ՀՀԿ

[Արշակ]

Մի մեջբերում էլ անեմ Կահիրեում 1924թ. տպագրված Նժդեհի «Էջեր իմ օրագրեն» գրքույկից։

ԿՈՒՍԱԿՑԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ
Կուսակցամոլը - դա թշնամին է իր ժողովրդի,
բարեկամը` իր ժողովրդի թշնամիների:

Չկայ աւելի մեծ չարիք, աւելի մեծ աղէտ ժողովրդի համար - մասնաւորապէս մեզ նման փոքրիկ ժողովրդի համար - քան կոյր կուսակցամոլութիւնը:
Այդ տարամերժ ոգիի համար չկան բացարձակ ճշմարտութիւնն եր, նրա համար չկայ հասարակական շահ, պետական բարոյական:
Նրա համար օտար է այն ամէնը, ինչ որ իր կուսակցութեան կնիքը չի կրում: Ինչ որ իր կուսակցութեան ծնունդը չէ - անընդունելի է եւ անհանդուրժելի: Ծափահարելի է միայն այն, ինչ որ բխում է իր կուսակցութիւնից:
Կուսակցականօրէն կոյր այդ դժμախտ արարածի համար երկու անգամ երկու հաւասար է ամէն ինչի, միայն ոչ չորսի:
Նմանը ե՛ւ տեսնում է ե՛ւ չի տեսնում, ե՛ւ հասկանում է եւ չի հասկանում:
Սեւամորթին աւելի հեշտ է ճերմակցնել, քան սրան ընդունել տալ ամենապարզ ճշմարտութիւնը, օրինակ` համոզել թէ ամբողջութիւնը մեծ է, շատ է իր մի մասից:
Կուսակցամոլութեան չար ոգին աստիճանաμար մթագնում է սրանց բանականութիւնը, կլանում խիղճը, եւ, վերջ ի վերջոյ, ի սպառ սպանելով այդ դժբախտի μարոյական կարողութիւնները, դարձնում է սրան բարոյական ապուշ:
Քաղաքական ստախօսութիւն, հայհոյանք, կեղծիք, բանսարկութիւն, դաւեր - ահա՛ սրա «կուսակցաշէն գործունէութիւնը»:
Նա թունաւորիչն է ազգային կեանքի: Նա թշնամանք, ատելութիւն, անհամբերողութիւն է սերմանում միեւնոյն ժողովրդին պատկանող անհատների եւ խմբակցութիւնների միջեւ:
Նա ստեղծում է ներքին ճակատներ, ջլատում ժողովրդի ոյժերը: Նա հասարակութեան թշնամին է, բարեկամը իր ժողովրդի թշնամիների: Դա անէծքն է մեր կեանքի: Կուսակցամոլութեան թունալի ախտով բռնւած ժողովրդի ներկան տխուր է, ապագան` անյուսալի:
Այդ ախտով հիւանդ ժողովուրդը միշտ էլ ներքուստ պառակտւած է, միշտ էլ պատրաստի որս իր գիշատիչ հարեւանների համար:
Կուսակցամոլութիւն, կուսակցական եսականութիւն, անհամբերողութիւն
- այս զզւելի ախտերը հետեւանք են երկու բանի. առաջինը` հոգեկան աղքատ կուլտուրայի, երկրորդը` ազգային եւ հասարակական զգացումների տհասութեան.
Հոգեպէս անառողջ է կուսակցամոլը: Ամէն ինչ կուսակցութեանս համար - ահա՛ սրա հասարակական բարոյականը:
«Պետութիւնը` դա ես եմ»,- ահա՛ նրա պետական բարոյականը:
Սրա կուսակցական «զարգացումը», ասացինք, վերջ ի վերջոյ պսակւում է բարոյական ապշութեամբ. տխո՜ւր վախճան, որին դեռ ձգտում են հազարաւորները, որը, ի դժբախտութիւն հայ ժողովրդի, մեր որոշ կուսակցութիւնների կողմից դեռ համարւում է քաղաքական առաքինութիւն:

Այս հոդվածն էլ կարող եք գտնել ՀՀԿ-ի կայքում տեղադրված Նժդեհի «Հատընտիր» ժողովածուից։

Կարդում եմ Նժդեհի այս խոսքերը ու թվում է, թե նա հենց այսօրվա կուսակցական կյանքն է նկարագրել։ Ի՜նչ նման է, չէ՞ հիմիկվա կուսակցական հարաբերություններին։
Մեծ մարդ էր Նժդեհը, ինչպես վայել է մեծերին, նա տեսնում էր ազգի ապագան ու գրում էր գալիք սերունդների համար։