Ժողովուրդ ջան զսպվածության կոչ եմ անում
Ժողովուրդ ջան զսպվածության կոչ եմ անում
John (18.11.2019)
Ինձ հետաքրքիր է, պարոն վարչապետը տնտեսական հարցերով ու մեկ էլ հռետորաբանության հարցերով խորհրդականներ չունի՞, որ իրեն
բացատրեն, թե ընդդիմություն ինչ նկատի ունի «ֆիսկալ կանոններ» ասելով, ու որ արդեն հեղափոխական պաթոսով ու բղավոցներով ելույթները մեղմ ասած լավ չեն նայվում ու պրոդուկտիվ չեն։ Ու, որ «գիտահետազոտական-միտահետազոտական» բղավելով, նմանվում է տգետ մարդու :Ճ
Si vis pacem, para bellum
Երեկ Թանդիլյանի հարցազրույցն էի նայում, Նիկոլինը չէի տեսել, ու ինձ էլ էր տենց տվում, բայց հիմա էս տեսանյութի սկիզբը նայելով, ու համեմատելով Թանդիլյանինի հետ կարծիքս փոխվավ։Վիշապ-ի խոսքերից
Ես չգիտեմ, թե էդ ֆիսկալ կանոններն ինչ են, ու Թանդիլյանն էլ հարցազրույցի ժամանակ խուսափեց դա բացատրելուց։ Ենթադրում եմ, որ հենց էն ա, ինչի մասին ստեղ Նիկոլն ասում ա։ Այսինքն կան ինչ որ տնտեսագիտական կանոններ, որոնց հիման վրա նրանք էդ բարձրացումներին դեմ են։ Բայց ուղիղ կերպով չեն շարադրում, որտև հասկանում են, թե ինչ կլնի իրանց ռեյտինգը։
Էն դեպքում, որ եթե իսկականից տենց բան կա, հակառակը, պտի գրագետ բացատրեին, հիմնավորեին, ոչ թե Նիկոլի ասած, տերմինակոխ անեին։
artak.amDe gustibus et coloribus non est disputandum.
Սկիզբը անկասկած դեմագագիա էր, բայց էն գյուղատնտեսական աջակցության պահերը, եթե ճիշտ են, հիանալի, ընտիր բաներ են...
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Ես էլ Թանդիլյանինը նոր լսեցի, քչից շատից վայթե բացատրում է, թե ինչն է խնդիրը։ Գոյություն ունեն կանոններ, որոնցով կարգավորվում են այս կամ այն պետական ծախսերի ու պարտքերի սահմանները, որոնց նպատակը երկարաժամկետ ֆինանսական կայուն զարգացումը ապահովելն է, կամ, այլ կերպ ասած՝ ֆինանսական ցնցումներից ապահովվածությունը։ Մյուս կողմից էլ ասում է, որ կապիտալ ներդրումներն ու խոստացվող ՀՆԱ-ն խիստ պահպանողական են, այսինքն նախկինից շատ բան չի փոխվել։
Տրիբուն ախպերը սրա մասնագետնա, հույս ունեմ ավելի մարդավարի կբացատրի, կամ ինձ կուղղի։
Ու նման է, որ կառվարությունը խախտել է սահմանաչափերը հերիք չի, վերլուծություններով էլ ոնց որ չի ուզում զբաղվել, որ համապատասխան շտկումներ իրականանցի, իսկ Փաշինյանը «տերմինակոխ» ա եղել։ Այսինքն վիճակը խայտառակոտ ա թվում, այսինքն Փաշինյանը ադեկվատ տնտեսական խորհրդատվություն՝ նման է, որ չի ստանում, ու ստիպված հակադարձում է հիսթերիկ պոռթուկմներով, կամ վիճակը արդարացնում է աշխատավարձի բարձրացումով։ Աշխատավարձի բարձրացումը լավ բան է, բայց խիստ հարցական է, որ աշխատավարձի բարձրացումը տնտեսական կայունության հետ կապ ունի, կամ դրան կօգնի, այսինքն՝ տարբեր թեմաներ են։
Թանդիլյանը, որ Սինոփսիսում էր, ես իր թրեյինգներից մեկին էլ մասնակցել եմ (էթիկայի թեմայով էր, կարծեմ), ու շատ խելացի մարդ ա, ես հարգում եմ իրեն։
Ես պարագայում ես կարծում եմ, որ վարչապետի վերաբերմունքը ադեկվատ չի ու լավ կլինի վարչապետը թարկի մակերեսային վերաբերմունքը։ Մի հատ հանքարդյունաբերության վրա էր բլթացրել, հիմա էլ տնտեսության կառավարման հետ կապված սենց անլուրջ վերաբերմունք, կարան խոշոր սյուրպրիզներ լինեն, էդ ժամանակ էլ բղավելու թեմա չի ունենա, Սահակաշվիլու պես գալստուկը կսկի ծամել։ Իմ կարծիքով շատ հաճելի կլիներ, որ վարչապետը փորձեր հավասարակշռված ձևով հասկանալ, թե ընդդիմությունը ինչից ա բողոքում, ենթադրություններ անելու, կամ դեմագոգիայով («չեք ուզում, որ աշխատավարձները բարձրանան», WTF???) զբաղվելու տեղը:
Վերջին խմբագրող՝ Վիշապ: 18.11.2019, 10:05:
Si vis pacem, para bellum
Գլխանց ասեմ, որ Մանեն ճիշտ ա։Չնայած մի քանի բայցեր կան, որոնց մասին ստորև կխոսեմ։ Ու ես շատ ուրախ եմ, որ բյուջետային հանձնաժողովի նախագահը Մանեի պես հավասարակշռված ու գրագետ պրոֆեսիոնալ ա, քանի որ ինքը իրա ֆունկցիան, այն է բյուջետային գործընթացի նկատմաբ պառլամենտական վերահսկողությունը, շատ լավ իրականացնում ա։ Էտ շատ կարևոր ա ու շատ վատ կլիներ, որ իրա տեղը բուշլատի թև լիներ, որ կառավարությունն ինչ բյուջե բերեր, պեչատեին ու ճամփեին։
Հիմա նախ ասեմ ինչ ա ֆիսկալ կանոնը։
Ֆիսկան կանոնները նրա համար են, որ անկախ քաղաքական իրավիճակից, կառավարությունը վարի պատասխանատու ֆիսկալ քաղաքականություն։ Այսինքն, օրինակ, չբռնի ու ընտրություններից մի տարի առաջ աշխատավարձերը ու թաշակները կրկնապատկի, պարտքը մեծացնի, բոլոր ասեն օօօօօ, ընտրություններում հաղթի, հետո երկրին կանգնեցի փաստի առաջ։ Էս կանոնները լինում պարտքային, դեֆիցիտային, ծախսային կամ սրանց տարբեր կոմբինացիաներով։ Նաև լինում են (1) կանխարգելիչ, որ նախօրոք թույլ չտան իրավիճակը դուրս կա հսկողությունից, ու (2) կոռոկտիվ, այսինքն, եթե իրավիճակը դուրս ա եկել հսկողությունից, ապա միջոցառումներ ձեռնարկեն, որ հետ բերեն։ Ասեմ, որ էս կաննոների կիրառումը նաև կարա հակասության մեջ մտնի ընթացիկ տնտեսական իրավիճակի հետ ու տնտեսական զարգացման վրա հակառակ ազդեցություն ունենա, այսինքն լինի պռոցիկլիկ հակացիկլիկ լինելու փոխարեն։ Բայց էս արդեն երկար ու բարդ փիլիսոփայություն ա, չխորանամ։
Պարզության համար մի հատ օրինակ բերեմ․ ԵՄ երկրներում, գործում ա Stability and Growth Pact-ով հաստատված ա երկու պարզ կանոն, դեֆիցիտը պիտի չանցնի ՀՆԱ 3%-ը, պարտքը՝ 60%-ը։ Ու էս ցուցանիշները ոնց որ կողմնորոշիչ լինեն աշխարհի մնացած երկրների համար։ Բայց էս պակտից 20 տարի ա անցել, ու խնդիրնրը բարդացել են, մի քիչ էլ փորձագետներն են բարդացրել, մի քիչ էլ պերեդոզ են արել, ու տեղեր կա որ սկսել են քարկապ ընկնել, օրինակ Հայաստանում
ՀԻմա, ՀՀ Բյուջետայն համակարգի օրենքը հոդված 21-ը սահմանում ա մեր ֆիսկալ կանոնները։ Ունենք երեք հատ կանխարգելիչ կանոն, երեք հատ էլ կոռեկտիվ կանոն։ Բայց բոլոր կանոնները կառուցված են պարտքի կանոնի կողքերը, որ երբերք թույլ չտան, որ պարտքը անցնի 60%-ը։ Խախտվել ա հետևյալ կանխարգելիչ կանոնը․
2018-ից սկսած կառավարությունը որոշում ա ընդունել, որով ընթացիկ ծախսերի տարեկան աճի սահմանաչափերը որոշել ա։ Բայց ստացվել ա աբսուրդ վիճակ, ու Նիկոլը ճիշտ ա, որ սկսել են իրոք ավելի շատ փող հավաքել ու կարան առանց ռիսկի ընթացիկ ծախսերը, այսինքն օրինակ աշխատավարձերը բարձրացնեն առանց պարտքային ռիսկի, բայց ստացվում ա, որ կառավարության որոշման սահմանչափերն անցնում են, այսինքն իտոգում օրենքի խախտում են անում, այսիքն Մանեն ա ճիշտ։Եթե սույն օրենքով սահմանված կարգով Ազգային ժողով ներկայացվող առաջիկա տարվա պետական բյուջեի մասին օրենքի նախագծում կառավարության պարտքը նախորդ տարվա դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ գերազանցել է Հայաստանի Հանրապետության նախորդ տարվա համախառն ներքին արդյունքի`
ա) 40 տոկոսը, ապա կապիտալ ծախսերը պետք է լինեն դեֆիցիտից (պակասուրդից) ոչ պակաս.
բ) 50 տոկոսը, ապա, բացի սույն հոդվածի 8.2-րդ մասի «ա» կետի պահանջից, ընթացիկ ծախսերի (առանց կառավարության պարտքի սպասարկման ծախսերի) աճի առավելագույն չափը նախորդ տարվա ընթացիկ ծախսերի փաստացի ծավալի համեմատությամբ սահմանում է կառավարությունը՝ հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության համախառն ներքին արդյունքի նախորդ տարիների երկարաժամկետ աճերը.
գ) 60 տոկոսը, ապա, բացի սույն հոդվածի 8.2-րդ մասի «ա» կետի պահանջից, ընթացիկ ծախսերի (առանց կառավարության պարտքի սպասարկման ծախսերի) աճի առավելագույն չափը նախորդ տարվա ընթացիկ ծախսերի փաստացի ծավալի համեմատությամբ և ընթացիկ ծախսերի ընդհանուր ծավալի հարաբերակցությունը հարկային եկամուտներին սահմանում է կառավարությունը՝ հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության համախառն ներքին արդյունքի նախորդ տարիների երկարաժամկետ աճերը:
Ամփոփեմ․․․․
Մանեն իրա ֆունկցիան շատ ճիշտ ու տեղին կատարում ա, ու քանի որ Հայաստանում ֆիսկալ վերահսկողությունը Բյուջետային հանձնաժողովն ա անում (երկրներ կան, որ սրա համար հատուկ ֆիսկալ հանձնաժողով ունեն, fiscal council) ինքը պարտավոր ա էս հարցը բարձրացնել։ Բայց, սխալ ա անում, որ ՔրՕր-ով ա վախացնում, քանի որ սենց հարցերը ՔրՕր-ով չեն լուծվում։ Կառավարություն-ԱԺ դիալոգով են լուծվում։
Նիկոլը ճիշտ ա, որ կանոնը ներկա իրավիճակին չի բավարարում, բայց սխալ ա, որ Մանեին փաստացի մեղադրում ա, իրա ֆունկցիան լավ իրականացնելու մեջ։
Ընդհանուր առմամբ, ասեմ, որ շատ նորմալ պրոցես ա, որը հենց կոչվում ա հակակշիռների ու վերահսկողության մեխանիզմների աշխատանք։ Շատ տխուր կլիներ, որ Մանեն բերանը ջուր առած նստեր կամ Նիկոլը բացատրություններ չտար, ինչքան էլ որ համ մեղադրանքը համ բացատրությունները իրանց մեջ անարդարության տարրեր են պարունակում։
Իսկ ես կասեի երկուսն էլ սխալ են, բայց առաջինը Թանդիլյանն ա սխալ։ Հելնում ա բողոքախառը մունաթոտ ճառ ա ասում. սքան տոկոս ընդե, էսքան տոկոս ստե, ճանապարհ առանց կահավորանքի, ֆիսկալ կանոն առանց կոնտեքստի, կապիտալ ծախսերի թերակատարում՝ տոկոսախառը անցածներով համեմատելով, աճը բացարձակ չէ, այլ համեմատական աճի հետ, բայց էսքան տոկոս, ու ընդեղ վրայից կառավարության որոշում... բայց եթե չանեք, քրեական պատասխանատվության կկանչենք, էղա՞վ, ՔՕ-ով հարցը կլուծենք, մի հատ էլ ասեմ՝ Քրեական օրենսգրքով։
Մարդ որ ֆիսկալ կանոնադրության մասնագետ լինի ու այդ բյուջեի նախագիծը անգիր սերտած, մեկ ա կխառնվի Մանեի սենց արագի մեջ տոկոսներ իրար վրա շուռ տալով ու ավելը բահի հետ խառնելով։ Նիկոլն էլ նստած լսում ա, ու վայթե էդ ամբողջ ճառի մեջ մենակ «ֆիսկալ կանոններ» բառակապակցությունն ա հասկանում (դրա համար էլ մենակ էդ կարողացավ կրկնել), ու մեկ էլ վերջում՝ քրեկան պատասխանատվության կհրավիրենք... ու մտածում ա՝ էդ ո՞ւմ, ի՞մ կառավարությա՞ն նախարարի՞ն՝ զվիզդեց... ու քցում բռնում ա՝ դու չգիտեմ ինչ ՔՕ-ով պատասխանատվության ես կանչելու, բայց էս ա քեզ ու քո ամբողջ կուսակցությանը նենց քաղաքական պատասխանատվության հրավիրեմ, որ ատամներդ սարսռա, ու հանում ա արևին ա փռում Մանեին իր ամբողջ կուսակցության ու վաբշե ընդդիմության հետ։ Չեմ զարմանա, որ հենց սրա պատճառով Լուսավորները մյուս ընտրություններին բորտում մնամ, որտև դեռ երկար այդ մազոլի վրա կանգնելու են, որ Մանեն ուզում էր տերմինակող տոկոսախառը ճառով մարդկանց աշխատավարձերի բարձրացումը կանխի։
Բլյա, բան ունես ասելու, բացատրի, թե ասելիքդ ինչ ա, ոչ թե թվա-տոկոսակոխ արա, ու մի հատ փորձի տարանջատես՝ որտեղ ինչ ֆիսկալ կանոն ես կիրառում, ու ինչի հետ համաձայն չես։ Թե չէ ինչ որ ռեֆերենսներ ա անում, թե հանձնաժողովում իրար ոնց չեն հասկացել, ու մուննաթ ա գալիս նաև էդ մասով, բայց մի հատ էլ ասում ա՝ սաղ, լսում եք՝ սաղ սխալ եք անում, ու ձեզ դատի ենք տալու... վերջինն էլ մի երկու անգամ վրից կրկնում ա, որ ոչ մեկի մոտ հարց չմնա, թե ով ա ստեղ մեղավորը, ու ով ա նակազատ անողը։ Տո բան ունես ասելու, հանգիստ տոնով բացատրի, ասա որ՝ կողմ ենք աշխատավարձերը բարձրացնելու, բայց էս մի բանով կարծես գոյություն ունեցող կանոնին չեք համապատասխանում։ Եկեք փորձենք իրար հետ աշխատել, տեսնենք էդ կանոնն ա, որ մեզ պադնոժկա ա տալիս, թե ձեր բյուջեում կարանք մի երկու թիվ էս կողմ էն կողմ տեղափոխենք, որ համ բադերը ողջ լինեն, համ էլ գայելրը՝ կուշտ։ Չէ, պետք ա մի հատ ամպագոռգոռ ոչինչ չարտահայտող թվակույտ բոցել, մի հատ էլ մուննաթ գալ, որ չեք լսում, բայց մենք ձեզ նակազատ կանենք։ Ու հետաքրքիր ա, Մանեն իսկապես հավատո՞ւմ ա, որ սենց բանով կարա ՔՕ-ով պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահում կարի նախարարի վրա, թե՞ ուղղակի քաղաքականություն ա խաղում։ Ու չգիտես էլ որն ա ավելի վատը, բայց համենայն դեպս Նիկոլը մի հատ հասկացրեց, թե այդտեղ նստածներից միակ քաղաքական գործիչը ով ա մնում։ Էն կառավարության ծրագրի ընդունման ժամանակ էլ էի ասել, որ Նիկոլի հետ վտանգավոր են սենց խաղերը, որտև էդ մարդը ամբողջ իր կյանքը սրանով ա զբաղված (անգլերեն սրան ասում են՝ buys ink by the barrel), ու սրանց բոլորին կհավքի կտանի ծով՝ ծարավա-ցամաք հետ կբերի, անկախ նրանից, թե Թանդիլյանի թվերն ու կանոնապաշտությունը իրավացի ա, թե չէ։
Իսկ ընդհանուր. ցավալի ա, որ պոպուլիզմը այդքան հալած եղի տեղ ուտվում ա։ Բայց դե դա նաև նրանից ա, որ գործող գաղափարական ընդդիմության չկա, դրա համար էլ անգաղափար պոպուլիզմը բուսնում-ծաղկում-բազմանում ա։
Հ.Գ.
Կապիտալ ծախսերի կատարողականի մոմենտով էլ՝ գիտեի որ ցածր ա կատարողականը այս տարի լինելու, բայց Մանեի թվերից մի քիչ շոկ ապրեցի... աչքիս սրանք ուղղակի չեն կարում ծախսել. ոչ թե տգետ են, այլ տուպը բոլոր կանոններին որ հետևես՝ տենդեր-մենդեր, հասկանաս ով ում բարեկամն ա, վրեդ խաղ են խաղում, թե չէ, տակները կոռուպցիայի ու բնապահպանական ռիսկեր կան թե չէ, ու տենց, տակը ժամանակ չի մնում, որ ծախսես։ Ու հնարավոր ա նախկինների համար սա խնդիր չի եղել, որտև սրա սանիքի անտառի մեջտեղը գտնվող դաչին ճանապարհ գցելը էն մյուսի քավորի ճանապարհաշինարարական դախլով եռապատիկ գնով սղցրել են գնացել ա՝ կանոնները արհեստական թքել կպցնելով։ Ու հիմա սրանք նաև համպատրաստից էլ խեցգետնու դիրքով են կանգնել. շինում-շինում են ճանապարհները, բայց նախորդների դրա կես չափ ճանապարհների մեկ երրորդի գումարը չեն կարում վրեն ծախսեն... ուրիշ կերպ այդ թվերը ուղեղումս չի տեղավորվում, երեք եռամսյակում նախատեսված կապիտալ ծախսերի 30% կարգի կատարում?! Բայց դե ավելի լավ ա չկատարեն քան աննպատակ վատնվի՝ առանց տնտեսական խթանների, ոնցոր նախկինների ժամանակ (աչքիս Թովմասյանի հոր կտուրի վերանորոգումն էլ էր պետական կապիտալ ծախս)։
Իմ կարծիքով, անկախ նրանից, թե ում թվերն են ճիշտ, «երկխոսության» էս ֆորմատից հեչ քաղաքակրթության ու կառուցողականության հոտ չի գալիս: Ու վարչապետը լինելով ավելի բարձր դիրքում, առաջին հերթին պիտի սկսի իրենից՝ պիտի թարկի ճղճղոցը, ու եթե մի բան չի հասկանում թող հարց տա, կամ խնդրի պարզաբանել, կամ էլ
հանգիստ տոնով մարդավարի բացատրի իրենց մոտեցումը: Ու լավ կլինի էս ԱԺ-ով ու կառավարությունով մի հատ էթիկա ու «crucial conversations» տիպի թրեյնինգ անցնեն, որ իրար ժամանակ ու ներվեր չվատնեն ու կոլխոզի մակարդակից դուրս գան։
Si vis pacem, para bellum
Բարեկամ (20.11.2019)
@Ծլնգ ջան, իրավիճակը ես սենց եմ տեսնում․
- Մանեն իրա մաքս 10 րոպեանոց ամփոփիչ ելույթում ասեց, որ էս հարցը մի քանի անգամ ու մանրամասն քննարկվել ա հանձնաժողովում, վայթեմ նույնիսկ գրել են ՄինՖինին, և այլն, ու իրանք հետևողականորեն էս հարցը բարձրացրել են։ Ու հնարավոր ա, որ դրա համար էր իրա խոսքը մի քիչ հախուռն էր․ պիտի հացներ ամեն ինչ ասեր, ներառյալ էս հարցը։
- Մեր բյուջետային քննարկումների կուլտուրան շատ ցածր ա եղել ու ցածր ա մնում։
- Էս ֆիսկալ կանոնները ընդունվել են 2017-ի վերջին ու սկսել են կիրառվել 2018թ․ բյուջեից սկսած, ու էս առաջին անգամն ա, որ ֆիսկալ կանոնին չհետևելու հարց ա առաջացել։ Հետևապես, հա՛մ կառավարությունը չգիտի, թե ոնց ա պետք հիմնավորել կանոնին չհետևելը, հա՛մ ընդդիմությունը չգիտի, թե ոնց ա պետք ներկայացնել խնդիրը, որ հասկանալի ու համոզիչ լինի։
- Ֆիսկալ կոնոներին չհետևելը աշխարհում շատ տարածված երևույթ ա, ու հիմնական քննադատություններից մեկն էլ հենց էտ ա, որ կանոնն ընդունվում ա, բայց ոչ մեկը չի ուզում ռեալ հետևի։ Ես օրինակ Սերբիայի դեպքը գիտեմ, որ մի հատ պարտքի կանոն ունեն, որը ընդունման օրվանից ոչ մի վարկյան չի պահպանվել։ Երկրների մեծամասնությունում, ու նաև Հայաստանում, կանոնը չկիրառելու դեպքում ոչ մի սանկցիա օրենքով չի նախատեսվում։ Ու եթե նույնիսկ հարցը բարձրացվում ա, ինքը դառնում ա ուղղակի ակադեմիական քննարկման առարկա։
Կարճ ասած, Մանեն շատ ճիշտ ա արել, որ նախ տեսել ա կանոնի խախտումը (շատ մեծ ա հավանականությունը, որ ոչ մեկը դա չնկատեր, ու անցներ գնար) երկրորդ, որ էտ հարցի շուրջ թեկուզ ցածր որակի քննարկում ա խթանել։ Մեկ, երկու, տաս, մենք էլ կսովորենք սենց հարցերը հասկանալի ու հիմնավոր քննարկել։
Չեմ հասկանում հախուռնի պատճառաբանությունը. եթե բարձրացրել են, ուրեմն պիտի հախո՞ւռն խոսի։ Իմ պատկերացումով բյուջեի օրինագիծը կարար հանձնաժողովից դուրս գար հանձնաժողովի եզրակացությամբ առ այն, որ էս ինչ ու էն ինչ ֆիսկալ կանոնների խախտում է թույլ տրված, ինչին կառավարությունը ոչ մի արձագանք չի տվել, ուստի հանձնաժողովը կոչ է անում մերժել բյուջեի օրինագիծը։ Ու սա շատ ավելի քաղաքավարի կլիներ, քան դատի տալ բան, էլ եսիմ ինչ։ Թե չէ Պողոսին չի հուզում ֆիսկալ կանոն-շմանոն, բայց տեսնում ա, որ Մանեն հախուռն ինչ-որ թվեր ա ստից-ընդից ցիտում, Նիկոլն էլ գալիս անկյուն ա կանգնացնում։ Սրանով Մանեն ցույց ա տալիս, որ տեղյակ չի իր ելույթի լսարանից, ու ԱԺ-ի ամբիոնը օգտագործում ա հավայի։
Իսկ կանոնի խախտումը տեսնելը՝ հա, ճիշտ ա արել։ Բայց մերկ-երկու տասը, եսիմ... էլի կողմերը իրար մեղադրում են, ու երկուսն էլ համարում են, որ իրենք են ամենաճիշտը, իսկ դիմացինը ճղճղալեն politicking ա անում։
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, պատասխանելով Գարեգին Նժդեհի կերպարի գնահատման մասին բելոռուսական լրագրողի հարցին, ինչպես նաև անդրադարձ կատարելով Նժդեհի կերպարի տարբեր ընկալումներին Հայաստանում և Ռուսաստանում, հիմնական շեշտադրումն արեց այն բանի վրա, որ Նժդեհը ազգային հերոս է ու կռվել է հայերի գոյության համար։ Նա նաև մի քանի անգամ ավելացրեց, որ, այո, եթե Նժդեհը թեկուզ «խոսել էլ է» նացիստական առաջնորդների հետ, ապա նման «խոսակցություններ» ունեցել են նաև շատ այլ, օրինակ սովետական առաջնորդներըև մասնավորապես Մոլոտովը...
Թող ներվի ինձ այս անհամեստությունը, սակայն հարգարժան վարչապետին թույլ տամ ասել, որ սա հարցի միայն մեկ կողմն է և նման նուրբ հարցին նման բարձր ամբիոնից պատասխանելիս պետք էր ՀԱՄԱՊԱՐՓԱԿ ՄՈՏԵՑՈՒՄ ՑՈՒՑԱԲԵՐԵԼ։ Այսպես, ամենից առաջ պետք է նշել, որ, այո, թեև Նժդեհը մասնակցել է 1918 թ-ի Մայիսյան հերոսամատերին, սակայն նրա անուրանալի ավանդը հայ ժողովրդի առաջ ՈՉ ԹԵ ԴԱ Է, ԱՅԼ, ԿԱՐՃ ԱՍԱԾ՝ ԶԱՆԳԵԶՈՒՐԸ։ Բացի այդ չէր խանգարի նաև հատկապես շեշտադրել, որ, այո, թեպետ Նժդեհը կապեր ունեցել է նացիստական առաջնորդների հետ, սակայն Հայկական լեգեոնը ԵՐԲԵՔ ՉԻ ՄԱՍՆԱԿՑԵԼ ԱԿՏԻՎ ՄԱՐՏԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈՐևԷ ՃԱԿԱՏՈՒՄ, զբաղվել է թիկունքային և պարեկային ծառայությամբ, իսկ լեգոենն ինքն էլ ստեղծվել էր մի կողմից հայ ռազմագերիներին ճամբարային մահացու կյանքից փրկելու, մյուս կողմից էլ ԽՍՀՄ հնարավոր պարտության դեպքում ձեռքի տակ գոնե մի ինչ որ ռազմուժ ունենալու համար։ Նաև չէր խանգարի ավելացնել, որ իր ժամանակի Եվրոպայում ԻՐԱԿԱՆ ՎՏԱՆԳ ԿԱՐ, որ հայերը մի ինչ որ պահի կարող են հավասարեցվել հրեաներին, սրանից բխող հասկանալի հետևանքներով, և Նժդեհի, Դրոյի և այլոց ժամանակին միջամտությունն ու կապերը նույն Գիմլերի հետ փրկեցին հայերին երկրորդ ցեղասպանությունից։
Եվ ի դեպ, նման կարևոր հարցերին ամեն դեպքում պետք է ՀԱՅԵՐԵՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԵԼ, քանզի ռուսերենն ամեն դեպքում մեր վարչապետի փայլուն կողմը չէ, իսկ հաճախ էլ վերջինս դժվարանում է նույնիսկ բառեր ընտրել կամ բառերը ռուսերեն ճիշտ արտաբերել։
Եվ վերջապես, եթե լրիվ ճշգրիտ լինենք, Նժդեհը մասնակցել է Ղարաքիլիսայի ճակատամարտին, ոչ թե Սարդարապատի ճակատամարտին այն իմաստով, ինչ իմաստով որ այս ճակատամարտը ընկալվում է ժամանակակից ռազմապատմական գրականության մեջ։ Վերջին հարցի կապակցությամբ, սակայն, խնդիրն այնքան էլ սկզբունքային չէ, քանի որ և Սարդարապատը, և Ապարանը, և Ղարաքիլիսան ըստ էության մեկ ընդհանուր միասնական մի ռազմագործողություն էին, որի վճռական արարն իրոք Սարդարապատն էր։
Ասածս ինչ է – շատ լավ է, որ մեր վարչապետը ձգտում է պարզաբանել նման նուրբ հարցեր, բայց թող ինձ թույլ տրվի ասել և կրկին ներողություն հնարավոր անհամեստության համար, սակայն դա կարելի է անել ավելի որակյալ մակարդակով։
Վերջին խմբագրող՝ Lion: 19.11.2019, 21:21:
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Ընտիր պատասխանեց ))
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Թերի պատասխան էր, վերևում արդեն գրեցի՝ ինչու։
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Վաբշե Նիկոլն իր պարզ ու անչար ժպիտով, իր դրական աուրայով ու մարդամոտությամբ լիքը նորարարություններ ա իր հետ բերել քաղաքական մշակույթ:
ՈՒ խոսքը միայն ներհայաստանյան քաղաքական մշակույթին չի վերաբերում (որը դեռ լիովին չի էլ ձևավորվել՝ որպես էդպիսին), այլ՝ միջազգային:
Այսինքն՝ խոսքը միայն անարյուն հեղափոխության, լայվ մանրամասն հաշվետվողականության ու թափանցիկության մասին չի, այլև՝ մակրոնյան լեթսդուպաչիկների, մեկրելյան գիշերային մայրաքաղաքով զբոսանքների ու պուտինյան սելֆիների:
Էս անսովոր նորարարությունների շարքը կարելի ա երկար շարունակել,
բայց դրա մեջ իր ուրույն տեղն ունի բոլորին ու ամենուր հայոց պատմության ու մշակույթի մասին պատմելը:
ՈՒ սա հրաշալի ա:
Հնարավոր ա, որ դու ճիշտ ես ու բոլոր նրբությունները ռուս ու բելոռուս լրագրողների մոտ լուսաբանելը շատ կարևոր էր:
Բայց մի՞թե էդ սաղ Նիկոլի միանձնյա գործն ա:
Իսկ հնարավոր ա՞, որ հարց տվողը պրինցիպի խելոք բան ասեց ու սա շատ լավ առիթ ա, եթե Հայաստանից էքսպերտներ կապնվեն ռուս գործընկերների հետ ու տարատեսակ հնարավորություններ քննարկեն՝ համատեղ ինտերակտիվ հանրագիտարանների կազմումից մինչև եղբայրական հայ ազգի պատմությունից ու նրա ազգային հերոսներից մեջբերումբեր ռուսական հանրակրթական ծրագրում:
Տիեզերքում բանականության առկայության ամենավառ ապացույցն այն է, որ ոչ-ոք չի ցանկանում մեզ հետ կապի մեջ մտնել..
Վարչապետը, պատասխանելով նման հարցի, այդ հարցին ԱՄԵՆԱԲԱՐՁՐ լսելիություն է ապահովում։ Ավելին, վարչապետի դիրքորոշումը դառնում է մի «կանոն», որի սահմաններում էլ սկսում են կարծիք կազմել կամ մտքեր արտահայտել այլ, թեմային ոչ այնքան ծանոթ մարդիկ։ Այդ կարծիքն է սկսում թևածել նաև դրսում։ Արդյունքում, նման առաջնային հարցերին պետք է տալ համապարփակ, համընդգրկուն պատասխան։
Պետք է անակնկալի չգալ նման հարցերից...
Ինձ թվում է, որ վարչապետը մակերեսորեն է տիրապետում պատմական հարցերին։ Ավելին, վարչապետի գլխին որոշակիորեն չար կատակ է խաղում իր լրագողական անցյալը։ Հայտնի լրագրողական հիվանդություն է, թող ներեն ինձ իմ լրագրող ընկերները՝ ամեն ինչ գիտեն, բայց... մակերեսորեն։ Իրականում պետք է նման «հերթապահ» հարցերը վաղուց քննարկված լինեն մեր բարձր և նույնիսկ միջին մակարդակի պաշտոնյանների մոտ և, եթե հանկարծ սենց մի կրակոց էլ լինի, ժամանակակից պատմական հայկական հիմնավոր ողջ զինանոցով պատասխան համազարկ տալ, ոչ թե... ինքնագործ ստեղծագործել, ինչպես այս դեպքում։
Ռուսերեն և, ընդհանրապես, օտար լեզուներով խոսելու մասին։ Ես իհարկե հասկանում եմ, որ սրանով Նիկոլն իրեն է արժեվորում, ինչպես նաև փորձում է առավել ընկալելի լինել արտաքին հանրույթի համար, բայց... Խնդիրն ինչո՞ւմն է։ Մեզնից շատերիս, որ կարդում ենք ռուսերեն տեքստեր և հայերենի մակարդակի հասկանում ենք դրանք կամ կարողանում ենք ռուսերեն տպագիր որակյալ խոսք ասել, թվում է, թե մեր ռուսերեն բանավորն էլ է հիանալի։ Բայց այստեղ բազմաթիվ խնդիրներ կան, սկսած հենց բառեր ընտրելուց և լեզվամտածողությունից, վերջացրած զուտ ֆիզիկապես այդ բառերն արտաբերելու անսովորությունից։ Ինձ վրա եմ զգացել - ռուսերեն կարող եմ գիրք գրել, սակայն խոսելիս կարտահայտվեմ մոտավորապես Փաշինյանի նման...
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