Փաշինյանի կառավարության գործունեությունը

[StrangeLittleGirl]

Առողջապահության, կրթության, սոցիալական ապահովության, պաշտպանության ու մնացած այլ ոլորտների բյուջեները գոյանում են բյուջեի հարկային ու ոչ-հարկային եկամւտներից, ներառյալ եկամտահարկը, ԱԱՀ, գույքահարկը և այլն։ Հայաստանի, ու բազմաթիվ այլ երկրներ բյուջեները գոյանում են նույն ձևի։ Հայաստանը մի բյուջե ունի, ընդեղ գնում են բոլոր եկամուտները, ու ընդեղից կատարվում են բոլոր ծախսերը։ Զարմանքիդ պատճառը չեմ հասկանում։

Զարմանքիս պատճառն էն ա, որ ես էստեղ լրիվ անվճար առողջապահական ու այլ սոց. ծառայություններ ստանում եմ իմ ու մնացած բնակչության վճարած սոցհարկի հաշվին (իսկ էդ հարկը հենց պիտի գնա սոց. ծառայություններին, չի կարա բյուջե մտնի ու ասենք ուղարկվի բանակ, գուցե բյուջեից ավելի շատ էլ են հատկացնում սոցին, չգիտեմ, բայց հաստատ ոչ ավելի քիչ), բայց նաև վճարում եմ եկամտահարկ ու առանձին վճարում եմ կենսաթոշակային ֆոնդին։ Ու եթե Հայաստանում վերացվում ա էդ սոցհարկը, տեսականորեն նշանակում ա, որ կառավարությունը ոնց ուզի, կտնօրինի բյուջեն, այսինքն՝ բյուջեում չի լինի կոնկրետ գումար, որը մենակ սոց. ծառայությունների համար ա նախատեսված, ու չի կարա ուրիշ բանի վրա ծախսվի։ Նվազեցնելով եկամտահարկը ու ներդնելով պարտադիրը՝ ստացվում ա, որ ամեն անձ մենակ իրա թոշակի համար ա ապահովագրված (էս էլ մեծ հարցական ա էս անկայուն իրավիճակում), իսկ թե ինչ կլինի ներկային, լրիվ կառավարության հայեցողության տակ ա դրվում։

[Ծլնգ]

Զարմանքիս պատճառն էն ա, որ ես էստեղ լրիվ անվճար առողջապահական ու այլ սոց. ծառայություններ ստանում եմ իմ ու մնացած բնակչության վճարած սոցհարկի հաշվին (իսկ էդ հարկը հենց պիտի գնա սոց. ծառայություններին, չի կարա բյուջե մտնի ու ասենք ուղարկվի բանակ, գուցե բյուջեից ավելի շատ էլ են հատկացնում սոցին, չգիտեմ, բայց հաստատ ոչ ավելի քիչ), բայց նաև վճարում եմ եկամտահարկ ու առանձին վճարում եմ կենսաթոշակային ֆոնդին։ Ու եթե Հայաստանում վերացվում ա էդ սոցհարկը, տեսականորեն նշանակում ա, որ կառավարությունը ոնց ուզի, կտնօրինի բյուջեն, այսինքն՝ բյուջեում չի լինի կոնկրետ գումար, որը մենակ սոց. ծառայությունների համար ա նախատեսված, ու չի կարա ուրիշ բանի վրա ծախսվի։ Նվազեցնելով եկամտահարկը ու ներդնելով պարտադիրը՝ ստացվում ա, որ ամեն անձ մենակ իրա թոշակի համար ա ապահովագրված (էս էլ մեծ հարցական ա էս անկայուն իրավիճակում), իսկ թե ինչ կլինի ներկային, լրիվ կառավարության հայեցողության տակ ա դրվում։

Իմ իմանալով էլ է ահագին երկրներում սոցապ հարկերը առանձին ֆոնդերում պահվում ու չեն կարող այլ բյուջեի հետ ներխառնվել (չնայած այդ ֆոնդերի գումարները երկրի համար ցածր տոկոսադրույքով վարկեր են որպես ծառայեցվում նաև)։ Բայց դե օրենսդրական բազայով կարելի է բոլորը իրար հետ համատեղել ու անունը դնել եկամտային հարկ, ու դրա որոշ տոկոսը ուղարկել սոցապ կարիքների (առանձին ֆոնդ լինի թե չէ)։

[StrangeLittleGirl]

Բլթցնել սաղ էլ կարան։ Բլթցնելն արգելված չի։ Վարչապետն էլ կարա բլթցնի։ Հայաստնում վերջին քսան տարում մենակ դրանով էլ զբաղված են եղել, բլթցրել են։

Կառավարութայն որոշում ընդունելու ժամանակ կանգնել ու սաղ կամեռների դեմն ասել, ես համաձայն չեմ, ուրիշ բան ա։ Տենց բան հաստատ նույնիսկ Դանիայի ռասիզմի նախարարը արած չի լինի

Դանիայի կառավարության նիստերը կամերաների առաջ չեն տեղի ունենում։ Դանիայում կառավարության ու ԱԺ֊ի տարբերությունը շատ լավ գիտեն. առաջինի նիստերը փակ են, երկրորդինը՝ էնքան բաց, որ ցանկացած քաղաքացի կարա գնա, ներսից հետևի։

[StrangeLittleGirl]

ես քեզ մել այլ գաղտնիք էլ բացեմ, ռազամական բյուջեն էն հազարներով չի գոյանում

Ռազմական բյուջեի մասին խոսք չի գնացել

Էս վերամբարձ տոնն իսկականից չի դզում։

[Տրիբուն]

Զարմանքիս պատճառն էն ա, որ ես էստեղ լրիվ անվճար առողջապահական ու այլ սոց. ծառայություններ ստանում եմ իմ ու մնացած բնակչության վճարած սոցհարկի հաշվին (իսկ էդ հարկը հենց պիտի գնա սոց. ծառայություններին, չի կարա բյուջե մտնի ու ասենք ուղարկվի բանակ, գուցե բյուջեից ավելի շատ էլ են հատկացնում սոցին, չգիտեմ, բայց հաստատ ոչ ավելի քիչ), բայց նաև վճարում եմ եկամտահարկ ու առանձին վճարում եմ կենսաթոշակային ֆոնդին։ Ու եթե Հայաստանում վերացվում ա էդ սոցհարկը, տեսականորեն նշանակում ա, որ կառավարությունը ոնց ուզի, կտնօրինի բյուջեն, այսինքն՝ բյուջեում չի լինի կոնկրետ գումար, որը մենակ սոց. ծառայությունների համար ա նախատեսված, ու չի կարա ուրիշ բանի վրա ծախսվի։ Նվազեցնելով եկամտահարկը ու ներդնելով պարտադիրը՝ ստացվում ա, որ ամեն անձ մենակ իրա թոշակի համար ա ապահովագրված (էս էլ մեծ հարցական ա էս անկայուն իրավիճակում), իսկ թե ինչ կլինի ներկային, լրիվ կառավարության հայեցողության տակ ա դրվում։

Բյուր ջան, որի որ տարընթերցումներ չլինեն, մի քիչ մանրամասն գրեմ, համ էլ գլխանց տերմինները սահմանենք։

Նախ, սոցիալական ապահովությունը, որի մեջ մտնում են սոցիալական ծառայությունները (աղքատության նպաստներ, մանկատներ, խնամքի կենտրոններ, ծերանոցներ, և այլն), ու սոցիալական ապահովագրությունը, որը վերաբերվում ա կենսաթոշակային համակարգին, փախկապակցված, բայց տարբեր բաներ են։ Ես ոնց հասկացա, քո հարցը հենց կենսաթոշակներին ա վերաբերվում, քանի որ քննարկման թեման էտ ա։

Երկրորդ, Հայաստանի բյուջետային համակարգում սենց կոչված նպատակային (earmarked) եկամուտներ չկան։ Բացառություն ա մենակ ընկերությունների կողմից վճարվող բնապահպանական վճարները, որը առանձին օրենքով մի շարք ընկերությունների կատարած վճարները պարտադրում ա ծախսել էն համայնքների բնապահպանական ծրագերի վրա, որտեղ էտ ընկերությունները գործում են։ Մնացած բոլոր հարկային եկամուտները գալիս մտնում են բյուջե, խառնվում են իրար, ու բյուջեի մասին օրենքով որոշվում ա, թե որտեղ ինչքան պիտի ծախսվի, ներառյալ առողջապահությունը, սոցիալական ապահովությունը, կենսաթոշակները, և այլն։

Հիմա կոնկրետ էս քննարկվող հարցի, կենսաթոշակների հետ կապված ․․․․

Մինչև 2013 թվականը ՀՀ-ում գործում էր «Պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների» օրենքը։ Էս օրենքով սոց վճարները կատարվում էին պետական բյուջե, ու բյուջեից վճարվում եին կենսաթոշակները։ Բայց հավաքված փողը միշտ քիչ էր, ու այլ եկամուտներից պետությունը ավալացնում էր, որ թոշակները լրիվ վճարվեին։ Որ թվերով պատկրացում կազմես, 2013-ին սոցիալակն վճարներով հավաքվում էր մոտ 140 միլիարդ, իսկ թոշակնեի վրա ծախսվում էր մոտ 200 միլիարդ։

2013-ից, երբ ուժի մեջ մտավ Եկամտային հարկի մասին օրենքը, պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարը վերացավ։ Հիմա կենսաթոշակները լրիվ վճարվում են պետական բյուջեից, ու էտ թիվը 2018 թվին կազմում ա մոտ 280 միլիարդ։ Թե եկամտային ինչ աղբյուրից ա վճարվում էտ 280 միլիարդը, ոչ մի օրենքով չի կարգավորվում։ Որտեղից ուզում ա պիտի վճարվի։ Բայց էլի, որ թվերով պատկերացնես, 2018-ին եկամտային հարկով հավաքագրվելույա մոտ 370 միլիարդ, իսկ ասենք ԱԱՀ-ով մոտ 420 միլիարդ։ Թե էտ 280-ը որտեղից ու ոնց ա վճարվում, իմ ու քո գործը չի։

Վերդառնանք քո սկզբանակն հարցին, եթե եկամտային հարկի մասով մուտքերը կրճատվեն, կարո՞ղ ա առողջապահության ու սոցիալական ապահովության ծախսերը կրճատվեն։ Պատասխան, ոչ մեկը չի կարա ասի Քանի որ եթե բյուջեի եկամուտները նվազում են, բնականաբար ծախսերն էլ պիտի նվազեն։ Բայց պետությունը սկզբից կրճատում ա ոչ առաջնային ծախսերը։ Ասենք, սկզբից կտուժեն այլ ոլորտներ՝ տրանսպոր, կապ, գյուղատնտեսություն, հետո նոր սոցիալական ոլորտները՝ առողջապահություն, կրթություն, սոցապ ․․․․ Կարամ ասեմ, որ կենսաթոշակներն ու սոցիալական նպաստները որպես կանոն պաշտպանված հոդվածներ են, ու եթե փող չկա երկրում, էս ծախսերը որպես առաջնահերթություն պիտի մեկա արվեն։

[Տրիբուն]

Դանիայի կառավարության նիստերը կամերաների առաջ չեն տեղի ունենում։ Դանիայում կառավարության ու ԱԺ֊ի տարբերությունը շատ լավ գիտեն. առաջինի նիստերը փակ են, երկրորդինը՝ էնքան բաց, որ ցանկացած քաղաքացի կարա գնա, ներսից հետևի։

Արա, էտ ինչ ոչ դեմոկրատական ու ոչ թափանցիկ երկիր ա էտ Դանիան։

Պարտադիր չի, որ կառավարության նիստը ուղիղ հեռարձակվի։ Ասածս էն ա, որ հնարավոր չի, որ կառավարությունը մի բան որոշի, բայց մինիստրներից մկեը հելնի ու սաղի դեմը ասի, որոշումն ընդունվել ա, բայց ես համաձայն չեմ։ Եթե տենց բան ասի, ուրեմն հաստատ պիտի հրաժարական տա։

[Տրիբուն]

․․․․տեսականորեն նշանակում ա, որ կառավարությունը ոնց ուզի, կտնօրինի բյուջեն, այսինքն՝ բյուջեում չի լինի կոնկրետ գումար, որը մենակ սոց. ծառայությունների համար ա նախատեսված, ու չի կարա ուրիշ բանի վրա ծախսվի։

Էս պահն էլ ա քեզ ոնց որ անհանգստացնում, բաց եմ թողել նախորդ գրառման մեջ ․․․․

Բյուջեում սոցիալական ծառայությունները, կենսաթոշակները, ու ընդհանրապես բոլոր-բոլոր ծախսերը, կրթություն, պաշտպանություն, առողջապահություն ․․․ սահմանվում են առանձին հոդվածներով ամեն տարվա բյուջեի մասին օրենքով։ Ու օրենքը պիտի կատարվի նենց, ոնց ընդունվել ա։ Այսինքն կառավարությունը չի կարա բռնի ու ծախսի նենց ոնց ուզում ա։ Կառավարությունը օրենքի սահմաններում մենակ կարա փոփոխություններ անի որոշ հոդվածների մեջ։ Մանրամասների մեջ չխորանամ, տոկոսներով սահմանվում ա, թե որտեղից ու ինչքան կարա տանի։ Դրանցի ավելի դեպքում պիտի գնա ԱԺ ու օրենքում փոփոխություններ մտցնի։

Բայց, մի քանի հոդված կա, որ կառավարությունը իրավուն չունի վաբշե ձեռ տալու։ Ոնց օրենքն ընդունվել ա, տենց էլ պիտի ծախսի։ Դրանք են պետական պարտքի սպասարկումը, սոցիալական նպաստներն ու կենսաթոշակները, աշխատավարձերը ու համայնքների դոտացիաները։ Մեկ էլ վայթեմ միջազգային պայմանագրերով նախատեսված ինչ-որ վճարներ։

[StrangeLittleGirl]

Էս պահն էլ ա քեզ ոնց որ անհանգստացնում, բաց եմ թողել նախորդ գրառման մեջ ․․․․

Բյուջեում սոցիալական ծառայությունները, կենսաթոշակները, ու ընդհանրապես բոլոր-բոլոր ծախսերը, կրթություն, պաշտպանություն, առողջապահություն ․․․ սահմանվում են առանձին հոդվածներով ամեն տարվա բյուջեի մասին օրենքով։ Ու օրենքը պիտի կատարվի նենց, ոնց ընդունվել ա։ Այսինքն կառավարությունը չի կարա բռնի ու ծախսի նենց ոնց ուզում ա։ Կառավարությունը օրենքի սահմաններում մենակ կարա փոփոխություններ անի որոշ հոդվածների մեջ։ Մանրամասների մեջ չխորանամ, տոկոսներով սահմանվում ա, թե որտեղից ու ինչքան կարա տանի։ Դրանցի ավելի դեպքում պիտի գնա ԱԺ ու օրենքում փոփոխություններ մտցնի։

Բայց, մի քանի հոդված կա, որ կառավարությունը իրավուն չունի վաբշե ձեռ տալու։ Ոնց օրենքն ընդունվել ա, տենց էլ պիտի ծախսի։ Դրանք են պետական պարտքի սպասարկումը, սոցիալական նպաստներն ու կենսաթոշակները, աշխատավարձերը ու համայնքների դոտացիաները։ Մեկ էլ վայթեմ միջազգային պայմանագրերով նախատեսված ինչ-որ վճարներ։

Շնորհակալ եմ վերևում մանրամասն բացատրելու համար։ Ամեն դեպքում, Հայաստանում ուրիշ մեխանիզմներ են։
Հա, բայց եթե ամեն տարվա վրա ա դրված, ամեն հաջորդ տարում բյուջեն ընդունելուց կարան որոշեն, որ էս տարի ասենք առողջապահությունը կարևոր չի, բերեք մեր համար սիրուն մեքենաներ առնենք։ Փաստորեն, ինչ֊որ զսպող մեխանիզմ չկա (ասենք, ինչ֊որ մինիմում, որ ամեն տարի պետք ա հասնի սոցին), հարկատեսակներն էլ տարբերակված չեն։ Ստեղ խնդիր ա առաջանում օրենսդրությունը փոխելու ու նենց մեխանիզմ ստեղծելու, որ հարկատուն վստահ լինի, որ իրա վճարած հարկերի կոնկրետ մասը գնում ա կոնկրետ նպատակի, մանավանդ որ խոսում են առողջապահությունը հասանելի դարձնելու և այլնի մասին։

