Հ1-ի «Երկու աստղ» նոր հաղորդաշարը վերջապես մի քիչ փոփոխություն մտցրեց հայկական երգ ու շոուի գորշ ու միապաղաղ արտադրաշարի մեջ` ցույց տալով, որ պետք չի հասնել Թաիթի, մեզ այստեղ էլ կարող են այդքան վատ չկերակրել:
Եվ խնդիրը ոչ թե նախագծերի կրկնօրինակումն է, տվյալ դեպքում՝ ռուսականի, այլ պարզապես լավ երգերով լավ շոու ստեղծելու ստեղծագործական ունակությունն ու ազատությունը, որի առաջին փորձը կարծես արվում է: Իհարկե, նախագծի հռչակած համագործակցությունը հայտնի գործիչների եւ երգիչների միջեւ գլուխ չի եկել, քանի որ մարքսիստ Դավիթ Հակոբյանից բացի, որը, հավանաբար, քաղաքական քարոզչության սուղ հնարավորությունների պատճառով էր նման առիթը օգտագործում, մնացածը նույն արտիստական «տուսովկայի» անդամներն են: Ուղղակի այս անգամ այդ «տուսովկան» փորձում էր հաղթահարել միայն իր ներսում, միայն իրեն ուղղված ու ինքն իրենով ապրելու՝ մեջքով դեպի հանդիսատեսը կանգնած ինքնաբավ կեցվածքը: Երեւի իրենք էլ են արդեն հասկանում, որ աստղաբուծական այլ ծրագրերի առատանալը լուրջ մրցակցություն է, որին հնարավոր չէ դիմակայել՝ ապավինելով միայն երաժշտական աշխարհում իրենց ունեցած մենաշնորհային արտոնյալ կարգավիճակին: Իհարկե, աստղերի մեջ դեռ գործում է «ես՝ քեզ, դու՝ ինձ», իրարով, ախպերության սկզբունքը, երբ մրցույթներում աշխատում են կիրառել «կարեւորը մասնակցությունն է, ոչ թե հաղթելը»՝ մրցույթի բուն իմաստն ու հավեսը հեչ անող կարգախոսը: Դեռ շարունակվում է իրար մեջ մրցակից ու հակառակորդ միթոմ չտեսնելու, իրար հավասար գովելու ու իրար զիջելու վեհանձն ու բարեհոգի կեցվածքը, պիոներական անձնուրացությունն ու կոլեկտիվին նվիրվածությունը, մինչդեռ ավելի հետաքրքիր կլիներ մրցութային պայքարը սրելու, նույնիսկ չափազանցնելու, հակադրություններ ու կոնֆլիկտ, ինտրիգ ու անսպասելի հանգուցալուծում ստեղծելու ձեւով հանդիսատեսին գրավել: Քանի որ ոչ մեկին, հանկարծ ու, չնեղացնելու, գնահատականների լղոզած հավասարակշռություն պահպանելու նախատրամադրվածությամբ չեն շոուն տեսարժան դարձնում, այլ՝ հենց իրական մրցակցությամբ: Օրինակ, պարտվելուց հետո ժյուրիի ու աստղերի հետ Ալլա Լեւոնյանի ջերմագին պաչուպռոշտին ավելորդ քաղցրացնում էր առանց այդ էլ միշտ շարբաթային հայկական երաժշտական մթնոլորտը: Ալլան լավ երգեց, ու բնական կլիներ, որ դուրս մնալու համար տխրեր, ինչպես որ սպասվածից ցածր միավորներ ստացած Շպռօտն ու Արամն էին տխրել: Արժանապատիվ ու բարեհոգաբար հեռանալու ճիգից շատ ավելի սրտառուչ են մարդկային բնական հույզերը՝ հատկապես մեր եթերում, ուր իշխում են կեղծ խոսքն ու պոզան:
