Հայազգի պետական գործիչները Օսմանյան Թուրքիայում...

[Պանդուխտ]

Մոդերատորական
Օսմանյան Թուրքիայի ռազմական և քաղաքական կյանքում հայազգի գործիչներն կարող եք քննարկել այստեղ:

ճիշտն ասած ես ակնկալում էի ստանալ պատասխան պատմաբանից , եվ ոչ թե հրապարակախոսից : Այսինքն -ցանկանում էի ստանալ փաստեր, եվ ոչ թէ մեկնաբանություններ:
Ինչ արած: Հայոց "Պատմա(Տ)գիտութըունը" շարունակում է իր 200 տարվա "խրախճանքը" - ազգին պահելով անգետ, կամ էլ կիսատ-պռատ սխալ տեղեկություններ "մատակարարելով":

Հ.Գ.Ես մի բան չեմ հասկանում: Ինչու՞ մեր պատնաբան կոչվածները իրենց "գիտությունը" ծախսում են մաքսիմում - Վարդան Մամիկոնանի կամ Տիգրան Մեծի նժույգի ոտքի եղուները պեդիկյուր անողի ընտանիքի նիստն ու կացի ուսումնասիրման վրա:
Հա՝՝ ՝... Հասկացա՝՝ ՝... Պատվերները միայն դրա համար են գալիս ...

Ավելացվել է 15 րոպե անց


Հարգելիս:
Ուզու՞մ ես էս ոճով մի 20 էջ էլ ես գրեմ:
Ինչ որ դու ասում ես, ամեն մի հայի մեջ դեռ չծնված, շատ ամուր (BIOS-ում) save են անում, նոր ծնում:

Բայց ես լուրջ կասկածներ ունեմ մեր BIOS-ի վրա: Դա մեզ անընդհատ restart-երի է բերում:
Այսինքն պետք է նորից, մի հատ լավ debug անել մեր սիստեման - BIOS-ը :

Էդ կասկածները հերքելու, կամ փարատելու համար պետք է ունենալ փաստեր (data) , որոնք ավաղ մեզնից (ժողովրդից) անչափ խնամքով կոծկում են:
Եվ մեր մեջ երգում է միայն հին, արդեն քրքրված պլաստինկան -
-Թուրքի մամա՜ն...թուրքի մաման՜՜՜...

Արի զրուցենք այս թեմայի շուրջ, փոխան ծաղրի:
Թէ որեւէ նորութիւն ունես թուրք-հայ կապերի վերաբերեալ խնդրեմ գրէ:
Ինչու՞ քեզ կը հետաքրքրէ քանի վեզիր ունեցել ենք այդ երկրում:
Ուր հասնիլն է նպատակդ: Ասենք 200 վեզիր ունեցել ենք, իսկ աբդուլ համիդը կիսով հայ է եղել..ՅԵՏՈՅ Ի՞ՆՉ:
Հիմա էլ պիտի ասես «հայկական ժամանակ»ի ընթերցողդ թէ քանի որ այսքան վեզիր ունեցել ենք, ուրեմն հայեր լա՞ւ կեանք ապրում էին ոսմանեան երկրում, մենք մեղաւոր էի՞նք ցեղասպանութեան համար::
Ի՞նչ է նպատակդ, ի՞նչ հասկացնել ուզում ես: Պարզ եւ թափանցիկ եղիր այս թեման հայ ժողովուրդի այժմէական խնդիրն է: Համակարգչային տերմիններով մի խօսիր:

[dvgray]

Արի զրուցենք այս թեմայի շուրջ, փոխան ծաղրի:

Զրուցենք: Բայց մինչ զրուցելը եկ փորձենք հավաքել ու համադրել փաստերը:

Թէ որեւէ նորութիւն ունես թուրք-հայ կապերի վերաբերեալ խնդրեմ գրէ:
Ինչու՞ քեզ կը հետաքրքրէ քանի վեզիր ունեցել ենք այդ երկրում:
Ուր հասնիլն է նպատակդ: Ասենք 200 վեզիր ունեցել ենք, իսկ աբդուլ համիդը կիսով հայ է եղել..ՅԵՏՈՅ Ի՞ՆՉ:

Հետո էն, որ էս դեպքում շատ բաներ ընկնում են իրենց տեղը:
...........................
Ասում ենք, որ մենք խելոք ու քաղաքակիրթ ենք, իսկ թուրքերը հիմար ու վայրենի:
Ինչպե՞ս կարող է խելոք ու քաղաքակիրթը 1000 տարի (1000!!!!) ստրկացվել հիմար ու վայրենու կողմից: Բնության օրենքները հակառակն են ասում:
Կամ բնությունն է սխալ, որը անհավանական է...
...կամ հիմարն ու վայրենին մենք էինք ( նայեվ հույները, հունգարները ... եվ այլն), իսկ թուրքերը խելոք ու քաղաքակիրթը, որը նույնպես անհավանական է,
...կամ թուրքերը մեզ չէին տիրում, որը ըստ իս ավելի խելքի մոտիկ է:
Էդ դեպքում ո՞վ էր իրականում կառավարում էտ հսկա կայսրությունը շուրջ 1000 տարի
Առաջին հերթին այ էս հարցի պատասխանը մեզ պետք է գտնել , եվ դա կարող է պատահի օգնի հասկանալ Օսմանյան կայսրության եվ իր իրավահաջորդ Թուրքական պետութըան կողմից վարվող քաղաքականությունը

Ի՞նչ է նպատակդ, ի՞նչ հասկացնել ուզում ես: Պարզ եւ թափանցիկ եղիր այս թեման հայ ժողովուրդի այժմէական խնդիրն է: Համակարգչային տերմիններով մի խօսիր:

Հ.Գ.
Կարծես ստացվեց "պարզ ու թափանցիկ " լինել: ու համակարգչային տերմիններ էլ չոգտագօրծեցի:

Հ.Գ.2
սկզբի համար ասեմ նաեվ, որ ի տարբերություն շատերի, ես չեմ համարում որ մեր պապերն ու ապուպապերն ոչխարներ էին, որոնք 1000 տարի զբաղված էին խոտ արածելով,ու սպասում էին, մինչեվ իրենց էլ հերթի մեջ քցելով կտանեին մորթելու:
Իսկ ի՞նչ կասկածներ ունեմ, դրա մասին կասեմ ընթացքում:

[Պանդուխտ]

Մի հարց էլ:
Խոսքը վերաբերվում է նրան, որ Թուրքիայի վարչապետը (կարծեմ) անցյալ տարի հայտարարեց, որ կարող է հրապարակել հայերի կողմից կոտորված ավելի քան 500000 թուրքերի անունները;

Իսկ դու հաւատու՞մ ես նրա ասածին:

ընդհանրապես հայ պատմագիտությունը երբևե ուսումնասիրե՞լ է էտ փաստերը;
Եթե այո, ապա որտեղ կարել է գտնել 1900-1920 թվերի հայ-թուրքական հարաբերություննեոի վերաբերյալ զուտ պատմագիտական (ոչ քաղաքական կամ կոնյուկտուրային) փաստեր և ընդհանրապես, որպես պատմաբան, ի՞նչ կարծիք ունեք Թուրքիայի վարչապետի այդ հայտարարության մասին;

Ի՞նչն է որ քեզ չի գոհացնում եղած գրքերից: Հայաստանի առաջին հանրապետութեան վերաբերեալ բազում հատորներ հրատարակուել են: Ինչ՞ի մասին ուզում ես կարդալ, որ չես գտել հտրատարակուած գրքերում:

որ Օսմանյան կայսրությունում տարբեր ժամանակներ եղել են շուրջ 24 հայ վեզիրներ

Ես չեմ հաւատում 24 չորս թուին, ի բաց առեալ՝ եթէ թրքացած հայերին, հայ համարում է: Լսել եմ Նորատունկեանի մասին:
Իսկ հայկական ժամանակը ի՞նչ գրում է, Հայաստանի Հանրապետութիւնը շրջափակող երկրի հայասիրութեան մասին: Պէ՞տք է Արցախը յանձնենք ազերուն, որպէսզի թուրք էֆենդիները գոհ լինեն մեզնից...չէ՞ որ 24 վեզիրներ ունեցել ենք: Իսկ դու գիտե՞ս ինչ կը նշանակի դաւաճան, թուլամորթ, սեղանաւոր, փողամոլ, փառամոլ, եսասէր, ինքնագլուխ, անձնակենտրոն բառերը առհասարակ: 500 տարոների ընթացքի մի ամբող երկիր «կառավարել» են, բայց միայն 24 վեզիր տուել ենք: Թէ հաւատանք այս թուին, դարձեալ շատ քիչ է: Շատ շատ քիչ է: Իսկ այդ վեզիրները ինչ գործով զբաղում էին առհասարակ տեղեակ ես: Ինչ՞ու չես գնում Թիփլիս հարց անելու սիրելի դեսպանին: Իսկ գաւառապետներ, ոստիկանապետներ, ոստիկաններ, դատախազներ, դատաւորներ ունեցել ե՞նք թէ ոչ: ՈՉ մեծատառ ՈՉ:
Վեզիրներն էլ ընդհանրապէս կաշառակեր եւ կաշառառու փողատէրեր, մարդիկ որոնց գործը լաւագոյն էր երկրում: Բայց յանուն Աստուծոյ, թէ հաւատում ես նրան, կամ յանուն Սատանային կամ Կրակին. Աայս ամէն տեղեկանքը ինչ առնչութիւն ունի Հայաստանի հետ: Հայաստան ասելով ես նկատի չունեմ արեւելեան փոքր մասը. Ռուսական կայսրութիւնում գտնւողը, կամ Հայաստանի այժմեան Հաայաստանը: Ի՞նչ էր իրադրութիւնը, իրավիճակը, կացութիւնը Հայաստանում (վեց վիլայեթներում) Կիլիկիայում: Ի՞նչ կարող են զրուցել այս նիւթի մասին: Դու dvgray քանի գիրք կարդացել ես այս նիւթի մասին: Այդ վեզիրները ոչինչ կարժէն ինձ համար դատարկւող հայ գիւղի հետ բաղդատելիս: Եկ զրուցենք Տարօնի, Վասպուրականի, Կարինի, Սեբաստիոյ, Դիարբեքիրի, Ադանայի Հայ ժողովրդեան կացութեան մասին: Սա է կարեւորը, սա է էականը, մնացեալը փուճ պալատական հարեմական կեանքի խարդաւանքների պատմութիւն է:
Այլ կերպ մեկնաբանեմ միտքս. Ինչ օգտակար նեգործութիւն ունեցան վերոյիշեալ 24 (եթէ ճիշտ է թիւը) կամ 240 վեզիրները Հայ ժողովրդի մարդկային ամէնատարրական իրաւունքի՝ կեանքի եւ պատուի ապահովութեան վերաբերեալ: Երբ կը քննենք Արեւմտեան ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ընկերային տնտեսակական վիճակը այն ժամանակ կը հասկանանք Այդ 2400 վեզիրների գործունէութիւնը: Խնդրեմ չզրուցենք նրանց, այսինքն այդ փողատէր վեզիրների, խոջա-ամիրաների, սեղանաւոր-մաքսաւորների իստանբուլում կառուցած եկեղեցիկների կամ հիւանդանոցի մասին: Ինձ եւ մեզ պէտք է հետաքրքրի ԲՈՒՆ Հայաստանի պատմութիւնը: Իստանբուլի (Պոլսոյ) Հայ կեանքի վերաբերեալ կը զրուցենք, մի այլ թեմայում. ասենք «գաղութահայ կեանքի պատմութիւն» վերնագրով մի թեմայում, որը ինձ չի հետաքրքրելու երբէք:

ճիշտն ասած ես ակնկալում էի ստանալ պատասխան պատմաբանից , եվ ոչ թե հրապարակախոսից

Հրապարակախօսն էլ պատմութիւնից շատ-քիչ տեղեակ է. անհոգ կաց:

Այսինքն -ցանկանում էի ստանալ փաստեր, եվ ոչ թէ մեկնաբանություններ:

Թուրքերի մօտ կը գտնես գտնել ուզածդ: Փաստեր գտնելով ի՞նչ ուզում ես փաստել: Պարզ եղիր, միտք բացատրէ:

Ինչ արած: Հայոց "Պատմա(Տ)գիտութըունը" շարունակում է իր 200 տարվա "խրախճանքը" - ազգին պահելով անգետ, կամ էլ կիսատ-պռատ սխալ տեղեկություններ "մատակարարելով":

Ի՞նչ է սա: Անտեղի ցեխարձակու՞մ: Ամէնաշատ լուսաբանուած Հայոց պատմութիւնը վէրջին երկհարիւրամեակինն է, բաղդատած հայոց հին պատմութեան հետ: Ի՞նչ է. Երեվանում գրադարան չե՞ս գտնում:

Հ.Գ.Ես մի բան չեմ հասկանում: Ինչու՞ մեր պատնաբան կոչվածները իրենց "գիտությունը" ծախսում են մաքսիմում - Վարդան Մամիկոնանի կամ Տիգրան Մեծի նժույգի ոտքի եղուները պեդիկյուր անողի ընտանիքի նիստն ու կացի ուսումնասիրման վրա:

Իսկ դու ինչ պատւիրում ես DVGRAY, աբդուլ համիդը քանի հայ աղջիկ ու կին բռնաբարել է եւ լցրել իր հարեմը: Պատերաստե՞նք նրանց ցուցակը եւ քեզ տրամադրե՞նք: Նախ եւ առաջ օսմանեան պետութեան (եւ իսլամութեան) ԷՈՒԹԻՒՆԸ պէտք է հասկանաս դու:

Ուզու՞մ ես էս ոճով մի 20 էջ էլ ես գրեմ:

Այո գրէ՛:

Ինչ որ դու ասում ես, ամեն մի հայի մեջ դեռ չծնված, շատ ամուր (BIOS-ում) save են անում, նոր ծնում:

Save անողը թուրքերն են: Դա մեր իւրաքանչիւրի ընտանիքի պատմութիւնն է: Մի լուրջ հարց. դու հա՞յ ես: Եթէ այո, քո ընտանիքի պատմութեան մասին գրիր: Գրիր քո պատմութիւնը, քո տեսակէտը, գուցէ ես սխալ եմ: Գուցէ սխալենք որ պարսաւում ենք, վասնզի նրանք բարեհաճեցին եւ եկան մեր մօտ 1000 տարի առաջ լքելով իրենց անծայրածիր անապատները: Իսկ մենք փոխան շնորհակալիքի անընդհատ պարսաւում ենք նրանց, քանզի նրանք եկել եւ տեղաւորուել են մեր տան մէջ, վայելցնելով մեզ նրանց ցանկալի հալածանքը: Նրանց շնորհակալ պէտք է լինինք, քանզի նրանց շնորհիւ մենք չկարողացանք աճիլ բազմանալ մեր հայրենիքում բնական պայմաններով եւ քայլ պահել քաղաքակիրթ աշխարհի նուաճումներին: Նրանց շնորհակալ պէտք է լինինք, վասնզի այն երեխաները, որոնք հայ պիտի ծնէին երբէք բախտ ու առիթ չունեցան ծնելու, քանզի նրանց ծնողքը առիթ չունեցան ապրելու, կամ ծնողներից հայրերը, հայ լինելու փոխարէն ասկեարներն ու մոլլաները եղան:

[Պանդուխտ]

Էդ կասկածները հերքելու, կամ փարատելու համար պետք է ունենալ փաստեր (data) , որոնք ավաղ մեզնից (ժողովրդից) անչափ խնամքով կոծկում են:
Եվ մեր մեջ երգում է միայն հին, արդեն քրքրված պլաստինկան -
-Թուրքի մամա՜ն...թուրքի մաման՜՜՜...

Դէ գիտես ինչ. Համակարգչայնացած ուղեղաբջիջներով կարելի չէ հասկանալ հայ-թուրք կնճիռը: Մի օր հարցրել են աշխարհի ամէնաարդիական համակարգչին .«ի՞նչ կայ չկայ», համակարգիչը պայթել է: Մարդկային ուղեղը է, եւ կը մնայ միակը. հասկանալու, տրամաբանելու, դատելու, ընկալելու համար մարդկային խնդիրները:
Վէրջապէս այո, թուրքի մամմման...սիրեմ
Ու՞մ մաման թող լայ, ողբայ հային՞ը, թէ թուրքինը:
Մի հին առած կայ որ կասի. «հազար մայր թող լայ, բայց ոչ իմ մայրը»:

Նորմարդ ջան – Եթե հասցրեցիր նկատել, ես պարտավորվում էի իմ հնարավորությունների սահմաններում պատասխանել ՄԱՍՆԱՎՈՐԱՊԵՍ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆԸ վերաբերվող հարցերին, և միայն ընդհանրապես ` ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆԸ:
Այնպես որ Օսմանյան կայսրության հայ վեզիրների ցանկը տալ ես ամենևին էլ չեմ պարտավորվել, թեև հնարավորության դեպքում դա կարող եմ իրականացնել:
Կարող եմ խորհուրդ տալ ընթերցել հետևյալ գիրքը Զուլալյան Մ. Կ. “Ջալալիների շարժումը և հայ ժողովրդի վիճակը Օսմանյան կայսրության մեջ (XVI-XVII դարեր)”, Երևան 1966

Այո զրուցենք հայ ժողովրդի պատմութեան մասին ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ մէջ, պատմական ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ տարածքին: Զրուցենք հասարակ գիւղացու ռամիկի մասին, հայ քաղաքացու, արհեստաւորի մասին: Զրուցենք հայ ժողովրդի մեծամասնութեան մասին:

Մոդերատորական
Օսմանյան Թուրքիայի ռազմական և քաղաքական կյանքում հայազգի գործիչներն կարող եք քննարկել այստեղ:

Սիրելի մոդերատորներ,
Նախ ասեմ, որ չափազանց անպիտան եւ անհեթեթ թեմա է, մանաւանդ «թուրքիայի ռազմական կեանքում հայազգի գործիչներ» նախադասութեան «ռազմական» բառը: Սահմանադրութիւնից ետք, կամ իթթիհադական յեղափոխութիւնից ետք (1908 թուին) հայերին իրաւունք տրուեց մասնակցել բանակային գործունէութեան: 7 տարի ետք հայ սպաների եւ զինւորների ընտանիքները ոչնչացրին:
Այսքան հայասէր մի զրուցարանում, որտեղ հայագիր լինելը պարտադիր է, ինչո՞ւ չէք հայացնում Moderator բառը:
-Նստավար, ժողովավար, զրուցավար, թամադա (եթէ կուզէք), գլխաւոր, հեղինակաւոր:

Զրուցենք: Բայց մինչ զրուցելը եկ փորձենք հավաքել ու համադրել փաստերը:

Տասնեակ տարիների ընթացքում հաւաքելով save արել եմ hardումս:

Ասում ենք, որ մենք խելոք ու քաղաքակիրթ ենք, իսկ թուրքերը հիմար ու վայրենի: Ինչպե՞ս կարող է խելոք ու քաղաքակիրթը 1000 տարի (1000!!!!) ստրկացվել հիմար ու վայրենու կողմից: Բնության օրենքները հակառակն են ասում:

500 տարի սելջուկ եւ այլ թրքական ցեղեր, ետքը 500 տարի ոսմանցիք: Դու պէտք է կարդաս եւ շատ կարդաս: Ընդհանրապէս հայք. եւրոպական քաղաքակրթութեան բաց լինելով շուտ զարգացան, առաջդիմեցին մանաւանդ միսիոնարական (կաթոլիկ եւ բողոքական օտար առաքելական) վարժարանների բացումից ետքը, օտար երկիրներ ուսանելու համար ուղարկուած հայերի վերադարձով, եւրոպական կրթութիւնը, ժամանակի արժէքները հայերի մօտ արմատաւորուեց: Այս ամէնը իր արձագանքը ունեցաւ օսմանեան երկրի առեւտուրի եւ ճարտարարուեստի (մանուֆակտուրա) զարգացման ասպարէզում հայերի մասնակցութեան մեծացմանը: Մի երեւոյթ, զոր տեւաբար գրգռեց թուրք ազգայնականները ընդդէմ հայերը: Հայոց ցաւատանջ ԵՂԵՌՆԻ դրդապատճառներից մէկն էլ սա պարագան է, այսինքն տնտեսական եւ մշակութային առաջդիմութիւնը օսմանեան պետութեան հպատակ հայերի: Թուրքեր հայերի զարգացմանն ի տես (արեւմտեան նահանգներում) վտանգ տեսան: Ցեղասպանութիւնը հայոց տնտեսական միջոցների, կալուածի հողի գործարանների, հանքերի, մի ամբողջ երկրի հայրենիքի թրքազգայնացումն է:
Բնութեան օրէնքի վերաբերեալ տեսակէտդ վերատեսութեան պէտք է ենթարկես: Մի քիչ դիտիր կենդանական աշխարհի կեանքից:
Օսմանցի ասելով, պէտք է հասկանալ բոլոր եւրոպական եւ ոչ միայն եւրոպական ազգերը, ովք անցնող 1000 տարիների ընթացքում տաճկացան (մուսուլման եղան), ցեղերի խառնարան, որը հետագայում թուրքացաւ:
Ինչու չէ, հասակ նետեցին երիտասարդ թուրք ազգայնական եւ չափազանց զարգացած սերունդներ, այդ պետութեան կեանքի վէրջին տարիներին: Իթթիհադ եւ թերակկի կուսակցութեան ակունքում էր՝ «երիտասարդ թուրքեր» անուանբ կազմակերպութիւնը, որի անդամները իրենց կրթութիւնը ստացել էին Պարիզում: Այլ խօսքով՝ քաղաքակիրթ եւ դաստիարակուած սադիստներ էին նրանք: Միթէ Հիտլեր, Հես եւ միւսները. հետամնա՞ց էին, թէ զարգացած անձինք:
Քո memoryում ժամանակի խանգարում կայ: 1000 տարուայ մասին խօսելիս, չի կարելի թուրքերը մի եւ նոյն պարունակի մէջ տեսնել: Նրանք զարգացան, պատուաստուելով լլկուող հպատակ ազգերի կանանց հայթայթած ծիներով:

Էդ դեպքում ո՞վ էր իրականում կառավարում էտ հսկա կայսրությունը շուրջ 1000 տարի
Առաջին հերթին այ էս հարցի պատասխանը մեզ պետք է գտնել , եվ դա կարող է պատահի օգնի հասկանալ Օսմանյան կայսրության եվ իր իրավահաջորդ Թուրքական պետութըան կողմից վարվող քաղաքականությունը

Իրական կառավարողը օսմանցու (5 դար) յաթաղանն է, որ քո վզին չի ընկել, պարզ այն պատճառով, որ դու բախտ ունեցել ես ծնուել այդ կայսրութեան անկումից 70 տարի ետք:

սկզբի համար ասեմ նաեվ, որ ի տարբերություն շատերի, ես չեմ համարում որ մեր պապերն ու ապուպապերն ոչխարներ էին, որոնք 1000 տարի զբաղված էին խոտ արածելով,ու սպասում էին, մինչեվ իրենց էլ հերթի մեջ քցելով կտանեին մորթելու:

Մեր կորստեան պատճառներից ամէնակարեւորը համարում եմ հրազէնի ստեղծումը, աւելի ճիշտ՝ վառոդի հնարումը: Նախապէս քաջութիւնը, մարտավարութիւնը որոշում էին պատերազմների վախճանը: Մի մոռանայ երբէք, որ նրանք հաւաքել են 18-45-60 տարեկան այրերին զինւորական ծառայութեան պատրուակով, որպէսզի մնացած երեխաներին, կանանց ու ծերերին ոչխարի հոտերին նման քշելով մորթելը հեշտ լինի: Այլ խօսքով՝ ցածոգի խաբէութեամբ արել են իրենց գործը: Զինւորական ծառայութեան համար կանչուածները զինաթափուեցին եւ թաղուեցին իրենց իսկ փորած փոսերի մէջ: Արժէ յիշել, որ այս դէպքը տեղի ունեցաւ օսմանեան հայրենիքի համար քաջաբար կռուած (սարիղամիշում), էնվերի կեանքը փրկած հայ զինւորների գլխին:
Որոշուել էր. ռուսերը, բրիտանացիք առաջանում են, իսկ հայ տարր ի գոյութիւնը հաւանական մի նոր բալկան լինելու վախ պատճառեց թուրքերին: Նրանք ի վէրջոյ չէին կարող վերադառնալ Միջին Ասիա: Դիմուեց կարճ եւ կտրուկ ստալինեան միջոցին. «թէ խնդիր կայ, լուծման համար խնդիր ստեղծողը կը վերացուի մէջտեղից»: Պէտք էր ստեղծուեր մի հայրենիք թուրքերի համար Անատոլիայում, սակայն հոծ զանգուածոով հայերի, ասորիների, յոյների գոյութիւնը խանգարում էր «թուրքիայի» ստեղծումը: Ցեղասպանութեան շնորհիւ ստեղծուեց թրքական հանրապետութիւնը:

[dvgray]

Պանդուխտ
Մենք իրար հետ կարծես թե որոշեցինք զրուցել:
Որպեսզի ստացվի զրույց, պետք է նախ եվ առաջ լինեն տեսակետների մեջ ընդհանուր եզրեր: Եկ որոշ պրոցեդուրային եվ զրույց կառուցելու համար սկզբունքային հարցեր լուծենք: Տեսնենք կա՞ էտ եզրերը:

Մեր պատմության կարեվորագույն մի դրվագի (ինչը մեր խոսակցության առանցքն է) վերաբերյալ իմ ու քո գնահատականները հետեվյալներն են
իմը - դա եղել է մեր ազգի խոշորագույն պարտությունը
քոնը - դա եղել է մեր ազգի խոշորագույն ողբերգությունը

Ինչի՞ վրա է կառուցված իմ եզրակացությունը
- նրա վրա, որ ըստ իս մենք գործել ենք բազմաթիվ կոպիտ եվ ճակատագրական սխալներ : Այստեղից - փնտրենք սխալները մեր մեջ, մի կողմ թողնելով արտաքին աշխարհը:

Ինչի՞ վրա է կառուցված քո եզրակացությունը
- նրա վրա, որ թուրքերը մարդ չէն, այլ գազաններ են: Այսինքն մեզանից ոչինչ կախված չէր, եվ ուղղակի մեր բախտը չի բերել:Ընկել ենք գազանի բերանը: Այսպես ասած "Հայի բախտ":

Հիմա:
Նախքան բուն նյութը քննարկելը արի պարզենք, մենք իրար հետ էսպես խոսալով ուր կարող ենք հասնել:
- Լավագուն դեպքում նրան, որ 2 րոպե հետո իրար վրա սկսենք գոռգոռալ ու ասել որ դու "հայ չէս": ...Վատագույն դեպքում իրար մի տեղ հանդիպենք ու դանակահարենք:
Ոչ առաջինը, ոչ վերջինը ինձ պետք չի: Եենթադրում եմ ոչ քեզ նույնպես պետք չի:

Ո՞րն է ելքը:

1. Կամ իրար հետ էս ու նմանատիպ հարցերում կապ չունենալ
2. Կամ երկուսս էլ անենք զիճումներ( կոմպրոմիս) ,ու փորձենք գտնել մեր ուզած զրույցի համար եզրեր: ՈՒ որպես հենեվանք իրար չհայոյենք ու չպիտակավորենք:

Առաջին տարբերակը ըստ իս մեր ( մեր ազգի ) դեպքում գերադասելի չէ: Որովհետև, որպես ազգ, արդեն մի քանի հոգի ենք, ու մեզանից ամեն մեկը հաշիվ է: կարճ ասած - մենք չինացի չէնք:

Տարբերակ 2:
Ես կոմպրոմիսի պատրաստ են:
Եթե դու պատրաստ ես կոմպրոմիսի, ապա եկ վերջապես սկսենք մեր ԶՐՈՒՅՑԸ

Խոսքը քոնն է:

[Պանդուխտ]

Մեր պատմության կարեվորագույն մի դրվագի (ինչը մեր խոսակցության առանցքն է) վերաբերյալ իմ ու քո գնահատականները հետեվյալներն են
իմը - դա եղել է մեր ազգի խոշորագույն պարտությունը
քոնը - դա եղել է մեր ազգի խոշորագույն ողբերգությունը

Ի՞նչ դրուագ, ի՞նչ առանցք: Ցեղասպանութիւն՞ը նկատի ունես:
Եթէ Ցեղասպանութիւնը նկլատի ունես, դա Եղեռն է: Պարտութիւն լինում է երբ երկու բանակ (զինեալ խմբաւորումներ) մարտնչում են իրար դէմ: Հայ ժողովուրդը օսմանեան կայսրութիւնում քաղաքացիներ էին, ոչ աւել, ոչ պակաս:

Ինչի՞ վրա է կառուցված իմ եզրակացությունը
- նրա վրա, որ ըստ իս մենք գործել ենք բազմաթիվ կոպիտ եվ ճակատագրական սխալներ : Այստեղից - փնտրենք սխալները մեր մեջ, մի կողմ թողնելով արտաքին աշխարհը:

Անտարակոյս: Քո մտածումները բիւրաւոր անգամ մտածել եմ: Ինչու՞ չենք մտաբերում անճարութեան (եւ ոչ անճարակութեան) իրողութիւնը: Հայ ժողովուրդը խոցելի էր եւ անտէր: Նա ոչ ուղղափառ, ոչ Կաթոլիկ, ոչ էլ բողոքական աշխարհներին պատկանում էր: Նա (Հայ ժողովուրդը) ոչ Եւրոպայում էր, ոչ սլավ էր, ոչ էլ մահմեդական:
Պարտուած աձնի հոգեկան ախտ է, յանցանքը ինք իր մէջ փնտրել: Իսկ ինչո՞ւ անպայման մենք էինք մեղաւորը: Չէ՞ որ ուժերը անհաւասար էին, այլ եւ անհամատեղելի:
Եթէ պարտութեան մասին խոստովանաք ուզում ես, դա պետականութեան կորուստն է: Պատմութիւնը հենց երկու խօսքով կարելի չէ վերլուծել: Առանձին պարագաներ՝ դէպքեր եւ դէմքեր քննարկութեան կարիք ունեն: Իսկ դու, ի՞նչ է ներդրումդ այս թեմային: Որոշակիօրէն ի՞նչ է ասելիքդ: Մե՞նք ենք մեղաւորը...քեզնից առաջ շատերն ասել եւ գրել են այդպէս, այնպէս որ դու էլ կրկնում ես քո նախորդներին, հետոյ ի՞նչ, ի՞նչ նոր գաղափարներ ունես տալիք մեր պարտութեան եւ թերացումների վերաբերեալ:

Ինչի՞ վրա է կառուցված քո եզրակացությունը
- նրա վրա, որ թուրքերը մարդ չէն, այլ գազաններ են: Այսինքն մեզանից ոչինչ կախված չէր, եվ ուղղակի մեր բախտը չի բերել: Ընկել ենք գազանի բերանը: Այսպես ասած "Հայի բախտ

Ես այդպէս չասացի երբէք: Ես 24 ձեւ մտածում եմ, այն էլ 500 000 դիտանկիւնէ նայելով վերլուծելով: Բայց ընկել ենք գազանի բերանը, այո: Իսկ քո կարծիքով ու՞ր ընկել ենք... մեղրի կարասու՞մ, թէ ոսկու ամբարում, թէ ո՞ւր:
Թէ այդքան խելօք ես թուրք-հայ կապերի վերաբերեալ, խնդրեմ ասա ինչ է քո պատկերացումը Արցախի ապահովութեան եւ ճանաչման վերաբերեալ: Ի՞նչ անենք, որ թուրքերը գոհացնենք. յանձնե՞նք Արցախը: Դու չես հասկանում, դու չես ուզում հասկանալ, որ հայի թուրքի կռիւը, կռիւ է օրհասական, կռիւ է գոյութեան համար:
Կամ նրանք կամ մենք: Այս տարածքում թէ հայը, Հայաստանը պիտի գոյատեւի, պէտք է ոչնչացուին, կամ տկարանան արեւմտեան եւ արեւելեան հարեւանները:
Չլինի դու հաւատում ես բարի դրացիական եւ նման ախմախաբոյր հաւաստիացումներին:

Նախքան բուն նյութը քննարկելը արի պարզենք, մենք իրար հետ էսպես խոսալով ուր կարող ենք հասնել:

Մինչեւ դու խոսալու սկսես, ես ասելիքս ասացի արդէն, իսկ մեր զրոյցը գտնում է իր վէրջը:

...Վատագույն դեպքում իրար մի տեղ հանդիպենք ու դանակահարենք

Մենք իրար չենք հանդիպելու երբէք:

Ո՞րն է ելքը:

Թեման փակելը:

1. Կամ իրար հետ էս ու նմանատիպ հարցերում կապ չունենալ
2. Կամ երկուսս էլ անենք զիճումներ( կոմպրոմիս) ,ու փորձենք գտնել մեր ուզած զրույցի համար եզրեր: ՈՒ որպես հենեվանք իրար չհայոյենք ու չպիտակավորենք:
Առաջին տարբերակը ըստ իս մեր ( մեր ազգի ) դեպքում գերադասելի չէ: Որովհետև, որպես ազգ, արդեն մի քանի հոգի ենք, ու մեզանից ամեն մեկը հաշիվ է: կարճ ասած - մենք չինացի չէնք:

Կարծիք յայտնելու համար երկար բարակ մաղելու, նախաբան գրելու դարձուածքով ներկայանալու պէտք չունես սիրելի:
Այսպիսի թեմաներ (թուրքերի ասածն ու արածը) ինձ գժուեցնում են, եւ ես նրանց մարը եւ քորը միատեղ սենց անեմ:
Եթէ ինչ որ բան ունես ասելիք. կտրուկ ասա, առանց կմկմալու: Իսկ եթէ վստահ չես ասելիքիցդ, սպասիր երբ պատրաստ կըլնես այնժամ խօսա....

[dvgray]

Թեման փակելը:

Եթե էտպես էս ցանկանում, ապա իմ ու քո միջև ես թեման համարենք փակված

[Պանդուխտ]

Այս «թեմա»ն ես չեմ ստեղծել...