Ինքնություն և պատկանելություն

[մարդ եղած վախտ]

մի գիրք եմ սկսել կարդալ (The Worm at the Core), որը մահվան վախի մասին ա, ու ըստ դրա պատկանելիության ձգտումն էլ մահվան վախի հաղթահարման ձև ա։ Մեր գլխում մեծ խմբի պատկանելով, մեծ գործի ծառայելով էդքան էլ լրիվ չենք մահանում էլի։ Գործն է անմահ, բան֊ման․․․

[մարդ եղած վախտ]

Ի՞նչը կարող է փոխարինել կրոնին 21րդ դարում (ուզում էի նոր թեմա բացել, բայց էս թեմային էլ ահագին մոտ ա, բերում եմ ստեղ)

Դարեր շարունակ քրիստոնյա աշխարհում կրոնը եղել ա համայնք կառուցող, մարդկանց իրար գլխի հավաքող գործոն։ Մարդիկ ամեն կիրակի հավաքվել են եկեղեցում, տարբեր սերունդներ միասին պատարագ են լսել, աղոթել, երգել են, հետո էլ եկեղեցու բակում իրար հետ վերջին բամբասանքներն են փոխանակել, երեւի կռվել, բարիշել, գնացել են տներով։ Ինչքան էլ կրոնը համարենք դարը անցած, միֆերի վրա հիմնված աշխարհայացք, և այլն, երևի բոլորը կհամաձայնեն, որ կրոնի ահռելի դեր է խաղացել մարդկանց կյանքի կազմակերպման գործերում։

Էս գրառման մեջ ինձ հատկապես հետաքրքիր ա համայնք կառուցելու գործում կրոնին պոտենցիալ փոխարինող երևույթներին, բայց ազատ զգացեք անդրադառնալ նաև այլ հարցերի։

Հարցի միտքը թարմացավ, երբ մի քանի օր առաջ այվին Լուիս Կապալդիի համերգից հատված տեղադրեց, որտեղ ամբոխը երգում ա, երբ վերջինս առողջական խնդրի պատճառով չի կարողանում։ Գրեթե վստահ եմ, որ համերգին ներկա մարդկանց համար էլ էդ հոգևոր փորձառություն էր՝ բոլորով երգելու, բարի լինելու, մարդկային ցեղի մաս լինելու ու դրանով հպարտ զգալու։

Սա օրինակ ա նրա, որ համերգները, ֆեստիվալները մասամբ փոխարինում են կրոնին։ Ջահելները գնում են մի քանի օր պրակտիկորեն ուխտագնացության՝ ֆեստիվալի։ Հազարներով հավաքվում են, միասին երգում, պարում, իրար հետ էներգիա կիսում…

Ես ոնց-որ թե պարելով եմ էդ համայնքային կարիքները էս օրերին հոգում (շատ քձիփ եմ համերգների համար ու ֆեստիվալների գնացող կռուգներում չկամ)։

Էս հարցը պարբերաբար alain de botton-ն է բարձրացնում ու պնդում ա, որ արվեստը պետք ա փոխարինի կրոնին։

Կուզեի ձեր կարծիքը լսել հարցի շուրջ։ Ի՞նչ լուծումներ եք պատկերացնում, որ կրոն չեն, բայց էդ ֆունկցիաները իրենց վրա կվերցնեին։ Օրինակ՝ տարբեր սերունդներ իրար գլխի էս պահին ոնց-որ թե շատ քիչ տեղերում են հավաքվում, թե՞ ինչ-որ բան բաց եմ թողնում։

[StrangeLittleGirl]

մարդ էղած ջան, մեկը մեկի հետևից շատ հետաքրքիր թեմաներ ես առաջ քաշում

Էս թեման ինձ էլ ա շատ հետաքրքրում, հատկապես որ նկատում եմ, որ ինչքան սերունդը երիտասարդանում ա, էնքան սոցիալական կապերը թուլանում են, ու կենտրոնացումը սեփական անձի վրա ա լինում, դրան էլ գումարած, որ քո ասած կրոնական կամ դրան փոխարինող տեղերը պակասում են։ Արդյունքում՝ համայնքային վարքը, փորձը, բոլորով ինչ-որ մեծ բանի մաս կազմելու զգացողությունը չի ձևավորվում։

Հա, համերգներն ու փառատոնները տենց տեղեր են, որ բոլորով միասին եթե նույնիսկ չեք երգում, մեկ ա նույն բանն եք զգում։ Շատ երաժիշտներ նույնիսկ խոսում են հանդիսատեսի հավաքական էմոցիաների մասին, ու թե դա ոնց ա իրանց առաջնորդում բեմի վրա։ Հարյուրավոր-հազարավոր այլ (հաճախ անծանոթ) մարդկանց հետ նույն հույզերը կիսելն աննկարագրելի մի բան ա։ Ու ես ամենաշատն էդ էներգիան համերգներից եմ ստանում։

Ընդ որում, էդ հույզերը հեչ պարտադիր չի դրական լինեն։ Ասենք մի քանի օր առաջվա Երևան-Ստեփանակերտ կամուրջը մի էդպիսի երևույթ էր, երբ հազարավոր մարդիկ նույն տրավման էին ապրում միասին։ Մի մեծ բանի մաս կազմելու մեջ ինչ-որ գերմարդկային բան կա, ինչ-որ թերապևտիկ բան կա։ Ու կարծում եմ՝ շատերի հոգեկան խնդիրները կլուծվեին, եթե ժամանակ առ ժամանակ իրենց թույլ տային էդպիսի մեծ բանի մաս կազմել կամ սահմանային էն մեծ բաները, որոնց պատկանում են, ոչ թե սևեռվեին իրանց անձի վրա ու դրանից դուրս չգային։

Ու պարտադիր չի, որ դա ինչ-որ հատուկ առիթով հավաքատեղի լինի։ Ցանկացած հավաքականության մասին ա խոսքը։ Ասենք եթե զգում ես, որ դու մի քաղաքի ես պատկանում կամ մի ազգության կամ որևէ հայացքի ու զգում ես դա ուրիշ մարդկանց հետ, որոնք էդ նույն պատկանելության զգացումն ունեն։ Օրինակ ես Կոպենհագենով ամեն անգամ քայլելիս կամ հեծանիվ քշելիս զգում եմ, որ ես էդ մեծ բանի մասն եմ։ Կամ երբ իմ հայ ընկերների հետ հավաքվում ենք մի տեղում, էլի նույն ավելի մեծ բանի պատկանելու զգացողություն եմ ունենում, ու դա ահագին ուժ ա տալիս։

Կարծում եմ՝ նեոլիբերալ աշխարհը հասկացել ա համայնքի հզորությունը, որ մարդիկ հավաքվելով ու մեծ բանի պատկանելով շատ բան կարան փոխեն։ Ու դրա համար ամբողջ պրոպագանդա սեփական անձի, հույզերի, զգացողությունների վրա ա ֆիքսվում, որ մարդ ինքն իրենից դուրս չգա։ Ինքնաճանաչումն իրականում հրաշալի բան ա, բայց երբ դա առանց համայնքի ա լինում, կարա նաև կործանարար լինի։

Հ.Գ. Մոռացա ասել, որ էս համայնքային էմոցիաները կարան նաև մանիպուլացվեն զանազան կրոնական, քաղաքական ու այլ ծուռ նպատակներով առաջնորդների կողմից ու ահավոր հետևանքներ ունենան։

[One_Way_Ticket]

Կովիդիանիզմը տեղով կրոն էր իր բոլոր ատրիբուտներով։ Առաքյալներին անվերապահորեն հավատալով, ռիտուալներով (դիմակ կրել ու 2 մետր դիստանցիա պահել), աստծուն զոհաբերություններ անելով (սկզբում փոքր զոհաբերություն ենք անում՝ խանութները փակելով, եթե աստված դեռ ջղայինացած է, երեխաների կրթությունն ենք զոհաբերում, և այլն), հերետիկոսներին հալածելով, հոգու փրկությամբ (պատվաստվել)։ Աստծու անունն էլ "The Science" էր (չշփոթել science-ի հետ)։

Հիմա էլ "կանաչ կուրսն" է թափ հավաքում, ու ինձ թվում է՝ պրոպագանդայի էֆեկտիվության գլխավոր պատճառը հենց դա է, որ մարդիկ կրոնի կարիք ունեն։

[Վիշապ]

Անցյալ ձմռանը Վանկուվերում ԼԳԲՏ կրոնն էր ամենուրեք թևածում՝ բոլոր փողոցներում ամեն 50 մետրը ծիածանագույնը կախած, տուֆտա լոզունգներով, ծափերով, փուչիկներով։ Ոչ մի պրոբլեմ չունեմ որևէ մեկի սեռականության հետ (ավելի շուտ՝ թքած ունեմ), բայց որ սեռականությունը դառնում ա կրոն, ապա տատուս խոսքերն եմ հիշում՝ ինչ լավ ա, որ աշխարհում մեռնել կա։ Առհասարակ կարծում եմ, որ կրոնն ու պաշտամունքները մոլորվածության, մակերեսայնության, այսինքն՝ նեղ աշխարհայացքի արդյունք են, դասական փարիսեցիության ու ճիզվիտության դրսևորումներ։

[մարդ եղած վախտ]

Օրինակ ես Կոպենհագենով ամեն անգամ քայլելիս կամ հեծանիվ քշելիս զգում եմ, որ ես էդ մեծ բանի մասն եմ։ Կամ երբ իմ հայ ընկերների հետ հավաքվում ենք մի տեղում, էլի նույն ավելի մեծ բանի պատկանելու զգացողություն եմ ունենում, ու դա ահագին ուժ ա տալիս։

Սա քաղաքային մարաթոնները հիշացրեց, որտեղ ինչքան վազող կա, մի էդքան էլ քաղաքի բնակիչ գալիս, բալետ ա անում։) Ոնց-որ քաղաքը բոլորով կիսելու, քաղաքում տեղաշարժվել կարողանալու տոն լինի։

[StrangeLittleGirl]

Սա քաղաքային մարաթոնները հիշացրեց, որտեղ ինչքան վազող կա, մի էդքան էլ քաղաքի բնակիչ գալիս, բալետ ա անում։) Ոնց-որ քաղաքը բոլորով կիսելու, քաղաքում տեղաշարժվել կարողանալու տոն լինի։

Ահա, մարաթոններն էլ են հրաշալի օրինակ։ Նույնիսկ եթե չես վազում, էդ ամբողջ մթնոլորտի մաս ես կազմում։ Կամ կորոնայի լոքդաունների ժամանակ պատշգամբներից երգելը։ Կամ էդ նույն լոքդաունների ժամանակ այգիներում հավաքվելը, երբ ամեն մեկը մի բանով ա զբաղվում, բայց մեկ ա սաղովի նույն բանի մեջ եք։

[Վիշապ]

Ահա, մարաթոններն էլ են հրաշալի օրինակ։ Նույնիսկ եթե չես վազում, էդ ամբողջ մթնոլորտի մաս ես կազմում։ Կամ կորոնայի լոքդաունների ժամանակ պատշգամբներից երգելը։ Կամ էդ նույն լոքդաունների ժամանակ այգիներում հավաքվելը, երբ ամեն մեկը մի բանով ա զբաղվում, բայց մեկ ա սաղովի նույն բանի մեջ եք։

Մարաթոնները խնդրում եմ կրոնի, կամ համայնավարությունների հետ չխառնել։ Դրանք ընդհանրապես իրար հետ կապ չունեն։
Ու վազողները թամաշա անողներից ահագին տարբերվում են․ Առաջինների համար մարաթոնը սպորտ ա ու մրցակցություն, որի համար երկար ժամանակ լուրջ պատրաստվել են, երկրորդի համար՝ տվյալ պահի շոու ու զվարճանք։

[Վիշապ]

․․․
Կարծում եմ՝ նեոլիբերալ աշխարհը հասկացել ա համայնքի հզորությունը, որ մարդիկ հավաքվելով ու մեծ բանի պատկանելով շատ բան կարան փոխեն։ ․․․։

Բյուրակն ջան, նախ էս մենակ նեոլիբերալ աշխարհը չի հասկացել, համայնքի զորավոր լինելը կար թե կղերականության ու թե կոմունիզմի ժամանակ, երկուսն էլ ճահիճ էին։ Նեոլիբերալիզմն էլ ա ճահիճ տոշնի կոմունիզմի նման՝ հոյակապ հնչող նպատակներ ու լոզունգներ, բայց արդյունքը՝ քաք, մասնավորապես՝ մոնոպոլիաներ, փողի իշխանություն, ռեսուրսների վատնում, կոռումպացված մեգացանցեր, ու լիքը մանիպուլյացիա, այսինքն էն, ինչ որ ունենք: Մարդկությանը ոչ մի «իզմ» չի փրկելու, քանի հույզերն ու կույր հավատը գերիշխում են մտքին ու տրամաբանությանը:

[Բարեկամ]

Սա օրինակ ա նրա, որ համերգները, ֆեստիվալները մասամբ փոխարինում են կրոնին։ Ջահելները գնում են մի քանի օր պրակտիկորեն ուխտագնացության՝ ֆեստիվալի։ Հազարներով հավաքվում են, միասին երգում, պարում, իրար հետ էներգիա կիսում…

Սա ինձ համար բացատրում է, թե ինչու ես չեմ սիրում հաճախել նման միջոցառումների (բացառությամբ, եթե ինձ համար նորություն է և ինձ հետաքրքիր է զուտ ճանաչողության տեսակետից, մի անգամ կհաճախեմ)․ ինչ-որ գաղափարական կամ այլ հիմքով խմբի կամ համայնքի պատկանելության զգացումն ինձ խորթ է, մերժողական, որի պատճառների մասին պատմել եմ այս թեմայի մեջ։

Մի պատճառ էլ, որը երևի թե իմ նկարագրած պատճառի պատճառն է, Բյուրակնը տվել է․

Հ.Գ. Մոռացա ասել, որ էս համայնքային էմոցիաները կարան նաև մանիպուլացվեն զանազան կրոնական, քաղաքական ու այլ ծուռ նպատակներով առաջնորդների կողմից ու ահավոր հետևանքներ ունենան։

Համայնավարական ուղղությունները հիմնականում հենց ժողովրդին մանիպուլացնելու նպատակներով էլ ստեղծվում են։

[մարդ եղած վախտ]

Քանի որ մարդ կա գրառմանս հիմնական միտքը սխալ ա հասկացել, մի հատ էլ ձևակերպեմ։
Ասում եմ` մարդիկ ունեն համայնքի զգացում ապրելու կարիք, ավելի մեծ բանի մաս լինելու կարիք, որը կրոնը նախկինում լրացրել ա։ Ի՞նչն ա հիմա լրացնում էդ կարիքը։ Ի՞նչը կարող ա լրացնել էդ կարիքը։

Եթե կարծում եք, որ տենց կարիք մարդը առհասարակ չունի, որ մի հատ էլ տենց հարց քննարկենք, ապա շնորհակալություն կարծիքի համար, բայց մեր դրույթները լրիվ տարբեր են, կարող ենք մարդու ֆունդամենտալ կարիքների ցանկը քննարկել ուրիշ թեմայում։

Գրառումս նաև կրոնի քննարկում չի։

[Ուլուանա]

Քանի որ մարդ կա գրառմանս հիմնական միտքը սխալ ա հասկացել, մի հատ էլ ձևակերպեմ։
Ասում եմ` մարդիկ ունեն համայնքի զգացում ապրելու կարիք, ավելի մեծ բանի մաս լինելու կարիք, որը կրոնը նախկինում լրացրել ա։ Ի՞նչն ա հիմա լրացնում էդ կարիքը։ Ի՞նչը կարող ա լրացնել էդ կարիքը։

Եթե կարծում եք, որ տենց կարիք մարդը առհասարակ չունի, որ մի հատ էլ տենց հարց քննարկենք, ապա շնորհակալություն կարծիքի համար, բայց մեր դրույթները լրիվ տարբեր են, կարող ենք մարդու ֆունդամենտալ կարիքների ցանկը քննարկել ուրիշ թեմայում։

Գրառումս նաև կրոնի քննարկում չի։

Բայց հետաքրքիր ա, թե ինչի ես կրոնը տենց անցած էտապ համարում, կարծես մի ժամանակ կար, հիմա չկա, ու դրա համար պետք ա փոխարինիչ գտնել : Հիմա էլ կա շատերի համար, ու լավ էլ միավորում ա, այսինքն` նույն դերը շարունակում ա տանել էն մարդկանց համար, որոնք կոնկրետ կրոնների են դավանում: Ուրիշ բան, եթե ասեիր` իսկ էն մարդկանց համար, որոնք կրոնավոր չեն, ի՞նչ կարող ա նույն միավորող դերը կատարել:

Իսկ բուն թեմայի վերաբերյալ կգրեմ շուտով:

