Օրհներգ

[Aksel]

Երաշտություն, Արամ Խաչատրյանի

Բարձրիկ երկիր, ազատ աշխարհ Հայաստան,
Արևելյան ջահակիր էս դպրության,

Դու՛ երգչի՛ դալար բարդին էս Նաիրյան,
Սե՛րն ու մի՛տքն էս, բե՛րթն ու դի՛րքն էս հայության:

Մեր հին ու նոր ու անթառամ քերթություն,
Տիգրան մեծի ու Վարդանանց պետություն,

Թո՛ղ արևը մի՛շտ դրոշդ փայփայի,
Փա՛ռք քեզ, փա՛ռք հույսի՛, լույսի՛ աշխարհ Հայի՜:

Ակսել Վարդանյան

[Մելիք]

Ակսել, էս լուրջ ներկայացնում ես իբրև հիմնի բառե՞ր:

[Aksel]

Ակսել, էս լուրջ ներկայացնում ես իբրև հիմնի բառե՞ր:

Մելիք ջան, ուրախ կլինեմ կարդալ քո քննադատությունը,
Իբրև բառի թարգմանությունը...
Իսկ օրհներգը կատակի բան չէ, ամեն մարդ իրավունք ունի իր օրհներգը առաջարկելու.
ինչու՞ իբրև, սպասում եմ.

[Մելիք]

Ակսել ջան, իբրև բառս ոչ մի ենթատեքստ չուներ իր մեջ , այն օգտագործված է ուղղակի իմաստով: Իբրև հիմնի բառեր, այսինքն՝ բաrեր գրված հիմնի համար: Իսկ բանաստեղծությունը քննադատելու փոխարեն ուղղակի կասեմ, որ ինձ դուր չի գալիս ներիր

[Aksel]

Ակսել ջան, իբրև բառս ոչ մի ենթատեքստ չուներ իր մեջ , այն օգտագործված է ուղղակի իմաստով: Իբրև հիմնի բառեր, այսինքն՝ բաrեր գրված հիմնի համար: Իսկ բանաստեղծությունը քննադատելու փոխարեն ուղղակի կասեմ, որ ինձ դուր չի գալիս ներիր

Մելիք ջան չեմ կարծում, որ հիմնը առաջին հերթին պետք է դիտարկել որպես բանաստեղծություն իսկ կարծիքիդ համար շնորհակալ էմ, դու լավ գիտես, դա գրելու համար մեծ անհրաժեշտություն է.
Ուղղակի ուզում էի, որ քննադատես

[Մելիք]

Խնդրում եմ ինձանից չնեղանաս

Երաշտություն, Արամ Խաչատրյանի

ինձ թույլ կտամ ասել՝ Խաչատրյանի երաժշտությունը լավը չի:

Բարձրիկ երկիր, ազատ աշխարհ Հայաստան,

ծամծմված , ոչինչ չասող խոսքեր:

Արևելյան ջահակիր էս դպրության,

ընդհանրապես պարզ չի խոսքն ինչի մասին է, ինչ արևելքի ջահակիր, ինչ բան, կարող ա իսկականից ամբողջ արևելքում մենք ենք դպրւթյունը տարածել, ես խաբար չեմ:
Իսկ "էս դպրության" արտահայտությունից չես հասկանում , "էս"-ը դրված ա որպաես դպրության որոշի՞չ, թե՞ որպես անիմաստ բառ, որը կոչված է լրացնել վանկերի քանակը լավ հնչողության համար:

Դու՛ երգչի՛ դալար բարդին էս Նաիրյան,
Սե՛րն ու մի՛տքն էս, բե՛րթն ու դի՛րքն էս հայության:,

"Նաիրյան" բառը ենթադրում է իմաստային նույնացում "Հայաստանյան" բառի հետ,
Ի՞նչ է ստացվում. Հայաստանը երգիչի հայաստանյան բարդին է՞:
Հաջորդ ողի մասին չեմ խոսում , որովհետև խոսալու բան չկա:

Մեր հին ու նոր ու անթառամ քերթություն,
Տիգրան մեծի ու Վարդանանց պետություն,:
Թո՛ղ արևը մի՛շտ դրոշդ փայփայի,
Փա՛ռք քեզ, փա՛ռք հույսի՛, լույսի՛ աշխարհ Հայի՜::,

Մի խոսքով ինձ մոտ էն տպավորուտյունն է, որ բանաստեղծության մեջ քեզ միայն տեմպն է հուզում ու հետաքրքրում, իսկ մնացածը ուղղակի բարեր էն , որ էդ պահին անցել են մտքովդ ու դու հարմար ես գտել տեղադրել դրանց բանաստեղծությանդ մեջ:

Մի անգամ ել խնդրում եմ , որ ներես ինձ, ես էնքան էլ դաժան մարդ չեմ : Ու հուսով եմ, էս կարծիքիս պատճարով ինձնից չես նեղանա, ու հրավերդ կմնա ուժի մեջ

[Aksel]

Բարձրիկ երկիր, ազատ աշխարհ Հայաստան,

ծամծմված , ոչինչ չասող խոսքեր:

Շատ ճիշտ էս, հիմնի ամեն մի խոսքը պետք է այնքան ծանոթ լինի մարդուն, որ կամեցողը ասի ծամծմված, քանի որ հիմնը բանաստեղծական գյուտ չէ, այլ փաստացի նշում, թվարկում երկրի, ժոշովրդի արժանիքները, որոնցով կարող է հպարդանալ նույնիս պոեզիաից ամենահեռու մարդը:

Արևելյան ջահակիր էս դպրության,
ընդհանրապես պարզ չի խոսքն ինչի մասին է, ինչ արևելքի ջահակիր, ինչ բան, կարող ա իսկականից ամբողջ արևելքում մենք ենք դպրւթյունը տարածել, ես խաբար չեմ:
Իսկ "էս դպրության" արտահայտությունից չես հասկանում , "էս"-ը դրված ա որպաես դպրության որոշի՞չ, թե՞ որպես անիմաստ բառ, որը կոչված է լրացնել վանկերի քանակը լավ հնչողության համար:

Արեվելքի ջահակիրն էլ է(ծամծմված) մոռացել էս , ես հասկանում եմ, որ քո մեջ առաջացել է ամենատարածված հարցը, ինչու՞ ենք մեզ համարում արևելքի կուլտուրաի ջահակիր, ես էլ չգիտեմ ու գտնում եմ որ կորեկտ արտահայտություն չէ և հենց այստեղ ասեմ, որ քո նշած Էս-ի շնորհիվ, որը թույլ է տալիս արտահայտել միտքս ասում էմ՛ որ արևելյան ջահակիր էս ոչ թե արևելքի ջահակիրն էս, համաձայնվիր, բոլորովին տարպեր բաներ են, ես մեզ ջահակիր անվանելով չեմ նշում որ մենակ մենք ենք այլ ընթհակառակը, ջահակիրներից մեկն ենք:

Դու՛ երգչի՛ դալար բարդին էս Նաիրյան,Սե՛րն ու մի՛տքն էս, բե՛րթն ու դի՛րքն էս հայության:,
"Նաիրյան" բառը ենթադրում է իմաստային նույնացում "Հայաստանյան" բառի հետ,
Ի՞նչ է ստացվում. Հայաստանը երգիչի հայաստանյան բարդին է՞:
Հաջորդ ողի մասին չեմ խոսում , որովհետև խոսալու բան չկա:

Ուզում էս ասես, որ չհասկացար որ խոսքը Չարենցի մասին է, որ ,երգում է իմ հեռու հեռու նաիրյան դալար բարդի՞ , կներես, չեմ հավատում, բացի դրանից ասեմ, Նաիրյան բարդին Հայաստան բառի հետ հեչ չի համնկնում, այ՛ եթե ասես Հայաստանյան բարդի, կասե՞ս:
Երկրորդ տողի մասին դու չես, ասում ես ասեմ.
Սերն ու միտքն էս – յուրաքանչյուր Հայ, եթե ոչ յուրաքանչյուրը ուրեմն իրեն Հայ համարողը, ուր էլ որ լինի սիրում է իր հայրենիքը ու իր միտքը կառուցում է որպես հայ, մտածում Հայաստանի մասին, վերջ ի վերջո Հայաստանով, Հայ ազգով է ներկայացնում իր ով լինելը:
Բերթն ու դիրքն էս հայության – բացադրության փոխարեն Սահյանի խոսքը ասեմ, Մեր տան պատից մի քար լիներ նստեի վրան, իսկ տունը միշտ կապված է հայրենիքի հետ, մարդու ամրոցն է, բերթը, դիրքը.

