է՞, թե՞ ա (գրու՞մ է, թե՞ գրում ա)

[Rammstein]

Իսկ ինձ շատ հետաքրքիր է, որ երկու իրարից էապես տարբերվող հասկացություններ համեմատում ես: Սակայն թյուրըմբռնումներ չլինելու համար ավելի պարզ ներկայացնեմ.

- Դասական ուղղագրությանն անցնելը լինելու է պարտադրաբար, այն փոխելու է ողջ ժողովրդի խոսակցական լեզուն ու գրական լեզուն, այն չի լինելու հարազատ, այլ լինելու խորթ և խրթին, լինելու է կտրուկ՝ իր բոլոր հետևանքներով:

- «ա» գրական լեզու մտնելու դեպքում (եթե իհարկե մտնի, քանզի այստեղ ոչ մեկը չի պնդել որ մտնելու է, կամ ցանկություն չի հայտնել որ մտնի, այլ միայն հնարավորությունն է հաշվի առել), մտնելու է սահուն, մտնելու է հանգիստ, ժամանակի ընթացքում, այն խորթ ու խրթին չի լինելու, մարդկանց համար լինելու է հարազատ, քանի որ հենց իրենք են ինքնաբերաբար մտցրել:

Եթե այնպես լինի, որ ժամանակի ընթացքում սահուն կերպով մարդիկ անցնեն դասական ուղղագրությանը, ապա դա ևս սարսափելի չի լինի: Բայց դա պետք է լինի ինքնաբերաբար, ժամանակի երկար կտրվածքում ու սահուն: Մինչդեռ առաջարկվող տարբերակը կտրուկն է, Արշակի ասած, տապոռով վիրահատությունը:

Հուսով եմ տեսակետս գոնե այս անգամ պարզ է, անկախ նրանից, դրան համաձայն կլինես, թե ոչ:

Դեռեւս այդպիսի դեպք չգիտեմ, որ արմատներից շեղված լեզուն ինքնաբերաբար վերադառնա հետ։ Եթե ազատ թողնենք մեր լեզուն էլ, ինքնաբերաբար ավելի ու ավելի կհեռանա նախնականից (ինչը միշտ տեղի է ունեցել)։ Այսինքն` սահուն անցումները լեզվին հեռացնում են արմատներից։ Ես դա համարում եմ շատ վատ։ Գուցե քո կարծիքով արմատներից հեռանալը վատ չէ՞…

Գուցե և մի օր «մառշռուտնի» ձևն այնքան կիրառվող լինի, այնքան մտնի մարդկանց բառապաշարի մեջ, որ տեղափոխվի նաև գրական լեզու: Ես ինքս չեմ ուզի, որ դա լինի, քանի որ «երթուղային» ձևն առավել գեղեցիկ ու բարեհունչ եմ համարում: Սակայն եթե ինքն այդաստիճան գործածվող լինի ու մտնի, ապա կամքն է ժողովրդի, ով ժամանակի ընթացքում կերտում է տվյալ պահի գրական լեզուն

Այ հենց այստեղ է ամենամեծ թյուրիմացությունը։ Ժողովուրդը չի կարող կերտել գրական լեզու։ Ժողովուրդը կարող է կերտել բարբառներ` ամեն մեկը իրեն հոգեհարազատ ձեւով։ Եթե ասում ես, որ ժողվուրդն է կերտում գրական լեզուն, ապա պիտի ասես, թե որ ժողովուրդը` եթե գյումրեցուն թողնես, ապա մի ձեւով կկերտի, խոյեցին` այլ ձեւով, երեւանցին` լրիվ այլ կերպ։

Իսկ ո՞վ ասաց, որ Մարինեն չափանիշ է:
Ո՞վ ասաց, որ պետք է հարմարվենք:
Ոչ մեկը հարգելիս: Ուշադիր հետևիր խոսակցությանը: Քննարկման մասնակիցներից մեկն ասաց, որ եթե «ա»-ով գրվի, կարդալ չի լինի, իմ լեզվով ասեմ, դիզկոնֆորտ կլինի, ես մի փոքրիկ օրինակ վրա ցույց տվեցի, որ պարտադիր չէ, որ դիզկոնֆորտ լինի:

Ինքդ ես գրել, որ որոշ ժամանակ նյարդայնանում էիր։ Ուրեմն դիսկոմֆորտ եղել է (թեկուզ ժամանակավոր)։ Հետո վարժվել ես այդ լեզվին, այսինքն` հարմարվել ես, գուցե ակամա։

