Գյումրի, Վանաձոր... Ապագա՞, թե՞ ապագայի բացակայություն

[Artgeo]

Այսօրվա Հայաստանում տիրող իրավիճակից կարելի է ենթադրել, որ Հայաստանը Երևանն է։ Ընդ որում թե՛ քաղաքական, թե՛ հասարակական. թե՛ մշակութային և թե այլ ցանկացած բնագավառում։

Ձեր կարծիքով ունե՞ն ոչնչացված տնտեսության, ոչնչացված ու թալանած քաղաքները ապագա։ Կլինե՞ն վաղը Գյումրին ու Վանաձորը, թե՞ Հայաստանը մի ամբողջ Հյուսիսային պողոտա կդառնա։

Ով եղել է Գյումրիում ու Վանաձորում հաստատ կասի, որ երկու քաղաքաներն էլ լացելու վիճակում են։ Հ1-ի եթերում անընդհատ գովաբանվող մի քանի շենք իրոք կառուցվել է, սակայն ընդհանուր առմամբ... Քաղաքները գրեթե դատարկ են։ Տղամարդիկ «ռուսաստաններում են», քաղաքում են տարեցներն ու կանայք...

Զարմանաում եմ, որ մարդիկ ոչ մի ծպտուն չեն հանում, տիրող իրվաիճակը փոխելու ոչ մի ճիգ չեն գործադրում։


Լրիվ լուրջ հարց է առաջացել։ Հայաստանը հանձինս այս երկու քաղաքի ունի՞ ապագա։

[electrical_storm]

Ընդհանրապես, երբ միանգամից փորձում են երկրի բոլոր շրջանների տնտեսությունը միաժամանակ, զարգացնել, ապա ոչինչ չի ստացվում: Դրա համար սկսում են մայրաքաղաքից: Այդ մոտեցումն արդարեցնում է իրեն: Բայց դե չգիտեմ, թե հայկական իրականության մեջ ինչպես դա տեղի կունենա: Այդպիսի պրոբլեմ շատ երկրներում կա: Ռուսաստանում ոնցա՞, Մոսկվանա էլի, իսկ ռեգիոնները շատ հետ ընկած են: Նույնիսկ Իտալիայի,Իսպանիայի ու Պորտուգալիայի պես երկրներում նման պրոբլեմներ կան:
Մեքսիկայում… շատ երկրներում:
Իսկ մեր մոտ, Երևանի կենտրոնը սկի կարգին զարգացած չի, մնացած քաղաքներից ի՞նչ եք ուզում: 2-3 փողոց են քիչ մի քիչ զարգացած: Հրապարակից 1սմ էն կողմ արդեն քաղաքակրթությունը կարծես կտրվումա: Մեր մոտերքում(Կիևյան փ.,համալիր,մետրո Բարեկամություն,Բաղրամյան,Կոմիտսա) էլի հլը ոչինչ, նորմալա,իսկ մնացած մասերը և՛ բնակչության մեծ մասի, և տնտեսական վիճակի մակարդակը ցածր են:
Եթե երկրի տնտեսությունը նորմալ զարգանա, ստվերը էսքան շատ չլինի, աստիճանաբար կզարգանան երկրի բոլոր մասերը հերթով:
ՈՒ ասենք ամեն մարզում պետքա զարգացնել այն ճյուղերը,որոնցում տվյալ մարզն ունի համեմատական և բացարձակ առավելություններ:
Հիմա օրինակ Ծաղկաձորի վրա են աշխատում, Գագիկ Ծառուկյանը Աբոյանն ու նրա շրջակայքինա տիրություն անում, Կապանում գործարաններն են, բայց դե ես էլ Երևանի մի քանի փողոցներից 1սմ էն կողմ երբ գնում եմ, կարծես կորումա քաղաքակրթությունը: Երևանն ինքը անդուր քաղաք-ուրվականա ուր մնաց այլ քաղաքները, հնարավորություն լինի,ինքս էլ կգնամ, ամառները 10 օրով կգամ կենտրոնի կաֆեները կգնամ մի 10-15000 դրամի բան կխմեմ, կասեմ լավ էլ ապրում,զարգանում եք…

[John]

Ցավոտ հարց է… Ծնվել ու 11 տարի ապրել եմ Գյումրիում… Իսկապես ահավոր ծանր է մարդկանց վիճակը… electrical_storm մի քիռ մանրամասնի, թե Երևանը ու՞մ նկատմամբ զարգացած չի: Իսկ ես հստակ կարող եմ ասել, որ Գյումրին իր զարգացվածության մակարդակով հաստատ 20 տարի հետ է Երևանից… երկրաշարժից հետո Գյումրիուն դադարեց զարգանալ ու ամեն ինչ սկսեց զրոյից… Գյումրին տեսնելը քիչ է… պետք է գոնե երկու տարի ապրել Գյումրիում ու հետո նոր կարծիք հայտնել, թե Երևանը զարգացած չի, ուր մնաց Գյումրին ու Վանաձորը… Ինչքան էլ փորձեմ նկարագրել Գյումրիում տիրող իրավիճակը՝ անհնար կլինի ամբողջական պատկերացում կազմել քաղաքում տիրող վիճակի մասին… չգիտեմ, թե ինչեր եք լսել հեռուստացույցով, բայց համոզված եմ, որ լսած կլինեք, որ Գյումրին ամբողջությամբ ազատվել է տնակներից… Իսկ իրականում դեռ 6000 ընտանիք ապրում է տնակներում… պատկերացնու՞մ եք, թե դա ինչ է նշանակում… Քաղաքում շինարարություն համարյա չի ընթանում… իսկ ընթացողն էլ մասնավոր է… Տնակներում ապրողներին տալիս են ԲԳՎ (բնականարի գնման վկայագիր), որտեղ ըստ երկրաշարժի հետևանքով կորցրած տան սենյակների թվի՝ նշված է որոշակի գումար, որը պետությունը տնակի բնակչին կտա միայն այն դեպքում, եթե վերջինս նույնքան կամ ավելի շատ սենյակներ ունեցող սեփականաշնորհված բնակարան գնի… իսկ գիտե՞ք, թե մոտավորապես ինչքան են տալիս… 3 սենյականոց բնակարան գնելու համար մոտ 9000$: Համեմատության համար նշեմ, որ Գյումրու կենտրոնում 1 սենյականոց բնակարանն արժե մոտ 10000$… հետևություններն արեք ինքներդ… Քաղաքում տիրում է համատարած գործազրկություն… Տղամարդկանց մեծ մասը Արտգեոյի ասած «ռուսաստաններում» է, իսկ մնացածն էլ նույնիսկ Ռուսաստան գնալու համար պարտքով փող ճարելու ձև չունի… գիտեմ ընտանիքներ, որ ունեն10-20 հազար դրամ ամսեկան եկամուտ ու պատկերացրեք, որ ապրում են… ո՞նց՝ չեմ հիշում… Փորձեք պատկերացնել 17 ամյա երիտասարդի առօրեան… կարող ե՞ք… միայն ասեմ, որ ի տարբերություն Երևանի՝ Գյումրիում նույնիսկ ամռանը 20.00-ից հետո փողոցում մարդ չկա՝ փողոցում միայն շներն են (և՛ ուղիղ և՛ փոխաբերական իմաստներով)…

Զարմանաում եմ, որ մարդիկ ոչ մի ծպտուն չեն հանում, տիրող իրվաիճակը փոխելու ոչ մի ճիգ չեն գործադրում

Նրանք պարզապես չգիտեն, թե ի՞նչ վիճակում են գտնվում… նրանց համար դա ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ է… ես էլ չէի իմանա Գյումրու վիճակի շա՜տ վատ լինելը, եթե մինչև հիմա Գյումրիում ապրեի… Ենթադրում եմ, որ Վանաձորում էլ նույն վիճակն է տիրում…

[electrical_storm]

Փորձեք պատկերացնել 17 ամյա երիտասարդի առօրեան… կարող ե՞ք… միայն ասեմ, որ ի տարբերություն Երևանի՝ Գյումրիում նույնիսկ ամռանը 20.00-ից հետո փողոցում մարդ չկա՝ փողոցում միայն շներն են (և՛ ուղիղ և՛ փոխաբերական իմաստներով)…