Մի խոսքով ինձ մոտ էն տպավորուտյունն է, որ բանաստեղծության մեջ քեզ միայն տեմպն է հուզում ու հետաքրքրում, իսկ մնացածը ուղղակի բարեր էն , որ էդ պահին անցել են մտքովդ ու դու հարմար ես գտել տեղադրել դրանց բանաստեղծությանդ մեջ:

Նախ ասեմ, որ բանաստեղծության ամենամեծ գախթնիքը տեմնպն է, որ նկատել էս:
Ինչ վերաբերվում է այն հանգամանքին, որ էդ բառերը ուղղակի անցել են մտքովս ու գրել եմ, ապա ասեմ, որ բանաստեղծությունը հենց այդպես էլ գրվում է, մնացած անուղղակի հարմար չգտած հետո հարմարցրածը բանաստեղծություն չե, շինած բան է:

ՈՒ նորից նշեմ, որ հիմնը բանաստեղծություն չե, եթե ուզում էս, ուղղակի երկրի, ժողովրդի բնութագրումն ու փառաբանումն է բանաստեղծական ձևով և հնարաորին չափ կարճ, որ մարդը մի անգամ լսի ու միտքը գոնե մի բան մանա ու գիտենա իր երկրի օրհնությունը, Օրհներգը:

[Մելիք]

Նախ ասեմ, որ բանաստեղծության ամենամեծ գախթնիքը տեմնպն է, որ նկատել էս:
Ինչ վերաբերվում է այն հանգամանքին, որ էդ բառերը ուղղակի անցել են մտքովս ու գրել եմ, ապա ասեմ, որ բանաստեղծությունը հենց այդպես էլ գրվում է, մնացած անուղղակի հարմար չգտած հետո հարմարցրածը բանաստեղծություն չե, շինած բան է:

ՈՒ նորից նշեմ, որ հիմնը բանաստեղծություն չե, եթե ուզում էս, ուղղակի երկրի, ժողովրդի բնութագրումն ու փառաբանումն է բանաստեղծական ձևով և հնարաորին չափ կարճ, որ մարդը մի անգամ լսի ու միտքը գոնե մի բան մանա ու գիտենա իր երկրի օրհնությունը, Օրհներգը:

Ապերես, Ակսել ջան, շատ լավ պաշտպանվում ես, թեև պիտի ասեմ , որ իբրև պաշտպանվող դու նույնքան թույլ ես , որքան ես իբրև քննադատ

[Sergey]

Կարծում եմ ոչ մի դեպքում չի կարելի վերականգնել Արամ Խաչատրյանի երաժշտությունը, եթե նույնիսկ այն լիներ միակն ու անկրկնելին, չնայած կարծում եմ հենց այդպես էլ կլինի, սրանք նույնիսկ դրանում են փորձում կապկել Ռուսաստանին...

[Aksel]

Ապերես, Ակսել ջան, շատ լավ պաշտպանվում ես, թեև պիտի ասեմ , որ իբրև պաշտպանվող դու նույնքան թույլ ես , որքան ես իբրև քննադատ

Քո թուլությանը դեմ չեմ, Մելիք ջան, բարիությանդ համար էլ ասեմ, որ չմոռանաս.

Մի անգամ ել խնդրում եմ , որ ներես ինձ, ես էնքան էլ դաժան մարդ չեմ : Ու հուսով եմ, էս կարծիքիս պատճարով ինձնից չես նեղանա, ու հրավերդ կմնա ուժի մեջ

Բա որ էդքան թույլ էս, էլ բարիությունը ինչի՞դ է պետք Մե՜լիք ջան
Տեսնում էս չե՞, որ հեչ չեմ նեղացել Մելիք, իրոք, առանց կատակ, ամեն ինչ լավ է

[Մասսագետ]

Շատ ճիշտ էս, հիմնի ամեն մի խոսքը պետք է այնքան ծանոթ լինի մարդուն, որ կամեցողը ասի ծամծմված, քանի որ հիմնը բանաստեղծական գյուտ չէ, այլ փաստացի նշում, թվարկում երկրի, ժոշովրդի արժանիքները, որոնցով կարող է հպարդանալ նույնիս պոեզիաից ամենահեռու մարդը:

Էդ դեպքում ինչ կասես Արամ Ասատրյանի "հայ եմ ես, հայ ես դու" երգի մասին: Այս երգի խոսքերը էնքան ծանոթ են հային, որ ցանկացած կամեցող կարա ասի ծամծմված, քանի որ այդ երգը բանաստեղծական գյուտ չէ, այլ փաստացի նշում ա "Հայ եմ ես, հայ ես դու":
Գուցե հիմնի համար համապատասխա՞ն երգ ա:

[Aksel]

Վարվիր դիմացինիդ հետ այնպես, ինչպես կուզենայիր, որ վարվեն քեզ հետ։

Էս քօ տողերն են Սերգե, պատասխանում եմ քեզ քո պես:

Կարծում եմ ոչ մի դեպքում չի կարելի վերականգնել Արամ Խաչատրյանի երաժշտությունը, եթե նույնիսկ այն լիներ միակն ու անկրկնելին, չնայած կարծում եմ հենց այդպես էլ կլինի, սրանք նույնիսկ դրանում են փորձում կապկել Ռուսաստանին...

Ուրեմն ո՛ր ստեղծագործը ո՛ր երկրում ապրել է, նրա ստեղծագործությունը էդ երկրինն է՞: Կարծում եմ, որ կա ազգ, որ իրեն այդպես է դրսեորում, բայց ո՛չ Հայերը, էդ արթեն զռռռացող սուտ է: Ինչքան գիտեմ ներկաիս հիմնը Թուրքիաում է գրվել հիմա ի՞ինչ:
Այսինքն հեչ, ինչքան մարդ այնքան կարծիք:
Բայց մի ավելի հետաքրքիր բառ էս գրել, ՍՐԱՆՔ.
Մոտավորապես հասքանում եմ ՍՐԱՆՔԸ ովքեր էնք, մի գուցե ասես ՆՐԱՆՔԸ ո՞վ են, ով որ Ռուսաստանի տեղը չգիտի՞, կամ ում ընտանիքից Ռուսաստանում աշխատող մարդ չկա՞, ով որ հաջողացրել է ավելի հարուս ու հարմար երկրի ԿԱՊԿԻ՞, ԿԱՊԿՎՈՂԸ ուր էլ գնա կամ չգնա միշտ էլ կկապկի ու եթե մարդը կապկելուց է խոսում ուրեմն լավ կապկել գիտի, նույնիսկ գրական ֆորումում կհարմարացնի մեկին կապկել:

[Արշակ]

Շատ ճիշտ էս, հիմնի ամեն մի խոսքը պետք է այնքան ծանոթ լինի մարդուն, որ կամեցողը ասի ծամծմված, քանի որ հիմնը բանաստեղծական գյուտ չէ, այլ փաստացի նշում, թվարկում երկրի, ժոշովրդի արժանիքները, որոնցով կարող է հպարդանալ նույնիս պոեզիաից ամենահեռու մարդը…
…ՈՒ նորից նշեմ, որ հիմնը բանաստեղծություն չե, եթե ուզում էս, ուղղակի երկրի, ժողովրդի բնութագրումն ու փառաբանումն է բանաստեղծական ձևով և հնարաորին չափ կարճ, որ մարդը մի անգամ լսի ու միտքը գոնե մի բան մանա ու գիտենա իր երկրի օրհնությունը, Օրհներգը:…

Նախ, բոլորովին էլ պարտադիր չի, որ հիմնի բառերը հենց սկզբից այնքան ծանոթ լինեն, որ ասեն՝ ծամծմված է: Ոնց որ «նաիրյան դալար բարդին» է արդեն դառել «ծամծմված» , նույն ձևով ու մի բան էլ ավելի շուտ, ցանկացած հիմնի բառեր ուզած-չուզած դառնում են «ծամծմված», եթե նույնիսկ նախկինում նրանում եղած ձևակերպումները լրիվ նորություն լինեն:

Ինչ վերաբերում է հիմնի բովանդակությանը, ապա իմ խորին համոզմամբ հիմնը ոչ թե պետք է լինի ուղղակի ժողովրդի փառաբանությունն ու արժանիքների թվարկումը, այլ առաջին հերթին պետք է արտահայտի ժողովրդի ձգտումները, նպատակներն ու երազանքները: Այն պետք է ներկայացնի ժողովրդի ոչ միայն անցյալը, այլև այն ապագան, որին ձգտում է ազգը: Այսինքն՝ հիմնը պետք է ազգային գաղափարախոսության խտացումը լինի և ոչ թե ուղղակի շատ լսված բառերի շռայլում: ՈՒ պետք է ոգեշնչի մարդուն և՛ բառերի, և՛ երաժշտության միջոցով:

Բացի դրանից, համաձայն չեմ, որ հիմնի բանաստեղծական արժեքը կարևոր չի: Եթե կարևոր չլիներ, բոլոր ժողովուրդների հիմները բանաստեղծության ու ու երգի տեսքով չէին լինի: Հիմնը արտահայտում է նաև ժողովրդի գեղեցիկի ընկալումը, արվեստն ու մշակույթը, հետևաբար բանաստեղծական առումով էլ, երաժշտության առումով էլ պետք է գեղեցիկ լինի ու ներկայացնի ազգային մշակույթը:

Ամեն դեպքում շատ լավ է, որ հիմնի վերաբերյալ թեմա եք բացել: Մեզ պետք են այսպիսի քննարկումները:

[Sergey]

Էս քօ տողերն են Սերգե, պատասխանում եմ քեզ քո պես:

Ուրեմն ո՛ր ստեղծագործը ո՛ր երկրում ապրել է, նրա ստեղծագործությունը էդ երկրինն է՞: Կարծում եմ, որ կա ազգ, որ իրեն այդպես է դրսեորում, բայց ո՛չ Հայերը, էդ արթեն զռռռացող սուտ է: Ինչքան գիտեմ ներկաիս հիմնը Թուրքիաում է գրվել հիմա ի՞ինչ:
Այսինքն հեչ, ինչքան մարդ այնքան կարծիք:
Բայց մի ավելի հետաքրքիր բառ էս գրել, ՍՐԱՆՔ.
Մոտավորապես հասքանում եմ ՍՐԱՆՔԸ ովքեր էնք, մի գուցե ասես ՆՐԱՆՔԸ ո՞վ են, ով որ Ռուսաստանի տեղը չգիտի՞, կամ ում ընտանիքից Ռուսաստանում աշխատող մարդ չկա՞, ով որ հաջողացրել է ավելի հարուս ու հարմար երկրի ԿԱՊԿԻ՞, ԿԱՊԿՎՈՂԸ ուր էլ գնա կամ չգնա միշտ էլ կկապկի ու եթե մարդը կապկելուց է խոսում ուրեմն լավ կապկել գիտի, նույնիսկ գրական ֆորումում կհարմարացնի մեկին կապկել:

Ապրած երկիրն այստեղ որևէ կապ չունի, չնայած ասածիդ մեջ մեծ հաշվով ինչ-որ տրամաբանություն կա, այն իմաստով, որ նման դեպքերում ավելի էական է, թե ինչ մշակույթի կրող է մարդը, օրինակներ ինչքան ուզեք՝ Խաչատրյանից ու Սարոյանից մինչև Ազնավուր, բայց դա մի կողմ:
Միանգամից նշեմ, որ Ռուսաստանում աշխատելը կամ աշխատող ազգական ունենալը ոչինչ չի նշանակում, ես էլ այդպիսի ազգականներ ունեմ, ու ես էլ պատմելով չէ, որ գիտեմ, թե ինչ է նշանակում օտար երկրում աշխատել:
Իսկ «ՍՐԱՆՔ», դա այն մարդիկ են, որոնք իրենց համարում են մտավորական, քանի որ ժամանակին գովերգել են խորհրդային կարգերը, մի հինգ տարին մեկ խոսել «ազգի» դարդերից, գիրք-բան տպել ու առոք-փառոք ապրել: Նրանք են, ով մեր երկրի պորտալարը կապել է Ռուսաստանին, նրանք են, ովքեր ժողովրդին զոռով հավաքում են Հանրապետության Հրապարակում ու նրանց անունից նամակ հղում Ռուսաց թագավորին: Նրանք են, ում շնորհիվ Ռուսաստանի Պետական Դումայի նախագահը հայտարարում է, որ մենք իրենց «ֆորպոստ»-ն ենք։
Իսկ "ՆՐԱՆՔ" այն մարդիկ են, ովքեր ուզում են տեսնել հպարտ Հայաստան, չեն ուզում, որ Ադրբեջանի նախագահը հայտարարի, թե իրենք չգիտեն ում հետ բանակցեն, Հայաստանի, թե նրա տերերի, չեն ուզում, որ բարձրաստիճան պետական պաշտոնյան հայտարարի, թե Հայաստանը իր հարևան չորս երկրներից երեքի հետ ունի «ճակատ», և միայն մեկի հետ սահման։
Ուզում եմ հավատալ, որ գոնե այս ֆորումում «ՆՐԱՆՔ» անհամեմատ շատ են

Հ.Գ. Դե իսկ կապկելուց խոսելու ու լավ կապկել իմանալու մասին իզուր ես նման ենթադրություններ անում:

[Aksel]

Էդ դեպքում ինչ կասես Արամ Ասատրյանի "հայ եմ ես, հայ ես դու" երգի մասին: Այս երգի խոսքերը էնքան ծանոթ են հային, որ ցանկացած կամեցող կարա ասի ծամծմված, քանի որ այդ երգը բանաստեղծական գյուտ չէ, այլ փաստացի նշում ա "Հայ եմ ես, հայ ես դու":
Գուցե հիմնի համար համապատասխա՞ն երգ ա:

Մրրիկ ջան, Ասատրյանի երգերից բոլորից շատ սիրում եմ ( Ջան բալես, բալես)երգը, շատ լավ երգիչ է, հմայիչ ձայն ունի, բնական տաղանդ: Ինչ մնում է (Հայ եմ ես Հայ էս դու) երգը որպես հիմն, ասեմ, որ այդ երգը ավելի շատ հոգութ կբերի որպես երգ քան թե հիմն: Երգում խոսքը գնում է ազգությունը ճանաչելու մասին:
Լավ, նույնիս եթե այդ երգը որպես հիմն դու կարող էս ըմբռնել, մի հարց տամ, գիտե՞ս ինչքան ազգություններ կան, որ պետականություն չունեն, բայց լավ էլ իրար ճանաչում են, սիրում իրենց ազգությունը:
ԿԱՄ, մարդիկ կան, Հայաստանի քաղաքացի են բայց ազգությամբ Հայ չեն, հիմա էդ հիմնը էդ մարդկանց չպետք է վերաբերվի՞:

Մի հատ էլ կատակ ասեմ.
Ազգությունը որոշելու (մի ուրիշ ձև): Հիշում է՞ս էն մաշշած անեգդոտը, որ վայրենիները մի հայի գերի են վերցնում կապում ծառից, սկսում են թմբուկ խփել, որ սրան մորթեն ուտեն, էս հայը նայում է թմբուկ խփողի աչքերի մեջ ու հարցնում է.
Հայ է՞ս.
- Հա, Հայ եմ բայց շատ սոված էմ: