Էվոլուցիան Մեզոզոյան դարաշրջանից մինչև մեր օրերը

[Վիշապ]

․․․
Համ էլ դեռ բան կա՞, որ իրար հետ չենք խոսել:

Ուրեմն մեզնից մի 234–232 միլիոն տարի առաջ՝ Տրիասի ժամանակաշրջանում, որը Մեզոզոյան դարաշրջանի միջնամասերում էր, մեկից երկու միլիոն տարի Երկիր մոլորակի վրա անընդմեջ անձև է եկել, ու այդ ժամանակահատվածը կոչում են Կարնիան պլուվիալ (անձրևային) Էպիզոդ։
Ու, ասում են՝ կոնկրետ այդ մի էպիզոդը լուրջ դերակատարում է ունեցել Երկրի կլիմայական փոփոխությունների, բուսական ու կենդանական աշխարհի զարգացման համար։
Ես կուզենայի իրար հետ խոսեինք, թե ինչ փարթամ, բեղուն, հուզիչ ու ռոմանտիկ ժամանակահատված է եղել այդ մեկ-երկու միլիոն տարին, ու ինչ հիանալի ժամանակներ ենք մենք միասին բաց թողել



Մոդերատորական. թեման ստեղծվել է «Թեմայից դուրս, բայց հետաքրքիր կամ կարևոր գրառումներ» թեմայում ծավալված զրույցի գրառումներից:

[Բարեկամ]

Ուրեմն մեզնից մի 234–232 միլիոն տարի առաջ՝ Տրիասի ժամանակաշրջանում, որը Մեզոզոյան դարաշրջանի միջնամասերում էր, մեկից երկու միլիոն տարի Երկիր մոլորակի վրա անընդմեջ անձև է եկել, ու այդ ժամանակահատվածը կոչում են Կարնիան պլուվիալ (անձրևային) Էպիզոդ։
Ու, ասում են՝ կոնկրետ այդ մի էպիզոդը լուրջ դերակատարում է ունեցել Երկրի կլիմայական փոփոխությունների, բուսական ու կենդանական աշխարհի զարգացման համար։
Ես կուզենայի իրար հետ խոսեինք, թե ինչ փարթամ, բեղուն, հուզիչ ու ռոմանտիկ ժամանակահատված է եղել այդ մեկ-երկու միլիոն տարին, ու ինչ հիանալի ժամանակներ ենք մենք միասին բաց թողել

Ավելին․ ուղիղ 200 միլոն տարի առաջ, երբ ձևավորվեց էսօրվա հումանոիդը, դրանից հետո էդ հումանոիդը ֆիզիկական ու մտավոր ոչ մի փոփոխություն չի կրել։ Այսինքն, եթե, օրինակ, էդ 200-տարի առաջվա մարդուն հիմա բերես ու դիմացդ նստեցնես ու մի բան բացատրես, որը նախնական գիտելիք չի պահանջում, կհասկանա նույն հաջողությամբ, ինչ հիմիկվա մարդը։ Կամ եթե կերակրես քո էսօրվա ուտելիքներով, չի մեռնի։ 200 միլիոն տարի ոչ մի էվոլուցիոն փոփոխություն։ Բայց այ 199 միլիոն տարի առաջվա մեր նախապապի հանդեպ մեր ներկայիս հումանոիդը, ասում են, երկու հետաքրքիր ու էական էվոլյուցիա ա ապրել․ եկեք քննարկեն, թե որոնք են

[Արէա]

