ԻՐԱ՞Ն, ԹԵ՞ ԱՄՆ. ԸՆՏՐՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԸ ՄՈՏ Է
Այն ժամանակից ի վեր, երբ ծայրահեղ լարվեցին Իրանի եւ Արեւմուտքի, մասնավորապես` Միացյալ Նահանգների միջեւ հարաբերությունները, թե՛ Հայաստանում եւ թե՛ Հայաստանից դուրս ընդունված համոզմունք կար, որ Հայաստանը չպետք է որեւէ կերպ առնչվի այդ ամենին, եւ որ Հայաստանի բարեկամությունը Իրանի հետ արդարացված է ու ըմբռնելի ինչպես Միացյալ Նահանգների, այնպես էլ ողջ Արեւմուտքի համար:
Այս տեսակետը հիմնավորվում էր նրանով, որ իր երկու հարեւանների` Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ փակ սահմաններ ունեցող Հայաստանի համար պարզապես կործանարար կլինի եւս մեկ հարեւանի` Իրանի հետ հարաբերությունների փչացումը, եւ դա միանգամայն հասկանալի է բոլորի համար: Ու ահա այս փաստից ելնելով` պաշտոնական Երեւանն իրեն առավելագույնս զուսպ էր պահում Իրանի միջուկային ծրագրի, Իրանի դեմ պատժամիջոցների խնդիրներին առնչվող բոլոր տեսակի հարցերում` աշխատելով որեւէ ավելորդ բառ անգամ թույլ չտալ, ինչը կարող էր նպաստել Հայաստանի հանդեպ միջազգային այդ համընդհանուր ներողամտության խաթարմանը: Եւ այնուամենայնիվ, այս օրերին առաջին անգամ տեսակետ է հնչել այն մասին, որ Հայաստանն ուշ թե շուտ պետք է ընտրություն կատարի Իրանի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ: Այս մասին նախօրեին գրել էր ամերիկյան "The Christian Science Monitor" թերթը, որտեղ տպագրված հոդվածին երեկ հատուկ անդրադարձել էր նաեւ ամերիկյան "CBS" հեռուստաալիքը: "Միաժամանակ Իրանի եւ ԱՄՆ-ի բարեկամ Հայաստանի օրինակը ցույց է տալիս, թե այս երկու երկրների միջեւ հարաբերությունների լարումը ինչպես կարող է խախտել տարածաշրջանի դիվանագիտական հավասարակշռությունը",- ահա այսպիսի թեզ է առաջ քաշել թերթի լրագրողը, ում դիտարկումներով` որքան ավելի են լարվում Իրանի եւ Արեւմուտքի հարաբերությունները, այնքան ավելի է Հայաստանի համար դժվարանում այդ խառնաշփոթ տարածաշրջանի հարցերում բանակցություններ վարել հակամարտող կողմերի հետ: Ընդհանրապես, ըստ այս թերթի, երբ մարտի սկզբին ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում Իրանի դեմ պատժամիջոցների ընդլայնման հարցի քննարկմանը զուգահեռ ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը եւ Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմեդինեժադը հայ-իրանական սահմանին հանդիպեցին եւ բացեցին Իրան-Հայաստան գազամուղը, դա այնքան էլ Հայաստանի մեկ այլ բարեկամի` ԱՄՆ-ի սրտով չէր: "ԱՄՆ-ն մտահոգված է Հայաստանի եւ Իրանի միջեւ աճող տնտեսական հարաբերություններով, մասնավորապես` նոր գազամուղով, որը Հայաստանը համարում է իր համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող",- գրում է "The Christian Science Monitor"-ը: Եւ ահա, ուշ թե շուտ Հայաստանը պետք է ընտրի` Իրա՞նը, թե՞ ԱՄՆ-ն: "Իրանի հետ լավ հարաբերությունների պահպանումը կարեւոր է փոքր, մեկուսացած Հայաստանի համար, որի 2 սահմանները` Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ, փակ են, եւ որը Լեռնային Ղարաբաղի համար դեռ սառը պատերազմի մեջ է Ադրբեջանի հետ: Սակայն ԱՄՆ-ն Հայաստանի հիմնական դոնորն է եւ միակ երկիրը, որը հումանիտար օգնություն է տրամադրում Լեռնային Ղարաբաղին: Բացի այդ, առաջիկա հինգ տարում Հայաստանը ԱՄՆ նախագահի "Հազարամյակի մարտահրավերներ" ծրագրով պետք է ստանա մոտ 235 միլիոն դոլար",- գրում է թերթը եւ ավելացնում, որ Հայաստանի ԱԳ նախարար Վարդան Օսկանյանը նույնպես հասկանում է, որ ինչքան Իրանի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ լարվածությունը մեծանում է, այնքան Հայաստանի վրա ավելի մեծ ճնշում է գործադրվելու այս երկուսի միջեւ ընտրություն կատարելու հարցում: "Իրանի եւ ԱՄՆ-ի դեպքում մենք հասնում ենք այդ կետին",- թերթին ասել է Վարդան Օսկանյանը: Իսկ ահա Հայաստանի վարչապետ Սերժ Սարգսյանը հիշել է այն տարիները, երբ այդ գազատարը չէր գործում: "Պատկերացրեք` դուք Երեւանում եք հունվարին, չունեք տաքություն, չունեք ջուր, եւ դրսում 30 աստիճան ցուրտ է",- ասել է Սերժ Սարգսյանը: Եւ այնուամենայնիվ, ըստ այս թերթի, Իրանի հետ ամուր հարաբերություններից վեր ՀՀ-ում նաեւ մտահոգված են իրենց հարեւանի պահվածքով: "Ամեն ինչ շատ պարզ է. չեմ կարծում, որ Հայաստանում որեւէ մեկը կարող է ուրախ լինել` իմանալով, որ իր սահմանին կից զանգվածային ոչնչացման զենք ունեն",- "The Christian Science Monitor"-ին ասել է ՀՀ վարչապետ Սերժ Սարգսյանը:
ԱՆՆԱ Վ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ
Էջանիշներ