Հուզական այրում (burnout)

[Վիշապ]

Չէ, իմ նկատի ունեցածը հենց հետ-բըրնաության զգացողության մասին ա, այսինքն՝ երբ փորձում ես "բուժվել", փոխել վերաբերմունքդ գործի (այն կատարելու կարգի) հանդեպ՝ ի դեմս ավելի թեթև մոտեցման, ու տեղ ունենում ես էդ մեղքի զգացումը, որ միգուցե սխալ բան ես անում, ճիշտը առաջվա կարգն էր (թեկուզ այրումով), իսկ հիմա դավաճանում ես ինքդ քեզ, գցում ես [կարծեցյալ] որակդ և այլն։
Ի դեպ, էդտեղ պրոկրաստինացիայի մատն էլ ա խառը, որն ի հայտ ա գալիս տագնապի ֆոնի վրա․ խուսափում ես գործից՝ վախենալով հերթական բըրնաութից։ Մի խոսքով, բարդ ա համակարգված ներկայացնելը, թե իրականում ինչ ա տեղի ունենում։

Եթե արդեն հուզական այրման մեջ ես, ապա դու էլ ի վիճակի չես լինելու մեղքի զգացում ունենալ ներկայիս գլուխ պահելուդ համար, սեփական փորձից եմ ասում։
Հակառակը, դու ամեն գնով փորձելու ես թքած ունենալ, ու մեղքի զգացում ես ունենալու (արդեն ինքդ քո նկատմամբ) յուրաքանչյուր լրացուցիչ աշխատանք կատարելիս։ Սենց նայելու ես հայելու մեջ ու ասելու ես՝ «կներես, սիրելիս, էսօր էդ ժողովին չպիտի մասնակցեյի», կամ՝ «ապուշ, չէիր կարո՞ղ էդ նոր առաջադրանքը չվեցնել»…
Ես հենց էսօր մենեջերիս ՈՉ եմ ասել մի քանի անգամ, ու ոչ միայն մեղքի զգացում չունեմ, այլև հպարտանում եմ դրանով (էն անեկդոտի պես, էն որ ասում ա՝ բա էլ չիշիկ չես անու՞մ տակդ, - անում եմ, բայց արդեն հպարտ եմ դրա համար ։Ճ)։

Իսկ եթե ուղղակի հոգնած ես, ու ուզում ես ավելի թեթև վերաբերվել աշխատանքին, բայց միևնույն ժամանակ մեղքի զգացում ունես, ապա սա հակասական սթրեսային վիճակ է։ Ճիշտը մեղքի զգացումը գրողի ծոցն ուղարկելն ու անմիջապես հանգիստ վերցնելն է, որովհետև էդ վիճակում արդեն մարդուս արտադրողականությունն ու էֆեկտիվությունն ընկած է, ինչը բերելու է ոչ այդքան որակյալ արդյուքների ու լրացուցիչ խորացնելու է այրումն ու մեղքի զգացողությունները։

[Բարեկամ]

Եթե արդեն հուզական այրման մեջ ես, ապա դու էլ ի վիճակի չես լինելու մեղքի զգացում ունենալ ներկայիս գլուխ պահելուդ համար, սեփական փորձից եմ ասում։
Հակառակը, դու ամեն գնով փորձելու ես թքած ունենալ, ու մեղքի զգացում ես ունենալու (արդեն ինքդ քո նկատմամբ) յուրաքանչյուր լրացուցիչ աշխատանք կատարելիս։ Սենց նայելու ես հայելու մեջ ու ասելու ես՝ «կներես, սիրելիս, էսօր էդ ժողովին չպիտի մասնակցեյի», կամ՝ «ապուշ, չէիր կարո՞ղ էդ նոր առաջադրանքը չվեցնել»…
Ես հենց էսօր մենեջերիս ՈՉ եմ ասել մի քանի անգամ, ու ոչ միայն մեղքի զգացում չունեմ, այլև հպարտանում եմ դրանով (էն անեկդոտի պես, էն որ ասում ա՝ բա էլ չիշիկ չես անու՞մ տակդ, - անում եմ, բայց արդեն հպարտ եմ դրա համար ։Ճ)։

Իսկ եթե ուղղակի հոգնած ես, ու ուզում ես ավելի թեթև վերաբերվել աշխատանքին, բայց միևնույն ժամանակ մեղքի զգացում ունես, ապա սա հակասական սթրեսային վիճակ է։ Ճիշտը մեղքի զգացումը գրողի ծոցն ուղարկելն ու անմիջապես հանգիստ վերցնելն է, որովհետև էդ վիճակում արդեն մարդուս արտադրողականությունն ու էֆեկտիվությունն ընկած է, ինչը բերելու է ոչ այդքան որակյալ արդյուքների ու լրացուցիչ խորացնելու է այրումն ու մեղքի զգացողությունները։

Դե չէ, արդեն ասացի, որ պոստ-հուզականայրման փուլ ա (ըստ իս)․․․ Այսինքն, էս պահին կակռազ այրման մեջ չես, բայց նոր աշխատանք ա ի հայտ եկել, ու արդեն տագնապում ես, թե հերթական անգամ գլխիդ ինչ ա գալու (հասկացիր՝ ինչ ես բերելու), ու սկսվում ա պրոկրաստինացիան՝ մեղքի զգացումով։


Հ․Գ․ Ամեն մեկս կարծես մեր ոչխարներից ենք պատմում, մինչև գանք ընդհանրություններին

[Վիշապ]

Դե չէ, արդեն ասացի, որ պոստ-հուզականայրման փուլ ա (ըստ իս)․․․ Այսինքն, էս պահին կակռազ այրման մեջ չես, բայց նոր աշխատանք ա ի հայտ եկել, ու արդեն տագնապում ես, թե հերթական անգամ գլխիդ ինչ ա գալու (հասկացիր՝ ինչ ես բերելու), ու սկսվում ա պրոկրաստինացիան՝ մեղքի զգացումով։


Հ․Գ․ Ամեն մեկս կարծես մեր ոչխարներից ենք պատմում, մինչև գանք ընդհանրություններին

Օքեյ, եթե նոր գործ ես սկսել ու աշխատում ես քեզ չհոգնեցնել, որովհետև բըրնաութի փորձ ունես, ապա այստեղ մեղքի զգացումն ավելորդ է։
Նման է, որ հիմք չկա մեղքի զգացում ունենալուդ համար, քանի որ չափավորությունդ հիմնավորում ունի։
Այլ հարց է, որ քեզ թվում է, որ չափից շատ ես գլուխ պահում, այսինքն՝ թերևս կարող ես մի քիչ ավելին անել, բայց վստահ չես, կամուկաց ես։
Կամ պրոկրաստինացիայի ուրիշ պատճառներ կան, ասենք՝ աշխատանքդ ամենահետաքրքիր աշխատանքներից չի, ինչ-որ տեղ քեզ քո ափսեում չես զգում և այլն։
Հնարավոր է, որ ոչ թե մեղքի զգացում է, այլ ափսոսանք, անբավարարվածություն, անլիարժեքության զգացում, կամ դժգոհ ես սեփական ինչ-ինչ ունակություններից։
Հաճախ նաև տարիքի հետ մարդս ուժասպառ է լինում ու էլ առաջվա էներգիան ու խանդավառությունը չկա, կամ արտադրողականությունը էն չի, ինչ մարդս կուզենար, որ լիներ, ջահելների հետ մրցակցային խնդիրներ կան, և այլն։
Բոլոր դեպքերում մեղքի զգացումը ոչ մի դրական էֆեկտ չի տալիս բացի լրացուցիչ էներգիա խլելուց։
Եվ կարևոր է, որ մարդս հաշտ ու խաղաղ լինի իրավիճակի հետ ու իրատեսորեն գնահատի սեփական ուժերը, հնարավորություններն ու սպասելիքները։
Կարճ՝ լինի հավասարակշռության մեջ։

Եվ մեղքի զգացումից բացի կա դրա քույր հիվանդագին զգացումը, որը պակաս պաթոլոգիական խնդիրներ չի առաջացնում․

Ափսոսանքի զգացում

Ափսոսանքը մարդուս կյանքի ընթացքում հաճախակի հանդիպող անմեղ էմոցիաներից է ու լուրջ առողջական սպառնալիք չի ներկայացում, քանի դեռ չի վերածվել պաթոլոգիայի։
Ասենք՝ «վա՜յ, ձու մոռացա առնել», «էս զաբոռը պիտի մինչև անձրևների սկսվելը ներկեինք», «էն յուբկեն, որ հավանել էի, էսօր գնացի առնելու, պրծել էր», և այլն:
Պաթոլոգիական ափսոսանքն այն է, որը խորը նստած է մարդուս հոգում ու երբեք չի ջնջվում, որովհետև մարդը չի կարողանում հաշտվել դրա հետ, եվ այդ ափսոսանքը հաճախակի վերադառնում է մարդու հոգուց դեպի ուղեղի բուֆեռ, ու լրացնում ուղեղի բուֆեռի հիշողության մեծ մասը:
Եվ այդ ափսոսանքի առարկաներն մի փոքր ավելի լուրջ են, քան ասենք խորովածի վրա ռեհան չավելացնելու համար փոշմանելը։
Օրինակ՝ ոչ երազած մասնագիտությամբ աշխատելը՝ մարդս երազում էր դառնալ պրոֆեսիոնալ երգիչ (որովհետև աննման ձայն ու տաղանդ ունի), բայց ինչ-ինչ հանգամանքների բերումով դարձել է հայոց լեզվի ու գրականության ուսուցիչ։
Կամ ասենք՝ ոչ ուզած մարդու հետ ամուսնանալը (էս լուրջ ա), ոչ ուզած երկրում ապրելը, և այլն, մի խոսքով ցանկացած իրավիճակ, որ պացիենտի խորին համոզմամբ կարելի էր այլ կերպ զարգացնել, բայց պահը բաց է թողնվել ու արդյունքում առաջացել է կայուն ու հարատև ափ-սո-սա՜նք։
Հիմա կհարցնեք՝ ի՞նչ կապ ունի հուզական այրման հետ։ Սա էն մեղքի զգացման համար էլ էիք հարցրել, պատասխանը նույնն է։

[Վիշապ]

Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, թե եթե մարդս սոցիոֆոբիա ու պաթոլոգիական մեղքի ու ամոթի զգացում ունի, բա ո՞նց է ասենք բժշկին կարողանալու մարդավարի բացատրել իր պրոբլեմները… եթե ասենք սխալմամբ հոգեբույժի փոխարեն դիմել է մի ինչ-որ անքթիծակ թերապևտի (թեկուզ բարձր ռեվյուներով)։
Մի քանի տարի առաջ իմ կյանքում ունեցած ամենախայտառակ հուզական այրման մեջ գնացի բժշկի, ու մի կերպ կարողացա դժգոհել, որ չեմ կարողանում քնել, մտքովս էլ չէր անցնում, որ ես բըրնաութ եմ՝ բոլոր հնարավոր ու անհնար ախտանիշներով։
Իսկ Նահանգներում բժշկական համակարգը ապուշագույններից է` ոտի վրա չես կարող ընտրել, թե ում մոտ ես գնում, պիտի նախապես ընտրես առաջնային խնամքի բժիշկ (primary care), ու որն էլ քեզ «զննելուց» ու «խորհրդատվությունից» հետո (չակերտավոր, որովհետև հաճախ ձևական խեղկատակություն է ամենը) կարող է հղել համապատասխան մասնագետի մոտ։ Դե, եթե բախտներդ բերի;
Հիմա պատկերացրեք, մարդս ունի հոգեկան խնդիրներ, իսկ թերապևտս դեգեներատ է, չնայած պատկառելի տարիքին ու փորձին ու բավականին քաղաքավարի ու հաճելի մարդ երևալուն։ Դե նահանգներում անխտիր բոլոր հաստատություններում մարդիկ երևում են որպես քաղաքակիրթ ու ժպտերես, բիզնեսն է այդպես թելադրում։ Ու քաղաքակրթության պատյանի տակ բարդ է միանգամից ասել՝ ձեր մասին իրապես հոգ տանող քոքված պրոֆեսիոնալ է, թե՞ ապուշի մեկը։
Ուրեմն սա որոշեց, որ ինձ պետք է ուղարկի քնի հետազոտության (չէ՞ որ ես քնելու մասին եմ բողոքում), և գնացի (կարելի է անզեն աչքով նկատել դեպրեսիան)․

 •

• 

 Սեղմել՝ ցույց տալու համար

Հետազոտությունը «ցույց տվեց» որ ես ունեմ քնի ժամանակ շնչարգելության պրոբլեմներ:

Եվ ի՞նչ: Տուն վերադարձա շնչառական ապարատով, որը մի քանի օր օգագործելուց հետո շպտեցի մի կողմ, մնալով շվարած ու ապակողմնորոշված ու ավելի խորացված դեպրեսիայով (ահագին ժամանակ տևեց մինչև կուրորեն վարժություններով ու ռեժիմով մի փոքր խելքի եկա)։
Ասածս ինչ է. Երբեք, երբեք ու երբեք մի սպասեք, որ զուտ ձեր մարմինը հասցնելով բժշկի սենյակ՝ կարժանանաք ճիշտ ախտորոշման ու ձեզ կտրվեն համարժեք լուծումներ… Շատ ժամանակ նույնիկս բանականաչափ պատրաստված գնալն էլ չի օգնի:

[Ներսես_AM]

Երեք ամսով արձակուրդ եմ վերցրել։

[ivy]

Երեք ամսով արձակուրդ եմ վերցրել։

Իսկ դրանից հետո հետ գնալը, երեք ամիս կուտակված մեյլերի ու հաղորդագրությունների հետ առնչվելը չի՞ վախեցնում:
Կարողանո՞ւմ ես մտովին լրիվ կտրվել աշխատանքից:

Հանգստացնող արձակուրդ քեզ:

[Ներսես_AM]

Իսկ դրանից հետո հետ գնալը, երեք ամիս կուտակված մեյլերի ու հաղորդագրությունների հետ առնչվելը չի՞ վախեցնում:
Կարողանո՞ւմ ես մտովին լրիվ կտրվել աշխատանքից:

Հանգստացնող արձակուրդ քեզ:

Ընդհակառակը, որ գիտեմ երեք ամիս ա, հեչ վեջս չի, ինչ ուզում ա լինի։ Մեկ ա հետ գնալուց էնքան բան ա փոխված լինելու։ Սաղ Մարք էս Ռիդ կանեմ կգնա։