Ավելին․ ուղիղ 200 միլոն տարի առաջ, երբ ձևավորվեց էսօրվա հումանոիդը, դրանից հետո էդ հումանոիդը ֆիզիկական ու մտավոր ոչ մի փոփոխություն չի կրել։ Այսինքն, եթե, օրինակ, էդ 200-տարի առաջվա մարդուն հիմա բերես ու դիմացդ նստեցնես ու մի բան բացատրես, որը նախնական գիտելիք չի պահանջում, կհասկանա նույն հաջողությամբ, ինչ հիմիկվա մարդը։ Կամ եթե կերակրես քո էսօրվա ուտելիքներով, չի մեռնի։ 200 միլիոն տարի ոչ մի էվոլուցիոն փոփոխություն։ Բայց այ 199 միլիոն տարի առաջվա մեր նախապապի հանդեպ մեր ներկայիս հումանոիդը, ասում են, երկու հետաքրքիր ու էական էվոլյուցիա ա ապրել․ եկեք քննարկեն, թե որոնք են

Մի քիչ քթիմազություն անեմ
Բարեկամ ջան, 200 միլիոն տարի առաջ մարդու նախնին մկան նման կենդանի էր։
Մարդը ներկայիս տեսքը ընդունել ա մոտ 150 000 տարի առաջ։ Բայց էդ 150 000 տարի առաջվա մարդն էլ, ներկայիս մարդու հետ անհամեմատելի ա։ Իմ կարծիքով անգամ 1000 տարի առաջվա մարդը ներկայիս մարդու հետ համեմատելի չի մտավոր ունակությունների առումով։ Էվոլյուցիան անդադար պրոցես ա, հնարավոր չի բավականաչափ երկար ժամանակահատվածում ինքը էական փոփոխությունների չբերի։

[Յոհաննես]

Ավելին․ ուղիղ 200 միլոն տարի առաջ, երբ ձևավորվեց էսօրվա հումանոիդը, դրանից հետո էդ հումանոիդը ֆիզիկական ու մտավոր ոչ մի փոփոխություն չի կրել։ Այսինքն, եթե, օրինակ, էդ 200-տարի առաջվա մարդուն հիմա բերես ու դիմացդ նստեցնես ու մի բան բացատրես, որը նախնական գիտելիք չի պահանջում, կհասկանա նույն հաջողությամբ, ինչ հիմիկվա մարդը։ Կամ եթե կերակրես քո էսօրվա ուտելիքներով, չի մեռնի։ 200 միլիոն տարի ոչ մի էվոլուցիոն փոփոխություն։ Բայց այ 199 միլիոն տարի առաջվա մեր նախապապի հանդեպ մեր ներկայիս հումանոիդը, ասում են, երկու հետաքրքիր ու էական էվոլյուցիա ա ապրել․ եկեք քննարկեն, թե որոնք են

Բարեկամ ջան, էս մի 5-6 նախադասության մեջ մի հատ ճիշտ բան չես գրել: Եկեք քննարկենք

[Բարեկամ]

Մի քիչ քթիմազություն անեմ
Բարեկամ ջան, 200 միլիոն տարի առաջ մարդու նախնին մկան նման կենդանի էր։
Մարդը ներկայիս տեսքը ընդունել ա մոտ 150 000 տարի առաջ։ Բայց էդ 150 000 տարի առաջվա մարդն էլ, ներկայիս մարդու հետ անհամեմատելի ա։ Իմ կարծիքով անգամ 1000 տարի առաջվա մարդը ներկայիս մարդու հետ համեմատելի չի մտավոր ունակությունների առումով։ Էվոլյուցիան անդադար պրոցես ա, հնարավոր չի բավականաչափ երկար ժամանակահատվածում ինքը էական փոփոխությունների չբերի։

Լավ, միլիոն չէ, հազար
Բայց մեր ընկալման միջակայքում էդ զրոներն իրոք քթիմազություն են․ ասենք՝ զգայական, պատկերացնելի մակարդակում քանի՞ տարվա մարդկային կյանքն ա հնարավոր մտովի կամ զգացողաբար ընդգրկել։ Եթե նույնիսկ նոր կտակարանի օրացոյցի հիպոթեզն ընդունենք հնարավոր՝ այն, որ մարդու արարումը տեղի ա ունեցել իբր վեց հազար արեգակնային տարի առաջ, միևնույն ա՝ ժամանակի էդ տիրույթները նույնքան անընդգրկելի են մնում։
Վերջիապես, մարդու ֆիզիկական և նաև մտավոր էվոլյուցիան էլ էմիպիրիկ տիրույթում դեռևս չի ապացուցվել, իսկ հիպոթեզները, որքան էլ տրամաբանական ու հետևելի, մնում են հիպոթեզ։ Դրա համար էլ լավ քննարկման թեմա ա։