Առհասարակ եթերից հայ երգիչների վեհանձնության ու բարձրահոգության ցույցերը վանում են կեղծիքներից կուշտ հանդիսատեսին, մանավանդ որ` կուլիսային բամբասանքների ու նախանձի դրսեւորումները լավ էլ տեսանելի են ու տարածվում են կուլիսներից դուրս: Մարդկանց կգրավեն ու շոուն էլ հետաքրքիր կդարձնեն հենց նրանց չթաքցրած կրքերն ու զգացումների բուռն արտահայտությունը, արցունքների հանկարծակի ժայթքումն ու չզսպված ծիծաղը: Թե չէ՝ օրինավոր ու կարգապահ գերազանցիկների քանոնով գծված շքերթը բեմահարթակին նմանվում է ազգին ու մշակույթին ծառայելու «միշտ պատրաստ» պիոներական տողաններին:
Բարեբախտաբար, այս հաղորդաշարը փորձում է փոքր-ինչ խախտել այդ ստերեոտիպը, երգիչներն էլ տեղ-տեղ փորձում են դուրս գալ իրենց «հրեշտակային» դերից, իսկ հաղորդավարների հումորը, մանավանդ եթե ջանք չթափի այդքան բարեհոգի լինելու, կենդանի շունչ կպարգեւի մեր աստղային «իդեալական» ու ձանձրալի աշխարհին: Օրինակ, Արմինկա եւ Խորեն Լեւոնյան զույգը ստեղծեց հայկական երգարվեստի բեմական կլիշեն շրջանցող դուետ: Խորենը, որ երգում էր ռուսական «Լենինգրադ» խմբի հայտնի երգը, մարմնավորում էր խուլիգանական արտիստիզմ, թատերայնացված խուժանություն: Ռոմանտիկ բունտարությունը ռուսական արվեստի ավանդույթներից է, հիշենք թեկուզ խուլիգան-բանաստեղծ Եսենինին (ակունքներն ավելի հին են եւ ուրիշ տեղ), եւ Հայաստանում էլ սիրված արտիստականության պատկերացում է եղել, բայց վերջին ժամանակներս դուրս էր մղվել մեր մշակութային ընկալումներից՝ տեղը զիջելով «ազգային» արվեստի մտախոհ ու դարդիման տափակությանը, պատանիների ծերունական լրջությանը: Արմինկա-Խորեն զույգի ելույթում սրամիտ էր նաեւ այն, որ երգչուհին բերանը չբացեց, այլ միայն խաղում էր ալկաշաբոմժական ռուս «բլանդինկա»: Եվ չնայած ժյուրիի անդամ Արմեն Ամիրյանի կես-կատակ դասատուական սաստումին, թե հեռուստաստուդիայում չի կարելի ծխել ու խմել, սիգարետով ու արաղի շշով հարբած օրորվող երգչուհու խաղը շատ ավելի հետաքրքիր էր, քան նրա բարձրաշխարհիկ ու գլամուրային տիկնոջ կերպարն իր նախկին տեսահոլովակներում: Որքան էլ այսօրվա հայկական երեսպաշտ բարոյախոսության թիրախ չդառնալու ալիբի նկատվի նրանց կերպարների ռուսական ծագումը, բայց, միեւնույն է, նման իմիջի բեմելը մեր շոուբիզնեսի հարթակ լայնացնում է կերպարային դիապազոնը: Դա հնարավորություն կտա փոփոխել քարացած պատկերացումները, ստեղծել նաեւ հայկական «օրինախախտի» արտիստականություն եւ նոր տեսակի բեմականություն մեր՝ բնապատկերների խաչքարաժայռային ֆոնին ու մոմածաղկաշղարշապատ տաղավարներում տափակ խոհափիլիսոփայություն ու կեղծ-սիրային տրտունջք արտահայտող գորշ երգարվեստի ասպարեզում:
Ուրիշ զույգեր էլ էին փորձում արդեն համը դուրս եկած ֆոլկլորային պարը փոխարինել բեմական լուծումներով ու հոգեբանական վիճակներով եւ երգը թատերայնությամբ հարստացնել, բայց մինչեւ հիմա ելույթ ունեցածների մեջ ամենաինքնատիպն ու համարձակը Շպռօտ-MP3 Արամ զույգի առաջին կատարումն էր: Շպռօտն, իհարկե, մինչեւ այս զուգերգն էլ չէր ձուլվում մեր աստղերի անդեմ ու դժգույն զանգվածին, քանի որ նրա բեմական չարաճճի կերպարն ու երգերը ինքնատիպ են: Եվ խորոզի մասին նրա երգը իր ու Արամի կատարմամբ՝ սկսած հենց երգից մինչեւ բեմական հագուստն ու պահվածքը, արտիստական անմիջականությունն ու բացությունը, հայկական երգարվեստի ճահիճը նետված քարի ազդեցություն կարող է ունենալ: Այս զույգի երկրորդ ելույթի ստացած ավելի ցածր միավորները ցույց տվեցին, որ ժյուրին չի ընկալում կամ գնահատում այն նուրբ իրոնիան եւ պարոդիկ շեշտը, որով մատուցվում էր երգը՝ ասես սովետական էստրադայի դիք-դիք ու խրոխտ արձան-երգչի եւ վարդագույն հագուստով ու կոտոշիկ-մազկալներով շեշտված փափլիկ, քնքուշ ու սենտիմենտալ կանացիության հեգնական նմանակումով:
Այս ամենը ցույց է տալիս, որ լավ երգի դեպքում մերոնք էլ կարող են լավ երգիչներ լինել, այդ հնարավորությունը տալիս էին ընտրված երգերը, որ հայկական ու ռուսական հայտնի, սիրված երգեր էին: Տափակ տեքստերով անկենդան ու անշունչ այն նոր երգերը, որոնցով լեցուն է մեր շոուբիզնեսը, իսկապես հնարավորություն չեն տալիս երգիչներին երգը դարձնել ունկնդրին հուզող, հիշվող, շրթեշուրթ երգվող բառեր ու քթի տակ դնդնացվող մեղեդի: Դրա համար շատ երգիչներ են ձեռք մեկնում կամ մեր գուսանական, կամ ժողովրդական երգերին, նույնիսկ՝ իրենց փնոված ռաբիսին, քանի որ այդ բոլոր երգերը ուղղակի ավելի լավն են, քան այսօրվա ստեղծվող երգերի մեծամասնությունը:
Իհարկե, դժվար է մրցակցության հավասար մեկնարկ ու շանսեր պատկերացնել այն դեպքում, երբ, օրինակ, լավ համար ներկայացրած Նառա-Աշոտ Ղազարյան զույգի դեպքում պարզ չէ, թե նրանցից որ մեկն է երգիչը, որը՝ չէ, քանի որ Աշոտն ինքը վաղուց երգում է ու բեմին ու տեսախցիկին վարժված է ավելի, քան երգիչներից շատերը, մինչդեռ մարքսիստական կուսակցության ղեկավար Դավիթ Հակոբյանը, ինչպես ինքը խոստովանեց, նույնիսկ առաջին անգամ էր բարձրախոսը ձեռքն առնում:
Հաղորդումը դիտած շատ մարդիկ ասում են, որ հաճախ զույգերի ոչ երգիչ կեսը աստղերից ավելի լավ էր երգում, եւ, օրինակ, MP3 Արամը, որի երգչական տաղանդը «32 ակումբ» հաղորդումից արդեն տեսանելի էր, «Երկու աստղի» ամենաաստղն է: Հուսանք, որ նրա «շողարձակումը» առիթ կդառնա ոչ թե նրան էլ աստղային կոնվեյերի եւ մեր շոուբիզնեսի համահարթեցնող անվի տակ գցելու, այլ իսկապես ինքնատիպ արտիստի հայտնության համար:
Դե ինչ, մեր շոուբիզնեսի սառույցը կարծես ճաքեր է տալիս, եւ եթե հոռետեսներին չափազանցված թվա մեր լավատեսական անդրադարձը, կարող ենք արդարանալ այն ցանկությամբ, որ երբեմն կողմնորոշող խրախուսանքի ջերմությունն ավելի է օգնում այդ սառույցի հալեցմանը, քան այն ժխտական ու մերժողական կեցվածքը, որ նույնպես համահարթեցնում ու լղոզում է ամեն ինչ:
«Ժամանակ Երեւան» օրաթերթ
Էջանիշներ