Բանավիճելու էթիկա

[Գաղթական]

Վերջերս տարբեր մարդիկ տարբեր եղանակներով իմաց են տալիս, որ միշտ չեն հանգիստ իրենց մտքերն Ակումբում արտահայտում՝ գլուխ չդնելով սուր քննադատության հետ:

Բայց գուցե միշտ չէ, որ սա գրաքննություն կամ մտաքննություն է (է՞ս ինչ բառ էր՝ մեղա-մեղա), այլ՝ շատերն իրենց կարծիքն են արտահայտում առանց ետին մտքի ու արտահայտվողի հանդեպ ճնշման փորձի:

Եկեք խոսենք սրա մասին.
Բանավեճի ինչպիսի՞ կանոններն են Ձեզ համար ընդունելի:

[One_Way_Ticket]

Արի ես հակառակ հարցին պատասխանեմ․ բանավեճի ինչպիսի կանոններ ընդունելի չեն։ Ավելի ճիշտ, հղվեմ Կարել Չապեկի վրա։ Համոզված եմ՝ նկարագրած հնարքներից շատերը ձեզ ծանոթ են, քանզի ձեր նկատմամբ դրանք երբևէ կիրառվել են (իսկ եթե ինքներդ ձեզ հետ ազնիվ լինեք, երևի թե դեպքեր կհիշեք, երբ դուք եք կիրառել ուրիշների նկատմամբ)։
http://lib.ru/SOCFANT/CHAPEK/gazeta.txt

[ivy]

Գրում եմ զուտ իմ վերաբերմունքը:

Ինձ համար ընդհանրապես բանավեճերը մեծամասամբ անիմաստ են: Ինձ հետաքրքիր է մարդկանց կարծիքը, երբ ուղղակի արտահայտում են սեփական դիրքորոշումը ու անցնում մի կողմ: Բայց երբ խոսակցությունը վերածվում է բանավեճի, ու ամեն մեկը միայն իր դիրքորոշումն է փորձում ավելի ու ավելի հիմնավորել և մյուսին սխալ հանել, ապա դա դառնում է բացարձակ անիմաստ ժամանակի և էներգիայի կորուստ, իմ կարծիքով: Ոչ ոք էսպես թե էնպես իր կարծիքը չի փոխում, ոչ մի նոր գաղափար չի ծնվում, ընդհակառակը, ամեն մեկը դեռ ավելի է ամրանում սեփական տեսակետի մեջ ու ավելի «համոզվում» հակառակ կողմի սխալության մեջ: Սա դեռ լավագուն դեպքում: Իսկ վատագույն դեպքում, ստեղծվում է անդուր մթնոլորտ, որի արդյունքում բոլոր կողմերն էլ վերջնականապես զզվում են ամբողջ իրավիճակից: Սրա ավելի սուր վիճակն էլ արդեն անձնական մակարդակի իջնելն ու միմյանց վիրավորելն է:

Ես ինքս սովորաբար սեփական կարծիքն արտահայտելուց ու մյուսներինը լսելուց հետո արագ դուրս եմ գալիս բանավեճից՝ չձգելով խոսակցությունը, ու շատ հաճախ էլ թողնում եմ, որ օպոնենտինը լինի «վերջին խոսքը». ինձ վերջին հաշվով միևնույն է, ես իմն ասեցի՝ հասկացավ-հասկացավ, չէ, ուրեմն չէ:
Իմ ամբողջ օրը բերնեբերան լցված է մարդկանցով, տարբեր աշխարհայացք, կենսափորձ, պատկերացումներ, համոզմունքներ ունեցող մարդկանցով: Ես հասկանում եմ, որ մարդիկ շատ-շատ տարբեր են, ամեն մեկն իր ակնոցով է տեսնում աշխարհը, ու հետաքրքիր է էդ տարբերությունները տեսնելը, բայց էդքանը միայն: Հնարավոր է, որ հենց աշխատանքիս բնույթից է եկել բանավեճերի հանդեպ դիրքորոշումը:
Էդ իմաստով, թե ֆորումային, թե բլոգային և նույնիսկ անձնական շփման մեջ բոլոր տեսակի բանավեճերի թեման ինձ համար սպառված է: Ես ընդամենը ուսումնասիրում եմ մարդկանց՝ առանց վեճերի. համ իմ ժամանակն ու էներգիան եմ խնայում, համ իրենցը:

Վերադառնալով թեմային: Հա, կարող եմ պատկերացնել, որ կան մարդիկ, ովքեր հաճախ կուզենային ակտիվ քննարկումների մեջ մտնել կամ ուղղակի սեփական կարծիքն արտահայտել, բայց «ռիսկ չեն անում»: Եթե էդպիսի մարդիկ կոնկրետ իմ խորհրդի կարիքն ունենան, կարող եմ խոսել հետները էս թեմայով, բայց ոչ ընդհանուր քննարկման մեջ:
Իսկ բանավեճի «կանոնների» մասին ոչինչ ասել չեմ կարող. ամեն մեկն իր կանոններն ունի: Իմը «գլուխ չդնելն» է:

[StrangeLittleGirl]

Մի կարևոր կանոն կա․ անձնական մակարդակի չանցնել։ Հենց դիմացինն անցնում ա անձնական մակարդակի, փորձում եմ դուրս գալ բանավեճից (ինչը չի նշանակում, որ ես էլ չեմ անցնում անձնական մակարդակի, բայց աշխատում եմ չանցնել)։ Իսկ Այվիի տեսանկյունի հետ համաձայն չեմ, որ բանավեճերից մարդիկ կարծիք չեն փոխում։ Հեչի պես լիքը բան ես սովորում, հետո արդյունքում էլ կարծիքդ ինչ-որ բանի մասին կարա էս կողմ-էն կողմ թեքվի։

Բայց դե ֆեյսբուքյան բանավեճերից ես էլ եմ աշխատում խուսափել, որովհետև էնտեղ իրոք անհնար ա, որ մարդ տեսակետ փոխի, բայց պատճառներից մեկը նաև էն ա, որ էնտեղ հիմնականում անծանոթների հետ ես բանավիճում, բանավեճի մակարդակն էլ նույնը չի, ինչ ակումբում։

[Տրիբուն]

Հայերենում էս բառը - բանավեճ - մի քիչ նեգատիվ իմաստ ունի իրա կառուցվածքի պատճառով, քանի որ հիմքում վեճ բառն ա ընկած։ Դրա համար էլ տպավորություն ա ստեղծվում, որ բանավիճելիս մարդիկ վիճում են, որ ապացուցեն իրենց ճշմարտացիությունը։

Իրականում բանավեճը դա քննարկում ա, որպեսզի բացահայտվի ճշմարտությունը, կամ հանգեն համաձայնության, կամ գտնվի օպտիմալ լուծումը, և այլն։ Էս դեպքում, խուսափել բանավեճից, նշանակում ա խուսափել հաաձայնության գալուց, ճշմարտությունից, լուծում գտնելուց։

Բանավեճի վրայա կառուցված հին հունական փիլիսոփայությունը. որ վատ բան լիներ հին հույները չէին անի

Նենց որ, մի խուսափեք բանավիճելուց: Ներգրավվեք բանավեճերի մեջ: Մի նեղվեք երբ բանավեճն անցնում ա որոշ սահմաններ: Վերջին հաշվով Ակումբում ենք, ոչ թե անգլիական պառլամենտում, որ մեզ լորդերի պես պահենք ու բանավեճի / դեբատների հստակ կանոններ սահմանենք:

[StrangeLittleGirl]

Նենց որ, մի խուսափեք բանավիճելուց: Ներգրավվեք բանավեճերի մեջ: Մի նեղվեք երբ բանավեճն անցնում ա որոշ սահմաններ: Վերջին հաշվով Ակումբում ենք, ոչ թե անգլիական պառլամենտում, որ մեզ լորդերի պես պահենք ու բանավեճի / դեբատների հստակ կանոններ սահմանենք:

Ինձ թվում ա՝ ավելի լավ կլինի ուղղակի բանավեճի կողմերը փորձեն չանցնել սահմանները։ Ես չգիտեմ ով ոնց, բայց ամեն սահմանն անցած բանավեճից ես ահավոր վատանում եմ, ու մի քանի օր ա պետք լինում, որ ուշքի գամ։ Նենց որ էնքան էլ հեշտ չի «չնեղվելը»։

[Տրիբուն]

Ինձ թվում ա՝ ավելի լավ կլինի ուղղակի բանավեճի կողմերը փորձեն չանցնել սահմանները։ Ես չգիտեմ ով ոնց, բայց ամեն սահմանն անցած բանավեճից ես ահավոր վատանում եմ, ու մի քանի օր ա պետք լինում, որ ուշքի գամ։ Նենց որ էնքան էլ հեշտ չի «չնեղվելը»։

Լավ թող չանցնեն։ Իմ համար էլ, ոնց որ քո համար սահմանը անձնականին անցնելն ա։ Սածս էն ա, որ շատ հուշտ պետք չի լինել ու վախենալ բանավեճի մեջ մտնելուց էն պատճառով, որ մարդ ես, մեկ էլ տեսար սահմանն անցավ։ Սահմանը անցնի, կարելի ա դուրս գալ բանավեճից։

[Տրիբուն]

Հ․Գ․ Հենա, ես ու Բյուրը բանավիճեցինք, ու եկանք համաձայնության։

[One_Way_Ticket]

Մի նեղվեք երբ բանավեճն անցնում ա որոշ սահմաններ: Վերջին հաշվով Ակումբում ենք, ոչ թե անգլիական պառլամենտում, որ մեզ լորդերի պես պահենք ու բանավեճի / դեբատների հստակ կանոններ սահմանենք:

Անգլիականը չգիտեմ (չնայած լսել եմ, որ շատ չի տարբերվում), բայց ավստրալիականում ակումբից շատ ավելի բեթար ոճով են միմյանց մալյառություն անելու ուղարկում։

[Վիշապ]

Իսկ Նահանգներում բանավեճը հիմնականում սենց ա՝
-Fuck you!
-No, fuck YOU!

[Ծլնգ]

Իսկ Նահանգներում բանավեճը հիմնականում սենց ա՝
-Fuck you!
-No, fuck YOU!

հա՞, իսկ ինձ թվում էր սենց ա հիմնականում․
- Fuck Trump!
- Fuck you, fuck Obama, fuck Hillary, fuck Clinton, fuck Mueler, fuck China, fuck...

Հ․Գ․
@Վիշապ, սաղ հեչ, էս տեսե՞լ ես

[Տրիբուն]

Անգլիականը չգիտեմ (չնայած լսել եմ, որ շատ չի տարբերվում), բայց ավստրալիականում ակումբից շատ ավելի բեթար ոճով են միմյանց մալյառություն անելու ուղարկում։

Մալյառության անգլիականում էլ են ուղարկում, բայց կանոնակարգված. սկզբից սպիկեռը, հետո վարչապետը, հետո ընդդիմության լիդեռը, հետո հինգերորդ շարքի 27-րդ տեղի դեպուտատը, հետո պահակը, հետո վիցե սպիկեռը ... ու ամեն մեկը իրա հեռավորությամբ։

[Ուլուանա]

Գրում եմ զուտ իմ վերաբերմունքը:

Ինձ համար ընդհանրապես բանավեճերը մեծամասամբ անիմաստ են: Ինձ հետաքրքիր է մարդկանց կարծիքը, երբ ուղղակի արտահայտում են սեփական դիրքորոշումը ու անցնում մի կողմ: Բայց երբ խոսակցությունը վերածվում է բանավեճի, ու ամեն մեկը միայն իր դիրքորոշումն է փորձում ավելի ու ավելի հիմնավորել և մյուսին սխալ հանել, ապա դա դառնում է բացարձակ անիմաստ ժամանակի և էներգիայի կորուստ, իմ կարծիքով: Ոչ ոք էսպես թե էնպես իր կարծիքը չի փոխում, ոչ մի նոր գաղափար չի ծնվում, ընդհակառակը, ամեն մեկը դեռ ավելի է ամրանում սեփական տեսակետի մեջ ու ավելի «համոզվում» հակառակ կողմի սխալության մեջ: Սա դեռ լավագուն դեպքում: Իսկ վատագույն դեպքում, ստեղծվում է անդուր մթնոլորտ, որի արդյունքում բոլոր կողմերն էլ վերջնականապես զզվում են ամբողջ իրավիճակից: Սրա ավելի սուր վիճակն էլ արդեն անձնական մակարդակի իջնելն ու միմյանց վիրավորելն է:

Ես ինքս սովորաբար սեփական կարծիքն արտահայտելուց ու մյուսներինը լսելուց հետո արագ դուրս եմ գալիս բանավեճից՝ չձգելով խոսակցությունը, ու շատ հաճախ էլ թողնում եմ, որ օպոնենտինը լինի «վերջին խոսքը». ինձ վերջին հաշվով միևնույն է, ես իմն ասեցի՝ հասկացավ-հասկացավ, չէ, ուրեմն չէ:
Իմ ամբողջ օրը բերնեբերան լցված է մարդկանցով, տարբեր աշխարհայացք, կենսափորձ, պատկերացումներ, համոզմունքներ ունեցող մարդկանցով: Ես հասկանում եմ, որ մարդիկ շատ-շատ տարբեր են, ամեն մեկն իր ակնոցով է տեսնում աշխարհը, ու հետաքրքիր է էդ տարբերությունները տեսնելը, բայց էդքանը միայն: Հնարավոր է, որ հենց աշխատանքիս բնույթից է եկել բանավեճերի հանդեպ դիրքորոշումը:
Էդ իմաստով, թե ֆորումային, թե բլոգային և նույնիսկ անձնական շփման մեջ բոլոր տեսակի բանավեճերի թեման ինձ համար սպառված է: Ես ընդամենը ուսումնասիրում եմ մարդկանց՝ առանց վեճերի. համ իմ ժամանակն ու էներգիան եմ խնայում, համ իրենցը:

Վերադառնալով թեմային: Հա, կարող եմ պատկերացնել, որ կան մարդիկ, ովքեր հաճախ կուզենային ակտիվ քննարկումների մեջ մտնել կամ ուղղակի սեփական կարծիքն արտահայտել, բայց «ռիսկ չեն անում»: Եթե էդպիսի մարդիկ կոնկրետ իմ խորհրդի կարիքն ունենան, կարող եմ խոսել հետները էս թեմայով, բայց ոչ ընդհանուր քննարկման մեջ:
Իսկ բանավեճի «կանոնների» մասին ոչինչ ասել չեմ կարող. ամեն մեկն իր կանոններն ունի: Իմը «գլուխ չդնելն» է:

Ներկայացրածդ մոտեցումը մի պատմություն հիշեցրեց: Մի երկարակյաց մարդու հարցնում են.
- Ո՞րն է Ձեր երկարակեցության գաղտնիքը:
- Ես երբեք ոչ ոքի չեմ հակաճառում, չեմ վիճում:
- Բայց ախր դա հնարավոր չէ:
- Այո, Դուք ճիշտ եք, հնարավոր չէ:

Համաձայն չեմ, որ բանավեճերն անիմաստ են, ու որ դրանք, միևնույն է, չեն փոխում կողմերից որևէ մեկի կարծիքը: Մարդիկ, որքան էլ որ համառ ու համոզված լինեն իրենց տեսակետում, այնուամենայնիվ, ընդունակ են իրենց կարծիքը փոխելու, նույնիսկ եթե բանավեճի ընթացքում դա որևէ կերպ չարտահայտվի: Նույնիսկ եթե մարդը չփոխի կարծիքը, շատ դեպքերում հակառակ կարծիքի հիմնավորումները կարող են նրան գոնե մտածելու տեղիք տալ, ու հնարավոր է, որ ի վերջո մարդը, դրանք իր մեջ վերլուծելով, հանգի հակառակ կարծիքին: Իհարկե, որոշ դեպքերում կարծիքի փոփոխությունը կարող է հենց բանավեճի ընթացքում էլ տեղի ունենալ, բայց իմ կարծիքով, ավելի շատ են էն դեպքերը, երբ բանավեճի ընթացքում մարդը կարծես մնում է իր սկզբնական տեսակետին, բայց հակառակ տեսակետի հիմնավորումներն արդեն կրում է իր ենթագիտակցության մեջ, ու դրանք վաղ թե ուշ ազդում են նրա տեսակետի վրա: Սա, կարծում եմ, բնական պրոցես է, որն այս կամ այն չափով տեղի է ունենում գրեթե բոլորի հետ` անկախ նրանից, թե ով որքանով է մարդը դա գիտակցում: Մեկի դեպքում արդյունքը կարող է շուտ երևալ, մյուսի դեպքում տարիներ տևել, բայց ոչ մի բանավեճ իրականում «փուստ» չի անցնում, իր հետքը թողնում է, նույնիսկ ամենակարծրացած ուղեղների վրա:

Իսկ երբ բանավեճն արդեն ցիկլ է ընկնում, ու կողմերից ամեն մեկն արդեն ոչ էնքան իր տեսակետը հիմնավորելու, այլ ավելի շատ տակ չմնալու, վերջին խոսքն ասած լինելու միտում է դրսևորում, անձամբ ես աշխատում եմ էդ վերջին խոսքի հնարավորությունը թողնել դիմացինին ու այլևս չշարունակել:

Իսկ ընդհանուր բանավիճելու էթիկայի հետ կապված, կարծում եմ, հիմնական կանոնն արդեն նշվեց` անձնականի չանցնելը, դիմացինին չվիրավորելն ու չպիտակելը, ինչը կարծես բոլորն էլ գիտեն, բայց միաժամանակ շատերի համար բարդ է սահմանները նկատելն ու չանցնելը: Ինձ համար մեկ էլ մի կանոն կա, որ միշտ փորձում եմ չխախտել, ինձ թվում է` հիմնականում հաջողվում է, բայց շեղումներ, ցավոք մեկ-մեկ պատահում են. որևէ մեկին հակաճառելիս միշտ փորձում եմ պատկերացնել, թե ինքս ինչ կզգայի ու կմտածեի, եթե ինձ նման ձևով հակաճառեին: Եթե զգում եմ, որ ինձ դուր չէր գա, կամ կվիրավորվեի, գրածս կամ խմբագրում եմ` իմ տեսակետից ընդունելի դարձնելով, կամ, եթե զգում եմ, հնարավոր չի հիմնական ասելիքը առանց վիրավորելու արտահայտել, չեղարկում եմ:

[ivy]

Ներկայացրածդ մոտեցումը մի պատմություն հիշեցրեց: Մի երկարակյաց մարդու հարցնում են.
- Ո՞րն է Ձեր երկարակեցության գաղտնիքը:
- Ես երբեք ոչ ոքի չեմ հակաճառում, չեմ վիճում:
- Բայց ախր դա հնարավոր չէ:
- Այո, Դուք ճիշտ եք, հնարավոր չէ:

Ես կարծես ոչ մի տեղ չեմ ասել, թե բանավեճի մեջ չմտնել նշանակում է օպոնենտի հետ համաձայնել։ Ընդհակառակը, ասել եմ, որ (տարբերվող) կարծիքս հայտնում եմ։ Բայց գլուխ չեմ դնում, որ ինչ-որ մեկին իմ ճիշտ ու իր սխալ լինելու մեջ համոզեմ։ Իրենը լսում եմ, իմը ասում եմ ու էլ չեմ խորանում։

[Ուլուանա]

Ես կարծես ոչ մի տեղ չեմ ասել, թե բանավեճի մեջ չմտնել նշանակում է օպոնենտի հետ համաձայնել։ Ընդհակառակը, ասել եմ, որ (տարբերվող) կարծիքս հայտնում եմ։ Բայց գլուխ չեմ դնում, որ ինչ-որ մեկին իմ ճիշտ ու իր սխալ լինելու մեջ համոզեմ։ Իրենը լսում եմ, իմը ասում եմ ու էլ չեմ խորանում։

Կարծում եմ` էնքան էլ ճիշտ չես հասկացել ներկայացրածս «մանրապատումը»: Էն մարդն էլ չի համաձայնում, «Այո, դուք ճիշտ եք, հնարավոր չէ»-ն ընդամենը իր նախորդ ասածի հաստատումն էր, այսինքն`«ինչպես արդեն ասել էի` վիճելու մտադրություն/ցանկություն չունեմ», ոչ թե` «համաձայն եմ Ձեզ հետ»: Ուղղակի ինքը քեզնից մի քայլ շուտ ա դուրս գալիս բանավեճից :