մարդ եղած վախտ-ի խոսքերից
վիշապ ջան, էդ նշածդ հետազոտությունը ձվի կապի ու առողջության մասին լրիվ ստանդարդ տիպի հետազոտություն ա ահագին ընդունված, հիմնավորված, նաև արդարացված։
Առաջին հոդվածը, որը ցույց ա տվել, որ ծխելու ու թոքերի քաղցկեղի միջև կապ կա, հենց էդ տիպի հետազոտություն ա եղել էն շրջանում երբ նույն ծխախոտի ինդուստրիան պատվիրում էր հոդվածներ, որ ասում էին ծխելը էդքան էլ վատ չի ոնց որ (կարող ա Ֆիլիպ Մորիսի սկանդալի մասին լսած լինես)։ Բայց ծխելու հետ կապված հետազոտությունը մի քանի հազար մարդու տվյալների վրա ցույց տվեց կարծեմ 70֊ականներին, որ ծխել մի քանի պատիկ ավելացնում ա թոքերի քաղցկեղի ռիսկը։ Այսինքն էս ընդունված պրակտիկա ա տարբեր գործոնների ու առողջական վիճակների միջև կապ գտնելու համար։
Իսկ թե ինչի են էդ տիպի հետազոտությունները ընդունված․․․ հենց քո ասած պատճառներով, որ մարդիկ ահավոր տարբեր են իրանց կենսակերպով ու գեներով։ Պատկերացրու դու հետազոտող ես ու նախագծում ես հետազոտություն, որը կպարզի ձուն ոնց ա ազդում առողջության վրա։ Իդեալական դեպքում կվերցնես մարդկանց երկու խումբ, ամեն խմբում ասենք 5 մարդ, ու մի խումբը ասենք օրեկան 10 հատ ձու կուտի մի քանի ամիս, մյուս խումբը ընդհանրապես ձու չի ուտի, ու էդ մարդիկ դրանից զատ կապրեն բացարձակ նույն կենսակերպով։ Իդեալական դեպքում իրանք կունենան նաև բացարձակ նույն ԴՆԹ֊ն, այսինքն կլինեն նույն մարդը, որտև ինչ տարբերություն էլ տեսնես էդ խմբերի միջև, կարաս էդ բացատրես ինչ֊որ այլ գործոնով, որը ձվի հետ կապ չունի, զուտ որտև գործոնների թիվը ահռելի մեծ ա։ Պարզ ա, որ սենց հետազոտություն հնարավոր չի կազմակերպել։ Դրա այլընտրանքը էն ա, որ վերցնես ոչ թե մարդկանց երկու խումբ ամենքում 5 մարդ ու դու ասես իրանք ինչ ուտեն, ինչով զբաղվեն, այլ վերցնես ինչքան հնարավոր ա շատ մարդ, ասենք մի քանի հազար հոգի, ովքեր ահավոր տարբեր են իրանց կենսակերպով ու գեներով։ Էդ մարդիկ իրանք իրանց առօրյայում արդեն ուտում են շատ կամ քիչ ձու ու կարաս բաժանես իրանց շատ կամ քիչ ուտողի։ Սրա տրամաբանությունը էն ա, որ մնացած բոլոր գործոնները էդ երկու խմբերում կունենան մոտավորապես նույն կարգի էֆեկտ, որտև դու վերցրել ես հազարներ կամ տասնյակ հազարներ։ Համարում ես, որ էդ երկու խմբում էլ կլինեն մոտավորապես նույն քանակի սպորտով զբաղվող կամ չզբաղվող մարդիկ, էս կամ էն գենից ունեցող մարդիկ ու ձվի քանակից բացի մնացած բոլոր գործոնները միջինում նույնն են էդ երկու խմբում։ Եթե էդ ամբողջ "միջինացումներից" հետո երկու խմբերում տեսնում ես տարբերություն, ուրեմն էդ կարաս վերագրես էն մի գործոնին, ըստ որի բաժանել էիր խմբերի, էս դեպքում ձվի քանակը։ Ու իհարկե էֆեկտի տարբերությունը էդ երկու խմբերի միջև կարա լինի շատ փոքր, որտև էդ երկու խմբերում առանձին֊առանձին արդեն հսկայական բազմազանություն կա, բայց կարելի ա նաև հաշվել թե ինչքան էֆեկտը էդ դեպքում կարաս համարես լուրջ էֆեկտ կամ տվյալների աղմուկ։ Ամեն դեպքում ձվի դեպքում էդ արդյունքը կարծեմ էլի զարմանալի չի, որտև խոլեստերինի քանակի կապն էլ սրտանոթային համակարգի խնդիրների հետ ահագին հաստատված փաստ ա։
Էջանիշներ