Շինարար ախպեր, եթե տնտեսությանդ կառուցվածքն ու եկամուտների մակարդակդ Տուվալույա, պիտի հարկային համակարգդ էլ Տուվալու լինի։ Չես կարա տնտեսությամբ Տուվալու լինես, հարկային համակարգով Շվեդիա։
Բայց, լավ հիշացրեցիր, մոռացել էի նայեի, ու ոնց տեսնում եմ
վիքիում կա, թե որ երկներ են կիրառում flat tax: Ես պիտի հետ գնայի իմ 2012-13 թվերի նոթերում նայեի, որովհետև սրան մոտ թեմայով վերջին էսեյները էտ թվերին էի գրել։
Վոբշեմ, Էստոնիա, Հունգարիա, Լիտվա, Բուլղարիա, Ռումինիա, բոլորն էլ ԵՄ անդամ երկրներ են, Մակեդոնիա, ԵՄ անդամության թեկնածու։ Սրանք flat taxi-ի օրինակներ են։ Կարանք նաև իրանց հետ համեմատվենք, եթե բանը համեմավելու մեջ ա։
Բայց համեմատվելը երկրորդական ա։ Ես հենց սկզբից էլ գրել էի, որ արդյունքները խառն են ու երկրից երկիր տարբերվում են։ Օրինակ, Ռուսաստանում երբ մտցրել են flat tax-ը, հենց առաջին տարին 25% հարկային եկամուտների աճ ա եղել։ Լավ ա չէ՞՛։ Բայց նույնսիկ էս վստահելի ինֆո չի, քանի որ ոչ մի վերլուծություն չկա, թե էս 25% աճը ինչի ա եղել․ կամավոր հարկային դաշտ մտնելու հաշվին, թե՞ հարկային վարչարարության խստացման հաշվին, որը սենց թե նենց լինելու էր, առանց դրույքը փոխելու։
Երկրորդ, Հայաստանում էս պահին գործում ա 8 հարկատեսակ։ Դրույքներն էլ ցածր չեն։ Համակարգն էլ ահագին բարդ ա։ Բայց ընդհանուր հարկային բեռը, կամ կոպիտ ասած ամբողջ տնտեսության համար էֆեկտվ հարկային դրույքը, շատ ցածր ա։ Նախկին ԽՍՀՄ երկրներից ամենացածրն ա։ Այսինքնմի տեղ պրոբլեմ կա, լուրջ պրոբլեմ, ու ոնց որ էտ պրոբլեմը թաքցնելու կամ վատ վարչարարության հետ ա կապված։ Գումարած, մենք ուղղակի հարկեր վճարելու կուլտուրա չունենք։ Իսկ բարդ հարկային համակարգը նպաստում ա նրան, որ մարդիկ թաքցնեն, կամ հարկայինը անարդյունավետ աշխատի։ Այսինքն, համակագը պարզեցնելը Հայաստանում հավանաբար բերելու ա հարկային եկամուտների աճի։
Գումարած, մեր կարգի տնտեսություն ունեցող երկրներում, շատ հաճախ, արդարացիորեն, հարկային հիմնական բեռը անուղակի հարկերի վրայա (ԱԱՀ, աքցիզ, մաքսատուրք), քանի որ էտ սաղ պիտի վճարեն, քանի որ հարկման կետը սպառումն ա։ Բայց արի ու տես, որ մեր երկրում սուպերմարկետնրը դաժե ԱԱՀ-ից են հասցրել խուսափել, ու՞ր մնաց եկամահարկ ու շահութահարկից։ Հազարներով չգրանցված աշխատողներ կան, հազարներով մարդկանց աշխատավարձը իրականում ստացվողից տաս անգամ քիչ են ցույց տալիս, ու սենց բաներ։ Ու էս ամեն ինչի պատճառը նաև հարկային համակագի բարդ լինելն ա։
Ասածս ինչ ա, ապեր, չի կարելի ա բռնել ու չոր համեմատություն անել․ Դանիան լավ երկիր ա, ընդեղ եկամտահարկը պրոգրեսիվ ա, իսկ Տուվալուն վատ երկիր ա, ընդեղ եկամտահարկը flat ա, մենք էլ ուզում ենք լավ երկրներին նմանվենք, ուրեմն պետք ա Դանիայի հարկային համակարգին նմանվենք։
Էջանիշներ