Նիկոլ Փաշինյան քաղաքական գործիչը: Մտքեր և վերլուծություններ...

[Շինարար]

Վարչապետը, պատասխանելով նման հարցի, այդ հարցին ԱՄԵՆԱԲԱՐՁՐ լսելիություն է ապահովում։ Ավելին, վարչապետի դիրքորոշումը դառնում է մի «կանոն», որի սահմաններում էլ սկսում են կարծիք կազմել կամ մտքեր արտահայտել այլ, թեմային ոչ այնքան ծանոթ մարդիկ։ Այդ կարծիքն է սկսում թևածել նաև դրսում։ Արդյունքում, նման առաջնային հարցերին պետք է տալ համապարփակ, համընդգրկուն պատասխան։

Պետք է անակնկալի չգալ նման հարցերից...

Ինձ թվում է, որ վարչապետը մակերեսորեն է տիրապետում պատմական հարցերին։ Ավելին, վարչապետի գլխին որոշակիորեն չար կատակ է խաղում իր լրագողական անցյալը։ Հայտնի լրագրողական հիվանդություն է, թող ներեն ինձ իմ լրագրող ընկերները՝ ամեն ինչ գիտեն, բայց... մակերեսորեն։ Իրականում պետք է նման «հերթապահ» հարցերը վաղուց քննարկված լինեն մեր բարձր և նույնիսկ միջին մակարդակի պաշտոնյանների մոտ և, եթե հանկարծ սենց մի կրակոց էլ լինի, ժամանակակից պատմական հայկական հիմնավոր ողջ զինանոցով պատասխան համազարկ տալ, ոչ թե... ինքնագործ ստեղծագործել, ինչպես այս դեպքում։

Ռուսերեն և, ընդհանրապես, օտար լեզուներով խոսելու մասին։ Ես իհարկե հասկանում եմ, որ սրանով Նիկոլն իրեն է արժեվորում, ինչպես նաև փորձում է առավել ընկալելի լինել արտաքին հանրույթի համար, բայց... Խնդիրն ինչո՞ւմն է։ Մեզնից շատերիս, որ կարդում ենք ռուսերեն տեքստեր և հայերենի մակարդակի հասկանում ենք դրանք կամ կարողանում ենք ռուսերեն տպագիր որակյալ խոսք ասել, թվում է, թե մեր ռուսերեն բանավորն էլ է հիանալի։ Բայց այստեղ բազմաթիվ խնդիրներ կան, սկսած հենց բառեր ընտրելուց և լեզվամտածողությունից, վերջացրած զուտ ֆիզիկապես այդ բառերն արտաբերելու անսովորությունից։ Ինձ վրա եմ զգացել - ռուսերեն կարող եմ գիրք գրել, սակայն խոսելիս կարտահայտվեմ մոտավորապես Փաշինյանի նման...

Վարչապետը պատմաբան չի: Ինչքան գիտի, էնքան ասաց: Ինչքան ռուսերեն գիտի, էդքան խոսաց: Դիզայներներն էլ հագի շորից կպնեն, լոգոպետներն էլ հնչյունների արտասանությունից, ծիսագետներն էլ թե արարողակարգից, ներկարարներն էլ պատի ներկից և այլն: Ախպոր պես, վարչապետը սուպեր մեն չի: Մանրադիտակով դնում վեր եք լուծում: Էլի հա, բայց ընդհանուր ֆոնին, լայն կոնտեքստում: Թե չէ, տենց լինի, պիտի հավանաբար սկսեր Ավարայրի ժամատամարտից, մայիս ամսվա առանձնահատուկ դերից հայոց պատմության մեջ, Նժդեհ բառից ծագումնաբանությունից, զուգահեռ անդրադառնար բելառուս ժողովրդի ծագումնաբանությանը, հայ-բելառուսական պատմամշակութային առնչություններին, երկու ժողովուրդների խոհանոնցներին, Գարեգին Նժդեհի խոհանոցային նախընտրություններին: Էս ամենը էնքան ձանձրալի ա: Մարդ մի նորմալ, տեղին, ըստ էության քննադատության չի բախվում՝ հասկանա՝ ինչ ա իրոք կատարվում, իրոք ինչ վտանգներ կան, եթե իրոք կան:

[Chuk]

Թերի պատասխան էր, վերևում արդեն գրեցի՝ ինչու։

Կարճ ռեպլիկս հենց քո գրածին արձագանք էր։ Բայց լավ, որ ստիպում ես, մի փոքր ավելի երկար։

Ինչպես հաճախ՝ չես հասկացել Նիկոլի պատասխանը։

Իսկ պատասխանը հետևյալն էր «Հարգելի ընկեր, մենք պատմական քննարկում ձեր հետ չենք անելու»։ Ինքը կարճ ասում ա՝ ախպեր մեր ազգի համար ինքը հերոս ա օրինակ էսինչ դրվագով, մնացած դետալների քննարկման մեջ հետներդ չենք մտնելու։ Եթե ինքը պատասխաներ քո ասած ձևով, մանրամասն, կուլ տված կլիներ հենց էն խայծը, որից սիրուն խուսանավեց։ Կընկներ քննարկման գիրկը։ Դրան արդեն կարձագանքեին ռուս պատմաբաններ կամ քաղաքական գործիչներ, դրան էլի ինքը ստիպված կլիներ պատասխանել կամ ստեղից պատմաբաններ կամ քաղ. գործիչներ ու բոլոլա կդառնար։

Փոխարենը ինքը դրվագ ա բերում, ասում ա ախպեր, էս դրվագի համար ինքը մեր հերոսն ա։ Հարցե՞ր։ Եթե էդքանը ձեզ չի բավարարում, դե եկեք ձեր հերոսին քննարկենք, խի՞ ենք մեր հերոսին քննարկում։

Մհեր ջան, սա կոչվում ա հռետորական խոսք, դիվանագիտություն ու քաղաքականություն։ Սա առաջին կուրսի հայոց պատմություն ոչ պարտադիր առարկայի լեկցիա չի։

Փորձիր հասկանալ։ Ես հավատում եմ ուժերիդ։

[Տրիբուն]

Վարչապետը պատմաբան չի:

Պետք չի պատմաբան լինել: Պետք ա ընդամենը կարդացած լինել Լիոնի ռազմական տարեգիրքը:

[Տրիբուն]

Մի բան ասեմ, լրիվ լուրջ: Նիկոլի ակցենտը ու ռուսերենի սխալները ինձ փիս դզում են, ու նաև էն պատճառով, որ ոչ մի կոմպլեքս չունի էտ պահով: Փիս հայեցի ա իրա խոսալը: Էն հսյուգենությունը թափում ա վրից: Ու ինձ էտ էլ ա ահավոր դու գալիս:

Ու կարևորը նաև էն ա, որ ինքը իրա հարցազյույցներով իտոգում միշտ մեսիջը տեղ ա հասցնում:

[Lion]

Վարչապետը պատմաբան չի: Ինչքան գիտի, էնքան ասաց: Ինչքան ռուսերեն գիտի, էդքան խոսաց: Դիզայներներն էլ հագի շորից կպնեն, լոգոպետներն էլ հնչյունների արտասանությունից, ծիսագետներն էլ թե արարողակարգից, ներկարարներն էլ պատի ներկից և այլն: Ախպոր պես, վարչապետը սուպեր մեն չի: Մանրադիտակով դնում վեր եք լուծում: Էլի հա, բայց ընդհանուր ֆոնին, լայն կոնտեքստում: Թե չէ, տենց լինի, պիտի հավանաբար սկսեր Ավարայրի ժամատամարտից, մայիս ամսվա առանձնահատուկ դերից հայոց պատմության մեջ, Նժդեհ բառից ծագումնաբանությունից, զուգահեռ անդրադառնար բելառուս ժողովրդի ծագումնաբանությանը, հայ-բելառուսական պատմամշակութային առնչություններին, երկու ժողովուրդների խոհանոնցներին, Գարեգին Նժդեհի խոհանոցային նախընտրություններին: Էս ամենը էնքան ձանձրալի ա: Մարդ մի նորմալ, տեղին, ըստ էության քննադատության չի բախվում՝ հասկանա՝ ինչ ա իրոք կատարվում, իրոք ինչ վտանգներ կան, եթե իրոք կան:

Պատմաբա՞ն չի, մի ամբողջ կառույց կա մոտը, թող ինֆորմացիա հավաքեն և տեքստեր պատրաստեն, չի՞ հերիքում, թող մասնագետներին դիմեն - փառք աստծո թեման վաղուց վերլուծված է։ Հա, պատմաբան չի, բայց նաև դիզայներ և օդաչու չի, չէ՞ - իսկ այդ դեպքում ինչո՞ւ է մասնագետներին դիմում, այլ ասենք ինքը չի կտրում իր մազերը կամ ինքը չի վարում իր ինքնաթիռը։ Կրկնեմ նաև ռուսերենի պահով՝ սաղս էլ գիտենք, որ ինքը միջին հայի մակարդակով կարող է ռուսերեն խոսել, բայց խնդիրը այդ չէ, խնդիրն այն է, որ պետք է մեսիջներ տեղ հասցել, ոչ թե գլուխ գովալ թե, տեսեք-տեսեք, ես ոնց եմ ռուսերեն խոսում կամ, տեսեք-տեսեք, ես ինչ կռուտոյ եմ, ոնց ես չեմ ամաչում իմ վատ ռուսերենից։ Էս Մոսկվա գնացած ու տեղի ռուսի հետ առևտրի բազառ անելու պահը չի, տղերք, սա պետության ներկայացում է՝ առաջնակարգ մեսիջներ տալու խնդրով։

Կարճ ռեպլիկս հենց քո գրածին արձագանք էր։ Բայց լավ, որ ստիպում ես, մի փոքր ավելի երկար։

Ինչպես հաճախ՝ չես հասկացել Նիկոլի պատասխանը։

Իսկ պատասխանը հետևյալն էր «Հարգելի ընկեր, մենք պատմական քննարկում ձեր հետ չենք անելու»։ Ինքը կարճ ասում ա՝ ախպեր մեր ազգի համար ինքը հերոս ա օրինակ էսինչ դրվագով, մնացած դետալների քննարկման մեջ հետներդ չենք մտնելու։ Եթե ինքը պատասխաներ քո ասած ձևով, մանրամասն, կուլ տված կլիներ հենց էն խայծը, որից սիրուն խուսանավեց։ Կընկներ քննարկման գիրկը։ Դրան արդեն կարձագանքեին ռուս պատմաբաններ կամ քաղաքական գործիչներ, դրան էլի ինքը ստիպված կլիներ պատասխանել կամ ստեղից պատմաբաններ կամ քաղ. գործիչներ ու բոլոլա կդառնար։

Փոխարենը ինքը դրվագ ա բերում, ասում ա ախպեր, էս դրվագի համար ինքը մեր հերոսն ա։ Հարցե՞ր։ Եթե էդքանը ձեզ չի բավարարում, դե եկեք ձեր հերոսին քննարկենք, խի՞ ենք մեր հերոսին քննարկում։

Մհեր ջան, սա կոչվում ա հռետորական խոսք, դիվանագիտություն ու քաղաքականություն։ Սա առաջին կուրսի հայոց պատմություն ոչ պարտադիր առարկայի լեկցիա չի։

Փորձիր հասկանալ։ Ես հավատում եմ ուժերիդ։

Ինչ լավա, որ դու հասկացել ես, Արտակ ջան, ու ինչ լավա, որ տենց մշտական առավելության զգացումով ես նայում ինձ...

Վարչապետը հանպատրաստից խոսեց այդ թեմայով այնքանով, ինչքանով որ կարող է խոսել թեման չուսումնասիրած, սակայն դրա մասին ընդհանուր պատկերացում ունեցող մարդը խառնած Նիկոլին բնորոշ մուննաթի հետ, թե «Ձերինին նայեք/Սերժ/Քոչի վախտ բա ոնց էր» սկզբունքով - ինքն արեց այն, ինչին սովոր է։ Արդյունքում ամեն ինչ հանգեց «սիկտիր էղեք, մեր հերոսնա, ձերոնք մեզնից լավը չեն» տարբերակին։ Կարելի էր, բան չունեմ ասելու, բայց կարելի էր և պետք էր ավելի լավ պատասխան տալ։ Այս դեպքում միջին վիճակագրական ռուսի մոտ ընդամենը պատկեր ստեղծվեց՝ այդ վատ հայերը անհայտ պատճառներով հերոս են համարում նացիստների հետ համագործակցած անձին, ինչ անհասկանալի վատն են այդ հայերը։ Սա այն չէր, ինչ մենք ուզում ենք լսել և սա այն չէր, ինչին արժանի էր Նժդեհը։

[Գաղթական]

Մի Սերժիկի չափ էլ չկա՝ մոտը մի ամբողջ կուսակցություն նժդեհագետ պահի..

[Lion]

Մի Սերժիկի չափ էլ չկա՝ մոտը մի ամբողջ կուսակցություն նժդեհագետ պահի..

Էն էլ մի բան չէր։ Էն էլ ձև էր՝ առանց բովանդակության կամ, որ ավելի վատ է՝ բացասական բովանդակությամբ։

[Chuk]

Պատմաբա՞ն չի, մի ամբողջ կառույց կա մոտը, թող ինֆորմացիա հավաքեն և տեքստեր պատրաստեն, չի՞ հերիքում, թող մասնագետներին դիմեն - փառք աստծո թեման վաղուց վերլուծված է։ Հա, պատմաբան չի, բայց նաև դիզայներ և օդաչու չի, չէ՞ - իսկ այդ դեպքում ինչո՞ւ է մասնագետներին դիմում, այլ ասենք ինքը չի կտրում իր մազերը կամ ինքը չի վարում իր ինքնաթիռը։ Կրկնեմ նաև ռուսերենի պահով՝ սաղս էլ գիտենք, որ ինքը միջին հայի մակարդակով կարող է ռուսերեն խոսել, բայց խնդիրը այդ չէ, խնդիրն այն է, որ պետք է մեսիջներ տեղ հասցել, ոչ թե գլուխ գովալ թե, տեսեք-տեսեք, ես ոնց եմ ռուսերեն խոսում կամ, տեսեք-տեսեք, ես ինչ կռուտոյ եմ, ոնց ես չեմ ամաչում իմ վատ ռուսերենից։ Էս Մոսկվա գնացած ու տեղի ռուսի հետ առևտրի բազառ անելու պահը չի, տղերք, սա պետության ներկայացում է՝ առաջնակարգ մեսիջներ տալու խնդրով։



Ինչ լավա, որ դու հասկացել ես, Արտակ ջան, ու ինչ լավա, որ տենց մշտական առավելության զգացումով ես նայում ինձ...

Վարչապետը հանպատրաստից խոսեց այդ թեմայով այնքանով, ինչքանով որ կարող է խոսել թեման չուսումնասիրած, սակայն դրա մասին ընդհանուր պատկերացում ունեցող մարդը խառնած Նիկոլին բնորոշ մուննաթի հետ, թե «Ձերինին նայեք/Սերժ/Քոչի վախտ բա ոնց էր» սկզբունքով - ինքն արեց այն, ինչին սովոր է։ Արդյունքում ամեն ինչ հանգեց «սիկտիր էղեք, մեր հերոսնա, ձերոնք մեզնից լավը չեն» տարբերակին։ Կարելի էր, բան չունեմ ասելու, բայց կարելի էր և պետք էր ավելի լավ պատասխան տալ։ Այս դեպքում միջին վիճակագրական ռուսի մոտ ընդամենը պատկեր ստեղծվեց՝ այդ վատ հայերը անհայտ պատճառներով հերոս են համարում նացիստների հետ համագործակցած անձին, ինչ անհասկանալի վատն են այդ հայերը։ Սա այն չէր, ինչ մենք ուզում ենք լսել և սա այն չէր, ինչին արժանի էր Նժդեհը։

Մհեր ջան, պատասխանը հանպատրաստից չէր։ Հարցն ակնկալելի էր, պատասխանը թիմի կողմից պատրաստված։ Ներող, որ էդ պատասխանը քեզ, Շարմազանովին ու Աշոտյանին չի բավարարել ։ճ

[Lion]

Կրկնակի վատ՝ եթե... թիմի կողմից պատրաստված պատասխանը... դա էր։ Էդ «թիմ» կոչվածը, փաստորեն, չգիտի, որ Նժդեհն ու Բաղրամյանը անձնապես ծանոթ չեն եղել, Բաղրամյանը ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս է, Նժդեհի հայտնիությունն էլ չի սկսվում և չի ավարտվում 1918 թ-ով...

Եվ կրկին Նժդեհի թեմայով...

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի պատասխանը Նժդեհի հարցով, հուսամ ամեն դեպքում հանպատրաստից, քանի որ եթե դա պատրաստված պատասխան էր, ուրեմն ավելի վատ - և այսպես, Նիկոլի ՈՉ ԲՈՎԱՆԴԱԿԱԼԻՑ պատասխանը Նժդեհի հարցով կարելի է կապել հայագիտական առարկաների և մասնավորապես ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ ԱՌԱՐԿԱՅԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ՆԵՐԿԱՅԻՍ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԱՌԿԱ ՈՒ ԱՐԱՅԻԿ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ ՄՈՏ ՈՒՂՂԱԿԻ ԱՐՏԱՀԱՅՏՎԱԾ ԹԵՐՀԱՎԱՏ ԵՎ ՔԱՄՀԱՐԱԿԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔԻ ՀԵՏ։

Բոլորին, հատկապես ոչ պատմաբան հումանիտարներին և մասնավորապես բանասերներին (այդ թվում նաև լրագրողներին), թվում է, թե պատմությունը մի հեշտ, պարզ ու հասարակ գիտություն է, որին կարելի է տիրապետել զուտ միայն պատմական գրքեր կարդալով կամ, առավելագույնը, մեկ երկու սկզբնաղբյուրի վրայով թեթևակի անցնելով ։ Շատերը պատմությունը նույնիսկ գիտություն էլ չեն համարում։

Նման մի ճչացող օրինակ բերեմ, որ ամեն ինչ պարզ լինի։ Հայոց Ցեղասպանություն կամ Մեծ Եղեռն - թվում է թե ԱՄԵՆ ԻՆՉ ՊԱՐԶ Է, ՉԷ՞՝ վառ օրվա պես։ Իսկ այժմ վստահեցնում եմ, որ, եթե նման մի միջին պատրաստվածության տեր բանասերի հանես Ցեղասպանությունը ժխտող ներկայիս Թուրքիայի լավագույն մասնագետի դեմ, ապա ես վստահորեն կարող եմ ասել՝ ԹՈՒՐՔԸ ԿՀԱՂԹԻ, որովհետև... պատմությունը լուրջ գիտություն է՝ իր մեթոդոլոգիայով, փաստական բազայով և գիտելիքակազմով, այն մի գիտություն է, որտեղ նույնիսկ կեղծիքը կարող ես այնպիսի որակով ներկայացնել, որ լավագույն մասնագետը ոչ մասնագետին կապացուցի, որ Մեծ Եղեռն չի եղել։

Պատմությունը գիտություն է, Հայոց պատմությունը գիտությունից բացի նաև ԶԵՆՔ Է, այն հզոր մի ԶԵՆՔ Է, որով պետք է լավագույնս զինված լինեն և որին պետք է լավագույնս տիրապետեն հնարավորինս շատ հայեր, իսկ բարձրաստիճան կամ միջին օղակի պաշտոնյաներն ուղղակի ՊԱՐՏԱՎՈՐ են լավ տիրապետել այդ զենքին։

[Chuk]

Փաստորեն իզուր էի հուսում, որ կհասկանաս։ Կհասկանաս խոսքի մեսիջը, ոչ թե կփորձես քո գիտելիքների սահմանում խորանալ պատմության դետալների մեջ ։ճ

[Lion]

Պատասխանեմ քո ոճով՝ փաստորեն իզուր էի հուսում, որ կհասկանաս... Արդեն երրորդ անգամ ասում եմ, որ խնդիրը դետալները չէին։

Բայց ասեմ նաև, եթե, ոնց դու ես ասում, սրա վրա թիմ էր աշխատել, ուրեմն էդ թիմի պատմական մասով պատասխանտուին պետք է սպիրտով ստիրլացված բամբակով բռնել և դուրս գցել կառավարությունից...

[Գաղթական]

Հանուն արդարության ասեմ, որ հարցն իրոք սպասելի էր:
ՈՒ ամոթ ա, որ չէին պատրաստվել:

ՈՒ եռակի, քառակի ամոթ ա, եթե պատրաստվել էին ու պատրաստվածն էս էր..

Իսկականից էլի, ախպեր, ուրեմն Արմավիրի քաղաքային դումայի պատգամավորը գալիս Հայկական Եկեղեցու բակում Նժդեհի պատվանդանը պղծում ա...
մեր եկեղեցու բակում մեր ազգային հերոսի հուշարձանն ա պղծում..
դրանից մի քանի օր հետո պաշտոնական Երևանը սենց կիսախնդալով կիսապատասխան ա տալի՞ս...

ՈՒզում եմ հուսալ, որ գոնե բացթողում-հանպատրաստից էր...

[Chuk]

Փաստորեն արձագանքից դժգոհ են Աշոտ
յանը, Շարմազանովը, մի քանի դաշնակցական, Լիոնն ու Գաղթականը (բռատ, ներող)։ Գոհ են մյուսները ))

Ասենք նույնիսկ էդտեղի լրագրողներն քին պատասխանից բավարարված։ Շատ հստակ Ռուսաստանին իր տեղը ցույց տվող կոշտ պատասխան էր, բայց դե դուք մեկ ա՝ դժգոհ եք ))

[Գաղթական]

Շատ հստակ Ռուսաստանին իր տեղը ցույց տվող կոշտ պատասխան էր, բայց դե դուք մեկ ա՝ դժգոհ եք ))

Եղբայր, չես գտնո՞ւմ, որ Ռուսաստանին շատ ավելի հստակ կարելի էր իր տեղը ցույց տալ, եթե մի տողով ասվեր՝ մենք դատապարտում ենք ռուս պաշտոնյաների (ռուսերեն գեղեցիկ բառ կա) подрывной գործունեությունը ու հույս ենք հայտնում, որ մեր ժողովուրդների եղբայրական/բարեկամական հարաբերությունների մեջ ցանկացած սեպ խրողի հետևը մի թափից 4 հատ բադրիջան կխրեն:

[Chuk]

Եղբայր, չես գտնո՞ւմ, որ Ռուսաստանին շատ ավելի հստակ կարելի էր իր տեղը ցույց տալ, եթե մի տողով ասվեր՝ մենք դատապարտում ենք ռուս պաշտոնյաների (ռուսերեն գեղեցիկ բառ կա) подрывной գործունեությունը ու հույս ենք հայտնում, որ մեր ժողովուրդների եղբայրական/բարեկամական հարաբերությունների մեջ ցանկացած սեպ խրողի հետևը մի թափից 4 հատ բադրիջան կխրեն:

Չէ, չեմ գտնում։