[Շինարար]

Այ հենց այստեղ է ամենամեծ թյուրիմացությունը։ Ժողովուրդը չի կարող կերտել գրական լեզու։ Ժողովուրդը կարող է կերտել բարբառներ` ամեն մեկը իրեն հոգեհարազատ ձեւով։ Եթե ասում ես, որ ժողվուրդն է կերտում գրական լեզուն, ապա պիտի ասես, թե որ ժողովուրդը` եթե գյումրեցուն թողնես, ապա մի ձեւով կկերտի, խոյեցին` այլ ձեւով, երեւանցին` լրիվ այլ կերպ։

Իսկ գրական լեզուն կերտվում է հենց այդ ժողովրդական բարբառներից: Ժամանակակից գրական լեզվի հիմնաքարերից մեկի դնող Խ. Աբովյանի մոտ կարդում ես այնպիսի բարբառախոսություններ, նույնը Պ. Պռոշյանի մոտ… Գրական լեզուն բարբառներից է ստեղծվում, իհարկե անընդհատ հղկվում է, բայց անհրաժեշտ է, որ այն անընդհատ նաև սնուցվի բարբառներից: Իհարկե, բարբառից գրական լեզվի միջոցով պետք է ազնվացվեն միայն այն տարրերը, որոնք ժամանակի փորձությանն են դիմացել, ա օժանդակը ոչ միայն դիմացել է այդ փորձությանը, այլ ի սկզբանե եղել է, գրական լեզվի ձևավորման ընթացքում, չգիտես ինչու դուրս է մղվել նրանից, սակայն տես, որ ժողովուրդը հավատարիմ է մնում դրան:
Է-ի և ա-ի այս հակամարտության հետ կապված մի անեկդոտ հիշեցի, չգիտեմ, թե որքանով է տեղին այս թեմայում, բայց պատմեմ.
Էս էշը գնում ա Մեսրոպ Մաշտոցի մոտ, թե՝ Մեսրոպ Վարդանիչ, չի լինի՞, որ Է-ն դարձնես այբուբենի առաջին տառ, Մաշտոցը, թե՝ էշ ջան, ո՞նց կլինի, հունարենում, պարսկերենում, անգլերենում, բոլոր լեզուներում ա-ն ա առաջին տառը, էշն էլ, թե՝ դու գիտես, դու ու քու վատությունը, ինձ ավանակ էլ են ասում:
Արամայիս Սահակյանի ոճով ավելացնեմ, որ հո-հո-հո մենք է-ով էլ ենք յոլա գնում, բայց ա-ն գրական լեզվում ոչ միայն չէր խանգարի այլև ավելի բազմազան կդարձներ մեր գրական խոսքը և ավելի գեղեցիկ:

[Chuk]

Դեռեւս այդպիսի դեպք չգիտեմ, որ արմատներից շեղված լեզուն ինքնաբերաբար վերադառնա հետ։ Եթե ազատ թողնենք մեր լեզուն էլ, ինքնաբերաբար ավելի ու ավելի կհեռանա նախնականից (ինչը միշտ տեղի է ունեցել)։ Այսինքն` սահուն անցումները լեզվին հեռացնում են արմատներից։ Ես դա համարում եմ շատ վատ։ Գուցե քո կարծիքով արմատներից հեռանալը վատ չէ՞…

Ես էլ եմ կարծում, որ հետ չենք գա, ու դրանում սարսափելի ոչինչ չեմ տեսնում: Մեր հիմիկվա լեզուն բավական լավն է ու կգոյատևի

Այ հենց այստեղ է ամենամեծ թյուրիմացությունը։ Ժողովուրդը չի կարող կերտել գրական լեզու։

Միթե՞
Կարծու՞մ ես գրական լեզվում մտած բառերը նախապես խոսակցականում չեն եղել

Ինքդ ես գրել, որ որոշ ժամանակ նյարդայնանում էիր։ Ուրեմն դիսկոմֆորտ եղել է (թեկուզ ժամանակավոր)։ Հետո վարժվել ես այդ լեզվին, այսինքն` հարմարվել ես, գուցե ակամա։

Ոչ, պարզապես «նախապաշարումով» էի մոտենում: Դեռևս «անաղարտ լեզվի կոմպլեքսը» չէի հաղթահարել

[Rammstein]

Մեր հիմիկվա լեզուն բավական լավն է ու կգոյատևի

Կգոյատեւի։ Գրաբարն էլ կմեռնի։

Կարծու՞մ ես գրական լեզվում մտած բառերը նախապես խոսակցականում չեն եղել

Լեզուն միայն բառեր չեն։

Դեռևս «անաղարտ լեզվի կոմպլեքսը» չէի հաղթահարել

Ուրախ եմ, որ հաղթահարեցիր։

[Ուլուանա]

Կգոյատեւի։ Գրաբարն էլ կմեռնի։

Այսինքն՝ քո կարծիքով, դեռ նո՞ր պիտի մեռնի։

[Morpheus_NS]

Մի հարց: Ինչպե՞ս ես պատկերացնում, օրինակ, Շեքսպիրի «Լիր արքան» «ա»-երով հայերեն թարգմանած

Ես պատկերացնում եմ

Լեո շատ նորմալ, ինչպես է-ով, այնպես էլ ա-ով: Դու ուղղակի միշտ է-ով կարդացել, դրա համար էլ քեզ համար անսովոր ա, բայց իրականում ոչ մի տարբերություն չկա:
Ես գրելուց էլ, խոսելուց էլ երկու ձեւով էլ գրում եմ, ինձ համար երկուսն էլ ընդունելի է/ա:

[Morpheus_NS]

Թումանյանն էլ բարբառով էր գրում, բայց բարբառը գրական լեզու չի դառնա:

Ժող ջան Սևակը կարգին տղա է եղել, իրան ամեն բան էլ կարելի է, անգամ ,,ա,,-երով գրելը, իրա մոտ դրանից գրվածի համն ու հոտը չի կորում
Ոչ ոք չի կարա նրա նման թեկուզ ,,է,,-ով գրի նման թեմաների մասին

Էս դուք լուրջ մտածել էիք Սեւակը ա ով էր գրել

Հ.Գ. Եղոյան ջան կարծում եմ ա-ին դեմ մարդը բոլդ արածը սխալը թույլ չպիտի տար

[Venus]

Մի հարց: Ինչպե՞ս ես պատկերացնում, օրինակ, Շեքսպիրի «Լիր արքան» «ա»-երով հայերեն թարգմանած

Ես պատկերացնում եմ

Մեր գրական լեզուն "Է"-ով է, ում ինչպես հարմար է խոսելը ո՞րն է, ում ինչպես հարմար է կարող է խոսել առօրյայում, բայց ոչ թե "ա"-ն դարձնեն գրական, էդպես որ լինի, մեզ էլ մեր բարբառն է հարմար, կդնենք ու ամեն ինչ մեր բարբառով կգրենք, ես չեմ ընդունում "ա"-ն , "Է"-ն ավելի գեղեցիկ է ու ճիշտ:

Համամիտ եմ Լեո ջան քո հետ:

[Morpheus_NS]

Լեզուն միշտ նորոգվում է, բայց ոչ երբեք աղճատումների ու աղավաղումների միջոցով: Զանգվածների լեզուն չի կարող գրական լեզու դառնալ:

Բա քո կարծիքով գրական լեզուն միա՞յն էլիտային պիտի հատուկ լինի: Լեզուն հաղորդակցման միջոց է, գրավոր խոսքը՝ գրավոր հաղորդակցման: Իսկ հաղորդակցման գլխավոր բնութագրիչը հեշտությունն է: Ինչքան հաղորդակցումը հեշտ ու առանց ավելորդ զանգուլակների լինի, էնքան լավ: Իսկ գեղեցկությունն ու բարեհունչությունը թող մնա պոեզիային ու արձակին, չնայած ես էս դեպքում էլ եմ պարզության կողմնակից:

[Morpheus_NS]

Մեր գրական լեզուն "Է"-ով է, ում ինչպես հարմար է խոսելը ո՞րն է, ում ինչպես հարմար է կարող է խոսել առօրյայում, բայց ոչ թե "ա"-ն դարձնեն գրական, էդպես որ լինի, մեզ էլ մեր բարբառն է հարմար, կդնենք ու ամեն ինչ մեր բարբառով կգրենք, ես չեմ ընդունում "ա"-ն , "Է"-ն ավելի գեղեցիկ է ու ճիշտ:

Համամիտ եմ Լեո ջան քո հետ:

Գեղեցիկը ո՞րն ա է, հլը մի 5 հատ գիրք կարդա ա-ով գրած, տեսնեմ ա-ն «տգեղ» կթվա քեզ, թե ոչ:

[Yeghoyan]

սենց ասեմ, Է-ն գրականա, բայց ա-ն ոչ գրական, խի ա տենց?

Ուրեմն տես Ա-ն շատ են օգտագործում բառբառներում...
Օրինակ.« Քյնում ա, կյալիս ա, վեր ա կալում, մարդ ա, փչացած ա և այլն, և այլն...»:
Գրական լեզվով է-ն մատչելի է բոլորին...
Եթե ուշադիր կարդաք միջնադարյան հայ գրականությունը, ապա կտեսնեք, որ շատ է օգտագործվել Ա-ն... Ինչու՞... Որովհետև բանաստեղծները և գրողները գրել են բառբառային լեզվով...
Սայաթ-Նովան -թիվլիսյան բառբառ,
Ջիվանին- Ջավախքի...
Եվ այլն ...և այլն...
Խաչատուր Աբովյանից հետո տիրապետվեց նոր գրական հայերենը...
Եվ Ա-ն կամաց-կամաց իր տեղը զիջեց Է-ին

այսինքն ժամանակին ա-ն էլ եղել է գրական, պարզապես իր տեղն է զիջել է-ին?
և նույն հաջողությամբ կարող է է-ն ա դառնալ:
Չնայած դրա համար, իմ կարծիքով, նախադրյալներ չկան:
Մի ժամանակ շատ գործածական բառեր անգամ« յար, քիզ, թարիփ,ջիգյար,նամուսև այլն) հիմա գործածական չեն,և կարծում եմ չեն էլ լինի ապագայում:

Հուսով եմ կարողացա ինչ-որ չափով բացատրություն տալ ձեր հարցին, ինչպես նաև իմ մյուս պատասխաններին օգնել, որ ձեզ նման մտածողները ճիշտ հասկանան իմ գրածների իմաստը:

[Լեո]

Venus և Մորֆ, որպեսզի նորից անտեղի չծավալվեմ, մեջբերեմ իմ այս գրառումը

Վայ քո, էս ինչքան եք ծավալվել
Դե լավ, թող մտնի էդ «ա»-ն գրական լեզու
գրական հայերեն, Ա՛:

Մենք էսօր շատ ավելի լուրջ խնդիրներ ունենք՝ կապված լեզվի հետ, քան «ա»-ն է:

[Venus]

Գեղեցիկը ո՞րն ա է, հլը մի 5 հատ գիրք կարդա ա-ով գրած, տեսնեմ ա-ն «տգեղ» կթվա քեզ, թե ոչ:

Հա ինձ տգեղ կթվա "ա"-ն ,

բարբառը բարբառ է մնում, գրականը գրական.

[Շինարար]

Venus և Մորֆ, որպեսզի նորից անտեղի չծավալվեմ, մեջբերեմ իմ այս գրառումը

Չեմ հասկանում, թե ոնց կարող ես պաշտպանել մի տեսակետ, երբ դրան հակառակ պնդողները մի քիչ շատ են ծավալվում, միայն այդ բանի և ոչ համոզվելու համար, համաձայնում ես: Լավ չի: Կամ էլ դու էլ մի անգամ ասել ես ու հիմա ստիպված պաշտպանում ես քո ասածը, բայց իրականում համոզվել ես, որ…

[Morpheus_NS]

Հետո ինչո՞ւ պետք է «ա»-ով ձեւը դառնա գրական, որովհետեւ մեծամասնությո՞ւնն է դա ուզում։ Դա սխալ տրամաբանություն է, չի կարելի միշտ նայել մեծամասնությանը, մեծամասնությունն էլ կարող է սխալվել, ու շատ հաճախ էլ սխալվում է։ Չի կարելի թքել փոքրամասնության վրա։

Հարգե՛նք փոքրամասնության իրավունքները

Venus և Մորֆ, որպեսզի նորից անտեղի չծավալվեմ, մեջբերեմ իմ այս գրառումը

Լեո ջան ես սկզբից հերթով գրառումներին պատասխանելով գալիս եմ, մինչեւ հասա էտ գրառմանդ, արդեն գրել էի

Հա ինձ տգեղ կթվա "ա"-ն ,

բարբառը բարբառ է մնում, գրականը գրական.

Իսկ եթե ասենք ամբողջ գրականությունը ա-ով լիներ ու ա-ն լիներ գրական, դու պնդելու էիր, որ է-ն ավելի բարեհունչ ա ու է-ով էիր խոսելու:
Ըստ իս «յո»-ն ավելի բարեհունչ ա, օրինակ նա գնացել յո տուն: