Էմիգրանտի օրագիր

[ivy]

Երեկ Սոնյան ինձ ասեց, որ ինձ շատ սիրում է՝ «չնայած որ ես ուրիշ երկրից եմ»։

Մինչև հիմա ուշքի չեմ գալիս էդ ասածից։ Էնքան սխալ հնչեց իմ ականջին։
Նախ, որ ինքն ինձ ու իրեն «տարբեր երկրներից» է ընկալում․ երևի էդպես էլ պիտի լիներ, բայց դե անսպասելի էր իրենից դա լսելը։ Սա առաջին անգամ էր, որ հստակ ասեց՝ ինքն էս երկրից է, ես՝ չէ։
Հետո էն, որ «ուրիշ երկրից» մեկին սիրելը պիտի «չնայածով» կապակցվի կամ ընդհանրապես ինչ-որ ձևով շեշտվի՝ զգացմունքների / վերաբերմունքի կոնտեքստում։

Երեխեքի լավն էն է, որ ինչ մտածում են, էդպես էլ ասում են՝ առանց կոսմետիկ միջամտության։ Երևի մեծերից շատերն էլ են նույն կերպ մտածում, որ ինչ-որ մեկին հավանում են՝ «չնայած, որ ուրիշ երկրից է», կամ որ չեն հավանում, «որովհետև ուրիշ երկրից է», ու որ էդ ուրիշ երկրից լինելը անպայմանորեն կպած է տվյալ մարդու հանդեպ իրենց վերաբերմունքին՝ կամ չնայած-ով, կամ որովհետև-ով, կամ ուրիշ մի ձևով։ Բարձրաձայնեն դա, թե չբարձրաձայնեն։
Երեխեքի մտածելակերպում ինչ-որ բաներ փոխելը դեռ անհնարի սահմաններում չի, իսկ մեծերի դեպքում, ցավոք, ամեն ինչ շատ ավելի դժվար է։

[One_Way_Ticket]

Մի քիչ շեղվեմ վիրուսի թեմայից, ու իմմիգրանտական գրառում անեմ։

Հարցերից մեկը, որ հաճախ ինձ տալիս են, նույնիսկ ոչ այնքան հարց, որքան մտահոգություն․ բայց լատվիացիք նացիոնալիստ չե՞ն։ Բա ռուսախոսներին չե՞ն դիսկրիմինացնում։

Ես առաջ շատ էի զարմանում տարածված կարծրատիպի ու սեփական փորձի կոնտրաստի վրա։ Ասենք, ատամնաբուժարանից զանգում են, որ appointment-իս հետ կապված բան ճշտեն, սկսում են լատվիերեն խոսել, ընդհատում եմ, ասում եմ․ можно по-русски? Անցնում են ռուսերենի։ Վերջերս ինտերնետս չէր աշխատում, զանգում եմ պրովայդերին, ռոբոտն ասում է՝ լատվիերենի համար սեղմեք մեկ, ռուսերենի համար սեղմեք երկուս։ Լավ, էս ամենը դեռ բիզնես է, իրենց եկամտի մասին են մտածում։ Բայց էս արտակարգ իրավիճակի հետ կապված, որ փողոցում լուսացույց միացնելու կնոպկաներն անջատել են, թուղթ են փակցրել՝ "սեղմակն անջատված է, խնդրում ենք սպասել կանաչ լույսին"։ Լատվիերեն ու ռուսերեն։ Քանի՞ երկրում ոչ պետական լեզվին էդքան տեղ կտային։ Ես ուրիշ եվրոպական երկներում մի-երկու ամիս ապրել եմ, շատ ավելի դժվար էր յոլա գնալ առանց տեղական լեզվի։ Վերաբերմունքն էլ համապատասխան է եղել։ Զագրեբում մի լավ ֆուդ-կորտ կար, գանձապահը առաջին երկու անգամը հետս անգլերեն խոսեց, հետո դադարեց։ Երևի որոշեց, որ եթե երկար ժամանակով ես եղել, բարի եղիր մեր լեզվով խոսել։

Բա եթե էդքան լավ է ամեն ինչ, որտեղի՞ց է լատվիացիների անունն ելել որպես նացիոնալիստներ։ Մենակ ՌԴ կողմից տարվող պրոպագանդայով դա չես բացատրի։ Հենց Լատվիայի ռուսների կողմից հաճախ կլսես նացիոնալիզմի ու դիսկրիմինացիայի մասին։ Սկզբում մտածում էի՝ գուցե հայ եմ, դրա համար ես չեմ զգում։ Բայց միայն վերջերս հասկացա իրական պատճառը։ Չնայած կարելի էր ավելի շուտ հասկանալ։

Պատճառն այն է, որ ես ինձ արտասահմանցի եմ զգում։ Ես ապրիորի չեմ համարում, որ լատվիացին հետս պարտավոր է ռուսերեն խոսել։ Ու եթե խոսում է, դա որպես բոնուս եմ ընկալում։ Ստեղի ռուսների համար ուրիշ է։ Լատվիան իրենց հայրենիքն է։ Ու հայրենի պետության նկատմամբ պահանջները ուրիշ են։ Իրենք մայրենի լեզվով կրթություն են ուզում իրենց երեխաների համար, ու համարում են, որ դրա իրավունքը ունեն։ Ինչքանով են նման պրետենզիաները արդարացված, ուրիշ հարց է, ու տվյալ պահին ինձ առանձնապես չի հետաքրքրում։

Ու ևս մի բան, որ սկզբում չէի գիտակցում։ Եթե լատվիացին ռուսերեն հարցդ հասկանում է, բայց անգլերեն է պատասխանում, դա չի նշանակում, որ ինքը չի ուզում ռուսերեն խոսել։ Պարզապես հասկանալն ավելի հեշտ է, քան խոսելը։ Երբ քաղաքիդ բնակչության կեսը ռուս է, լեզուն լսում ու կարդում ես ամեն քայլափոխի, անկախ քեզնից կսկսես հասկանալ։ Ես էլ քչից-շատից սկսել եմ լատվիերեն հասկանալ, բայց ինքս երկու բառ իրար կապել դեռ դժվարանում եմ։ Այդ առումով տեսքս իրոք օգնում է։ Մտածում են՝ դժվար լատվիերեն հասկանամ, ավելի լավ է փորձել անգլերեն (եթե տիրապետում են)։ Ռուսներին հաճախ լատվիերեն են պատասխանում, մտածելով, որ երևի տեղացի է, կհասկանա։