Իսկ ո՞վ ասաց, որ Մարինեն չափանիշ է:
Ո՞վ ասաց, որ պետք է հարմարվենք:
Ոչ մեկը հարգելիս: Ուշադիր հետևիր խոսակցությանը: Քննարկման մասնակիցներից մեկն ասաց, որ եթե «ա»-ով գրվի, կարդալ չի լինի, իմ լեզվով ասեմ, դիզկոնֆորտ կլինի, ես մի փոքրիկ օրինակ վրա ցույց տվեցի, որ պարտադիր չէ, որ դիզկոնֆորտ լինի:
Ինչ վերաբերվում է կոնկրետ Մարինեի դեպքին, ապա այնքան էլ համաձայն չեմ: Մարդը գտնում է, որ պիտի գրի խոսակցական լեզվով, ճիշտ այնպես, ինչպես որ Թումանյանը գտնում էր, որ ոչ թե գրական լեզվով պետք է գրեր, այլ լոռվա բարբառով: Ու շատ տարածված ու հիմնավորված տեսակետի համաձայն հեղինակին պարտադրել չի կարելի, որքան էլ դու, գուցե և ես, հակառակ կարծիքն ունենանք:
Իսկ ո՞վ ասեց թքել փոքրամասնության վրա: Ընդամենը ասվում է, որ ժամանակի ընթացքում «ա»-ն կարող է մտնի գրական լեզու ու այո՛, կարող է: Ի դեպ ես թեմայում քիչ եմ հանդիպել տեսակետներ, ըստ որոնց պարտադիր պետք է մտնի: Մեծ մասս ուղղակի չենք բացառում ու նորմալ ենք վերաբերվում մտնելու հավանականությանը: Իսկ եթե մոտենանք քո, ի դեպ սխալ, տրամաբանությամբ, ապա փոքրամասնությունը կարող է թքել մեծամասնության վրա: Որտև այո՛, եթե ամեն ինչ բերելու ենք «թքելու լեզվի», ապա այդ տրամաբանությամբ կամ մեծամասնությունն է փոքրամասնության վրա թքում, կամ փոքրամասնությունը մեծամասնության: Եթե այս տրամաբանությունը գործող լիներ, անձամբ ես կնախընտրեի, որ մեծամասնությունը թքեր փոքրամասնության վրա, որպեսզի թքոտվողները քիչ լինեին: Բայց բարեբախտաբար այդ տրամաբանությունը սխալ է, ոչ մեկը ոչ մեկի վրա չի թքում, այլ ընդամենը հնարավոր է, որ մի օր այդ օժանդակ բայը մտնի գրական լեզվի մեջ, ինքնաբերաբար, այլ ոչ թե ինչ-որ մեկի կամ մեկերի որոշմամբ, հրովարտակով:
Գուցե և մի օր «մառշռուտնի» ձևն այնքան կիրառվող լինի, այնքան մտնի մարդկանց բառապաշարի մեջ, որ տեղափոխվի նաև գրական լեզու: Ես ինքս չեմ ուզի, որ դա լինի, քանի որ «երթուղային» ձևն առավել գեղեցիկ ու բարեհունչ եմ համարում: Սակայն եթե ինքն այդաստիճան գործածվող լինի ու մտնի, ապա կամքն է ժողովրդի, ով ժամանակի ընթացքում կերտում է տվյալ պահի գրական լեզուն
Իսկ ինձ շատ հետաքրքիր է, որ երկու իրարից էապես տարբերվող հասկացություններ համեմատում ես: Սակայն թյուրըմբռնումներ չլինելու համար ավելի պարզ ներկայացնեմ.
- Դասական ուղղագրությանն անցնելը լինելու է պարտադրաբար, այն փոխելու է ողջ ժողովրդի խոսակցական լեզուն ու գրական լեզուն, այն չի լինելու հարազատ, այլ լինելու խորթ և խրթին, լինելու է կտրուկ՝ իր բոլոր հետևանքներով:
- «ա» գրական լեզու մտնելու դեպքում (եթե իհարկե մտնի, քանզի այստեղ ոչ մեկը չի պնդել որ մտնելու է, կամ ցանկություն չի հայտնել որ մտնի, այլ միայն հնարավորությունն է հաշվի առել), մտնելու է սահուն, մտնելու է հանգիստ, ժամանակի ընթացքում, այն խորթ ու խրթին չի լինելու, մարդկանց համար լինելու է հարազատ, քանի որ հենց իրենք են ինքնաբերաբար մտցրել:
Եթե այնպես լինի, որ ժամանակի ընթացքում սահուն կերպով մարդիկ անցնեն դասական ուղղագրությանը, ապա դա ևս սարսափելի չի լինի: Բայց դա պետք է լինի ինքնաբերաբար, ժամանակի երկար կտրվածքում ու սահուն: Մինչդեռ առաջարկվող տարբերակը կտրուկն է, Արշակի ասած, տապոռով վիրահատությունը:
Հուսով եմ տեսակետս գոնե այս անգամ պարզ է, անկախ նրանից, դրան համաձայն կլինես, թե ոչ:
Էջանիշներ