[Բարեկամ]

Բարեկամ ջան, էս մի 5-6 նախադասության մեջ մի հատ ճիշտ բան չես գրել: Եկեք քննարկենք

Յոհաննես ջան, հնարավոր ա։ Եկեք քննարկենք։ Բայց քննարկելով, ոչ թե իրար դեմ հանենք այս կամ այն աղբյուրը՝ որպես "հարյուրտոկոսանոց ճշմարտություններ", այլ փորձենք տրամաբանական քննարկումներ ծավալել։

[Արէա]

Լավ, միլիոն չէ, հազար
Բայց մեր ընկալման միջակայքում էդ զրոներն իրոք քթիմազություն են․ ասենք՝ զգայական, պատկերացնելի մակարդակում քանի՞ տարվա մարդկային կյանքն ա հնարավոր մտովի կամ զգացողաբար ընդգրկել։ Եթե նույնիսկ նոր կտակարանի օրացոյցի հիպոթեզն ընդունենք հնարավոր՝ այն, որ մարդու արարումը տեղի ա ունեցել իբր վեց հազար արեգակնային տարի առաջ, միևնույն ա՝ ժամանակի էդ տիրույթները նույնքան անընդգրկելի են մնում։
Վերջիապես, մարդու ֆիզիկական և նաև մտավոր էվոլյուցիան էլ էմիպիրիկ տիրույթում դեռևս չի ապացուցվել, իսկ հիպոթեզները, որքան էլ տրամաբանական ու հետևելի, մնում են հիպոթեզ։ Դրա համար էլ լավ քննարկման թեմա ա։

Բարեկամ ջան, կյանքի էվոլյուցիան ընդհանրապես, ու մարդունը մասնավորապես, վաղուց ապացուցված, բազմաթիվ գտածոներով ու փաստերով հաստատված, հազարավոր գիտնականների ջանքերով ամբողջական շղթան կազմված իրողություն ա։ Ինքը հիփոթեզ չի, ոնց հիփոթեզ չի երկրի գնդաձև լինելը, անկախ նրանից որ որոշ շառլատաններ ու մոլորյալներ երկիրը տափակ են համարում։
Հետևաբար, եթե էվոլյուցիա կա, ապա բավականաչափ երկար ժամանակահատվածում ինքը անխուսափելիորեն բերելու ա ամեն հաջորդ սերնդի աննշան մուտացիաների կուտակման, որը երկար ժամանակահատվածում ահագին զգալի փոփոխությունների ա բերելու։ Հետևաբար, թեկուզ և գործնականում անհնար ա 150 000 տարի առաջ մարդու ու ներկայիս մարդու միջև անմիջական համեմատական փորձարկումներ անցկացնել, բայց կարող ենք վստահաբար ասել, որ 150 000 տարվա մեջ բավականաչափ էվոլյուցիոն փոփոխություններ եղած կլինեն որպեսզի կարողանանք պնդել, որ մարդու այս երկու տիպը իրարից տարբերվում են թե ֆիզիկական (գուցե բացասական առումով), թե մտավոր, վստահաբար դրական ուղղությամբ։

[Արէա]

Բայց իրոք քթիմազություն ա սա դառնում, մանավանդ որ դու կարծես ուրիշ բան էիր ուզում քննարկել
Ի՞նչն է, որ բավականաչափ երկար ժամանակի ընթացքում, ասենք նախնադարյան հասարակարգից մինչև հիմա, մարդու մեջ էականապես փոխվել է քո կարծիքով։
Չնայած էլի, իմ կարծիքով երևի ավելի հեշտ կլինի թվարկել, թե ինչը չի փոխվել