[մարդ եղած վախտ]

Բայց հետաքրքիր ա, թե ինչի ես կրոնը տենց անցած էտապ համարում, կարծես մի ժամանակ կար, հիմա չկա, ու դրա համար պետք ա փոխարինիչ գտնել : Հիմա էլ կա շատերի համար, ու լավ էլ միավորում ա, այսինքն` նույն դերը շարունակում ա տանել էն մարդկանց համար, որոնք կոնկրետ կրոնների են դավանում: Ուրիշ բան, եթե ասեիր` իսկ էն մարդկանց համար, որոնք կրոնավոր չեն, ի՞նչ կարող ա նույն միավորող դերը կատարել:

Իսկ բուն թեմայի վերաբերյալ կգրեմ շուտով:

Հիմա էլ կա, բայց ոնց-որ թե հասարակության մարգինալ շերտերի համար ա դեռ էդ դերը տանում։ Իսկ ինձ հետաքրքիր ա՝ հասարակության հիմնական շերտերին, որոնք կրոնից մասնակի կամ ամբողջությամբ հրաժարվել են, ինչ տարբերակներ են հասանելի։

[ivy]

Կովիդիանիզմը տեղով կրոն էր իր բոլոր ատրիբուտներով։ Առաքյալներին անվերապահորեն հավատալով, ռիտուալներով (դիմակ կրել ու 2 մետր դիստանցիա պահել), աստծուն զոհաբերություններ անելով (սկզբում փոքր զոհաբերություն ենք անում՝ խանութները փակելով, եթե աստված դեռ ջղայինացած է, երեխաների կրթությունն ենք զոհաբերում, և այլն), հերետիկոսներին հալածելով, հոգու փրկությամբ (պատվաստվել)։ Աստծու անունն էլ "The Science" էր (չշփոթել science-ի հետ)։

Հիմա էլ "կանաչ կուրսն" է թափ հավաքում, ու ինձ թվում է՝ պրոպագանդայի էֆեկտիվության գլխավոր պատճառը հենց դա է, որ մարդիկ կրոնի կարիք ունեն։

Կովիդի ժամանակ դավադրության տեսություններին հավատացողներին ու հակապատվաստային չիպավորվող մասսային մոռացար. ամենամեծ դեմոնստրացիաներն ու համայնքային միահամուռ աղմուկ-աղաղակն իրենցն էր

Ընդհանրապես, դավադության տեսությունների շուրջ ձևավորվող համայնքներն իրենց դինամիկայով կրոնական սեկտաներից շատ չեն տարբերվում:

[Վիշապ]

Պատկանելիության առումով քաղաքակիրթ մարդիկ պիտի առաջին հերթին պետության մաս իրենց զգային ու ակտիվ զբաղվեին քաղաքականությամբ ու մնացած անհրաժեշտ գործերով, որ քաղաքականությունը իրենցով չզբաղվեր։ Բայց բոլոր դարերում «հաց և տեսարաններ»-ը եղել է մարդկանց մեծամասնության պահանջմունքը, ու հազարից մեկ մարդիկ ապստամբում են, երբ դանակը հասնում է ոսկորին։

Այդ առումով հի՜ն առակ․

Մի անգամ հռետոր Դեմադեսը Աթենքում ելույթ է ունենում բազմության առաջ, բայց մարդիկ նրան անուշադիր են լսում:
Դեմադեսը ելույթն ընդհատում է ու թույլտվություն է խնդրում պատմելու Եզոպոսի առակներից մեկը, բոլորը համաձայնվում են, ու նա սկսում է պատմել.
«Դեմետրան, ծիծեռնակն ու օձաձուկը գնում էին ճանապարհով ու հանդիպեցին գետի, ծիծեռնակը թռավ գետի վրայով, օձաձուկը սուզվեց...», ու կանգ է առնում:
«Իսկ Դեմետրա՞ն, իսկ Դեմետրա՞ն», բոլորը սկսում են հացնել:
«Իսկ Դեմետրան կանգնել ու բարկանում է ձեր վրա, որովհետև Եզոպոսի առակներն ուզում եք լսել, բայց պետական հարցերով չեք ուզում զբաղվել»:

Այսպես, անխոհեմ են նրանք, որվքեր անտեսում են անհրաժեշտ գործերը և նախընտրում են հաճելի գործերը: