգնել:

[Varzor]

Այո, բայց ես նաև ավելացրած ունեմ...

Այ հենց էդ ավելացրածն էլ պիտի հիմնավորվի փաստերով

Դե մի ընդունիր, ի՞նչ ասեմ - մի ընդունիր, որ էբլայակական սկզբնաղբյուրի "հայ"-ը կապ ունի հայերի հետ, իսկ Արմին ու Արմանումը՝ Արմենիայի, այսինքն՝ Հայաստանի: Քո իրավունքն է... նմանվել մեր պատմությունը կեղծողներին և ամեն կերպ այն արժեզրկողներին:

Նախապես ասեմ, որ ընդգծածս հատվածը զրպարտանքի ու ցեխ շպրտոցու նման է, ինչը էս պարագայում բացարձակ անտեղի է ու անհիմն:

Հենց բանն էլ նրանումն է, որ ընդունում եմ` ընդունում եմ քո բերած հղումը որպես փաստ, գիտական աշխատանք, որի հեղինակն այն մարդկանցիցի է, որ հնդեվրոպական լեզվի հայրենիք է համարում Հայկական լեռնաշխարհը: Հատուկ ուշադրույթուն լեզու բառի վրա` լեզվի, ոչ թե ազգի:
Հենց էդ ընդունածս նյութում մարդը հստակ նշել է, որ առկա նյութը нельзя считать доказательством, որ մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակի կեսերին նախահայկական լեզուն կապ ունի այդ տերմինների հետ:
Հիմնվելով այդ աշխատության վրա ասում ես մի բան, որը հենց այդ աշխատությունը չի համարում ապացույց:

Ի դեպ, ինչ ես կարծում, եթե ինչ-որ ժամանակում հայոց լեզուն չկար, հայեր կարող էին լինել, թե ոչ? Կամ էլ հակառակը` հին հայերը հայոց լեզվով էին խոսում, թե այլ լեզվով?

Ունե՞ս տվյալներ՝ այնքան, որ կարողանանք ընդհանրացնել:

Կարծում եմ իմ ունեցած տվյալները չեն բավարարի ընդհանրացնելու համար` մասնագետներին պիտի դիմենք, բայց նույն պատմության թանգարանում նկարագրում էին, որ ըստ պեղածո տվյալների մեր նախնիները բարձրահասակ չեն եղել` միջինում 165-170սմ հասակով, առավել հազվադեպ ավելի բարձրահասակ կամ ավելի կարճահասակ: Ունեցել են լավ զարգացած և հզոր իրան, հզոր բազուկներ, համեմատաբար փոքր ձեռքի ափ (գտնված սրերի ու թրերի կոթերը դրա վառ ապացույցն են)...

Ֆիզիկապես անհնարը մի քիչ շատ է ասված, քանի որ մարտակառքն ի վերջո հարթակ է, որի վրա հնարավոր է կանգնել:

Հենց հարցն էլ դրանումն է` եթե մարտակառքը կանգնած է, ապա կարելի է, ընդ որում մարտակառքի իրանն օգտագործելով թե որպես հետարան և թե որպես "խչմար", բայց ոչ շարժման ընթացքում, էն էլ երբ հետդ ևս երկու հոգի կա մեջը (կամ մի հոգի` միայն կառավարը):
Ի դեպ նշեմ, որ մարտակառքերի վրա կիրառել են նույնիսկ ահռելի չափերի աղեղներ` ֆիքսված կամ ամրացված, ինչը թույլ է տվել երկու ձեռքերի ուժն էլ օգտագործել լարը ձգելու համար: Բայց դա ձեռքի լայնալիճը չի:

Սենց ասեմ. ներկայիս ժամանակների համադրությամբ.
Եթե մարտակառքը տանկն է կամ զրահամեքենան, ապա ունեցել է նաև խոշոր տրամաչափի թնդանոթ

[Lion]

Այ հենց էդ ավելացրածն էլ պիտի հիմնավորվի փաստերով

Եթե կոնկրետացնես, կհիմնավորեմ...

Նախապես ասեմ, որ ընդգծածս հատվածը զրպարտանքի ու ցեխ շպրտոցու նման է, ինչը էս պարագայում բացարձակ անտեղի է ու անհիմն:

Հենց բանն էլ նրանումն է, որ ընդունում եմ` ընդունում եմ քո բերած հղումը որպես փաստ, գիտական աշխատանք, որի հեղինակն այն մարդկանցիցի է, որ հնդեվրոպական լեզվի հայրենիք է համարում Հայկական լեռնաշխարհը: Հատուկ ուշադրույթուն լեզու բառի վրա` լեզվի, ոչ թե ազգի:
Հենց էդ ընդունածս նյութում մարդը հստակ նշել է, որ առկա նյութը нельзя считать доказательством, որ մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակի կեսերին նախահայկական լեզուն կապ ունի այդ տերմինների հետ:
Հիմնվելով այդ աշխատության վրա ասում ես մի բան, որը հենց այդ աշխատությունը չի համարում ապացույց:

Աշխատանքը բերում է փաստեր: Անկախ նրանից, դրա հեղինակը դրան ինչպես է վերաբերվում, կա փաստը՝ մենք կարող ենք մեր վերաբերմունքը ձևավորել դրա նկատմամբ: Ինձ համար ակնհայտ է, խոսքը հայերի ու Հայաստանի մասին է:

Ի դեպ, ինչ ես կարծում, եթե ինչ-որ ժամանակում հայոց լեզուն չկար, հայեր կարող էին լինել, թե ոչ? Կամ էլ հակառակը` հին հայերը հայոց լեզվով էին խոսում, թե այլ լեզվով?

Անհայտը, որը չի հասկանում հայերեն, ըստ իս կարող է հայ լինել: Նաև հակառակը՝ անհատական մակարդակում մեկը կարող է հայերեն խոսել, բայց հայ չլինել: Կոլեկտիվ մակարդակում, սակայն չի կարող լինել իրավիճակ, երբ հայոց լեզու չկա, սակայն կա հայ: Կոլեկտիվ, ազգային մակարդակով եթե ֆիքսվում է հայոց լեզուն, ապա կա նաև հայը:

Կարծում եմ իմ ունեցած տվյալները չեն բավարարի ընդհանրացնելու համար` մասնագետներին պիտի դիմենք, բայց նույն պատմության թանգարանում նկարագրում էին, որ ըստ պեղածո տվյալների մեր նախնիները բարձրահասակ չեն եղել` միջինում 165-170սմ հասակով, առավել հազվադեպ ավելի բարձրահասակ կամ ավելի կարճահասակ: Ունեցել են լավ զարգացած և հզոր իրան, հզոր բազուկներ, համեմատաբար փոքր ձեռքի ափ (գտնված սրերի ու թրերի կոթերը դրա վառ ապացույցն են)...

Մի քիչ այլ կարծիք ունեմ, թեև փաստերս առայ-մ բավարար չեն ընդհանրացման համար:

Հենց հարցն էլ դրանումն է` եթե մարտակառքը կանգնած է, ապա կարելի է, ընդ որում մարտակառքի իրանն օգտագործելով թե որպես հետարան և թե որպես "խչմար", բայց ոչ շարժման ընթացքում, էն էլ երբ հետդ ևս երկու հոգի կա մեջը (կամ մի հոգի` միայն կառավարը):
Ի դեպ նշեմ, որ մարտակառքերի վրա կիրառել են նույնիսկ ահռելի չափերի աղեղներ` ֆիքսված կամ ամրացված, ինչը թույլ է տվել երկու ձեռքերի ուժն էլ օգտագործել լարը ձգելու համար: Բայց դա ձեռքի լայնալիճը չի:

Նույն տանկերի պահով, հատկապես մինչև ստաբիլիզատորի հայտնաբերումը - ինչպես Տ-34-ն էր խորհուրդ տալիս հրանոթից կրակել կարճատև դադարի ժամանակ, այնպես էլ, եթե դիպուկության կարիք կար, մարտակառքն էր կանգառի ժամանակ նետեր արձակում: Միաժամանակ բացառված չէր նաև հարվածն ընթացքի ժամանակ՝ արջակելով աղեղը "փորի" դիրքից՝ հորիզոնական, երբ դիպուկության խնդիր այդքան էլ չկար, ասենք՝ մասայական հարվածի դեպքում հակառակորդի հոծ շարքերի վրա: