Նեյրոբազմազանություն, տ․ 1

[Ծլնգ]

Ծլնգ ջան, ինչքան բացատրում ես էնքան հարցերը շատանում են... պարզ հարց ա

1. կինն իր ամուսնուն սիրում ա՞ թե չէ (կարևոր ա)
2. երեխեքի նկատմամբ սերը չի երևում նույնիսկ, եթե նույնիսկ դեպրեսիայի մեջ ա (չես ցույց տվել... կարևոր ա)
3. կինը դեպրեսիայի մեջ ա՞ թե չէ... դեպրեսիայի մեջ գտնվող մարդկանց կարողություններն անկախ իրենցից սահմանափակվում են ոչ թե չեն ուզում... ուզելը ստեղ տարբերակ չի...

էս բաները իմ համար հստակ չի... տեքստը չի ցույց տալիս... կերպարը, երբ որ ստեղծում ես դեռ չի նշանակում, որ էդ կերպարին ինչ ուզես անել կտաս... կերպարն իր կյանքն ունի...

բայց դե ասեմ..., եթե ակումբի հոգբաններն ու հոգեբուժները դրական են արտահայտվել ուրեմն իմ դատողությունները նեղ անձնական են...

աթոռիկը կարծեմ աթոռակ ա ճիշտը... ես խնդիր չունեմ բառերը ձևափոխելու, աղավաղելու հետ, գրականության մեջ էդ օքեյ ա ուղղակի պետք որոշակի նպատակի ծառայի հենց ընենց չի...

Ահ, կարծես սկում եմ հասկանալ թե որտեղ իրար չենք հասկանում

Այս պատմությունը կնոջ մասին չի, Մեֆ ջան, ոչ էլ իր երեխաների, ոչ էլ ամուսնու կամ իրենց միջև հարաբերությունների։ Այդ պատճառով էլ քո կարևորածները բացարձակ կարևոր չեն իմ կառուցած պատմության մեջ։ Երեխաները և ամուսինը այստեղ լրիվ երկրորդական կերպաներ են, ովքեր օգտագործվում են որպես խորհրդանիշներ․ երեխաները այստեղ բնականաբար մոր կողմից սիրվող կերպարներ են, որոնց համար չի կարողանում պատշաճ հոգ տանել, ամուսինն էլ իրեն սիրող կերպար է, ում սերը ինքը չի կարողանում ըստ պատշաճի ընդունել։ Ու այդ երեխաներն ու ամուսինը այդքանով են միմիայն կարևոր առաջին մասում։ Ու որ ավելի գլոբալ վերցնես, առաջին մասի կերպարը ոչ թե Լիլիթն է, այլ դեպրեսիան, որը մարմնավորվում է Լիլիթով։ Ու Լիլիթի ոչինչն էլ կարևոր չի բացի իր դեպրեսիայից ու դրա խորհրդանիշներով նկարագրությունից։ Սա առաջին երկու հարցերիդ մասով։

3. Այո, առաջին մասում էլ ասում է, որ ուզենաու ու կարողանալու միջև սահմանները լղոզված են։ Երեխաների ձայնը լսելուց հետո իր մեջ պայքարում են մայրական բնազդն ու ծնողական պարտականությունները մի կողմից և դեպրեսիայի շնորհիվ իր սիրած էակների խնամքի ու պարտականությունները ստանձնելը չկարողանալը։ Առաջինը «ուզելն» է, երկորդը՝ «չկարողանալը»։ Ու սա էլ է մեղքի զգացում ցույց տալիս․ արդյո՞ք ինքը չի ուզում, թե՞ ուզում է, բայց անկարող է։

Համաձայն եմ, կերպարն իր կյանքն ունի, բայց այստեղ կերպարը դեպրեսիան է, իսկ Լիլիթը՝ դրա մարմնացումը։ Միգուցե սրանով է գործը քո աչքին ոչ-ուղիղ ուոլոր-մոլոր գեղարվեստականացումներով թվացել, բայց դե իմ գործը դեպրեսիա նկարագրելն էր, իսկ ինչքանով է դա ստացվել՝ արդեն պիտի երևար արձագանքներից։ Քո արձագանքից երևում է, որ քո տիպի ընթերցողի համար բացարձակ չի ստացվել․․․ ցավոք սրտի։

Աթոռիկը ինձ համար նույնքան բնական է, ինչ աթոռակը․․․ միգուցե ավելի հազվադեպ օգտագործվող, բայց դե այդքան էլ big deal չի այստեղ։ Հայերենում ահագին օգտագործվող ձև է, ընդհուպ՝ մինչև տեղանունների մեջ։

[Mephistopheles]

Ահ, կարծես սկում եմ հասկանալ թե որտեղ իրար չենք հասկանում

Այս պատմությունը կնոջ մասին չի, Մեֆ ջան, ոչ էլ իր երեխաների, ոչ էլ ամուսնու կամ իրենց միջև հարաբերությունների։ Այդ պատճառով էլ քո կարևորածները բացարձակ կարևոր չեն իմ կառուցած պատմության մեջ։ Երեխաները և ամուսինը այստեղ լրիվ երկրորդական կերպաներ են, ովքեր օգտագործվում են որպես խորհրդանիշներ․ երեխաները այստեղ բնականաբար մոր կողմից սիրվող կերպարներ են, որոնց համար չի կարողանում պատշաճ հոգ տանել, ամուսինն էլ իրեն սիրող կերպար է, ում սերը ինքը չի կարողանում ըստ պատշաճի ընդունել։ Ու այդ երեխաներն ու ամուսինը այդքանով են միմիայն կարևոր առաջին մասում։ Ու որ ավելի գլոբալ վերցնես, առաջին մասի կերպարը ոչ թե Լիլիթն է, այլ դեպրեսիան, որը մարմնավորվում է Լիլիթով։ Ու Լիլիթի ոչինչն էլ կարևոր չի բացի իր դեպրեսիայից ու դրա խորհրդանիշներով նկարագրությունից։ Սա առաջին երկու հարցերիդ մասով։

3. Այո, առաջին մասում էլ ասում է, որ ուզենաու ու կարողանալու միջև սահմանները լղոզված են։ Երեխաների ձայնը լսելուց հետո իր մեջ պայքարում են մայրական բնազդն ու ծնողական պարտականությունները մի կողմից և դեպրեսիայի շնորհիվ իր սիրած էակների խնամքի ու պարտականությունները ստանձնելը չկարողանալը։ Առաջինը «ուզելն» է, երկորդը՝ «չկարողանալը»։ Ու սա էլ է մեղքի զգացում ցույց տալիս․ արդյո՞ք ինքը չի ուզում, թե՞ ուզում է, բայց անկարող է։

Համաձայն եմ, կերպարն իր կյանքն ունի, բայց այստեղ կերպարը դեպրեսիան է, իսկ Լիլիթը՝ դրա մարմնացումը։ Միգուցե սրանով է գործը քո աչքին ոչ-ուղիղ ուոլոր-մոլոր գեղարվեստականացումներով թվացել, բայց դե իմ գործը դեպրեսիա նկարագրելն էր, իսկ ինչքանով է դա ստացվել՝ արդեն պիտի երևար արձագանքներից։ Քո արձագանքից երևում է, որ քո տիպի ընթերցողի համար բացարձակ չի ստացվել․․․ ցավոք սրտի։

Աթոռիկը ինձ համար նույնքան բնական է, ինչ աթոռակը․․․ միգուցե ավելի հազվադեպ օգտագործվող, բայց դե այդքան էլ big deal չի այստեղ։ Հայերենում ահագին օգտագործվող ձև է, ընդհուպ՝ մինչև տեղանունների մեջ։

Ծլնգ ջան, եթե կարևոր չեն, ուրեմն պետք չի դնել... ինչ, որ կարևոր ա էն դիր... ասում ես կնոջ մասին չի այլ դեպրեսիայի մասին ա, տարօրինակ ա տենց պատճառաբանությունը... ինչ ա նշանակում Լիլիթը կարևոր չի ուղղակի մարմնավորում ա դեպրեսիան..., եթե կարևոր չեն պետք չի էդ դետալներով լցնել ու հետո դրանք չկոորդինացնել... հարցեր են առաջացնում... ոնց հասկանում եմ վերջին տողից, ինքը մարդուն չի սիրում, ոչ թե չի կարողանում իր պարտականությունները կատարել...իրա վերաբերմունքը դեպրեսիայի արդյունք չի ինչքան էլ, որ պնդում ես

մի խոսքով, եթե էս դետալները կարևոր չեն կարայիր չդնեիր ուղղակի գրեիր "Լիլւթը խորը դեպրեսիայի մեջ էր... և այլն" ... մեր իմացությունն ու փորձը կլրացներ մնացածը..., իսկ, եթե դրել ես ուրեմն ընկալվում ա կարևոր... դու ամեն անգամ չես գալու ու բացատրես... in fact ինչքան շատ ես բացատրում էնքան վատ...

[Mephistopheles]

Ես մի հատ դեպրեսիա ունեցող ծանոթ ունեմ, ասում ա որ մի բան եմ ուզում անեմ, մտքում սաղ գործողությունները պատկերացնում եմ ու դրանից էնքան եմ հոգնում, որ տեղիցս չեմ վեր կենում վաբշէ․․․ սա սենց իմիջայլոց։

....

Լիզ, էդ սաղս էլ ունենում ենք... դեպրեսիան incapacitating and deteriorating, it’s helplessness ...

[Ծլնգ]

Ծլնգ ջան, եթե կարևոր չեն, ուրեմն պետք չի դնել... ինչ, որ կարևոր ա էն դիր... ասում ես կնոջ մասին չի այլ դեպրեսիայի մասին ա, տարօրինակ ա տենց պատճառաբանությունը... ինչ ա նշանակում Լիլիթը կարևոր չի ուղղակի մարմնավորում ա դեպրեսիան..., եթե կարևոր չեն պետք չի էդ դետալներով լցնել ու հետո դրանք չկոորդինացնել... հարցեր են առաջացնում... ոնց հասկանում եմ վերջին տողից, ինքը մարդուն չի սիրում, ոչ թե չի կարողանում իր պարտականությունները կատարել...իրա վերաբերմունքը դեպրեսիայի արդյունք չի ինչքան էլ, որ պնդում ես

մի խոսքով, եթե էս դետալները կարևոր չեն կարայիր չդնեիր ուղղակի գրեիր "Լիլւթը խորը դեպրեսիայի մեջ էր... և այլն" ... մեր իմացությունն ու փորձը կլրացներ մնացածը..., իսկ, եթե դրել ես ուրեմն ընկալվում ա կարևոր... դու ամեն անգամ չես գալու ու բացատրես... in fact ինչքան շատ ես բացատրում էնքան վատ...

Մեֆ ջան, կարևոր չի ինքը ամուսնուն սիրում ա թե չէ, թե չէ պատմության համար բոլոր ընդգրկված դետալներն էլ կարևոր են։ Դու ուղղակի ուզում ես տեսնել մի պատմություն, որը չկա այստեղ։

Բայց ինչո՞ւ ես վերջին տողից մարդուն չսիրել տեսնում, ինքը միմիայն խոսում է այդ գրության իր վրա թողած տպավորության մասին․․․ այսինքն ինքը այդքան սիրալիր գրված գրությունն ու հոգատարությունը չի կարող ըստ արժանվույն ընդունել, չի կարող իրեն բացել սիրո համար։ Ու վերջ, պետք չի տեսնել բաներ, որոնք չկան։

Ոչ, չէի կարող գրել «Լիլիթը խորը դեպրեսիա մեջ էր», որովհետև դա այս գործը չէր լինի։ Այստեղ առաջին մասում դեպրեսիայի մասին միակողմանի պատկերացում պիտի ստեղծեի ընթերցողի մոտ՝ «դեպրեսված կերպար»-ի հոգեվիճակի հիման վրա։ Ու բոլոր ընդգրկված դետալներն էլ կարևոր են հենց այս նպատակի համար, ոչ թե Լիլիթի կերպարի։ Իսկ եթե թողնեի ընթերցողի իմանալու վրա, դա չէր լինի իմ դեպրեսիայի նկարագրությունը, այլ կլիներ իրենց իմացածն ու պատկերացրածը։

Հա, քո դեպքում միգուցե և վատ է և՛ գործը, և՛ բացատրությունները, բայց շատ-շատերը տեսան ու զգացին այդ նկարագրածս դեպրեսիան․․․ այնպես որ պայմանավորվենք, որ այս գործը ուղղակի «քոնը» չի։

Լիզ, էդ սաղս էլ ունենում ենք... դեպրեսիան incapacitating and deteriorating, it’s helplessness ...

Սաղս էլ ունենում ենք, իսկ դեպրեսիայով ապրող մարդու մոտ դա միշտ ա, ու դրանով էլ այդ հիվանդությունը կարող է լինել քո ասածները։ Ֆսյո տակի տարբերություն կա, «ունենալու» ու դրանով ապրելու մեջ․․․

[Mephistopheles]

Մեֆ ջան, կարևոր չի ինքը ամուսնուն սիրում ա թե չէ, թե չէ պատմության համար բոլոր ընդգրկված դետալներն էլ կարևոր են։ Դու ուղղակի ուզում ես տեսնել մի պատմություն, որը չկա այստեղ։

Ծլնգ ջան, համ ասում ես կարևոր չի սիրելը հետո նույն նախադասության մեջ ասում ես բոլոր դետալներն էլ կարևոր են... ու ասեմ ես ուզում եմ պարզել հավատամ գրածին թե քո մեկնաբանությանը...

Ինչևէ, հասկացա ինչ ես ասում ...

[Բարեկամ]

Ասեմ Ծլնգ ջան... մենակ առաջին մասի վերաբերյալ, մանացածը շատ կլինի...

շատերն ասում են ս դեպրեսիա ա... ես էդքան էլ վստահ չեմ... առաջին պարբերությունը` մութ ամպեր միջանցք և այլն, շատ ներդրում չունի ոչ պատմվածքի, ոչ էլ դեպրեսիայի նկարագրության մեջ, երևի ուզեցել ես գեղարվեստականացնել... հետո ասում ես "իրեն համոզում էր վեր կենալ..." դեպրեսիայի ժամանակ համոզելու խնդիր չկա , իմ կարծիքով, որտև համոզելը ռացիոնալ բան ա կապված տրամաբանության ու բանականության հետ, մինչդեռ դեպրեսիայի ժամանակ դժվար ա տրամաբանությունն էնքան էլ ազդեցիկ չի (էս մասում ես ակումբի հոգեբանների ու հոգեբուժների ինփութի կարիք կզգայի... գրող չեմ ուզում)...

.... հետո Լիլիթի վերաբերմունքը, զգացմունքները յուրայինների նկատմամբ հատկապես մարդու ու երեխեքի... ստեղ հարց ա առաջանում, դեպրեսիայի ժամանակ սերը վերածվում ա ատելությա՞ն թե մնաում ա... ես կարծում եմ մնում ա, բայց քո մոտ կա ինքընսիստանսի, անճշտություն ու երևի դիսցիպլինայի պակաս... երեխին ասում ա "մաման քեզ սիրում ա " "պլաստմասայից լինեին՝ տձև, անիրական, կեղծ"։ էսի դեպրեսիայի նշան չի, դեպրեսիայի ժամանակ սերը վրափոխվումա, բայց չի կորաւմ... նույնը մարդու հանդեպ, հիմա մարդունատումա՞ թե սիրում ա ուղղակի դեպրեսիան ա... ոնց որ դու ես գրել ատելություն ա մարդու հանդեպ տածում ու, երբ որ վերջումես գրել ու տենց շեշտ դրել, եկել ա առաջին պլան ու սպասվում էր հետագայում պտի ֆոքըսը լիներ, բայց ուրիշ կողմ գնաց... մնում ա անորոշ սիրում ա մարդուն թե չէ որտև, որ ասում " պլաստմասայից լինեին՝ տձև, անիրական, կեղծ"։, սրանք մեղադրանքներ են, որ իրադրությունից չեն գալիս, դեպրեսիայից չեն գալիս այլ ունեն խոր արմատներ... չգիտեմ ինչի համար ես դրել, եթե հետագայում ոչ մի բան չի անելու... ավելորդ, խանգարող ու շփոթացնող հանգամանք ա...

էս նույնը արտահայտվում ա լեզվի մեջ... ինչ բառեր ես ընտրումու օգտագործում... առաջին հայացքից կարող ա վրաիպակ թվա, բայց չէ վիրպակներ չեն... բառը էտի քո գործիքն ա, թերևս միակ ու պետք ա խնամքով օգտագործել... բառերը, երբ որ կրկնվում են (պլաստմասե) պետք ա հետևողական լինել թե ով ա դա ասում... աթոռիկ, արթնացուցիչ-զարթնացուցիչ..., եթե սենց թուիստներ ես անում ուրեմն պտի ճիշտ նշանակետին խփես, թե չէ ընկալվում ա, որ բառը չգիտես, մանավանդ որ հեղինակի կողմից ա գրվում...

..., եթե ինչ, որ մեկը կարծում ա թե սա դեպրեսիայի նկարագիր ա, չգիտեմ... ես դա չէի ասի...

այ էս նկատի ունեմ ճշգրտություն, ուղիղ ասել ու կավելացնեի դիսցիպլինա... թապռտած ա, էս կողմ էն կողմ ա փախնում... ու քանի որ subject-ի իմացությունը, իմ կարծիքով, խորը չի, ճշգրիտ բառերի պակաս կա որն էլ ազդում ա պարզության (այսինքն չգիտենք ինչի հետ գործ ունենք), ուղիղ գրելու consistency-ի վրա... որն էլ տեղափոխվում ա մյուս մասեր...

էսի իհարկե անձնական կարծիք ա... ոնց որ Այվին ա ասում ամենմարդ մի ձև ատեսնում...

Ես ավելի շատ տեսա խորացած procrastination, որը գուցեև դեպրեսիայի ածանցյալներից ա։ Այսինքն՝ ոչ ամեն procrastination ա դեպերսիայից ծնվում, բայց դեպերսիայից կարող ա և ծնվում ա procrastination։

Ընդհանրապես, ես մի գնահատական ունեմ դեպրեսիայի հետ կապված։ Ինձ թվում ա՝ դեպրեսիայի աղբյուրը ցածր ինքնագնահատականն ա։ Ցածր ինքնագնահատականով մարդիկ հակված են դեպրեսիայի մեջ ընկնելու, առանց որևէ ակնառու պատճառի։ Եթե Լիլիթի մոտ ցածր ինքնագնահատական կա նաև /որի մասին ոչ մի ինֆո/ակնարկ չի տրվել, բայց չի էլ բացառվում/, ապա իր մեջ աուտիկին բացահայտելը գուցե օգնու՞մ ա հաղթելու էդ ինքնագնահատականը։ Բայց մյուս կողմից էլ՝ ինձ համար մութ ու կասկածելի մնաց էն հանգամանքը, որ ուտիզմի դրսևորումներին հետևելը հուշելու կարիք ուներ, այսինքն՝ կինը չէր ֆայմում, որ իրեն հաշվել էր պետք, դա ինքնաբերաբար չէր դրսևորվել, ինչպես Միքայելի մոտ էր։

[Mephistopheles]

Ես ավելի շատ տեսա խորացած procrastination, որը գուցեև դեպրեսիայի ածանցյալներից ա։ Այսինքն՝ ոչ ամեն procrastination ա դեպերսիայից ծնվում, բայց դեպերսիայից կարող ա և ծնվում ա procrastination։

Ընդհանրապես, ես մի գնահատական ունեմ դեպրեսիայի հետ կապված։ Ինձ թվում ա՝ դեպրեսիայի աղբյուրը ցածր ինքնագնահատականն ա։ Ցածր ինքնագնահատականով մարդիկ հակված են դեպրեսիայի մեջ ընկնելու, առանց որևէ ակնառու պատճառի։ Եթե Լիլիթի մոտ ցածր ինքնագնահատական կա նաև /որի մասին ոչ մի ինֆո/ակնարկ չի տրվել, բայց չի էլ բացառվում/, ապա իր մեջ աուտիկին բացահայտելը գուցե օգնու՞մ ա հաղթելու էդ ինքնագնահատականը։ Բայց մյուս կողմից էլ՝ ինձ համար մութ ու կասկածելի մնաց էն հանգամանքը, որ ուտիզմի դրսևորումներին հետևելը հուշելու կարիք ուներ, այսինքն՝ կինը չէր ֆայմում, որ իրեն հաշվել էր պետք, դա ինքնաբերաբար չէր դրսևորվել, ինչպես Միքայելի մոտ էր։

Բարեկամ ջան, ես ինչքան գիտեմ դեպրեսիայով տառապում են շատ մարդիկ այդ թվում նաև մարդիկ որոնք ինքնագնահատականի խնդիր չեն ունեցել, մարդիկ որոնք բավականին բեղուն ստեղծագործական կյանք են ունեցել...

բայց տեքստում պատճառը չի նշվում (երևի կարևոր չի), բայց, հեղինակը նշում ա դեպրեսված կնկա հարաբերությունը երեխաների ու ամուսնու հետ... իմ համար դեպրեսիայի նկարագրությունը թերի ա, անճիշտ ու հակասական մոմենտներ կա...

[Բարեկամ]

Բարեկամ ջան, ես ինչքան գիտեմ դեպրեսիայով տառապում են շատ մարդիկ այդ թվում նաև մարդիկ որոնք ինքնագնահատականի խնդիր չեն ունեցել, մարդիկ որոնք բավականին բեղուն ստեղծագործական կյանք են ունեցել...

բայց տեքստում պատճառը չի նշվում (երևի կարևոր չի), բայց, հեղինակը նշում ա դեպրեսված կնկա հարաբերությունը երեխաների ու ամուսնու հետ... իմ համար դեպրեսիայի նկարագրությունը թերի ա, անճիշտ ու հակասական մոմենտներ կա...

Դե, բեղուն ստեղծագործական կյանքը ինքնագնահատականի բարձրության հետ իմ կարծիքով առանձնապես կապված չի, դեռ հակառակը՝ ցածր ինքնագնահատանը կարող ա կոմպենսացվել բեղուն ստեղծագործականությամբ՝ հանձինս երևակայության և ստեղծելու այն, ինչն առերևույթ չունես կամ չի հաջողվել իրական կյանքում ձեռք բերել։ Կիսատության, չբավարարվածության մշտական ճնշումն է հաճախ խթանում ստեղծագործականությունը։

Իսկ առաջինը մասը, ինչպես և ամենասկզբում գրել էի, քիչ էր որևէ քննարկման համար, հատկապես՝ որպես դեպրեսիայի երևույթի։

[Mephistopheles]

Դե, բեղուն ստեղծագործական կյանքը ինքնագնահատականի բարձրության հետ իմ կարծիքով առանձնապես կապված չի, դեռ հակառակը՝ ցածր ինքնագնահատանը կարող ա կոմպենսացվել բեղուն ստեղծագործականությամբ՝ հանձինս երևակայության և ստեղծելու այն, ինչն առերևույթ չունես կամ չի հաջողվել իրական կյանքում ձեռք բերել։ Կիսատության, չբավարարվածության մշտական ճնշումն է հաճախ խթանում ստեղծագործականությունը։

Իսկ առաջինը մասը, ինչպես և ամենասկզբում գրել էի, քիչ էր որևէ քննարկման համար, հատկապես՝ որպես դեպրեսիայի երևույթի։

Կարա ըլնի, բայց պայման չի...

[Ծլնգ]

Ես ավելի շատ տեսա խորացած procrastination, որը գուցեև դեպրեսիայի ածանցյալներից ա։ Այսինքն՝ ոչ ամեն procrastination ա դեպերսիայից ծնվում, բայց դեպերսիայից կարող ա և ծնվում ա procrastination։

Բարեկամ ջան, դու տեսնում ես այն ինչ ուզում ես տեսնել, ոչ թե այն ինչ նկարագրված ա։ Օրինակ գորշ ամպերը, անդունդները, պլաստմասեն․․․ սրանցից ոչ մեկը սկի մոտիկ էլ չի գալիս պրոկրաստինացիային, բայց դու այս բոլորը անտեսում ես, ու տեսնում ես մենակ պրոկրաստինացիա։

Իսկ առաջինը մասը, ինչպես և ամենասկզբում գրել էի, քիչ էր որևէ քննարկման համար, հատկապես՝ որպես դեպրեսիայի երևույթի։

Չփորձելով քեզ վիրավորել, կարծում եմ դու չէիր տեսել դեպրեսիա, որովհետև, ինչպես այս վերջին գրառումներդ են ցույց տալիս, դու չգիտես թե դեպրեսիան ինչ է, կամ ավելի շուտ, թյուր պատկերացումներ ունես դեպրեսիայի մասին։ Դիմակում հարց բարձրացվեց․ նկարագրությունը կլինիկակա՞ն դեպրեսիայի մասին է, թե՞՝ ընկճվածության։ Միայն առաջին մասը դիտարկելով որպես առանձին գործ, դա այնքան էլ կարևոր չի, քանի որ նկարագրվում է մի հոգեվիճակ՝ կոնկրետ դրվագով։ Ու իհարկե մի դրվագով չես կարող «դիագնոզ դնել», շատերն էլ ասացին, որ իրենց մոտ էլ է նման հոգեվիճակ լինում, չնայած որ դեպրեսիա չունեն։ Նաև սրա պատճառով երկրորդ մասն ավելի շուտ ներկայացրեցի, քան նախօրոք պլանավորել էի՝ հուսալով, որ կերևա ընդհանուր «նեյրո» կապը։ Բայց ցավոք սրտի դա չերևաց, նույնիսկ իմ մի հավելյալ հուշումով էլ (Լիզին մի պատասխանի մեջ գրել էի՝ կարո՞ղ ա երրորդ մասի կերպարն էլ երկբևեռային խանգարում է ունենալու)։ Իսկ ամբողջ եռամաս գործի մեջ այդ դեպրեսիայի կլինիկական լինելը պիտի երևար գոնե գործի անվանումից՝ նեյրոբազմազանություն․․․ ոչ թե տրամադրությունների զանազանություն կամ ուրիշ մի բան, այլ նեյրոբազմազանություն։ Այսինքն՝ նեյրոտիպիկությունից տաբերություն։ Իսկ ընկճվածությունը նեյրոատիպիկություն չի, այլ կոնկրետ հուզական վիճակ է (կարճ՝ emotional sate vs. mental disorder)։ Ու այս իմաստով կլինիկական դեպրեսիան նեյրոխանգարում է, ոչ թե հոգեբանական թուլություն, կամ խորը ընկճվածություն, կամ պրոկրաստինացիա, կամ եսասիրություն, կամ որևէ հուզական վիճակ, կամ խառնվածքի տիպ և/կամ դրա ածանցյալ։

Ընդհանրապես, ես մի գնահատական ունեմ դեպրեսիայի հետ կապված։ Ինձ թվում ա՝ դեպրեսիայի աղբյուրը ցածր ինքնագնահատականն ա։ Ցածր ինքնագնահատականով մարդիկ հակված են դեպրեսիայի մեջ ընկնելու, առանց որևէ ակնառու պատճառի։ Եթե Լիլիթի մոտ ցածր ինքնագնահատական կա նաև /որի մասին ոչ մի ինֆո/ակնարկ չի տրվել, բայց չի էլ բացառվում/, ապա իր մեջ աուտիկին բացահայտելը գուցե օգնու՞մ ա հաղթելու էդ ինքնագնահատականը։ Բայց մյուս կողմից էլ՝ ինձ համար մութ ու կասկածելի մնաց էն հանգամանքը, որ ուտիզմի դրսևորումներին հետևելը հուշելու կարիք ուներ, այսինքն՝ կինը չէր ֆայմում, որ իրեն հաշվել էր պետք, դա ինքնաբերաբար չէր դրսևորվել, ինչպես Միքայելի մոտ էր։

Դեպրեսիա ունեցող մի բլոգերի մոտ տեսել էի հետևայալ համեմատությունը՝ դեպրեսիան ոնց որ ուղեղի շաքարախտ լինի (այստեղ համեմատության պարզության համար օգտագործելու եմ առաջին տիպի շաքարախտ՝ ինսուլինային անբավարություն, որը տարբերվում է երկրորդ տիպի շաքարախտից՝ ինսուլինի դիմադրողականություն)։ Ու դեպրեսիա ունեցող մարդն ինչքան էլ ուզենա որևէ բան անել, շատ դեպքերում անկարող է լինում դա անել ոչ թե իր հուզական վիճակից ելնելով (ինքնագնահատական ցածրություն կամ նման մի բան), այլ որովհետև իր ուղեղը դրա մոտիվացիան չի կարողանում ապահովել ֆիզիոլոգիական մակարդակում (համեմատիր․ գլյուկոզան մարսել չկարողանալը՝ ինսուլին արտադրելու խանգարման հետևանքով)։ Ու շաքարախտի նման, դեպրեսիան մի խանգարում է, որը կարելի է «բուժել» միայն դրա կառավարելիության բարձրացմամբ։ Ու կառավարելիության տեսանկյունից մեծ տարբերությունը շաքարախտի հետ այն է, որ ուղեղը շատ ավելի բարդ օրգան է, քան ենթաստամոքսային գեղձը, ու եթե կարելի է շաքարախտի դեպքում խանգարումը կառավարել ենթաստամոքային գեղձի ֆունկցիան արտահանելով՝ ինսուլինի ներարկումների միջոցով, ապա, գոնե դեռ, ուղեղի ֆունկցիան փոխարինող ներարկումներ չունենք։

Ցավոք սրտի «դեպրեսիա» բառը մենք նաև օգտագործում ենք հուզական վիճակի նկարագրության համար, օրինակ՝ տխրության։ Կարծում եմ սրա հիմնական երկու պատճառ կա․ անիրազեկությունը դեպրեսիայի ինչ լինելու մասին, և դեպրեսիայի հիպերդիագնոստիկան։ Բայց օրինակ ասելը «որ հիշում եմ ինչքան գործ կա անելու, դեպրեսվում եմ» համարժեք է «էն տորթի կտորը ուտելուց շաքարախտվեցի» ասելուն։ Ու, չէ, չեմ ասում, թե պիտի բոլորս թարգենք դեպրեսիա բառը ոչ-կլինիկական իմաստով օգտագործելը, բայց երբ խոսքը գնում է ընդհանուր դեպրեսիայի մասին, որը կարող է ընդգրկել և կլինիկական դեպրեսիան, մի քիչ ճիշտ չի պրոկրաստինացիա կամ ինքնագնահատականի ցածրություն ներմուծելը։ Ինչպես արդեն նշվեց դեպրեսեաի մասին թեմայում, դեպրեսիայով ապրող մարդկանց մոտ սովորաբար ծանր մեղքի զգացողություն է լինում, որ չեն կարողանում «ըստ պատշաճի» մոտիվացվել, չնայած որ դրա օբյեկտիվ պատճառներ կան, ու դեպրեսիայի այսպիսի տրիվիալացումը էլ ավելի է խորացնում այդ մեղքի զգացողությունը։

«Իր մեջ աուտիկի բացահայտելու» մասին էլ կարծում եմ ենթադրածդ մի քիչ հեռու է նկարագրվածից։ Նախ, երրորդ մասի անվանումով փորձել եմ մի քիչ հուշում անել՝ չարի (դեպրեսիայի բացասական դրսևորումների) բանականացում։ Ու եթե հաշվի առնենք, որ կլինիկական դեպրեսիան կարելի է միայն ավելի կառավարելի դարձնել, ապա այստեղ հարցը գնում է այդ կառավարելիությանը հոգեբանական inltellectualization-ով հասնելուն։ Նայի, Լիզի վերևը նշածը, որ դեպրեսիա ունեցող մարդը մտքում մի բան անելը պատկերացնելուց ահավոր հոգնում է այն աստիճան, որ տեղից չի կարողանում վերկենալ, այստեղ շատ կարևոր է։ Առաջին մասում կերպարը պատկերացնում է, որ երեխաները շուտով սովածանալու են, ինչը նշանակում է, որ իր մայրական պարտականություններից ելնելով պիտի վերկենա նախաճաշ պատրաստի։ Ու դրանից էլ է ինքը թևաթափ է լինում։ Իսկ Միքայելի հետ հանդիպելուց հետո և հասկանալով, որ Միքայելի համար հիպերռացիոնալիզմը նաև փոխարինում է հույզերի բացակայությունը կամ դրանց նկատմամբ անվստահությունը (Դեկարտի ռացիոնալիզմի մասին Միքայելի խոսքը այստեղ խորհրդանշական է), Լիլիթը հանգում է համանման «բանականացման»՝ իր պարտկանությունների հանդեպ։ Այսինքն ինքը ոչ թե զարթուցիչի ձայնից հետո մտածում է, որ պիտի վերկենա երեխա կերակրի, դպրոցին պատրաստի և այլն, այլ մտածում է՝ պետք է անել տասնյոթ քայլ, հետո վեց քայլ, հետո հինգ քայլ։ Եվ անելիքի այդպիսի տրոհումը օգնում է իրեն մոտիվացվելու դժվարությունը ավելի կառավարելի դարձնել։ Սա իհարկե կոնկրետ այս կերպարին է վերաբերում, այլ ոչ թե համընդհանուր բոլոր դեպրեսիա ունեցողներին․ տարբեր մարդկանց մոտ տարբեր խթանիչներ և գործիքներ կարող են դեպրեսիան ավելի կառավարելի դարձնել։ Ու, ոչ, համաձայն չեմ հետդ, որ կինը ինքը պիտի սրա մասին ֆայմեր։ Կլինիկական դեպրեսիան մի կողմ դրած, որի դեպքում տրամաբանականությունն էլ կարող է որոշ չափով խանգարված լինել, վերցնենք ասենք մի առօրեկան մոտիվացիայի պակաս․ դու «ֆայմո՞ւմ ես» քայլերդ հաշվելով դա հաղթահարել։

Այստեղ բերած համեմատություններով էլ փորձեմ գործի իմ ուղերձը նկարագրել։ Շատ-շատ մարդիկ ունեն շաքարախտ, ու դա համընդհանուր մարդկության կողմից ընդունվում է որպես նորմալ հիվանդություն։ Այսինքն, հա, այդ մարդիկ ունեն խանգարում, բայց դա իրենց չի սարքում աննորմալ, ու մեծամասնության դեպքերում իրենք ապրում են նորմալ կյանք, չնայած որ ունեն շաքարախտ չունեցողներից տարբերվող կարիքներ (դիետա, ինսուլինային ներարկումներ)։ Իսկ դեպրեսիա ունեցողներին շատ-շատերս ունենք հակում պիտակելու աննորմալ, անաշխատասեր, եսակենտրոն, և այլն։ Ու դրանով դեպրեսիա ունեցողների մասին ձևավորվում է միակողմանի single story, իսկ դեպրեսիա ունեցողները դիտվում են միայն պակասի տեսանկյունից (deficit-based մոտեցում)՝ չունեն մոտիվացիա, չունեն պատշաճ ինքնագնահատական, չունեն երեխաների նկատմամբ սեր և այլն։ Նաև իրազեկության պակասի պատճառով դեպրեսիա ունեցողներից (և այլ նեյրոախանգարումներով մարդկանցից) շատերս «հուշտ ենք լինում», ինչը կարծում եմ շատ դեպքերում նաև գալիս թե՛ իրենց նկատմամբ խղճից, և թե՛ ֆոբիայից, որ չենք կարողանալու իրենց օգնել։

Այս գործում փորձել եմ առաջին մասում հոգեվիճակը նկարագրելով մարդկանց այդ single story տեսանկյունը առաջ բերել, որ հետո երրորդ մասում ցույց տամ, որ արժեքներ էլ ունեն թե՛ դեպրեսիայով ապրող մարդիկ, թե՛ աուտիկները, և անալոգիայով՝ բոլոր այլ նեյրոլոգիական խանգարումներ ունեցողները։ Այսինքն այդ խանգարումներով հանդերձ, նեյրոատիպիկ մարդիկ շարունակում եմ մնալ նորմալ ու երբեմն այդ խանգարումների շնորհիվ կարող են ունենալ այնպիսի արժեքներ, որ նեյրոտիպիկ մարդիկ ավելի քիչ հավանականությամբ կունենան։ Հույսս է, որ միգուցե այս գործը կարդացած մարդը մյուս անգամ դեպրեսիայով ապրող մարդու կամ աուտիկի հանդիպելուց ավելի մեծ հասկացությամբ կվերաբերվի իրենց՝ ընդունելով, որ իրենք նույնքան նորմալ են, ինչքան օրինակ շաքարախտ ունեցող մարդիկ։

Հ․Գ․
Արժի նշել, որ խոսքը այս ամենի մեջ չի գնում կենսական ֆունկցիոնալության խնդիրներ առաջացնող դեսպրեսիայի կամ աուտիզմի մասին (կամ՝ շաքարախտի)։ Ադյպիսի խանգարումներով մարդիկ ունեն գրեթե շուրջօրյա մասնագիտական խնամքի կարիք և անկարող են «նորմալ» կյանք վարել։ Այս դեպքում «նեյրոբազմազանություն» եզրը անպատշաճ է, քանի որ կարող է «թեթևացնող» էֆեկտ ունենալ այդպիսի հիվանդների վիճակի ընկալման մեջ, ինչը նաև կարող է վտանգավոր լինել իրենց կյանքի նկատմամբ էլ՝ հատուկ կարիքների անտեսման տեսքով։

[Բարեկամ]

Ծլնգ ջան, էս ամբողջ բացատրությունիցդ ես այն հասկացա, որ պատմվածքդ ակնկալում էր ընթերցողից հոգեբույժի մասնագիտական ունակություններ՝ ախտորոշելու դեպրեսիան։
Իսկ այն, որ իմ մեկնաբանությունններից հետևեցնում ես, թե ես դա չեմ տեսել՝ քանի որ չգիտեմ, թե ինչ է դեպրեսիան, դրա մեջ ես օրենքով ոչ թե վիրավորանք պիտի տեսնեմ, այլ շնորհավորանք

Եվ երկրորդը, որ ակնկալում էր պատմվածքդ՝ ախտորոշումից հետո նման դեպքերը ճանաչելն ու նման մարդկանց ըմբռնումով վերաբերվելն է, փաստորեն։

Լավ, բայց սա դարձավ արդեն ոչ թե գրականություն, այլ բժշկական թեսթ-ուղերձ։

[Ծլնգ]

Ծլնգ ջան, էս ամբողջ բացատրությունիցդ ես այն հասկացա, որ պատմվածքդ ակնկալում էր ընթերցողից հոգեբույժի մասնագիտական ունակություններ՝ ախտորոշելու դեպրեսիան։
Իսկ այն, որ իմ մեկնաբանությունններից հետևեցնում ես, թե ես դա չեմ տեսել՝ քանի որ չգիտեմ, թե ինչ է դեպրեսիան, դրա մեջ ես օրենքով ոչ թե վիրավորանք պիտի տեսնեմ, այլ շնորհավորանք

Եվ երկրորդը, որ ստացվում է, որ ակնկալում էր պատմվածքդ, ախտորոշումից հետո նման դեպքերը ճանաչելն ու նման մարդկանց ըմբռնումով վերաբերվելն է, փաստորեն։

Լավ, բայց սա դարձավ արդեն ոչ թե գրականություն, այլ բժշկական թեսթ-ուղերձ։

Դե չէ, դու հասկացել ես էն ինչ հասկացել ես, ու դրա մասին կարծիքիդ էլ ես շնորհակալել եմ։ Հետո դեպրեսիայի մասին քո ըմբռնումով փորձեցիր պատմվածքի դետալների շորջ վարկածներ հայտնել, որոնց մեջ հարցեր էլ կար։ Ես էլ փորձեցի բացատրել, թե ինչու քո վարկածները չէին կարող լինել ու պատասխանեցի բարձացրածդ հարցերին։ Ու ես ասել էի որ ոչ թե չես տեսել, այլ անտեղյակ ես դրա ինչ լինելուց՝ սրանց միջև մեծ տարբերություն կա։ Իսկ դեպրեսիան կա, տեսնենք մենք դրան, թե չէ։ Իսկ որ կա, ու մեր շուրջն էլ կան դեպրեսիայով ապրող մարդիկ, արժի թյուրըմբռնումները փարատել, չե՞ս կարծում։

Սա դարձավ story, որի մի մաս է կազմում story-ն, որտեղ փորձել եմ իմ իմացածի սահմաններում ճշգրտորեն ներկայացնել դեպրեսիան ու աուտիզմը, ինչպես նաև դրա մասին այս քննարկումների story-ն էլ, որտեղ գործի մասին զրուցում ենք։

[ivy]

Էս տողին մի քիչ կանդրադառնա՞ս, ի՞նչ նկատի ունեիր.

միգուցե և Լիլիթն ես եմ․․․

Քանի որ դու ուղղակի ինչ-որ հեղինակ չես, այլ մարդ, որին ճանաչում եմ, ինձ էս հարցի պատասխանը հետաքրքիր է անձնական տեսանկյունից:
Բայց ոչինչ, եթե պատասխան չունես:

[Ծլնգ]

Էս տողին մի քիչ կանդրադառնա՞ս, ի՞նչ նկատի ունեիր.

Քանի որ դու ուղղակի ինչ-որ հեղինակ չես, այլ մարդ, որին ճանաչում եմ, ինձ էս հարցի պատասխանը հետաքրքիր է անձնական տեսանկյունից:
Բայց ոչինչ, եթե պատասխան չունես:

Այդ ասելուս պահին դա զուտ ենթագիտակցական ասոցիացիա էր․․․ մի պուճուր ռացիոնալիզացնելով, կարծում եմ հետևյալն է պատասխանը։ Այս գործում փորձել եմ նեյրոատիպիկ մարդկանց համար գրիչ հանդիսանալ․ առաջին մասում դեպրեսիա ունեցողների համար, երկրորդ մասում՝ աուտիզմ։ Ու քանի որ Լիլիթը առաջին մասի դեպրեսիայի մարմնացումն է, ու ես փորձել եմ կերպարի կաշվի մեջ մտնել իմ պատկերացումների հիման վրա այդ նկարագրությունը գրելուց, ապա առաջին մասի դեպրեսիան իմ պատկերացումների մարմնացում է, այսինքն Լիլիթը իմ դեպրեսիայի մասին պատկերացումն է՝ Լիլիթն ես եմ։

Ասել էի, որ առաջին մասը ամենահեշտը ստացվեց, բայց դա մետաղադարմի միայն մի կողմն է։ Այդ մասը նաև ամենադժվարն էր այն իմաստով, որ ամենաշատ դրա մասին եմ մտածել ու նախապատրաստվել, նաև այն պատճառով, որ մտահոգված էի՝ արդյո՞ք մոտս կստացվեր։ Այս նախապատրաստության շնորհիվ էլ էր, կարծում եմ, որ արագ ու սահուն ստացվեց․․․ երևի երբ երկար ու մեծ ջանքով մի դերի մեջ ես մտնում, ավելի հեշտ է դառնում այդ դերը սահուն կատարելը։

[Mephistopheles]

...Լիլիթը իմ դեպրեսիայի մասին պատկերացումն է՝ Լիլիթն ես եմ...

Ծլնգ ջան, մի հարցին դու 50 տարբեր պատասխան ես տալիս ու ինչքան շատ ես գրում էնքան շատ ես խրվում...

դու մասնագիտությամբ ի՞նչ ես, Ծլնգ, եթե գաղտնիք չի...