Հրազեն և զինամթերք, զենքի հետ վարվեցողության կանոններ, զենքի տեսակներ և այլն

[LisBeth]

Ինչ–որ շատ ես սիրում ճոխացնել, բոլոր FMJ (full metal jacket) գնդակները պինդ մարմնի հագնելիս շրջվում են, որովհետև կապարե միջուկը առաջ է գալիս համաձուլվացքե շապիկի մեջ ու գնդակին բալանսից շեղում է, ավելի շատ կողմնակի էֆեկտ է ստացվել, քան թե դիտավորություն։ Իսկ թե ավելի ծանրը «ավելի լավ» կշրջվի, թե թեթևը` կախված է նաև մարմնի դիմադրությունից ու տվյալ պահի արագությունից, կամ կրակողի ու թիրախի միջև հեռավորությունից։ Ընդհանուր դեպքում ծանր գնդակները միշտ ավելի ավերիչ են, քան թեթևները։ Թեթևների ի հայտ գալը պայմանավորվել է Վարշավայի պակտից բխող «խաղաղասիրական», «մարդասիրական» նկրտումներից ու տնտեսական, իմա` զինամթերքի վրա արվող ծախսերը թեթևացնելու
հաշվարկներից, բայց դե ֆակտո հին ու ծանր փամփուշտների արտադրությունն ու օգտագործումը չի դադարեցվել։ Կարճ ասած` բոլոր փամփուշտներն են կարող են ինչ–որ իրավիճակի համար լավը կամ վատը լինել, ընտրությունը միարժեք չի ու որն էլ լինի` լավ է։

Ինչ խոսք հակում ունեմ ։Ճ լավ ու վատի հարց չի ընկեր, առավելություններ/թերություններ հաշվեկշիռ։ Մեր մոտ ընդունված ա դիտարկել օրինակ որ ավելի նպատակահարմար ա 7,62ը անտառային տեղանքում կիրառել, քանի որ 5,45 հակված ա հեշտ անդրադարձի/րիկոշետի կամ ռակաշետ՝ հայերենով։ Իսկ թե դիտավորությամբ մեծ վնաս պատճառող փամփուշտ ես ուզում 5,56ն ա, ասել Յոհանին քո հայրենական արտադրության ։Ճ բայց ասենք նույն կալիբրի բառնաուլի արտադրածը հաստատ տենց չի աշխատում, որ մարմնի մեջ մտնելուց բեկորների բաժանվի։
Իսկ թեթևությունը բացի խաղաղասիրական լոլոներից ունի նաև պրակտիկ նշանակություն, որ ավելի շատ զինամթերք ա թույլ տալիս կրել։ Իսկ ծանրների արտադրությունը չի դադարեցվել քանի որ դեռ նպատակահարմար ա դրանց կիրառումը, ինչը ավելի շատ արդյունք ա, ոչ թե որովհետև ինքը ավելի լավ կշրջվի պահով, այլ հակառակը՝ իրա պենետրացիոն հատկության․․․

[Վիշապ]

...
Իսկ թեթևությունը բացի խաղաղասիրական լոլոներից ունի նաև պրակտիկ նշանակություն, որ ավելի շատ զինամթերք ա թույլ տալիս կրել։ ...

«Ձեր» ստանդարտ էկիպիռովկայի քաշի մեջ մեծ տարբերություն չի տալիս։ «Պրակտիկն» էլ ա լոլոներ, եթե ծանրի մահաբերությունը ավելի մեծ է, ավելի քիչ փամփուշտներ ես կրակում։
Դու «ձերոնց» ասա, որ անտառային տեղանքում կիրառում են, նայեն նաև երկիրը չխառնեն, հասնեն Վասպուրական։

[LisBeth]

«Ձեր» ստանդարտ էկիպիռովկայի քաշի մեջ մեծ տարբերություն չի տալիս։ «Պրակտիկն» էլ ա լոլոներ, եթե ծանրի մահաբերությունը ավելի մեծ է, ավելի քիչ փամփուշտներ ես կրակում։
Դու «ձերոնց» ասա, որ անտառային տեղանքում կիրառում են, նայեն նաև երկիրը չխառնեն, հասնեն Վասպուրական։

Մի հատ էլ որ ասես մեր ստանդարտ էկիպիրովկեն որն ա, սաղ կփոխանցեմ։ Կասեմ վերևներից են ասել, սնոբիզմի բարձրունքներից
Ոչ մեկ չի ասել, որ ծանրի մահաբերությունը մեծ ա, ասողն էլ դեռ պետք ա փաստեր ներկայացնի որ էական տարբերություն կա։ Ես մի փաստ կարամ ասեմ որ ըստ պատճառած վերքերի ավելի շատ շանս կա փրկելու ծանրից վիրավորվածին։

[Վիշապ]

Ինչպես կռահել տվյալ փամփուշտին հաապատասխանող զենքի տիպը։

Ռևոլվերի պարկուճները համասեռ լայնությամբ գլաններ են, միայն հետնամասում տուրս պրծած օղակաձև ելունդով, որը հարմար «նստում է» թմբուկի անցքի բերանին։

Կիսաավտոմատ ատրճանակի պարկուճները հավասար լայնությամբ գլաններ են` հետնամասում ներս ընկած օղակաձև ակոսով։
Վերջինիս ծառայում է որպես բռնելու տեղ` կրակելուց հետո պարկուճը հրազենից դուրս շպրտող մեխանիզմի համար։

Ակոսափող հրացանի պարկուճները գնդակի հագնելու վզիկի մոտ նեղ են, կոր ուսերով, այնուհետ կոնաձև լայնացող մարմնով մինչև հետնամասը։
Հետնամասում ատրճանակների պարկուճների նման կա օղակաձև ակոս, որի նպատակը նույնն է` «բռնվելու» տեղ դուրս շպրտող մեխանիզմի համար։



Քաղաքացիական զենքերում կիրառվող գնդակների տիպերի մասին։

Կան հետևյալ երեք հիմնական տիպերն ու սրանց թեթև մոդիֆիկացիաները.
– Ամբողջական մետաղական պատյանով (пуля с цельнометаллической оболочкой, FMJ - Full Metal Jacket)։
Սրանք ունեն փափուկ մետաղե (հիմնականում կապարե) միջուկ, որը պատված է ավելի կոշտ մետաղից թաղանթով։
Կարող են լինել սուր ծայրով, կամ գոնդոլ ծայրով, կամ տափակ ծայրով, կամ հատված կոնի տեսքով, կամ նավականման պոչով։
Գնդակի արտադրման մեթոդը կարող է արտադրողից արտադրող տարբերվել ու դրանով կարող է նաև տարբերվել գնդակի բալիստիկան ու վարքագիծը։

Առավելությունները.
– Կայուն բալիստիկա ունեն, փողից դուրս գալիս արագությունն ու ճշտությունը պահպանում են
– Հուսալի են լիցքավորելիս ու դուրս շպրտվելիս, լռվելու դեպքերը շատ քիչ են
– Կոշտ մետաղե թաղանթը փողի (ակոսների) մեջ գրեթե նստվածքներ չի թողնում ի տարբերություն ավելի փափուլ մետաղից, ասենք կապարից գնդակների,
ինչը թույլ է տալիս անհամեմատ շատ կրակոցներ արձակել առանց ճշգրտությունը կորցնելու
Հիշե՛ք. FMJ գնդակները թիրախին հարվածելիս բացվելու, կամ ընդարձակվելու հատկություն չունեն, ու հակված են թույլ դիմադրությունները թափանցել–անցնելու,
ուստի կրակելիս անհրաժեշտ է ուշադրություն դրսևորել ու ստուգել թիրախների հետևի շրջակայքը` չնախատեսվախ վնաս չպատճառելու համար։
Այդ տեսակետից FMJ փամփուշտները շատ հարմար չեն կոլետկիվ որսի ու բնակելի տարածքներում ինքնապաշտպանական նպատակների համար։
Հարմար են կիսաավտոմատ հրազեններով սպորտային, մրցույթային ու զվարճանքային (պահածոյի տուփերի) կրակոցների նաև հեռահար մարտերի համար։

– Խոռոչային ծայրով, կամ էքսպանսիվ գնդակներ (экспансивная пуля, HP - Hollow Point):
Սրանք հեշտ է տարբերելը գնդակի ծայրի խոռոչով, կամ բացվածքով։ Սրանք կարող են կապարե միջուկ ունենալ էլ հարդ մետաղե թաղանթով, բայց կարող են և համասեռ նույն մետաղից բաղկացած լինել։
Այս գնդակների առանձնահատկությունը թիրախին հարվածելիս սնկի պես բացվելն է, որով լուծվում է երկու խնդիր.
1. Նվազեցվում է թիրախի միջով ծակել–անցնելու հավանականությունը
2. Մեծացվում է թիրախին հարվածելու էներգիան ու հետևաբար տրվելիք վնասը, այլ կերպ` թշնամուն շարքից հանելու հուսալիությունը
Հիշե՛ք. Էսպանսիվ գնդակները խոշոր վերք են հասցնում ու շատ ավելի մահացու են, ուստի զգույշ եղեք կիառելիս, այսինքն` կիառեք գիտակցաբար։
Էքսպանսիվ գնդակները հարմար են որսի ու ինքնապաշտպանության ու նաև մերձակա մարտերի համար։

– Փափուկ ծայրով (полуоболочечная пуля SP - Soft Point):
Սրանք մերկացված փափուկ մետաղե ծայրով և ավելի կոշտ մետաղե մարմնով գնդակներ են, ընդգծվում են կապարե գույնի տարբերվող ծայրամասով։
Այս գնդակները ունեն վերոհիշյալ երկու տիպերի հատկանիշները, այսինքն համ թափանցում են FMJ–ի նման ու համ էլ բացվում HP-ի նման։
Առավելությունները.
– Ճկուն, կամ ունիվերսալ կիրառելիություն` մանր ու մեծ որսերի և սպորտային կրակոցների համար
– Կարող են օգտագործվել այն դեպքերում, կամ երկրներում/նահանգներում, որտեղ էքսպանսիվ գնդակներն արգելված են
– Լծակային գործողությամբ հրացաններում (կմանրամասնեցվի հաջորդիվ), ու ոչ միայն, սրանք լիցքավորելիս ավելի հուսալի են քան էսպանսիվները,
որոնք հաճախ լռվում են իրենց անհամասեռ ծայրերի պատճառով
Այս գնդակներով կրակելիս, պետք է հիշել սրանց թե թափացելիության ու թե բացվելու հատկանիշներն ու օգտագործել զգուշությամբ,
հարմար են թե որսի ու թե սպորտային թիրախներին կրակելու ու կարող են հարմար լինել մերձակա ու հեռակա մարտերի դեպքում ևս։
Սակայն հիշեք, որ կապարը թունավոր մետաղ է, ուստի կերակրվելու նպատակով արվող որսի համար համասեռ մետաղից խոռոչային ծայրով գնդակներն ավելի նախընտրելի են։