Տարիներ առաջ հանդիպեցի մի անձնավրության, որն ըստ իս լիովին համապատասխանում էր այն իդեալին, որ ստեղծվել էր ենթագիտակցությանս մեջ (ի դեպ, այն բացարձակապես նմանություն չուներ ինձ հետ ազգակցական կապեր ունեցող որևէ մեկի հետ): Հանգամանքների բերումով բաժանվեցինք ու կրկին հանդիպեցինք տարիներ անց, ու ես հասկացա, որ իդեալ ասվածը բացարձակապես գոյություն չունի: Քանի որ այն գծերը, որ նկատել էի նրա մեջ, այլևս այնքան էլ ակնառու չէին ու կարելի է ասել, գրեթե բացակայում էին:
Ու եկա այն եզրահանգման, որ իդեալ կոչվածը տվյալ պահին մարդու ենթագիտակցության մեջ ստեղծված դրական հատկանիշների հավաքական ամբողջություն է: Սակայն քանի որ մարդու մոտ տարիքի հետ փոփոխվում է աշխարհայացքը, ապա իդեալի չափանիշները ևս փոփոխվում են: Ուստի կարելի է եզրակացնել, որ իդեալը որպես հաստատուն մեծություն բացարձակապես գոյություն չունի:
Էջանիշներ