User Tag List

Ցույց են տրվում 1 համարից մինչև 8 համարի արդյունքները՝ ընդհանուր 8 հատից

Թեմա: Գիտական քաղաքականություն

  1. #1
    Պատվավոր անդամ
    StrangeLittleGirl-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    18.03.2006
    Հասցե
    Լապլանդիա
    Գրառումներ
    24,576
    Բլոգի գրառումներ
    18
    Mentioned
    41 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Գիտական քաղաքականություն

    Խոստացածս գրառումը @Շինարար ին

    Մտածեցի՝ էն խառը թեմայում գրելու փոխարեն առանձին թեմա բացեմ, մանավանդ որ ինձ համար սա նոր Հայաստանի կարևորագույն ոլորտներից ա, ու մեծ վտանգ կա, որ նոր իշխանություններն այն կարհամարհեն ճիշտ նույն ձևով, ինչ նախկին իշխանությունները, քանի որ ԿԳ նախարարը խոսել ա կրթության եկամտաբերության մասին։ Էս գրառումով կհիմնավորեմ, թե ինչու ա անհեռատեսական։

    Ուրեմն ընդհանրապես գիտությունը բաժանվում ա երկու մեծ ճյուղերի․ ֆունդամենտալ ու կիրառական։ Սովորաբար ֆունդամենտալի տակ հասկանում են քիմիա-ֆիզիկան, բայց իրականում էդպես չի․ ֆունդամենտալ ա համարվում գիտության էն բոլոր ձևերը, որոնց արդյունքները շուկա չեն մտնելու։ Իսկ կիրառական գիտության արդյունքները մտնում են շուկա (եկամտաբեր գիտություն)։

    Ընդհանրապես, Եվրոպայում կա կիրառականության սանդղակ յոթ մակարդակներով։ Ու երբ ERC գրանտի ես դիմում, պարտադիր պիտի նշես, թե էդ սանդղակում որտեղ ա քո պրոյեկտը։ Եթե մեկ ա, շուկայից շատ հեռու ա։ Օրինակ տեսական ֆիզիկան կարա ստեղ լինի։ Եթե յոթ ա, արդյունքն արդեն պատրաստի պրոդուկտ ա, որ կարա մտնի շուկա։ Մյուսները բնականաբար դրա արանքի բաներ են։ Օրինակ ասենք եթե ուսումնասիրում ես քաղցկեղի զարգացման կոնկրետ մեխանիզմ, կարա չորրորդ մակարդակում լինի, որովհետև դրա արդյունքը դեղի ստեղծում, հաջորդ մակարդակներում դեղը փորձարկվում ա ու վերջին՝ յոթերորդում մտնում կլինիկական հետազոտության, որից հետո շուկա։

    Հիմա ժամանակակից կապիտալիստ աշխարհը բնականաբար մենակ յոթերորդ մակարդակի գիտություն ա ուզում, մաքսիմում վեցերորդ։ Բայց ստեղ մի խնդիր կա․ եթե առաջինից հինգերորդ մակարդակի գիտություն չարվի, վեցերորդ ու յոթերորդի նյութը շատ արագ կսպառվի, ու մեկ ա, կարիք կլինի վերադառնալ ֆունդամենտալ գիտության։

    Էստեղ մի ուրիշ հարց կա․ որտե՞ղ են իրականացվում էս տարբեր մակարդակների գիտությունները։ Առաջինից երրորդ-չորրորդը սովորաբար տեղի ա ունենում ակադեմիայում կամ առանձին գիտական կառույցներում, իսկ մնացածը՝ խոշոր ընկերություններում (երբեմն այլ գիտական հաստատությունների հետ համագործակցելով, բայց դա այլ հարց ա)։

    Ու ո՞նց են ֆինանսավորվում։ Կիրառական գիտությունն ընդհանրապես ֆինանսավորման խնդիր չունի․ խոշոր ընկերությունները լիքը փող են լցնում։ Դեռ հակառակը, իրանց ֆինանսներն էնքան շատ են, որ կարան ձեռի հետ էլ մի քանի հատ ֆունդամենտալ պրոյեկտ ֆինանսավորել (ինչը մեկ-մեկ անում են)։ Իսկ ֆունդամենտալ գիտությունը ֆինանսավորվում ա պետության ու զանազան հիմնադրամների կողմից։ Ստեղ մի հետաքրքիր բան էլ կա․ ֆունդամենտալ գիտությունը կիրառականի համեմատ անկախ ա, որովհետև ֆինանսավորողին կոնկրետ արդյունք չի հետաքրքրում։ Կիրառականն էս առումով էդքան էլ անկախ չի։ Օրինակ, դեղագործական ընկերությունները որևէ տեղի կլինիկական հետազոտություն անցկացնելիս սպասում են, որ պիտի իրանց ուզած արդյունքը լինի, որ դեղը ծախեն։ Եթե իրանց ուզածն էլ չի լինում, հոդվածը տպագրության չի գնում (թե՛ դեղագործական ընկերության որոշմամբ, թե՛ որովհետև ամսագրերը բացասական տվյալներով հոդվածներ հազվադեպ են վերցնում)։

    Հիմա էկեք էս սաղ բերենք Հայաստան։ Հայաստանում կիրառական գիտությունը ֆինանսավորվելու խնդիր ընդհանրապես չունի։ Այլ հարց ա, որ էդքան էլ զբաղվող չկա, բայց ես բացառում եմ, որ մոտենամ որևէ դեղագործական ֆիրմայի, ասեմ՝ ուզում եմ էսինչ դեղի կլինիկական հետազոտություն անել, իրանք մերժեն ֆինանսավորումը։

    Հայաստանում խնդիրը ֆունդամենտալ գիտությունների ֆինանսավորումն ա։ Սաղս էլ գիտենք համալսարաններում ու գիտական հաստատություններում ինչ վիճակ ա։ Չնայած դրան, որոշ գիտական խմբեր միջազգային մակարդակով մրցունակ գիտություն կարողանում են ստեղծել։ Հիմա էս ամենի ֆոնի վրա ԿԳ նախարարը գալիս, ասում ա, որ պետք ա եկամտաբեր գիտությունը ֆինանսավորվի (ի դեպ, մի հարցազրույցում էլ ասել էր, որ գիտություն-շուկա կապը պիտի ապահովվի)։ Հիմա սա բավական լուրջ խնդիր ա․ փաստորեն, պետությունն ուզում ա ֆինանսավորել էն ոլորտը, որն առանց էդ էլ ֆինանսավորման խնդիր չունի, ուզում ա ֆինանսավորել էն ոլորտը, որն էնքան էլ անկախ չի, իսկ ֆունդամենտալը թողնում ա մի կողմ։ Կարճաժամկետ իհարկե կարա եկամտաբեր լինի։ Բայց մի օր էդ կիրառականի համար նյութը սպառվելու ա, ու կարիք ա լինելու ֆունդամենտալի վերադառնալ։ Ու եթե չունես ֆունդամենտալ գիտության կայացած կառույցներ, չես կարողանալու դրան վերադառնալ։ Ավելին՝ կարծում եմ հիմա էն պահն ա, որ էղած ֆունդամենտալ գիտությունը փրկվի Հայաստանում, ու դրանում պետության մասնակցության դերը շատ կարևոր ա։

    Ի՞նչ կարծիքի եք։ Ի՞նչ քայլեր պիտի ձեռնարկեն ներկա իշխանությունները Հայաստանում ֆունդամենտալ գիտությունը փրկելու համար։ Արդյոք արժե՞, թե՞ ամեն դեպքում կարծում եք միանգամից կարելի է կիրառականի անցնել։ Մի խոսքով, էկեք քննարկենք։

  2. Գրառմանը 5 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Chuk (29.06.2018), Jarre (30.06.2018), Mr. Annoying (29.06.2018), Շինարար (29.06.2018), Տրիբուն (29.06.2018)

  3. #2
    . Ծլնգ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    08.12.2016
    Գրառումներ
    3,041
    Mentioned
    51 Post(s)
    Tagged
    1 Thread(s)
    Լավ թեմա ա, Բյուր ջան, բայց կարծում եմ առաջին գրառման մեջ ահագին բան թարս ու շիտակ ես արել։ Դեռ լիքը կքննարկենք, բայց փորձեմ այդ ֆինանսավորման մասին ԿԳՆ-ի մոտեցման մասին իմ հասկանալը ասել։ Չգիտեմ ինչ կոնտեքստում ա դա ասվել, բայց ես դրան նորմալ եմ վերաբերվում, ու իմ կարծիքով դա կարող է նշանակել այն ինչ դու ես ասում, բայց կարող ա նաև նշանակել, որ բոլոր գիտությունները նույն միզերնի մակարդակի վրա շարունակվելու են, իսկ եկամտաբերները հավելյալ ֆինանսավորում են ստանալու։ Ու սա նորմալ ա, ամբողջ աշխարհում էլ սենց ա, ու տեսական ֆիզիկան ամբողջ աշխարհում էլ քիչ ֆինանսավորվող ոլորտ ա (ինչը նաև նորմալ է ծախսերի տեսանկյունից․ տեսական ֆիզիկա անելու համար շատ ծախսեր պետք չեն)։

    Բոլոր տիպի ֆունդամենտալ գիտությունների լավ ֆինանսավորումը հայաստանին հասանելի չի։ Ու նաև քո դրա կարիքի բացատրությունը այնքան էլ պատշաճ չի այստեղ, որովհետև աշխարհում ֆունդամենտալ գիտության զարգացումը չի դադարելու նրանից, որ Հայաստանում դա չֆինանսավորեն։ Ու Հայաստանում նորմալ գիտական մտածելակերպ ստեղծելու համար արժի կիրառականից սկսել ու կամաց-կամաց դեպի ֆունդամենտալ շարժվել։ Այսինքն սկզբից ֆինանսավորում ստանում են նրանք, ովքեր միջազգային կիսակիրառական արդյունքները կարողանում են շուկայում կիրառական սարքել։ Հետո սրանցից եկամտի հաշվին ֆինանսավորվում են նրանք ովքեր միջազգային ֆունդամենտալ արդյունքները կարողանում են կիսակիրառական սարքել ու նոր հարուստ երկիր դառնալուց հետո սկսում ենք ֆունդամենտալ գիտություն ֆինանսավորել։

    Իսկ գիտության ֆինանսավորում լավ էլ կա համալսարանների դասախոսական կազմի աշխատավարձեների տեսքով։ Ուղղակի պետք է դրանք նորմալ մակարդակի բերել, ու կարգին նորմատիվներ սահմանել, թե այդ աշխատավարձով վարձատրվող պարտականություններն որոնք են։ Ու այդ դեպքում տեսական ֆիզիկոսն էլ գոհ կլինի, կիրառական բիոքիմիկոսն էլ։ Իսկ ապրանքը շուկա բերելու համար ահռելի ներդրումներ պահանջող գիտությունը կֆինանսավորվի հավելյալ ու մրցակցային պայմաններում։

    Ասածս է, նորմալ ԲՈՒՀ-ական բարեփոխումները բարձրացրածդ հարցերից շատերին դրական լուծում կտան։

  4. #3
    գծային չիրպ Mr. Annoying-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    15.05.2014
    Գրառումներ
    309
    Mentioned
    5 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մի թեթև հավելեմ, որ մենակ տեսական գիտությունը չի, որ կարա ֆունդամենտալ լինի: Հանգիստ փորձարարականն էլ կարա ֆունդամենտալ լինի: Ու դրա համար ծախսերը կարան մենակ թուղթ-գրիչ-համակարգիչը չլինեն:
    Հետո ես էլ կգրեմ ընդհանուր կարծիքս:

  5. Գրառմանը 2 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    StrangeLittleGirl (29.06.2018), Ծլնգ (29.06.2018)

  6. #4
    Պատվավոր անդամ
    StrangeLittleGirl-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    18.03.2006
    Հասցե
    Լապլանդիա
    Գրառումներ
    24,576
    Բլոգի գրառումներ
    18
    Mentioned
    41 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մեջբերում Mr. Annoying-ի խոսքերից Նայել գրառումը
    Մի թեթև հավելեմ, որ մենակ տեսական գիտությունը չի, որ կարա ֆունդամենտալ լինի: Հանգիստ փորձարարականն էլ կարա ֆունդամենտալ լինի: Ու դրա համար ծախսերը կարան մենակ թուղթ-գրիչ-համակարգիչը չլինեն:
    Հետո ես էլ կգրեմ ընդհանուր կարծիքս:
    Մինչև Ծլնգի գրառումը կարդալը ասեմ, որ հա, փորձարարականն էլ կարա ֆունդամենտալ լինի։ Ու ստեղ սաղս ֆունդամենտալով զբաղվող ենք։ Ես էլ որ մարդկանց վրա եմ փորձերս անում, ֆունդամենտալով եմ զբաղվում։

  7. #5
    Պատվավոր անդամ
    StrangeLittleGirl-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    18.03.2006
    Հասցե
    Լապլանդիա
    Գրառումներ
    24,576
    Բլոգի գրառումներ
    18
    Mentioned
    41 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մեջբերում Ծլնգ-ի խոսքերից Նայել գրառումը
    Լավ թեմա ա, Բյուր ջան, բայց կարծում եմ առաջին գրառման մեջ ահագին բան թարս ու շիտակ ես արել։ Դեռ լիքը կքննարկենք, բայց փորձեմ այդ ֆինանսավորման մասին ԿԳՆ-ի մոտեցման մասին իմ հասկանալը ասել։ Չգիտեմ ինչ կոնտեքստում ա դա ասվել, բայց ես դրան նորմալ եմ վերաբերվում, ու իմ կարծիքով դա կարող է նշանակել այն ինչ դու ես ասում, բայց կարող ա նաև նշանակել, որ բոլոր գիտությունները նույն միզերնի մակարդակի վրա շարունակվելու են, իսկ եկամտաբերները հավելյալ ֆինանսավորում են ստանալու։ Ու սա նորմալ ա, ամբողջ աշխարհում էլ սենց ա, ու տեսական ֆիզիկան ամբողջ աշխարհում էլ քիչ ֆինանսավորվող ոլորտ ա (ինչը նաև նորմալ է ծախսերի տեսանկյունից․ տեսական ֆիզիկա անելու համար շատ ծախսեր պետք չեն)։
    Նայի, սաղ հարցն էն ա, որ էս պահին կիրառական գիտությունը Հայաստանում ֆինանսավորման խնդիր չունի։ Էդ գիտությամբ զբաղվող ա ուղղակի պետք։ Զբաղվող չկա հիմնականում գիտության պրիստիժնի չլինելու պատճառով, ոչ թե որովհետև փող չկա։ Կոնկրետ դեղագործական ոլորտում գիտեմ մի քանի հոգի, որ դեղագործական ֆիրմաներից ֆինանսավորվում են ու կիրառական կամ կիրառականի ու ֆունդամենտալի արանքում գտնվող գիտությամբ զբաղվում։ Ու տենցներն ավելի շատ կլինեին, եթե իրանց վերևից չնայեին։ Էսօրվա օրով դեղագործական ֆիրմայում աշխատող բժիշկը նախընտրում ա նույն աշխատավարձով հիվանդանոցներում բժիշկների դռնեդուռ ընկել որպես ներկայացուցիչ ու համոզել, որ իրանց դեղն առնեն, ինչն իմ կարծիքով ավելի պակաս պրիստիժնի ա գիտությամբ զբաղվելու համեմատ։

    Ու ասենք էս պայմաններում պետությունից կիրառականի հավելյալ ֆինանսավորումը լրիվ անիմաստ ա դառնում։ Պետության դերը կարա լինի մենակ պրիստիժի հարցը լուծելը։

    Ու հա, ամբողջ աշխարհում էլ նույնիսկ ֆունդամենտալ գիտության գրանտ գրելիս պիտի բացատրես, թե հասարակությունն ինչ կշահի դրանից։ Բնականաբար, ավելի հեշտ ա համոզելը, որ ուսումնասիրելու ես էսինչ բջջի էսինչ գենը, որտև հետո կարող ա քաղցկեղ բուժես, քան թե տեսական ֆիզիկայից եսիմինչ ես անելու, որտև կարող ա ավելի շատ բան իմանանք մեզ շրջապատող աշխարհի մասին։

    Բոլոր տիպի ֆունդամենտալ գիտությունների լավ ֆինանսավորումը հայաստանին հասանելի չի։ Ու նաև քո դրա կարիքի բացատրությունը այնքան էլ պատշաճ չի այստեղ, որովհետև աշխարհում ֆունդամենտալ գիտության զարգացումը չի դադարելու նրանից, որ Հայաստանում դա չֆինանսավորեն։ Ու Հայաստանում նորմալ գիտական մտածելակերպ ստեղծելու համար արժի կիրառականից սկսել ու կամաց-կամաց դեպի ֆունդամենտալ շարժվել։ Այսինքն սկզբից ֆինանսավորում ստանում են նրանք, ովքեր միջազգային կիսակիրառական արդյունքները կարողանում են շուկայում կիրառական սարքել։ Հետո սրանցից եկամտի հաշվին ֆինանսավորվում են նրանք ովքեր միջազգային ֆունդամենտալ արդյունքները կարողանում են կիսակիրառական սարքել ու նոր հարուստ երկիր դառնալուց հետո սկսում ենք ֆունդամենտալ գիտություն ֆինանսավորել։
    Ծլնգ, նայի։ Լիքը հարցեր կան, որ Հայաստանի համար խիստ տեղային են, այսինքն՝ հնարավոր չի աշխարհի ֆունդամենտալից օգտվել։ Նույն իմ ոլորտը Հայաստանում պետք ա լրիվ զրոյից սկսել, որովհետև աշխարհում ինչ տվյալ կա, չգիտես՝ Հայաստանում ոնց կաշխատի։ Հետո, աշխարհում ովքե՞ր են կիրառական գիտությամբ զբաղվողները։ Ակադեմիայում գիտնական դառած, ակադեմիայում մնալ չցանկացող գիտնականները, այսինքն՝ սկսել են ֆունդամենտալից (իհարկե, ինդուստրիալ PhD-ները եթե չհաշվենք, բայց գոնե Եվրոպայում դրանք անհամեմատ ավելի քիչ են, մեծ ընկերությունները նախընտրում են պատրաստի կադրեր վերցնել)։ Ու եթե էսօր Հայաստանում ֆունդամենտալ գիտությունը չֆինանսավորվի, կիրառականում չես կարա որակ ունենաս (եթե, իհարկե, համալսարաններին ֆուկ չանես ու գիտությունն ամբողջությամբ չտեղափոխես մասնավոր սեկտոր, ինչի արդյունքում էլ գիտության անկախություն չես ունենա)։

    Հետո, Հայաստանին էս կամ էն ձևով հասանելի են զանազան համագործակցային գրանտներ դրսից։ Ուղղակի որակյալ գրանտ գրող չկա կամ էլ գրողը նախընտրում ա դրսի համալսարանում դա անել (նաև Հայաստանում տիրող խիստ տոքսիկ գիտական մթնոլորտի պատճառով)։ Աշխարհի ֆունդամենտալ գիտությունը շատ հաճախ էլ երկրի ներսի միջոցներից ա ֆինանսավորվում։ Նայի, օրինակ իմ պոստդոկը ֆինանսավորվում ա մի հիմնադրամից, որի փողերի մեծ մասը (եթե ոչ ամբողջը) Դանիայի պետբյուջեից ա գալիս։ Պետությանը կից հիմնադրամ ա, որն ամեն տարի գրանտներ ա բաժանում։

    Իսկ գիտության ֆինանսավորում լավ էլ կա համալսարանների դասախոսական կազմի աշխատավարձեների տեսքով։ Ուղղակի պետք է դրանք նորմալ մակարդակի բերել, ու կարգին նորմատիվներ սահմանել, թե այդ աշխատավարձով վարձատրվող պարտականություններն որոնք են։ Ու այդ դեպքում տեսական ֆիզիկոսն էլ գոհ կլինի, կիրառական բիոքիմիկոսն էլ։ Իսկ ապրանքը շուկա բերելու համար ահռելի ներդրումներ պահանջող գիտությունը կֆինանսավորվի հավելյալ ու մրցակցային պայմաններում։
    Դասախոսների աշխատավարձը գիտության ֆինանսավորում չի, կրթության ֆինանսավորում ա։ Էսօրվա օրով դասախոսների ուսերին մենակ կրթական բեռ ա դրված, ասպիրանտներին էլ կոպեկների տեսքով թոշակ են տալիս (30 000, թե ինչքան) կամ նույնիսկ վճարովի ա ասպիրանտուրան։ Դե էլ չեմ ասում, որ փորձարարական գիտությունն ընդհանրապես չի ֆինանսավորվում։ Մեր համալսարանի պաթֆիզի լաբում աշխատողներն իրանք էին փող քցվում, կռիս առնում, իսկ մի կռիսի էղածն ինչ ա, որ պետությունը չկարողանա ֆինանսավորել։

    Ասածս է, նորմալ ԲՈՒՀ-ական բարեփոխումները բարձրացրածդ հարցերից շատերին դրական լուծում կտան։
    Էս դեպքում նախ պետք ա բուհերի աշխատակազմն ընդլայնել, որ դասախոսներին գիտությամբ զբաղվելու ժամանակ մնա (հետևաբար, լրացուցիչ ֆինանս ա պետք): Պետք ա լաբերը սարքավորել-կարգավորել (լրացուցիչ ֆինանս):

  8. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Jarre (30.06.2018)

  9. #6
    . Ծլնգ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    08.12.2016
    Գրառումներ
    3,041
    Mentioned
    51 Post(s)
    Tagged
    1 Thread(s)
    Բյուր ջան, մի քիչ անիմաստ ա սենց զրույց տանելը, երբ նույն գրառման մեջ խառնում ենք տեսական ֆիզիկան ու կռիս առնելը։ Բայց արի երկուսս էլ համաձայնվենք, որ մինչև այդ քո ասած ֆինանսավորման հարցերը լուծելը (ի դեպ պրեստիժը նաև ֆինանսավորումով էլ ա բարձրացվում), պիտի մի հատ մտածելակերպի հեղափոխություն անես։ Ասենք որ դու ասում ես կրթության ֆինանսավորում ա դասախոսական կազմի աշխատավարձները․․․ սրա հետ լիքը համաձայն չեմ։ Ինձ դասավանդած դասախոսները այնքան կրթական գործունեություն չէին անում, որ ամբողջ դրույքով աշխատավարձ ստանային (ինչքան էլ որ ցածր չլինեին այդ աշխատավարձները)։ Ու այդ լրիվ դրույքի մեջ նաև մտնում էր իրենց գիտական գործունեության վարձատրությունը։ Ինչ վերաբերում ա հետազոտության համար անհրաժեշտ պարագաներին (կռիս լինի թե վոլտմետր), ապա դա պիտի լինի նաև նույն ԲՈՒՀերի բյուջեներում էլ։ Իսկ Հայաստանում այս ամենը ոտն ու գլուխ ա արված։ Ու իմ կարծիքով պետք է սկսել հենց մի հատ ամենը տեղը դնելով, հետո նոր հարցնելով, թե աշխատավարձից ու հաստատության բյուջեին հավելյալ էլ ի՞նչ ծախսեր կան, որ պիտի ֆինանսավորվեն։ Թե չէ ԿԳնախի ասածը, այս թե այն կողմ, պոպուլիզմ ա։

  10. #7
    Պատվավոր անդամ
    StrangeLittleGirl-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    18.03.2006
    Հասցե
    Լապլանդիա
    Գրառումներ
    24,576
    Բլոգի գրառումներ
    18
    Mentioned
    41 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մեջբերում Ծլնգ-ի խոսքերից Նայել գրառումը
    Բյուր ջան, մի քիչ անիմաստ ա սենց զրույց տանելը, երբ նույն գրառման մեջ խառնում ենք տեսական ֆիզիկան ու կռիս առնելը։ Բայց արի երկուսս էլ համաձայնվենք, որ մինչև այդ քո ասած ֆինանսավորման հարցերը լուծելը (ի դեպ պրեստիժը նաև ֆինանսավորումով էլ ա բարձրացվում), պիտի մի հատ մտածելակերպի հեղափոխություն անես։ Ասենք որ դու ասում ես կրթության ֆինանսավորում ա դասախոսական կազմի աշխատավարձները․․․ սրա հետ լիքը համաձայն չեմ։ Ինձ դասավանդած դասախոսները այնքան կրթական գործունեություն չէին անում, որ ամբողջ դրույքով աշխատավարձ ստանային (ինչքան էլ որ ցածր չլինեին այդ աշխատավարձները)։ Ու այդ լրիվ դրույքի մեջ նաև մտնում էր իրենց գիտական գործունեության վարձատրությունը։ Ինչ վերաբերում ա հետազոտության համար անհրաժեշտ պարագաներին (կռիս լինի թե վոլտմետր), ապա դա պիտի լինի նաև նույն ԲՈՒՀերի բյուջեներում էլ։ Իսկ Հայաստանում այս ամենը ոտն ու գլուխ ա արված։ Ու իմ կարծիքով պետք է սկսել հենց մի հատ ամենը տեղը դնելով, հետո նոր հարցնելով, թե աշխատավարձից ու հաստատության բյուջեին հավելյալ էլ ի՞նչ ծախսեր կան, որ պիտի ֆինանսավորվեն։ Թե չէ ԿԳնախի ասածը, այս թե այն կողմ, պոպուլիզմ ա։
    Տեսական ֆիզիկան էլ, կռիսների վրա գիտափորձերն էլ ֆունդամենտալ գիտություն են, ուղղակի մեկը տեսական ֆիզիկա ա, մյուսը՝ կենսաբանություն կամ ֆիզիոլոգիա կամ քոգնիքիվ սայընս, նայած ինչ ես անում։ Առաջինը ֆինանս չի պահանջում (դրա համար էլ Հայաստանում տեսական ֆիզիկայի վիճակը լավ ա), երկրորդը պահանջում ա։ Բայց երկուսի դեպքում էլ մարդիկ իրանց ջեբից փող դնելով են անում (նկատի ունեմ՝ տեսական ֆիզիկայով զբաղվողներն ադեկվատ աշխատավարձ չեն ստանում, եթե, իհարկե, որոշակի գրանտներ չունեն)։

    Ինչ վերաբերում ա դասախոսների լրիվ դրույքին, ապա չգիտեմ՝ քո բուհում ոնց ա էղել, բայց իմ բուհում հա՛, պայմանագրում նշվում ա գիտական գործունեությունը, բայց գիտությամբ զբաղվելու որոշակի պահանջ չկա, իսկ դասավանդումը խիստ ծանրաբեռնված ռեժիմով էր։ Ավելին՝ կլինիկական առարկաներ դասավանդողները նաև կլինիկական գործունեություն ունեին, ու երկուսը համատեղելն արդեն իսկ բավական դաժան մի բան էր, հաճախ դասավանդումը չվարձատրվող կլինիկական օրդինատորների վրա էին նաղդում։ Հա, մեկ էլ դասախոսների աշխատավարձն անմիջականորեն կախված էր վերցրած ժամերից (այսինքն, ունեին բազային մի 50 000 աշխատավարձ, մնացածը դասաժամերից էր գոյանում), մինչդեռ տպագրված աշխատանքն աշխատավարձի վրա ոչ մի կերպ չէր ազդում։ Արդյունքում՝ ունենում ես գիտության վրա խորապես թքած ունեցող դասախոսներ, ու էդ վերաբերմունքը փոխանցվում էր նաև ուսանողներին։ Ստեղ խնդիրը նաև էն ա, որ եթե էդ դասախոսներն ավելի քիչ ժամեր վերցնեին, բոլոր դասաժամերը չէին ծածկվի։ Նայի, Աշոծյանը համարյա գործի չէր գալիս, բայց զոռով իրան դասաժամեր էին տալիս, որտև չկար բավարար չափով դասախոս, որ սաղ դասաժամերը փակեր։ Դե էլ չասեմ, որ հետո կրճատումների ռաունդ արեցին ու ըստ դասաժամերի վարձատրությունը վերացրեցին, ինչի արդյունքում դասախոսներն է՛լ ավելի էին ճկռում (անգամ երկրորդ հերթով դասավանդելով) ու ստանում կոպեկներ։ Ու նաև խնդիրն էն ա, որ Հայաստանում դաս պատրաստելու ժամեր չեն տրամադրում, այսինքն՝ լիքը դասախոսների գրեթե ամբողջ դրույքը լցվում ա կոնտակտային ժամերով։ Դրան էլ գումարենք, որ քանի որ աշխատավարձն ադեկվատ չի, լիքը դասախոսներ տունը ռեպետիտորություն են անում։ Այսինքն, եթե նույնիսկ դասաժամային ճնշումից ազատվեն դասախոսները, դժվար մնացած ժամանակը գիտությանը տրամադրեն։

    Իհարկե, ստեղ տարբերակ կարա լինի, որ էն բուհերում, որտեղ դասախոսները ծանրաբեռնված չեն դասերով, գիտություն անելու պարտադրանք լինի (տարին էսքան տպագրություն), բայց էս դեպքում էլ էլի ոչ բոլոր ոլորտներում հարցը կլուծվի։ Տեսական ֆիզիկոսն էլի իրա միջազգային ամսագրերում կտպագրվի, բայց կենսաքիմիկոսն իրա գիտափորձերը չի կարողանա անել, որտև կռիսի փող չկա։

    Ու հենց ստեղ ա պետք էդ դասախոսների գործը մի քիչ թեթևացնելու ու որակը բարձրացնելու համար ջահելների վարձել (ասպիրանտների, պոստդոկների, ասիստենտ պրոֆեսորների տեսքով), որ թե՛ դասավանդման բեռը թեթևանա, թե՛ գիտությամբ ակտիվորեն զբաղվող ջահելներ լինեն։ Բայց սրա համար էլ պետք ա ավելացնել ֆինանսավորումը

    Ի դեպ, եթե չգիտես, ՀՀ-ում գիտությունը ֆինանսավորվում ա ՀՆԱ-ի 0.24%-ի չափով։ Էս տիպի վիճակ ա մեկ էլ մի քանի ոռի երկրներում։ Այսինքն, արդեն տրամադրվող ֆինանսների ճիշտ կառավարման հետ մեկտեղ ամեն դեպքում պետք ա ավելացնել ֆինանսները Հայաստանում գիտությունը զարգացնելու համար։

  11. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Jarre (30.06.2018)

  12. #8
    . Ծլնգ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    08.12.2016
    Գրառումներ
    3,041
    Mentioned
    51 Post(s)
    Tagged
    1 Thread(s)
    Հա, ես էլ եմ ասում, որ ԲՈՒՀական վիճակը ոռի ա, դրանից ա պետք սկսել, տեղը տեղին դնել, հեո հասկանանք էլ ինչ կա անելու։

    Այդ վիճակագրության մեջ խորանալու ժամանակ չունեմ, ասենք ռազմագիտական հետազոտությունների ֆինանսավորումը դրա մեջ մտնո՞ւմ ա։ Հայաստանում պիտի որ սա ահագին մաս կազմի, ինչը հավանաբար մի քիչ ուրիշ ձև ա հաշվառվում քան ոչ-պատերազմական վիճակում գտնվող երկրներում։ Բայց հա, ես չեմ ասում, թե վիճակը ոռի չի։ Ուղղակի փորձենք մի հատ համակարգը համակարգ սարքենք, ոչ թե անկապ փողեր շպռտենք։

Թեմայի մասին

Այս թեման նայող անդամներ

Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)

Էջանիշներ

Էջանիշներ

Ձեր իրավունքները բաժնում

  • Դուք չեք կարող նոր թեմաներ ստեղծել
  • Դուք չեք կարող պատասխանել
  • Դուք չեք կարող կցորդներ տեղադրել
  • Դուք չեք կարող խմբագրել ձեր գրառումները
  •