[Բարեկամ]

Բայց իրոք քթիմազություն ա սա դառնում, մանավանդ որ դու կարծես ուրիշ բան էիր ուզում քննարկել
Ի՞նչն է, որ բավականաչափ երկար ժամանակի ընթացքում, ասենք նախնադարյան հասարակարգից մինչև հիմա, մարդու մեջ էականապես փոխվել է քո կարծիքով։
Չնայած էլի, իմ կարծիքով երևի ավելի հեշտ կլինի թվարկել, թե ինչը չի փոխվել

Երեկ տղաս էս թեման բացեց ընթրիքի ժամանակ, ու էդ հարցը տվեց՝ երկու հետաքրքիր կամ էական բան, որ փոխվել են։ Ասեմ, որ ինքը շատ ա կարդում, ուսումնասիրում, դրա համար իր աղբյուրները չվիճարկեցի, այլ ընդամենը թեման եմ տեղափոխում էստեղ
Իսկ երկու էական կամ․․․ հետաքրքիր փոփոխությունը՝ հետույքն ա մեծացել (երկու հարյուր մեկ հազար տարեկան մարդը չէր նստում, ծառից ծառ էր թռչկոտում, դրա համար տուտուզը փոքր էր), մեկ էլ ՝ երկու հարյուր հազար տարեկան մարդը ուրիշ կենդանու կաթ չէր կարողանում խմել, օրգանիզմը չէր ընդունում, ու դեռ հիմա էլ որոշ մարդկանց մոտ կաթնային անհանդուրժողականության ախտանիշը առկա ա։
Հա, իսկ, թե ինչը չի փոխվել՝ գանգի կառուցվածքը, հետևաբար խելքի առումով առանձնապես փոփոխոություններ չկան․ ընդունակությունները նույնն են։ Գիտական աղբյուրները այդպես են ասում Բայց մենք պայմանավորվենք, որ ոչ թե գիտական աղբյուրներ ենք էստեղ ցիտելու ու իրար դեմ կռվացնելու, այլ տրամաբանական, նույնիսկ ոչ օրթոդոկս քննարկումներ ծավալենք, եթե դեմ չեք ու հավես ունենք։

[ivy]

Բայց իրոք քթիմազություն ա սա դառնում, մանավանդ որ դու կարծես ուրիշ բան էիր ուզում քննարկել
Ի՞նչն է, որ բավականաչափ երկար ժամանակի ընթացքում, ասենք նախնադարյան հասարակարգից մինչև հիմա, մարդու մեջ էականապես փոխվել է քո կարծիքով։
Չնայած էլի, իմ կարծիքով երևի ավելի հեշտ կլինի թվարկել, թե ինչը չի փոխվել

Կարծում եմ, չփոխվածը թվարկելը ավելի լավ միտք է։
Հարցդ Բարեկամին ես ուղղել, բայց ես էլ հավեսի ընկա։

Եվ ուրեմն, ինչը, իմ կարծիքով չի փոխվել 150 հազար տարվա մեջ․
- Առաջնային զգացմունքները (վախ, զայրույթ, տխրություն, ուրախություն, զզվանք, զարմանք), որոնք մեր գոյատևման համար կարևոր դեր ունեն։
- Փորձի փոխանակման ինչ-որ համակարգ կամ մեխանիզմ, թեկուզ՝ տրիվիալ, որը էսօր կրթություն-դաստիարակություն է կոչվում, կարծում եմ, էն ժամանակ էլ է եղել՝ սերնդից սերունդ փոխանցվող։
- Հաղորդակցման ինչ-որ ձևեր, անվանենք՝ լեզու կամ ուրիշ բան, կարծում եմ, որ եղել է։
- Միասին ապրելու, համագոյացման միջոցներ, գուցե նաև՝ հիերարխիաներ և որոշակի դերեր, որը էսօրվա աշխարհում «հասարակություն» և «սոցիալական կյանք» է կոչվում։
- Շրջակա աշխարհը հասկանալու, դրան դիմակայելու, հարմարվելու և ի վերջո գոյատևելու ձգտում։

[Արէա]

Երեկ տղաս էս թեման բացեց ընթրիքի ժամանակ, ու էդ հարցը տվեց՝ երկու հետաքրքիր կամ էական բան, որ փոխվել են։ Ասեմ, որ ինքը շատ ա կարդում, ուսումնասիրում, դրա համար իր աղբյուրները չվիճարկեցի, այլ ընդամենը թեման եմ տեղափոխում էստեղ
Իսկ երկու էական կամ․․․ հետաքրքիր փոփոխությունը՝ հետույքն ա մեծացել (երկու հարյուր մեկ հազար տարեկան մարդը չէր նստում, ծառից ծառ էր թռչկոտում, դրա համար տուտուզը փոքր էր), մեկ էլ ՝ երկու հարյուր հազար տարեկան մարդը ուրիշ կենդանու կաթ չէր կարողանում խմել, օրգանիզմը չէր ընդունում, ու դեռ հիմա էլ որոշ մարդկանց մոտ կաթնային անհանդուրժողականության ախտանիշը առկա ա։
Հա, իսկ, թե ինչը չի փոխվել՝ գանգի կառուցվածքը, հետևաբար խելքի առումով առանձնապես փոփոխոություններ չկան․ ընդունակությունները նույնն են։ Գիտական աղբյուրները այդպես են ասում Բայց մենք պայմանավորվենք, որ ոչ թե գիտական աղբյուրներ ենք էստեղ ցիտելու ու իրար դեմ կռվացնելու, այլ տրամաբանական, նույնիսկ ոչ օրթոդոկս քննարկումներ ծավալենք, եթե դեմ չեք ու հավես ունենք։

Ֆիզիկապես վստահաբար ավելի աթլետիկ են եղել, քան հիմա, որպես հետևանք ավելի ձիգ հետույքով ) Բայց ծառից ծառ արդեն մոտ 2 միլիոն տարի կլիներ չէին թռնում )

Հոգեբանությունում մի հիփոթեզ կա, երկխցային բանականություն ա կոչվում, համաձայն դրա, մարդկային բանականությունը ընդամենը 3000-5000 տարի առաջ լրիվ այլ կերպ էր աշխատում։ Ուղեղի ճանաչողական ֆունկցիաները բաժանված էին երկու մասի, որոնց ամեն մեկի համար պատասխանատու էր ուղեղի մի առանձին հատված։ Այդ հատվածներից մեկը «հրահանգողի» դերում էր, մյուսը՝ «ենթարկվողի, կատարողի»։ Եվ մարդու ներքին մտորումները ընկալվում էին որպես հստակ ձայնային ազդակներ։ Մարդն իր մտքերը ընկալում էր որպես դրսից եկող հրահանգներ, որպես աստծու, բարձրյալի ձայն։ Ու տարօրինակ զուգադիպությամբ կրոնի հիմքերը հենց այդ ժամանակաշրջանում են դրվել։ Հետագայում, ուղեղի զարգացմանը համընթաց այս երկու հատվածները սկսեցին ավելի սինխրոն աշխատել, ու աստվածները դադարեցին խոսել մարդկանց հետ։

Հիմա, էս 3000 տարի առաջ ապրած մարդն ու այսօրվա մարդը նո՞ւյն մտավոր ունակությունները կունենան։

[Բարեկամ]

Չի փոխվել հետաքրքրասիրությունը, որով մարդը տարբերվում ա կենդանուց․ կենդանին հետաքրքրասեր չի, իսկ հետաքրքրասիրությունը բնազդ չի։
Չնայած Վիշապն արդեն թեմա ա բացել, թե մարդկային հետաքրքրասիրությունը լուրջ վտանգի տակ ա, բայց իրո՞ք կա էվոլյուցիոն էդ վտանգը, ավելի ճիշտ`դեվոլյուցիոն։

[ivy]

Չի փոխվել հետաքրքրասիրությունը, որով մարդը տարբերվում ա կենդանուց․ կենդանին հետաքրքրասեր չի, իսկ հետաքրքրասիրությունը բնազդ չի։
Չնայած Վիշապն արդեն թեմա ա բացել, թե մարդկային հետաքրքրասիրությունը լուրջ վտանգի տակ ա, բայց իրո՞ք կա էվոլյուցիոն էդ վտանգը, ավելի ճիշտ`դեվոլյուցիոն։

Բարեկամ ջան, կենդանիներն էլ ունեն հետաքրքրասիրություն, ինչպես նաև ուրիշ զգացմունքներ

[Բարեկամ]

Բարեկամ ջան, կենդանիներն էլ ունեն հետաքրքրասիրություն, ինչպես նաև ուրիշ զգացմունքներ

Չգիտեմ՝ ճիշտն ասած, կենդանի չեմ պահել թռչունից բացի, ու թռչունների վարքը հետաքրքրասեր չէի անվանի։ Ընդհանրապես, կենդանիների վարքը կարող է լինել տրամաբանական և նպատակաուղղված, բայց հետաքրքրասիրությունը մի քիչ ուրիշ կատեգորիայի դրսևորում է։ Էն, որ ինչ-որ բանի շուրջ տևական մտածում ես, և ամենակարևորը՝ ոչ միայն գործողության պահին կամ դրանից խթանված, այլ հետո նստում, վերհիշում, գցում-բռնում, մտորումների մեջ ես ընկնում, ուզում եմ քչփորել, պարզել, ռեկուրսիվ պրոցես ա։ Կենդանիների մոտ ` վերհիշել, գցել-բռնել, ընկնել մտորումների մե՞ջ

[Բարեկամ]

Հոգեբանությունում մի հիփոթեզ կա, երկխցային բանականություն ա կոչվում, համաձայն դրա, մարդկային բանականությունը ընդամենը 3000-5000 տարի առաջ լրիվ այլ կերպ էր աշխատում։ Ուղեղի ճանաչողական ֆունկցիաները բաժանված էին երկու մասի, որոնց ամեն մեկի համար պատասխանատու էր ուղեղի մի առանձին հատված։ Այդ հատվածներից մեկը «հրահանգողի» դերում էր, մյուսը՝ «ենթարկվողի, կատարողի»։ Եվ մարդու ներքին մտորումները ընկալվում էին որպես հստակ ձայնային ազդակներ։ Մարդն իր մտքերը ընկալում էր որպես դրսից եկող հրահանգներ, որպես աստծու, բարձրյալի ձայն։ Ու տարօրինակ զուգադիպությամբ կրոնի հիմքերը հենց այդ ժամանակաշրջանում են դրվել։ Հետագայում, ուղեղի զարգացմանը համընթաց այս երկու հատվածները սկսեցին ավելի սինխրոն աշխատել, ու աստվածները դադարեցին խոսել մարդկանց հետ։

Հիմա, էս 3000 տարի առաջ ապրած մարդն ու այսօրվա մարդը նո՞ւյն մտավոր ունակությունները կունենան։

Մի տեսակ շաաատ հիպոթեզ էր Համարյա սայֆայ՝ կրեատիվ թեքումով։ Ասենք, ի՞նչ հիմքով են ենթադրում երկխցային բանականության առկայությունը, էն էլ երեք հազար տարի առաջ։ Տենց ինչեր ասես կարելի ա սիրուն երևակայել՝ մեկը մեկից հետաքրքիր։