Ու փաստորեն 2008 թվից նույն բանն եմ կրկնել․․․
«Տարինե՜ր․ տարինե՜ր կսահեն, կմեռնե՜ն երազները բոլոր․․․»
Ու փաստորեն 2008 թվից նույն բանն եմ կրկնել․․․
«Տարինե՜ր․ տարինե՜ր կսահեն, կմեռնե՜ն երազները բոլոր․․․»
Si vis pacem, para bellum
Ես ենթագիտակցորեն զգում էի, որ էս պնդման հետ մի բան էն չի, չնայած տրամաբանական է հնչում։ Վերջը հասկացա։ Հենց ենթագիտակցության հետ է կապված։ Լեզուն միայն հաղորդակցման միջոց չէ, այն նաև ասոցիացիաներ է առաջացնում։ Պարզ օրինակ․ արտասահմանում որ լսում եմ մեկը լատվիերեն է խոսում, մի տեսակ հարազատության զգացում է առաջացնում, չնայած որ լեզվին դեռ շատ թույլ եմ տիրապետում։ Իրականում սա հոգեբանական պրոկեցիա է․ ես Ռիգայի նկատմամբ իմ զգացմունքներն այդ մարդու վրա եմ պրոյեկտում։
StrangeLittleGirl (02.04.2022)
Համաձայն եմ։ Չնայած լեզուն կարա ազգային ինքնության կարևոր մաս կազմի, բայց միակը չի, ու մենակ հանուն լեզվի պետություն ունենալը բավական անիմաստ ա։
Ավելին՝ հաշվի առնելով մեր պատմությունը ու մեր իրականությունը, լեզվի պատճառով մարդուն հայ ինքնությունից զրկել չի կարելի։ Ինչ խոսք, կար սովետական ռուսախոս քաղքենիությունը, որը Սովետի փլուզումից հետո դարձավ ամենակարկառուն ռուսատյաց ու արևմտամետ քաղքենին։ Բայց խոսքս էս դեպքերի մասին չի, այլ մնացած այլ իրողությունների, որտեղ հայկական ինքնությունը կա, իսկ լեզուն՝ ոչ։
Մասնավորապես, Բաքվի հայերին կոտորել են ոչ թե հայերեն խոսելու, այլ հայ լինելու համար։ Ավելին՝ ադրբեջանական ՍՍՀ-ում հայկական դպրոցները շարունակաբար փակել են, հայերեն խոսելը՝ ճնշել։ Դրա համար շատ հայեր հայերեն ընդհանրապես չգիտեին։ Ու չնայած դրան, կոտորվեցին։
Արևմուտքում էլ հայկական դպրոցների բացակայության պայմաններում հայերեն իմանալը մնացել է ծնողների ուսերին ու կիրակնօրյաների հույսին, ինչի համար ոչ բոլորը ժամանակ ունեն։ Իհարկե, կան բացառություններ. օրինակ Մոնրեալում կա հայկական դպրոց (կիրակնօրյա չէ, հենց հանրակրթական), որտեղից արդեն երեք սերունդ հայերենին գերազանց տիրապետող շրջանավարտներ են դուրս գալիս։ Բայց ընդհդանուր առմամբ, մի կողմից արևմուտքի վարքը (հայերենի կամ ընդհանրապես այլ ոչ արևմտյան լեզվի լեզվակիր լինելը նսեմացնելը), մյուս կողմից շրջապատին մերվելու ձգտումը հայերենի կարևորությունը դարձնում են երկրոդական, բայց հայկական ինքնությունն այլ ձևերով է դրսևորվում։
Մի օրինակ էլ լեզվի հետ կապված. էսօր աշխարհում շատ քիչ են իռլանդերեն խոսողները, բայց իռլանդական ինքնությունը շատ ուժեղ պահպանված է։ Մի խոսքով, լեզուն կարևոր է, բայց լեզուն միակ գործոնը չէ, ու ըստ լեզվի հայերին ոչ հայերից բաժանելը բավական խտրական մոտեցում է։
Մոտավորապես, ոնց որ ասես՝ որ կանացի ձայն ես լսում, ակամայից սեքսի մասին ես մտածում։ Կատեգորիկ ասոցիացիաներ կարելի է անվերջ թվարկել, բայց դրանց մեծ մասը խիստ սուբյեկտիվության պատճառով քաղաքական հարթության մեջ ոչ մի դրական էֆեկտ չունեն, ու հիմնականում ծառայում են որպես քարոզչության ու մանիպուլյացիայի նյութ։
Si vis pacem, para bellum
Բաքվի կոտորածները մարդկային ապուշության ու տխմարության վառ օրինակներից են, բաքվեցի հայերը իրենց մշակույթով ավելի շատ ադրբեջանցի էին, քան՝ հայ, ու կարող ա իրենց առանձնապես շատ հետաքրքիր չէր Ղարաբաղի պատկանելիությունը։ Սումգայիթից պրծած գաղթականների կարելի է ասել՝ մեծ մասը Հայաստանում երկար չդիմացան (մեր հին թաղի կողքը «Սումգայիթ» անունով թաղամաս էին կառուցել նրանց համար) ու թռան Ռուսաստան, մշակութային տարբերությունների ու դիսկրիմինացիայի պատճառով։ Ընհանրապես էս թեման ավելի շատ կատեգորիկ մտածելակերպի ու մանիպուլյացիաների մասին է, ու կարելի է անվերջ թվարկել, թե ինչ–որ խմբի այս կամ այն հատկանիշը ոնց կարելի է օգտագործել սակավամիտներին կառավարելու համար։ Հայեր, ռուսներ, թուրքեր, ԼԳԲՏ, սոռոսականներ, աջեր, ձախեր, ֆլան, ֆստան․․․ թերևս լիքը աջափ–սանդալային լափշա, ու ոչ մի էական խոսակցություն լուծումների շուրջ։ Եթե մի պետության քաղաքացիներ դժվարություն ունեն իրենց ընհանուր շահերն ու պրոբլեմները տեսնելու, ու փորձում են կենտրոնանալ մենակ մշակութային տարրերի ու լեզվի վրա, ապա անհույս է այդ պետությունը։ Տենց, Կալիֆոռնիան վաղուց քանդվել ու բաժան–բաժան էր եղել՝ ոչ մի երկրում ավելի շատ ազգ ու լեզու ու մշակույթ երևի չկա ու էնպես չի, որ չինացիները մի բլուր են գրավել, հնդիկները մի դաշտավայր, ու արանքն էլ փշալարեր։
Si vis pacem, para bellum
Չհասկացա, թե ինչ էիր սրանով ուզում ասել։ Ոնց որ ասես՝ x + 10 > 20, ես ասեմ, որ իքսի որոշ արժեքների դեպքում դա տենց չի, դու ինձ սկսես բացատրել, որ իքսի փոքր արժեքների դեպքում քաղաքականությունը, քարոզչությունն ու մանիպուլյացիան սենց ու նենց են։ Ինչը բնավ չի անդրադարձում այն փաստը, որ իքսի տեղը 5 տեղադրես, անհավասարությունը սխալ դուրս կգա։ Ասել է թե՝ նույն լեզվով խոսող մարդը քեզ հոգեհարազատ կարող է թվալ ոչ միայն (ու գուցե ոչ այնքան) հաղորդակցության հեշտության շնորհիվ։
Ուզում եմ ասել՝ լեզուն, թեկուզ և ավելի թույլ, քան քաղաքացիությունը, քաղաքական կատեգորիա է և գործիք։ Լեզվով մարդիկ կարող են խմբավորվել։ Իսկ «հոգեհարազատ թվալը» էմոցիա է, դրանով կարող է շատ–շատ երկու հոգի սիրահարվեն ու միավորվեն, բայց դրանով ժողովուրդ չես կազմի։ Քաղաքականության բաժնում ենք, ամեն դեպքում հիշեցնեմ ։Ճ
Si vis pacem, para bellum
Հա, դեմ չեմ, բայց Բարեկամի ասածը ոնց որ ուրիշ բան էր։ Ասում էր, որ հայերենն իր համար արժեք է, և ուզում է, որ պահպանվի։ Եթե քո բերած օրինակի վրա դիտարկենք, կանացի ձայնն էլ է արժեք։ Եթե ազգերի խառնվելու պես սեռերն էլ խառնվեին ու բոլորը ինչ-որ հերմաֆրոդիտ ձայնով խոսեին, մի տեսակ տխուր պատկեր կլիներ։ Չնայած մարդ կա, կասի՝ ինչ կա որ, շատ էլ նորմալ է, եթե սեռական օրգանները գործում են, մնացածը էմոցիաներ են։
Բարեկամ (09.04.2022)
Օրինակների անտառի մեջ չմոլորվելու համար կարելի է մտածել առաջնահերթությունների, կամ կարևորությունների մասին։
Ես վստահ եմ, որ դու կարող ես լեզուն, հոգեհարազատ ասոցիացիաները, կանացի ձայնը, մարդու իրավուքները, անվտանգությունը, ազատությունը, անկախությունը ու էլի բաներ դասավորել ըստ կարևորությունների։
Si vis pacem, para bellum
Դե, դու նորից կատեգորիկ ձևակերպումներ ես տալիս՝ "միայն լեզուն է կարևոր", և մնացածը էական չեն։
Նորից կրկնեմ՝ ես ընդամենը պատասխանել էի Օվերդոզի հարցին՝ թե պե՞տք է մեզ ընդհանրապես հայրենի տարածք, և իմ պատասխանը՝ պետք լինելու պատճառներից մեկը լեզվի պահպանումն է։
Իսկ գրածիդ հետ համաձայն չեմ։ Լեզվի դերը և նշանակությունը շատ պարզունակ ես ներկայացրել՝ որպես ընդամենը հաղորդակցման միջոց։ Հաղորդակցությունը բազմաշերտ և բազմակողմանի համակարգ է, որն իր մեջ ներառում է գրականություն, լեզվամտածողություն, աշխարհահայացք, ըմբռնման խորություն և այլն, ու դրանցից միայն լեզվամտածողությունն արդեն բավական է մարդու ինքնության ասպեկտներից մեկի՝ ազգային ինքնության ձևավորման համար։ Բայց դե, ինչքան հասկանում եմ, ազգային ինքնության երևույթը, որպես սոցիալական կոնստրուկցիա, անբնական ու նաև ավելորդ բան ես համարում։ Իրավունք ունես, բայց դա նախընտրության հարց է՝ ավելո՞րդ է, թե՞ ոչ, արժե՞ք է, թե՞ ընդամենը հաղորդակցվելու գործիք։
Վերջին խմբագրող՝ Բարեկամ: 09.04.2022, 18:24:
Ամեն անգամ էս թեմային հանդիպելիս երկմտում եմ, գրեմ-չգրեմ… Որտև ցավալի փորձը ցույց է տվել, որ հարցի հոգևոր… չէ, գրեմ սպիրիտուալ, որ միգուցե ավելի պարզ լինի, - տեսանկյունը ձեզ հիմնականում չի հետաքրքրում։
Ձեր դատողություններն էնքան լավն են, հիմնականում տեսանելի է ձեր մտահոգությունը, ձեր ցավը, որ ոչինչ չի փոխվում, որ անընդհատ սայթաքում ենք մի ինչ-որ պահի… Որ էդքան մեզ կոտորում ենք մեզ պահպանելու համար, բայց դրա հետ մեկտեղ սփռվում ենք աշխարհով մեկ ու կորցնում ենք էն ամենակարևորն, ինչ ունենք…
Մեկ-մեկ մեծ ցանկություն է առաջանում ամեն մեկիդ առանձին շնորհակալություն ասել ձեր մտքերի համար… Մեկ-մեկ էլ ցանկություն է լինում ասել. սիրելիս, դու նման ես նրան, ով հիանալի մեքենա է վարում, բայց չգիտի, որ կապոտի տակ շարժիչ կա…
Բայց էս երկու մտքերը ստիպեցին այնուհանդերձ գրել։
Բարեկամ ջան, Վիշապ ջան, չե՞ք կարծում, որ խփել եք թիրախի հենց կենտրոնին։
Միգուցե պետք է այստեղ կանգ առնել ու մի լավ մտածել ձեր ասածի վրա՞…
Ախր, եթե էդ անտեր բաբելոնյան աշտարակը շինվեց ու քանդվեց, ստիպելով մարդկությանը դադարել իրար լեզու հասկանալ ու բաժանվել ազգությունների, իսկ ի՞նչ, եթե դա մեզ պետք էր ինչ-որ կոնկրետ աշխատանք կատարելու համար։
Եթե մի պահ համարենք, որ դա այդպես է, ուրեմն մեր (մարդկության) պատմության մեջ պե՞տք է գար մի օր, երբ մենք էդ աշխատանքը կատարեինք։ Եթե այդպես է, ուրեն ի՞նչն է ստիպում մեզ չմտածել, որ շատ հնարավոր է, որ այդ աշխատանքը մենք արդեն կատարեցինք… Իսկ եթե կատարեցինք, ուրեմն տրամաբանական չէ՞ մտածելը, որ պետք է դեն նետել այդ աշխատանքը կատարելու համար մեզ տրված գործիքները (տարբեր ազգություններ, տարբեր լեզուներ և այլն) և հետ վերադառնալ նախաբաբելոնյան աշտարակաշինության կարգավիճակի՞ն։ Մի՞թե ձեր վերոհիշյալ մտքերը այս մասին չեն…
Լեզվի պահպանումն էլ սերտորեն սրա հետ է կապված, կարծում եմ. պետք է լուրջ մտածել, թե ինչու է այդպես, որ միաժամանակ համ ձգտում ենք պահպանել մեր լեզուն, համ էլ ասիմիլացվում ենք… Բայց էս հարցով արդեն չեմ գրի, չնայած ամենայն համոզմունքով կասեմ, որ դա տեղի է ունենում ոչ թե մեր ցանկությամբ միայն, այլ որ այլ կերպ լինել ուղղակի չի կարող, քանի որ մեր լեզուն ամենայն հավանականություն ունի լինելու այն նախալեզուն, որը բոլորը փնտրում են, ու ոչ մի կերպ չեն կարողանում գտնել։
Երեկ կակռազ ավարտեցի յութուբյան մի թողարկումս "աշխարհաբար" բառի վերաբերյալ, եթե հետաքրքիր է, կարող եք դիտել.
https://www.youtube.com/watch?v=ZXswC0NrPaw&t=17s
Մեր ցավն այն է, որ մենք կարծում ենք, որ հոգևոր լինելն ընտրության հարց է, այլ ոչ մեր էությունը: (մի հաղորդատվությունից)
http://www.akumb.am/showthread.php/60784, http://www.akumb.am/showthread.php/56471
http://www.akumb.am/showthread.php/61017, http://www.akumb.am/showthread.php/57267
Չհասկացա, թե ոնց եզրակացրեցիր, թե ազգային ինքությունը անբնական ու ավելորդ եմ համարում։ ՈՒղղակի ասում եմ, որ լեզուն չի ազգային ինքնության ամենակարևոր հատկանիշը` հայերեն հրաշալի իմացող մարդիկ կարող են ազգին, կամ երկրին պատկանելիության զգացումը ամբողջովին կորցնել, իսկ հայերեն չիմացող մարդիկ կարող են իրենց ողջ կյանքը նվիրել ասենք Հայաստանին։ Ասածս էն է, որ հայերեն մտածող ու խոսող մարդը պարտադիր չի, որ հայ լինի` բառիս հայրենասիրական իմաստով ։Ճ
Աշխահայացքն ու աշխահընկալումը լեզվի հետ մեծ կապ չունեն, կապ ունեն անհատիս դաստիարակության, կրթվածության, ինֆորմացվածության ու փորձի հետ։
Լեզվամտածողությունը ավելի շատ ձևական, կամ տեխնիկական հատկանիշ է, այսինքն լեզվիս քերական կառուցվածքը անհատիս հայացնքների, գաղափարների, վերաբերմունքի ու որոշումների վրա շատ մեծ ազդեցություն կարծես թե չունի։
Si vis pacem, para bellum
Ոչ մի կետով համաձայն չեմ ախր գրածիդ, Վիշապ ջան։
Նախ՝ թե ինչից եզրակացրի, որ ազգային ինքնությունը ավելորդ ես համարում։ Բազմիցս նշել ես ազգերի միավորման մասին մտքեր՝ ազգային հողի վրա անխդրահարույց ապրելու համար։
Ազգային ինքնության հայեցակարգը կամ ընկալումը Հայաստանին նվիրվածությանը կամ հայամետ ուրիշ բաների կապելը նույնպես էդ հայեցակարգի սահմանմանը չի համապատասխանում։ Ես մարդիկ գիտեմ, որ հայ ինքնությունը "նա լիցո" է՝ նրանց հանարյա ամեն դրսևորման մեջ, բայց այդ մարդիկ ոչ միայն հայ ու հայաստանին նվիրված չեն, այլև մերժում են դրանք, ձգտում անմասն լինել։
Իսկ այն պնդմանդ, թե լեզուն ընդամենը տեխնիկական միջոց է և աշխարհընկալման ձևավորման հետ կապ չունի, նախատեսում է ավելի խորաթափանց քննարկում, բայց էս պահին բավարարվեմ մի գրառման մեջբերմամբ, որը քիչ առաջ հանդիպեցի ֆեյսբուքում պատահաբար (դա էլ պատճառն էր, ճիշտն ասած, որ մտա ակումբ պատասխանելու), հեղինակը ոմն Բորիս Ֆոկին է։
Я медленно изучаю армянский язык, потому что некоторые его аспекты дают такой мощный эффект, что я могу зависнуть на несколько дней в озарении. Одно из таких озарений случилось, когда я ближе познакомился со словом Աշխատել (Ашхатель) - работать. Пытаясь к 7 апреля выучить стихотворение Шираза про маму, во фразе Մորս սրտի հետ աշխարհն եմ չափել՝ я обратил внимание на слово աշխարհն (ашхарх) - мир. Я спросил у друзей, а это слово как-то связано со словом ашхатель (рабоатать). И как выяснилось - они однокоренные. Это было интересно. Но позже выяснилось то, что разорвало все мои шаблоны. Слово “ашхарх” (мир) по сути своей означает Создание, Творение. То есть мир - это то, что создано. А “ашхатель”(работать) - напрямую означает не что иное как “созидать”. В русском языке слово “работать” однокоренное со словом “рабство”; слово труд ассоциируется со словом “трудно”. А Созидать для нас - это какие-то высокие материи, дело избранных. А в армянском же любая работа - это Созидание. Здесь нельзя просто печь хлеб - здесь можно только Созидать; здесь не получится просто учить детей - только Созидать; здесь нельзя просто идти на работу - ты непременно пойдешь в место СОЗИДАНИЯ. И ты не просто созидаешь (ашхатель), а автоматически делаешь свой результат частью мира, привносишь что-то важное в мир (ашхарх). Это просто невероятные акценты! Так легко и просто самые возвышенные для человечества понятия у армянского народа заземляются на каждодневный труд!
Это большое счастье жить в месте, где что бы ты не делал, получается - СОЗИДАНИЕ. Где любое дело попадает в плодородную почву и дает ростки важных для людей и МИРА результатов.
Это уникальная земля заземления, соединения высоких материй и конкретных дел. И природа - как и во всем этот древний народ связан с этой землей и его ментальность пропитана смыслами, которые рождаются на этой земле, - на это намекает. Здесь витать в облаках и ориентироваться в тумане - одно и то же. Самый главный вызов современности решается легко, играючи и с помощью мечты здесь… На одном из наших завтраков дорогой Ара Атаян говорил, что русским полезно изучать армянский, а армянам - русский. Потому что русский язык - очень воздушный, в армянский заземленный. Изучая оба этих языка приводишь к гармонии свое мышление. 100% это так. Աշխատելուենք
Վերջին խմբագրող՝ Բարեկամ: 11.04.2022, 02:28:
Sambitbaba (11.04.2022)
Ես պատկերացնում եմ, թե ինչ մանթո կընկնի էս մարդը, որ հասնի "ծառայել" բառին, որովհետև մեր մոտ հասարակ բանվորն ա աշխատում, մնացածը՝ ծառայում են պետությանը, այսինքն работают (չնայած ռուսերենում կա նաև служить բառը, բայց ծառա բառի հետ մենք ծառայելն ենք կապել)։ Ավելի ուշ խմբագրում եմ, որ սխալ ա գնացել մտքերս, որովհետև խառնել եմ ծառա ու ստրուկ բառերը, "ստրուկ" ֊ով մենք բառ չունենք։ Բայց ոչինչ, թող մտքերս սենց խառը մնան
Իսկ վերադառնալով թեմային, մտածում եմ, որ Սամը շատ ճիշտ նկատեց, որ եկել հասել ենք մի կետի, որ կամ պիտի միավորվենք իրար ու շարունակենք ընդհանուր մի աշտարակ կառուցել (այլ խասքերով ասած ավելի զարգանալ, առաջ գնալ, դեպի բաց տիեզերք), կամ պիտի շարունակենք իրար միս ուտել, տարբեր վիրուսների ու քաղաքական խաղերի զոհ գնալ։ Բայց նաև համաձայն եմ Վիշապի հետ, որ էս պահին մեր հարևաններից ոմանք դեռ պատրաստ չեն շիտակ խաղին, ու մեզ կուլ կտան հենց մի թեթև "ժպտանք"։ Մի ձև պիտի սպասենք, մինչև ամբողջ աշպարհը հասունանա(չգիտեմ երբ) ու գիտակցի որ խնդիրները բոլորինս են ու իրար հետ պիտի լուծենք։
Բայց մյուս կողմից էլ՝ կյանքը հենց էդ խնդիրներով ա հետաքրքիր։ Ու հետաքրքիր կլիներ եթե ամեն մեկը մնար իր տեղում, խոսեր իր լեզվով, ղեկավարվեր իր ղեկավարով, ապրեր իր մշակույթով, բայց ընդհանուր "նույն աշտարակը կառուցեինք"։ Չգիտեմ ինչքանով ա դա հնարավոր, ոնց պիտի դա արվի, անգամ ինչից ա պետք սկսել։
Վերջին խմբագրող՝ boooooooom: 11.04.2022, 09:53:
Կարճ
Կոնկրետ
Sambitbaba (11.04.2022), Վիշապ (11.04.2022)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Էջանիշներ