Հասկանու՞մ ես, ինձ համար էն պնդումը, թե կառավարությունը ժողովրդի վստահությունն ունի, լոլո ա։ Ես կոնկրետ քայլեր եմ ուզում, ոչ թե ինչ֊որ որոշումների ընդունում՝ պնդելով, որ ունեն ժողովրդի վստահությունը։ Իսկ սենց կարան ինչ ուզեն, անեն։

[Gayl]

Այսինքն ես այդ որոշումը հասկանում եմ որպես.
ա) չենք կարա էս պահին պարտադիրը հանենք (արդեն գործող համակարգ ա, որտեղ ներգրավված են ներգրավվելիք բնակչության գրեթե 3/4)
բ) վերջին խմբի ընդգրկումը հետաձգելու իմաստ շատ չկա (մեկը ես Մանեից շատ պարզաբանում չեմ տեսել, թե իր պատճառները հետաձգելու համար որոնք են)
գ) վերջին խմբի համար միանալը թեթևացնենք (2.5% նախորդ 5%-ի փոխարեն), ու հավասարության համար արդեն միացածների համար էլ բեռը թեթևացնենք, մինչև տեսնենք եկամտահարկի հետ ինչ ենք անում

Իսկ ես ընդհանրապես չեմ հասկանում էսքան պարտք ունեցող երկիրը, որը նոր_նոր ուզում է տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնի 40 տարով երկրից շատ մեծ գումար է հանում, տենց ոնց ա լինում? Կամ ինչ գիտենք 40 տարի հետո ինչ կարա լինի? Ոնց ենք ռիսկ անում էդքան մեծ գումար հանել երկրից 40 տարով: Այսինքն հիմիկվա ջահել սերնդի մասին մտածեցին? Բա էսօրվա թոշակառուները? Եթե տարեկան միլիարդների հասնող գումարներ ա դուրս գալու հետևաբար դա բնականաբար կազդի էսօրվա թոշակառուների թոշակների բարձացման վրա:

[Տրիբուն]

Շնորհակալ եմ վերևում մանրամասն բացատրելու համար։ Ամեն դեպքում, Հայաստանում ուրիշ մեխանիզմներ են։

Եթե Դանիայի նկատմամբ, ապա հա, ուրիշ ա։ Բայց նենց չի, որ ունիկալ ա։ Ավելին, երկրների բացարձակ մեծամասնությունը հենց Հայաստանի պես էլ անում ա։ Քո ասած earmarking համակարգը տարածված ա հիմնականում սոցիալական ու առողջապահության պարտադիր պետական ապահովագրությունների՝ Ծլնգի ասած ֆոնդերի դեպքում։ Մեկ էլ որոշ երկրներ ասենք կարող ա ծխախոտի վրա դրված հարկը պարտադիր ուղղեն առողջապահության ոլորտ, կամ ասենք բենզինի վրա դրված հարկը ուղղեն ասենք ճանապարհային ֆոնդ։

Հա, բայց եթե ամեն տարվա վրա ա դրված, ամեն հաջորդ տարում բյուջեն ընդունելուց կարան որոշեն, որ էս տարի ասենք առողջապահությունը կարևոր չի, բերեք մեր համար սիրուն մեքենաներ առնենք։ Փաստորեն, ինչ֊որ զսպող մեխանիզմ չկա (ասենք, ինչ֊որ մինիմում, որ ամեն տարի պետք ա հասնի սոցին), հարկատեսակներն էլ տարբերակված չեն։ Ստեղ խնդիր ա առաջանում օրենսդրությունը փոխելու ու նենց մեխանիզմ ստեղծելու, որ հարկատուն վստահ լինի, որ իրա վճարած հարկերի կոնկրետ մասը գնում ա կոնկրետ նպատակի, մանավանդ որ խոսում են առողջապահությունը հասանելի դարձնելու և այլնի մասին։

Չեն կարա տենց օդից բռնած որոշումներ ընդունեն, քանի որ ամեն ոլորտում կան ծրագրեր որոնք պիտի ֆինանսավորվեն ու լիքը օրենքներ կան, որոնք կարգավորում են թե որտեղ ինչքան ֆինանսավորում պիտի գնա։ Ասենք, եթե էսքան թիվ երեխա կա մինչև տաս տարեկան, ու էս ա ցանկը պարտադիր պատվաստումների, ու էսքան ա գինը, էտ բյուջեն պիտի էտ թվով հաստատվի։ Չեն կարա ասեն, էկեք քիչ երեխա պատվաստենք, գնանք ավտո առնենք։ Նենց որ, արդյունքում ամեն տարի բյուջեի շատ կոնկրետ տոկոս, մի քիչ տատանումներով, գնում ա հենց առողջապահությանը, հենց կրթությանը ու հենց սոցիալական ապահովությանը։

Ուրիշ բան, որ հետդ լրիվ համաձայն եմ, լիքը ծախսեր հաստատ աանարդյունավետ են, քանի որ տարին տարվա վրա, մանրից, մի քիչ ստեղից, մի քիչ ընդեղից, նենց ա ստացվել, որ էսօր չինովնիկի բենզինի փողը հերիքում ա, բայց տարբեր ասենք կրթական ծրագրերի համար մեկ էլ փող չկա։ Բայց էտ հարցը չի լուծվում earmarking անելով։ Լուծվում ա մանրամասն ծախսային վերլություններ անելով - spending reviews։

Հասկանու՞մ ես, ինձ համար էն պնդումը, թե կառավարությունը ժողովրդի վստահությունն ունի, լոլո ա։ Ես կոնկրետ քայլեր եմ ուզում, ոչ թե ինչ֊որ որոշումների ընդունում՝ պնդելով, որ ունեն ժողովրդի վստահությունը։ Իսկ սենց կարան ինչ ուզեն, անեն։

Հասկանում եմ, ու իմ համար էլ ա լոլո, ու ես էլ կողմ մեխանիզմներին։ Քո առաջարկած ձևը մեխանիզմներից մեկն ա, որը ի միջի այլոց շատ լուրջ քննադատվում ա ալամ աշխարհում։ Շատ չխորանամ ինչի, բայց ինքը պրոբլեմաիկ մեխանիզմ ա։ Բյուջեն մենակ առողջապահության ու սոցիալական ծախսերի համար չի, ինքը շատ մեծ ֆիսկալ գործիք ա, որը տնտեսության վրա լուրջ ազդեցություն ունի։ Նենց որ, սենց մեխանիզմենր կիրառելուց մտածել մենակ, որ քաղաքացին ուզում տեսնի, որ իրա վճարած եկամտահարկը գնում ա կոնկրետ սոցիալական ծրագերի ֆինանսովորմանը, մենակ մի ու շատ փոքր գործոն ա։

[Ծլնգ]

Տրիբուն

Ի դեպ, ինչպես կասեր Վիշապը, օրինակ ԱՄՆ-ում, որը ոչ սոցիալական երկիր է, ոչ էլ առողջապահության պարտադիր պետական ապահովագրության համակարգ ունի, սոցապ հարկերը գնում են (ինչքան գիտեմ, ներկայիս աշխարհի ամենամեծ) պետական ֆոնդը՝ Social Security Trust Fund։ Իմ հասկանալով ֆոնդ/չֆոնդը քաղաքական որոշումներ են ու ահագին կապված են դեմոգրաֆիկ տրենդերի հետ (հիմա ավելի շատ ա հավաքվում քան վաղը ծախսվելու ա, օրինակ)։ Ու այս ֆոնդերի չափերի պատճառով լուրջ գործոն են երկրի դրամային քաղաքականության մեջ։ Բայց դա արդեն ուրիշ օպերա է։

[Ծլնգ]

Իսկ ես ընդհանրապես չեմ հասկանում էսքան պարտք ունեցող երկիրը, որը նոր_նոր ուզում է տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնի 40 տարով երկրից շատ մեծ գումար է հանում, տենց ոնց ա լինում? Կամ ինչ գիտենք 40 տարի հետո ինչ կարա լինի? Ոնց ենք ռիսկ անում էդքան մեծ գումար հանել երկրից 40 տարով: Այսինքն հիմիկվա ջահել սերնդի մասին մտածեցին? Բա էսօրվա թոշակառուները? Եթե տարեկան միլիարդների հասնող գումարներ ա դուրս գալու հետևաբար դա բնականաբար կազդի էսօրվա թոշակառուների թոշակների բարձացման վրա:

Այդ գումարների 70% Հայաստանում են, ու սա երկրի ֆինանսական վիճակը ահագին կայունացնող գործիք ա։ Այդ ֆոնդից պետությունը կարում ա ցածր տոկոսադրույքով վարկ վերցնել ու համաշխարհային ֆինանսական շուկաներից բարձր տոկոսով վարկերի փախարեն ոնցոր իր քաղաքացիներից ա պարտքով վերցնում։ Էսօրվա թոշակառուների թոշակն էլ ուրիշ աղբյուրից ա ֆինանսավորվում ու սրա հետ ընդհանրապես կապ չունի։ Սրա մասին սենց մտածի՝ մարդիկ սև օրվա համար փող են հետ քցում, բայց այդ հետ գցածը ոչ թե դոշակի տակ ա դրվում, այլ բարձր որակով տնօրինվում ա ու պետությանն էլ լիքը օգուտ ա տալիս։ Ստեղ միակ խնդրահարույց բանը հենց պարտադիր բաղադրիչն էր, որ մարդիկ այդ փողը կարողանան այսօր տնօրինել, ոչ թե ստիպողաբար հետ քցեն, բայց կարծում եմ մի երկու տարի հետո այդ պարտադիրը որ հանես էլ, մարդկանց մեծ մասը շարունակելու են մուծումները, քանի որ սա լավ ֆինանսական սովորությունների է բերելու։ Ու շատ գործատուներ իրենք էլ կսկսեն աշխատողների տեղը մուծումներ անել, ու նույնիսկ միգուցե հավելյալ էլ։

[Gayl]

70% տոկոսը Հայաստանում ա մնալու? Վստահ ես? Կարող ա ուրիշ լուրերեմ կարդում?)))
Այսինքն պետությունը մեր տված փողը կարողանում ա ցածր տոկոսով պարտք վերցնել,ստացվում ա պետությոխնը փոխանակ ինքը կառավարի այլ պարտքով ուրիշին ա տալիս ու ընթացքում նույն փողը կարողանում է պարտքով վերձնել, բայց ցածր տոկոսադրույքով:
Էնքանովա ազդում, որ եթե երկրից միլիարդներ են դուրս գալիս մի 40 տարով հետևաբար մեր տնտեսական աճը կֆանդաղի, որն էլ կազդի բոլորիս վրա, թե չէ ես էլ գիտեմ, որ սա ներկայումս թոշակ ստացողների վրա չի ազդում:
Կամ խի ենք վստահ, թե 40 տարի հետո ինչ ա լինելու, մի տեսակ անհասկանալի վստահություն ա ու փոխանակ էս ճգնաժամից դուրս գալու մեթոդներ մտածենք երկրից միլիարդներ ենք հանում, ինչ ա թե 40 տարի նետո իմ թոշակը բարձր լինի:ճճ

[Ծլնգ]

70% տոկոսը Հայաստանում ա մնալու? Վստահ ես? Կարող ա ուրիշ լուրերեմ կարդում?)))
Այսինքն պետությունը մեր տված փողը կարողանում ա ցածր տոկոսով պարտք վերցնել,ստացվում ա պետությոխնը փոխանակ ինքը կառավարի այլ պարտքով ուրիշին ա տալիս ու ընթացքում նույն փողը կարողանում է պարտքով վերձնել, բայց ցածր տոկոսադրույքով:
Էնքանովա ազդում, որ եթե երկրից միլիարդներ են դուրս գալիս մի 40 տարով հետևաբար մեր տնտեսական աճը կֆանդաղի, որն էլ կազդի բոլորիս վրա, թե չէ ես էլ գիտեմ, որ սա ներկայումս թոշակ ստացողների վրա չի ազդում:
Կամ խի ենք վստահ, թե 40 տարի հետո ինչ ա լինելու, մի տեսակ անհասկանալի վստահություն ա ու փոխանակ էս ճգնաժամից դուրս գալու մեթոդներ մտածենք երկրից միլիարդներ ենք հանում, ինչ ա թե 40 տարի նետո իմ թոշակը բարձր լինի:ճճ

Չգիտեմ դու ինչ նորություններ ես կարդում, բայց 70% պաշտոնական տարածած թվեր են, որ Տրիբունն էլ էր այս քննարկման մեջ ցիտել։ Ու էս էն պահն ա, որ ուրիշները շատ ավելի լավ կկառավարեն քան պետությունը։ Ամբողջ աշխարհում էլ սենց ֆոնդերին կամերցիոն կառավարողներ են ներգրավված, ովքեր շատ ավելի շատ կառավարման գործիքներ ունեն քան երկիրները։ Այդ կառավարող ընկերություննրը իրենց կառավարման տակ Հայաստանի ՀՆԱ-ի տասնապատիկներով ակտիվներ ունեն։ Ու այդ տոկոսը ոչ թե կառավարիչներին ա տալիս, այլ հետ մարդկանց։ Այսինքն Վալոդը 100 դրամ տալիս ա կուտակայինին, երկիրը դա վերցնում ա ասենք 3%-ով, հետո մի քանի տարի անց տոկոսներով հանդերձ Վալոդի հաշվին ա դնում, մինուս մի երկու կոպեկ որ տալիս են կառավարողին։

Տնտեսական աճը չգիտես կդանդաղի, թե չէ։ Եթե երկրում սպառողի վստահությունը ցածր ա, ապա չեն սպառում, այլ սև օրվա համար կողքի են գցում։ Իսկ այստեղ երկիրը այդ փողերը վերցնում շրջանառության մեջ ա դնում, ինչը նպաստում ա տնտեսական աճին։ Իսկ 40 տարի ա, թե ինչքան ա այնքան էլ մեծ տարբերություն չի անում, քանի որ այդ բոլոր 40 տարիների ընթացքում այդ փողը շրջանառվում ա, ոչ թե ինչ-որ տեղ նստած սպասում ա, թե երբ պիտի հետ գա։ Ու սա ամբողջ աշխարհում գործածվող սխեմաներ են։ Էն աստիճանի, որ շատ երկրներ սահմանափակում են, թե ինչքան կարաս սենց ֆոնդերի մեջ առանց հարկվելու ներդնել։ Այսինքն եթե ես օրինակ €100 աշխատավարձ եմ ստանում, ու ուզում եմ դրանից €50 դնել սենց ֆոնդերի, որ հիմա վրեն եկամտահարկ չտամ, այլ առանց հարկվելու տոկոսներ հավաքեմ 30 տարի, ու հետո թոշակիս տարիներին վերցնեմ, վրեն էլ արդեն քիչ հարկ տամ, պետությունը ասում ա՝ հոպ, €20-ից ավել չես կարա առանց եկամտահարկ սղցնես։ Իսկ Հայաստանում սենց հետ գցելու մշակույթ դեռ չկա, ինչը ֆինանսական ապակայունացման ահագին մեծ գործոն կարա լինի։

[Gayl]

Լավ հասկանալի էր:
Այսինքն այս պահին 70% տոկոսը ներդրված է մեր տնտեսության մեջ ու այսուհետ էդ ֆոնդի 70%_ը մեր պետությունն ա տնօրինելու, թե կառավարումը հանձնվելու է այլ հիմնադրամների?
Ծլնգ լավ ընդունեցինք, որ շաաաատ վստահելի ձեռքերում են լինելու էդ գումարները, բաաայց հսկայական գումար պետությունը չի կարողանալու իր ներդրումների համար օգտագործել: Էդ նույնն ա, որ Պողոսի ֆինանսականը քաքի մեջ լինի ու վերջին կոպեկը տանի ամենավստահելի բանկում ավանդ դնի ինչ ա թե կարող ա մի 40 տարի հետո ավելի լավ լինի:ճճճ
Հարցը էն ա, որ էդ փողերը պիտի մենք կառավարենք