դա երիտասարդների մեղքնա… էտ նորություն չի,որ Հայաստանի երիտասարդությունը հանգածա… ոչ մի ֆինանսական ու տնտեսական վիճակի հետ կապ չունի էտ հանգամանքը:
Իսկ մնացածը ճիշտ ես գրել:

[John]

դա երիտասարդների մեղքնա… էտ նորություն չի,որ Հայաստանի երիտասարդությունը հանգածա… ոչ մի ֆինանսական ու տնտեսական վիճակի հետ կապ չունի էտ հանգամանքը:
Իսկ մնացածը ճիշտ ես գրել:

երիտասարդների մեղքնա՞… եթե Գյումրիում չկա նորմալ ժամանցի վայր՝ երիտասարդը ու՞ր գնա… Երևանի նման չի, որ ամեն օր կամ գոնե շաբաթը 2-3 օր բացօթյա համերգներ կազմակերպվի… անցած ամառ ընդամենը 4 անվճար համերգ է կազմակերպվել… գուցե դու՞ մի բան առաջարկես Գյումրու երիտասարդների առօրեան գոնե մի քիչ մարդավայել դարձնելու համար… համարձակորեն առաջարկի՝ ես իրանց կփոխանցեմ: Իսկ Հայաստանը որպես մի միավոր մի ընդունի՝ Երևանում ապրող երիտասարդին մի փորձի ընդհանրացնել Գյումրիում ապրող երիտասարդի հետ… ոչ մի ընդհանուր բան չկա…

[electrical_storm]

Եթե երիտասարդությունն ունի ցանկություն,ձգտում և ոգի,ապա նա ամեն ինչ էլ կարող է անել, նա չպետք է սպասի,որ թաղապետը իր համար բացօթյա համերգ կազմակերպի մե սո-քոլլդ աստղիկների մասնակցությամբ ու գնան սեմուշկա չրթելու ու չտեսավարի աղջիկների նայելու,ոնց որ ստեղ երբեմն լինումա: Կարող են հավաքվել մի տեղ՝ այգում,մեկի տանը, փողոցում ու ասենք մեկը կիթառ բերի և շատ հավես կարելիյա նվագել ու շատ լավ էլ ժամանակ անցկացնել:Մարդու մտքին տեղ լինի:
Մի բան էլի ասեմ, մեր համալսարանում կան գյումրեցի և այլ շրջաններից ուսանողներ,որ փող էլ ունեն ու հիմա սռեղ են ապրում,կարան բոլոր ժամանցի ձևերից օգտվեն, բայց նույն ձև են ապրում ու հլը մի հատ էլ ստեղ են ուզում նույն ձև սարքել,որ առանց էտ էլ մի բան չի:Շատ-շատ մի քանի տղեքով մեկի 06-ը հավաքվեն բենզին լցնեն անկապ քշեն կամ էլ հավաքվեն խմեն… դա՞ են ժամանցի ձևերը… տեսնու՞մ ես ,որ մարդկանցից է գալիս: Ես էլ Երևանում տարբեր ժամանցի ձևեր եմ ուզում,որ չկան ու չեն էլ լինի, բայց դրա չլինելու մեջ պետությանը չեմ մեղադրում,այլ երիտասարդությանը…ավելի ճիշտ դրա բացակայությանը…
Կարողա դու ու էլի քո պես մարդիկ կան,որ առաջադեմ են ջահելություն ու նորմալ կայֆավատ են ուզում,ձգտում ունեն, բայց դե շատ քիչ են ու չեն երևում:

[Աբելյան]

2 քաղաքներն էլ ապագա ունեն հուսով եմ:

[Vahe]

Եսօր պտի գնամ Գյումրի, բայց էն կարգի նկարագրեցիք որ փոշմանելս եկավ)) Չեմ հասկանում բա ինչ եք ուզում? Դե պարզ է որ Երեւանից պտի զարգացվածությամբ հետ լինի, եթե հաշվի առնենք որ հիմիկվա Գյումրին կարելի է անվանել 19 տարվա քաղաք, որը սկսել են կառուցել երկրաշարժից հետո 0-ից սկսած: Ու տարբերություն կա տարին տարու վրա: Չնայած տարվա էս շրջանում բավական քիչ է երիտասարդությունը դրսում լինում: Տարբեր պատճառներ կան: Զվարճանքի վայրերի քիչ լինելը, ուսանող, դպրոցականների սովորելու շրջանն է եւ այլն: Իսկ ամառը John-ի ասած որ 8-ից հետո դրսում մարդ չկա ես չհասկացա ինքը որտեղ է եղել, որ էդ կարգի դատարկություն է եղել: Ահագին էլ շատ մարդ կան երեկոյան տաք վախտերը, չեմ ասի գիշերը որովհետեւ գիշերը նույնիսկ կենտրոնական տեղերը դրսում մարդ չկա համարյա:

Եղել եմ նաեւ Վանաձորում ու էլի կասեմ, նորմալ վիճակ է մեր երկրի համար, մենք ոչ Իսպանիա ենք, ոչ էլ եսիմ ինչ Ֆրանսիա: Չգիտեմ ինչի էդ քաղաքը դուրս ահագին գալիս է, չնայած ոչ շատ եղել եմ, ոչ էլ արմատներով էդտեղից եմ:

Մի բան էլի ասեմ, մեր համալսարանում կան գյումրեցի և այլ շրջաններից ուսանողներ,որ փող էլ ունեն ու հիմա սռեղ են ապրում,կարան բոլոր ժամանցի ձևերից օգտվեն, բայց նույն ձև են ապրում ու հլը մի հատ էլ ստեղ են ուզում նույն ձև սարքել,որ առանց էտ էլ մի բան չի:Շատ-շատ մի քանի տղեքով մեկի 06-ը հավաքվեն բենզին լցնեն անկապ քշեն կամ էլ հավաքվեն խմեն…

Լավն էր Չտեսություն))

Մեկ էլ մի բան չեմ սիրում, որ եսիմ ենթադրենք ինչ-որ մի ՃՃԽԼԱՐ գյուղից գալիս են Երեւան ու որ հարցնում են որտեղից ես ասում են Գյումրիից, բայց ասենք Շիրակի մարզի ամենածայրն է, որը Գյումրիի հետ կապ չունի ընդհանրապես: Դրա համար հմի որ իմանում են որ Գյումրիից եմ, 2-րդ հարցը լինում է Գյումրիի մեջից? Մեջից, դրսիցը որն է, Գյումրին Գյումրի է, ՃՃխլարը Ճճխլար: Գյուղացիների դեմ ոչ մի բան չունեմ...

Գլխավոր հարցից մի քիչ շեղվեցի: Իմ կարծիքով այդ քաղաքները ունեն ապագա: Ուղղակի պետք է ավելի շատ կառուցել, ոչ թե "ուտել", որը մեր երկրում հակառակն է:

[գյումրեցի աղջիկ]

Եթե հիմա ինձ հարցնեին «որտե՞ղ կուզենայիր ապրել», ապա ես առանձ որևէ կասկածի կասեի «Գյումրիում».... Չգիտեմ թե Գյումրին հիմա ինչ վիճակում է, բայց իմ համար ավելի լավ է այնտեղ անցկացկացնեմ իմ ուսանողական տարիները քան օտարության մեջ... ու երբեք չկարծեք որ Ամերիկայում կյանքը հետաքրքիր է...

[Highordy]

Եթե հիմա ինձ հարցնեին «որտե՞ղ կուզենայիր ապրել», ապա ես առանձ որևէ կասկածի կասեի «Գյումրիում».... Չգիտեմ թե Գյումրին հիմա ինչ վիճակում է, բայց իմ համար ավելի լավ է այնտեղ անցկացկացնեմ իմ ուսանողական տարիները քան օտարության մեջ... ու երբեք չկարծեք որ Ամերիկայում կյանքը հետաքրքիր է...

Բարև Գյումրեցի Աղջիկ,

Ունեմ 2 հարց, ընդ որում երկրորդ հարցս կախված է առաջինին տված քո պատասխանից…

1. Գյումրիում կոնկրետ ո՞րտեղ ես ծնվել ու որտեղ ես ապրել…

Շնորհակալություն

Ավելացվել է 6 րոպե անց

Մեկ էլ մի բան չեմ սիրում, որ եսիմ ենթադրենք ինչ-որ մի ՃՃԽԼԱՐ գյուղից գալիս են Երեւան ու որ հարցնում են որտեղից ես ասում են Գյումրիից, բայց ասենք Շիրակի մարզի ամենածայրն է, որը Գյումրիի հետ կապ չունի ընդհանրապես: Դրա համար հմի որ իմանում են որ Գյումրիից եմ, 2-րդ հարցը լինում է Գյումրիի մեջից? Մեջից, դրսիցը որն է, Գյումրին Գյումրի է, ՃՃխլարը Ճճխլար: Գյուղացիների դեմ ոչ մի բան չունեմ...

Գլխավոր հարցից մի քիչ շեղվեցի: Իմ կարծիքով այդ քաղաքները ունեն ապագա: Ուղղակի պետք է ավելի շատ կառուցել, ոչ թե "ուտել", որը մեր երկրում հակառակն է:

Ափսոս Գյումրեցի Աղջկան հարցս ուղղելուց առաջ Վահեի գրառումը չէի նկատել: Թվում է թե ես եմ ասել:

[StrangeLittleGirl]

Վանաձորի մասին չգիտեմ, բայց Գյումրին հաստատ ապագա ունի:
Ես երեք անգամ եմ եղել Գյումրիում: Ընդհանուր առմամբ այն տխուր քաղաքի տպավորություն է թողել: Հիշում եմ՝ օլիմպիադայից հետո ինձ տարել էի քաղաքը ցույց տալու, բայց արդեն երեկո էր, և կատարյալ դատարկություն էր տիրում: Բացատրեմ, թե ինչու Գյումրին ապագա ունի: Այնտեղ Հյուսիսային պողոտա չեն կառուցում, իսկ կենտրոնի հին տները քանդել թույլատրվում է միայն այն պայմանով, որ տեղում կառուցվելու են ճիշտ նույն տներից:

[electrical_storm]

Մի րոպե էլի… կներե՛ք էլի, ես չեմ հասկանում էտ Հյուսիսային պողոտայի շուրջ աղմուկները… շատ էլ լավա: Կարողա՞ էն 1920 թվերի բոմժ քաղաքը պիտի մնա ընդմիշտ…

[StrangeLittleGirl]

Մի րոպե էլի… կներե՛ք էլի, ես չեմ հասկանում էտ Հյուսիսային պողոտայի շուրջ աղմուկները… շատ էլ լավա: Կարողա՞ էն 1920 թվերի բոմժ քաղաքը պիտի մնա ընդմիշտ…

Փաստորեն, Փարիզը, Վիեննան, Պրահան 20-ականնների չէ, դեռ մի բան էլ ավելի հին բոմժ քաղաքներ են: Հետաքրքիր էր
Իսկ եթե հիշենք վերակառուցվող քաղաքները, ապա աչքիս առաջ գալիս է Դրեզդենը, որը Երկրորդ համաշխարհայինի ժամանակ համարյա հողին էր հավասարվել, բայց մարդիկ փորձում են ինչքան հնարավոր է նույնությամբ վերակառուցել այն:
Մի՞թե քեզ դուր են գալիս քաղաքի կենտրոնում վեր խոյացող անճոռնի շենքերը: Մի՞թե դու կապրեիր նման բնակարաններում, որտեղ սանիտարական ոչ մի նորմ պահպանված չէ և որի բնակիչների առողջությանը լուրջ վտանգ է սպառնում: Մի՞թե Աբովյան փողոցի մի քանի հարկանի փոքրիկ շենքերը «բոմժ» են: Արժեր դրանք պարզապես վերանորոգել, որպեսզի դրանք շարունակեին մնալ որպես պատմական և մշակութային մեծ արժեքներ: Իսկ Գյումրիում դա արվում է:

[electrical_storm]

լաաավ էլի… Վենետիկը համեմատում ենք մեր Երևանչիկի հետ…
էտ քո նշած քաղաքները հզոր պատմություն ունեն ու իրանց էտ հին շենքերը սիրուն են ու իրենցից արժեքներ են ներկայացնում, ու պետք չի դրանք համեմատել Երևանի անճոռնի ու զզվելի տնակների հետ: Փոքր տարիքից ման գալուց կենտրոնում զզվելով նայում էի ու մտածում էի,երբ են մաքրելու դրանք… իսկ էտ հյուսիսային պողոտայի մասին ստից առասպելներին շատ բանի տեղ մի դրեք(նորմեր-բան չպահպանելը և այլն)…
Միակ բանը էնա,որ հին բնակիչներին քիչ փողեր տվեցին տների համար,էտ ուրիշ հարցա: Սաղ դրանից են ատելությամբ լցվել Հյուսիսային պողոտայի հանդեպ, մեկ էլ դե էնա,որ մեր մոտ եկամուտների խիստ բևեռացման ու ստվերային,օլիգարխիկ տնտեսության պատճառով ատելությամբ են լցված հարուստների հանդեպ:Ինչպես նաև կոմունիստներից եկած հավասարության մասին ցնդաբանություններն են օդում ֆռռում… ինչպես նաև հին հայկական չուզողությունա… այնպես որ Բյուր ջա՛ն, շատ պետք չի հավատալ տենց բաների…

[StrangeLittleGirl]

էտ քո նշած քաղաքները հզոր պատմություն ունեն ու իրանց էտ հին շենքերը սիրուն են ու իրենցից արժեքներ են ներկայացնում, ու պետք չի դրանք համեմատել Երևանի անճոռնի ու զզվելի տնակների հետ: Փոքր տարիքից ման գալուց կենտրոնում զզվելով նայում էի ու մտածում էի,երբ են մաքրելու դրանք… իսկ էտ հյուսիսային պողոտայի մասին ստից առասպելներին շատ բանի տեղ մի դրեք(նորմեր-բան չպահպանելը և այլն)…

Գուցե այդ տնակները շատ տգեղ էին, բայց Աբովյանի փողոցի փոքր շենքերը հաստատ կարող են համեմատվել եվրոպական քաղաքների նմանատիպ շենքերի հետ: Ինչու՞ են դրանք էլ քանդում: Իսկ նորմերի մասին առասպելներ չեմ ասում, ես ինքս իմ մասնագիտական տեսանկյունից եմ տեսնում, որ ոչ մի նորմ պահպանած չէ. ո՛չ ինսոլյացիան է կարգին կազմակերպած, ո՛չ շենքերի հեռավորությունը, ո՛չ կանաչապատումը, ո՛չ կարմիր գծից հեռավորությունը: Այսքանն անզեն աչքով է երևում: Պատկերացնում եմ, թե ինչեր կհայտնաբերվեն, եթե լուրջ հետազոտություններ անեն:

Միակ բանը էնա,որ հին բնակիչներին քիչ փողեր տվեցին տների համար,էտ ուրիշ հարցա: Սաղ դրանից են ատելությամբ լցվել Հյուսիսային պողոտայի հանդեպ, մեկ էլ դե էնա,որ մեր մոտ եկամուտների խիստ բևեռացման ու ստվերային,օլիգարխիկ տնտեսության պատճառով ատելությամբ են լցված հարուստների հանդեպ:Ինչպես նաև կոմունիստներից եկած հավասարության մասին ցնդաբանություններն են օդում ֆռռում… ինչպես նաև հին հայկական չուզողությունա… այնպես որ

Մի՞թե քիչ փող տալը քիչ է: Հասկանու՞մ ես, մարդկանց այդ տներից հանել են, վռնդել են: Մարդիկ կենտրոնում՝ հրաշալի տեղում էին ապրում, իսկ հիմա անտուն են… Այդ կոպեկների դիմաց հազիվ ծայրամասում կտեղավորվեն:
Իսկ էս ամեն ինչը չի արվում քաղաքի տեսքի համար, այլ պարզապես մարդիկ իրենց հարստությունը անշարժ գույքի տեսքով են ուզում կուտակել, քանի դրա տերն են…
Երբ եվրոպական երկրներում նման պողոտաներ են կառուցում, բայց բնակիչը չի ուզում առաջարկված գումարի դիմաց տնից դուրս գալ, չեն հանում: Նրա տունը, որքան էլ տգեղ լինի, մնում է կանգուն:

Բյուր ջա՛ն, շատ պետք չի հավատալ տենց բաների…

Ես սովորական բամբասանքներ չեմ լսում: Ասում եմ ելնելով լրագրող ծնողներիս կատարած աշխատանքներից ու սեփական մասնագիտական գիտելիքներից: