User Tag List

Էջ 1 3-ից 123 ՎերջինըՎերջինը
Ցույց են տրվում 1 համարից մինչև 15 համարի արդյունքները՝ ընդհանուր 45 հատից

Թեմա: Զանազան պատմություններ

  1. #1
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Զանազան պատմություններ

    Անձնական օրագրումս /այն ֆորումում չէ/, երբեմն անում եմ գրառումներ, որոք ակամայից վեր են ածվում փոքրիկ պատմությունների։
    Քանի որ անձնական օրագրիս լսարանը շատ փոքր է՝ մարդկանց մի սակավաթիվ խումբ, որոշներն այդ պատմություններից, ինձ թվում է, կարող են հետաքրքրել ավելի շատ մարդկանց, իսկ այդ մարդիկ գուցե մտնում են Ակումբ և ազատ ժամերին, սուրճի հետ, գուցե փնտրում են պատահական իրապատումներ՝ կարդալու։

    Այստեղ կտեղադրեմ իմ պատմություններից մի քանիսը, բայց մի խմբագրմամբ․ կփոխեմ հերոսների իրական անունները։

  2. Գրառմանը 6 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Jarre (29.01.2018), Sambitbaba (29.01.2018), Աթեիստ (29.01.2018), Գաղթական (29.01.2018), Յոհաննես (04.03.2019), Ներսես_AM (09.02.2018)

  3. #2
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Ուսուցչուհին․ Մաս 1

    Ընդհանրապես, ես նախատեսում եմ մի օր գնալ անցյալ և այնտեղից պատմել, թե ինչն ինչպես էր։

    Այդ ժամանակաշրջանի մասին մի գնահատական ունեմ հիմա․ ժամանակն այն ժամանակ չէր փախչում։ Պահը ստատիկ վիճակում էր, շաբաթները գլորվում էին դանդաղ, դպրոցական օրագրի անորակ տպագրության մազմզոտ էջերի սեգմենտներով, որտեղ ինձ համար ամենահաճելի ջերմային գույնն ուներ ուրբաթը, չգիտեմ ինչու։

    Առաջ ընկնելով, մինչև այդ «մի օր»-ը կգա, ուզում եմ պատմել ռուսաց լեզվի ուսուցչուհուս՝ Ռաիսա Աթաբեկովնայի մասին, քանի որ վերջերս գրառումներիցս մեկում հիշատակում եղավ նրա մասին։


    Սովետական շրջանի հայկական դպրոցների միջին դասարաններում, ընդհուպ մինչև դպրոցն ավարտելը, ռուսաց լեզու առարկայի համար դասարանը կիսվում էր։ Այդպես էր նաև օտար լեզու առարկայի համար։ Երևի համարվում էր, որ դրանց ուսանումը, որպես ոչ մայրենի լեզուներ, համեմատաբար բարդ է և ավելի շատ կենտրոնացում է պահանջում, ինչն աշակերտների փոքր խմբի հետ ավելի արդյունավետ է լինում իրագործել։
    Չգիտես ինչու, դասարանի մի կեսին, որպես կանոն, բաժին էր ընկնում «լավ» ուսուցչուհի, մյուսին՝ «վատ»։ Լավն էր համարվում այն ուսուցչուհին, որը խիստ չէր, առարկային ու դասավանդմանը նայում էր մատների արանքով, դասաժամն անց էր կացնում հիմնականում զրույցներով և աշակերտներից համարյա ոչինչ չէր պահանջում՝ ամենքին դնելով բարձր գնահատականներ․ մի խոսքով սովորելն այդպիսի դասարանում խաղուպար էր։ «Վատ» ուսուցչուհու մոտ ստիպված էիր լինում վախենալ, աշխատել, տքնել, լինել պատասխանատու, որովհետև նա խիստ էր ու պահանջկոտ, գնահատականների հարցում՝ ժլատ, դրանք վաստակել էր պետք քրտինքով, ինչպես նաև քրտինք մտնել էր պետք տանը՝ բարդ ու ծավալուն տնայիններն անելիս, և ստուգողականներին՝ շարադրություններն անգիր գրելիս, անգամ մեկ հատիկ սխալ անելու ոչ-իավունքով․ ներում-զիջում չկար։
    Եթե ֆրանսերենի դեպքում բախտս «բերել էր» և ես ընկել էի «լավ» ուսուցչուհու՝ ընկեր Թադևոսյանի մոտ, որը միջին տարիքը նոր թևակոխող բարեկիրթ մի տիկին էր՝ ազնվազարմ ֆրանսուհու արտաքինով, և ավելի շատ սիրում էր պատմել Ֆրանսիայից, քան սովորեցնել ֆրանսերեն, ապա ռուսերենի հարցում ես հայտնվեցի ոչ ավել, ոչ պակաս՝ Ռաիսա Աթաբեկովնայի մոտ։

    Ռաիսա Աթաբեկովնան դպրոցի վետերաններից էր։ Կարճ կտրած, խարտյաշ գանգուրներով, բաց երկնագույն, ապակու պես վճիտ աչքերով, ճերմակամորթ-վարդագույն շողարձակող, հարթ դեմքով, մարմնի որոշ մասերում որոշակիորեն կլորիկ, կարճահասակ կին էր՝ իր վաղ հիսունում, ճիշտ-կարմիր գույնի շրթներկով և նույնպիսի կոշիկներով։ Դրան գումարվում էր նաև մեծ, փայլուն ճարմանդով նույնագույն պայուսակը, որը նա պահ էր տալիս իր պատկառելի, տակից-վրայից գերծանրաբեռնված, բաց դեղնավուն, փայտյա գրասեղանի դարակներում։ Այդ գրասեղանը, որը մոտ երեք տասնամյակի ընթացքում սնվել ու տռզել էր իր տիրուհու բազմապիսի թղթերով ու տետրերով, որոնց մաշված եզրերը տեղ-տեղ դուրս էին ճորթվում դարակների արանքներից, մի գեղեցիկ օր ենթարկվեց մի փոքրիկ արկածի, բայց այդ մասին՝ քիչ ավելի հետո։

    Ռաիսա Աթաբեկովնան ռուսախոս էր։ Ավելի ճիշտ՝ ռուսերենը միակ լեզուն էր, որ նա կարողանում էր խոսել։ Ռաիսը (ինչպես մենք էինք անվանում նրան մեր մեջ) հայերեն հասկանում էր միայն որոշ չափով, բայց խոսել ոչ թե հրաժարվում էր սկզբունքորեն, այլ պարզապես չէր կարողանում։ Համենայնդեպս, ինձ դասավանդելու 7-8 տարիների ընթացքում մենք նրանից հայերեն ոչ մի խոսք չլսեցինք, բացի մեկ-երկու անգամից, հիշում եմ, երբ փորձել էր կրկնել աշակերտի օգտագործած ինչ-որ հայերեն բառը՝ դուրս բերելով բավական ապաշնորհ արտասանություն՝ թունդ ռուսերեն ակցենտը վրան։

    Ազգանունը Ռաիսա Աթաբեկովնայի Օվանեսովա էր, ինչից ենթադրում եմ, որ հայրը հայ էր՝ Աթաբեկ Հովհաննիսյան, երևի բաքվեցի /կարծեմ խոսում էին Ռաիսի Բաքվի արմատների մասին/, իսկ մայրն ըստ երևույթին ռուս էր՝ դատելով դստեր արտաքինից։ Կենսագրական այս ենթադրություններն իմ պատմության հետ առանձնապես առնչություն չունեն, քանի որ ես պատմելու եմ Ռաիսա Աթաբեկովնա-ուսուցչի մասին։

    Ռաիսա Աթաբեկովնան երկարամյա ստաժով ուսուցչուհի էր։ Երբ նա մեզ դասավանդում էր, արդեն դասավանդել էր մեր դասարանից մի աղջկա մորը, գուցեև ավելի վաղ էլ, չգիտեմ։
    Ինձ թվում է, նա մեր դպրոցի ամենահավեսով ուսուցչուհին էր, և այդ հավեսն աչքի էր զարնում արդեն իսկ նրա դասասենյակը մտնելիս․ Ռաիսա Աթաբեկովնայի դասարանը դպրոցում ամենսիրուն, ամենամաքուր, ամենալուսավոր և նույնիսկ ամենահարուստ դասարանն էր։ Ի տարբերություն մյուս դասարանների, որոնք հիմնականում ստադարտ գորշ էին, սառը, անխնամ ու անտեր, Ռաիսի կաբինետը նման էր տան հարմարավետ սենյակի՝ իր տիրուհու մանրակրկիտ հոգածությամբ շահվող-պահվող․ տաք-պայծառ գույների փայտե կահույք, պատուհանագոգին՝ մշտապես ջրվող ծաղիկներ, բարձր պահարաններ՝ խնամքով դասավորված գրքերով ու ձայնապնակներով լեցուն, պատերին՝ ռուս դասականների դիմանկարներ՝ իրենց հանրահայտ ասույթներով։ Եվ ինչպես ամեն ինչն էր Ռաիսի կաբինետում, այնպես էլ անգամ ասույթները անտեր-անտիրական չէին կախված, այլ որևէ ձևով ունենում էին կենդանի կիրառություն․ օրինակ, հիշում եմ, մեր դասարանի ամենաանկարգ ու ամենաթույլ սովորողը՝ Սարգսյան Արամը, որ մեր խումբ էր տեղափոխվել այն մյուս՝ "լավ" դասատուի՝ Նունե Սմբատովնայի խմբից և, բնականաբար, խիստ կաղում էր ռուսերենից, ինչը սակայն նրան չէր խանգարում անվերջ շատախոսել ու անընդհատ պատժվել դրա համար՝ վերջին նստարանին նստեցվելով, չնայած որ շատախոսում էր իր կոտրտված ռուսերենով, և երբ լռեցվում էր դրա համար՝ Ռաիսի ինքնատիպ մեթոդով /մեթոդին դեռ կանդրադառնամ/, դարձյալ չէր տիրապետում ինքն իրեն՝ սեփական ձայնը գոնե մի րոպե կտրելու, ու կիսաձայն արդարանում էր՝ պատից կարդալով Տուրգենևի խոսքերը․ բերեգիծե նաշ յազիկ, նաշ մագուչի ռուսսկի յազիկ, էտը կլադ, էտը դոստոյանիե․․․ Մի քանի ամիս հետո Արամը, հերթական նկատողությունից հետո, արդեն ոչ թե կարդում էր այդ խոսքերը, այլ ասում բերանացի, առանց պատին նայելու։

    Ռաիսա Աթաբեկովնայի դասերն անցնում էին ակտիվ ու կենդանի։ Դասի մեջ նա դնում էր հոգի, պաթոս ու սեր՝ ռուս գրականության ու լեզվի հանդեպ, և կրքոտ հետամուտ լինում, որ այսինչ կամ այնինչ քերականական կանոնը լավ ըմբռնենք։ Տնայինների հանդեպ պահանջկոտ էր, գնահատելիս՝ խիստ։ Ամենավախենալուն թելադրություններն էին, քանի որ թելադրում էր Ռաիսը անծանոթ տեքստեր՝ կարդալով մի շնչով, առանց թեթևակի անգամ շեշտադրելու գրելաձևը՝ «օ» է, թե «ա», «ի» է, թե «է», և մեկ սխալի դեպքում գնահատականդ միանգամից իջնում էր 4, երեք սխալը մաքսիմալ թույլատրելին էր 4-ը պահպանելու համար, իսկ այ չորս սխալի դեպքում՝ հայտնվում էր կլորիկ, տհաճ 3-ը։ Ճիշտն ասած, սուրուլիկ 4-ն էլ էր ինձ համար ողբերգություն, քանի որ վտանգում էր կլոր-գերազանցիկությունս, և հետո պետք էր լինում մի քանի 5 վաստակել այն չեզոքացնելու համար։ Թելադրություններից զատ կար մեկ այլ փորձություն ևս, որով անցնում էինք տարին բարեբախտաբար մի քանի անգամ միայն․ ստուգողական աշխատանքն էր, որի համար պետք է տանն անգիր պատրաստեինք ինչ-որ ռուս դասականի մի թեմայով շարադրություն և հիշելով գրեինք դասարանում։ Հիմա նոր հասկանում եմ, թե որքան են օգնել այդ ատելի անգիր-շարադրությունները գրական լեզվի և ուղղագրության որոշակի տիրապետմանը։

    Չնայած վերջիններիս, պատրաստել ռուսերենիս տնայինները ես սիրում էի՝ լիներ դա գրավոր, թե բանավոր, բայց ամենից շատ սիրում էի Ռաիսի ֆիրմային, այդ ժամանակների համար արտասովոր տեսակի մի տնային աշխատանքը, որը ինչ-որ տեղ մարտահրավեր էր սովետական կրթական մեթոդներին ու պահանջներին․ կոչվում էր այն "սոչինենիե վ ռաբոչեմ ծետրաձե"։ Այդպիսի մի առանձին տետր ունեինք, կոչվում էր ռաբոչյայա ծետրաձ՝ իմ ամենսիրելի տետրը, կանաչ գույնի, որը նաև կանաչ լույս էր՝ արխային անելու ուղղագրական և կետադրական սխալներ ինչքան ուզես, դրանից գնահատականդ չէր իջնելու։ Այս տետրում Ռաիսը հանձնարարում էր գրել շարադրություններ ինչ-որ հետաքրքիր, ինտրիգային սկզբով կամ վերջով։ Նա մի առանձին հաստափոր տետր ուներ՝ այդպիսի ինտրիգային թեմաների գաղափարների, որ հանում էր իր տռուզ գրասեղանի բազմակի ծալքերից և այնտեղից ընտրում որևէ թեմա հերթական տնայինի համար։ Ընդ որում, թեմաների իր այդ հաստլիկ տետրը նա համալրում էր մեր իսկ կողմից առաջարկվող գաղափարներով, այսինքն պահանջում էր, որ գաղափարները նույնպես մենք տայինք։ Տնայիններս պատրաստելիս, ես ռաբոչի ծետրաձի աշխատանքը թողնում էի ամենավերջում՝ ըմբոխշնելու․ պտտելով գրչիս կոթը բերանումս, հայացքս՝ առաստաղին, ախորժելի միտք էի անում, թե ինչպես սկսեմ պատմությունս տրված, օրինակ, հետևյալ վերջով․ "․․․ Եվ հաջորդ օրը, երբ նրանք այցելեցին գերեզմանատուն, գերեզմանաքարը շրջված էր և հանգուցյալն անհետացել էր"։

    Ռաիսը, սակայն, միայն հանգուցյալներով չէր հանգստանում, և մեզ վարել էր տալիս մեկ ուրիշ՝ 96 թերթանի տետր, բայց այստեղ գրել ոչինչ չէր հանձնարարում, միայն փակցնել։ Մենք ամեն օր պետք է կարդայինք ռուսերեն լրագրեր, այնտեղից կտրեինք որևէ հետաքրքիր նյութ, փակցնեինք տետրում, իսկ դասարանում՝ պատմեինք։

    Դասավանդման մեթոդների նման ճարտար կիրառմանը զուգահեռ, Ռաիսը, սակայն, մշակել էր մանկավարժական տեսակետից բավական վիճելի մի պատժաձև, որը կոչվում էր Սև ցուցակ (չոռնի սպիսըկ)։ Եթե աշակերտը շատախոսում էր կամ դրսևորում քիչ թե շատ անընդունելի վարք, կամ պարզապես նյարդայնացնում ուսուցչուհուն, աշակերտի անունն անմիջապես հայտնվում էր Սև ցուցակում։ Ինչ էր դա նշանակում։ Դա նշանակում էր, որ ցուցակի մեջ ամեն մի "գրվելու" համար աշակերտը պետք է մուծվեր քսան կոպեկ՝ դասարանի դրամատուփին, որը Ռաիսը պահում էր ապահով տեղում։ Եթե մինչև շաբաթվա վերջ չմուծվեր, պարտքը կրկնապատկվում էր կարծեմ, իսկ մեկ ռուբլու հասնելու դեպքում դառնում էր "2" թվանշան մատյանում։
    Մեր Սև ցուցակի այս "սև" գործն իրականացնում էր մեր դասարանի թմբլիկ Մարինեն, որը պարտաճանաչ էր, նստում էր առաջին նստարանին, Ռաիսի ուղիղ դիմացը՝ վերջինիս գրասեղանին կպած, և Ռաիսն աչալուրջ հետևում էր, որ ցուցակը պահպանվեր ճշտորեն։ Երբ Ռաիսը շատ էր բարկացած լինում, պատիժը կարող էր լինել կրկնակի կամ եռակի, օրինակ՝ կատաղած հրահանգեր՝ զապիշի եվո տրի՛ ռազա, պառազի՛տ նեսչաստնի։ Իսկ եթե հանկարծ հանդգնեիր արտագրել ստուգողականի ժամանակ ու բռնվել, ապա "գրվում էիր" հինգ անգամ։ Սարգսյան Արամն, օրինակ, նախընտրում էր նախապես վճարել մեկ սովետական ռուբլի և հանգիստ արտագրել ստուգողականը։
    Տղաներից համարձակները երբեմն փորձում էին բանակցել մեր գանձապահուհու՝ Մարինեի հետ, խնդրելով ջնջել իրենց անվան կողքը երկար շարքով ձգվող մինուսներից գոնե մի քանիսը՝ լրիվ չսնանկանալու համար, ինչը Մարինեին դնում էր ծանր կացության մեջ՝ խղճահարությունն ու չմերժելն ընդդեմ զեղծարարության։ Բայց, ի վերջո, անհանգիստ նայելով շուրջը և թմբլիկ այտերը մինչև ականջները կարմրատակած, արագ շտրիխներով մի քանի մինուս շտկում էր պլյուսի ու շտապ փակում տետրը։ Մի անգամ տետրը կորել էր։ Այդպես էլ չգտնվեց։ Այդպես մի անգամ Ռաիսը ստիպված հայտարարեց հարկադրված ամնիստիա, և Մարինեն սկսեց նոր տետր։

    Մի օր ես էլ ընկա Սև ցուցակ։ Շատախոսության համար, բնականաբար։ Սովորաբար ինձ չէր պատժում՝ որպես լավ սովորողի, բայց այս անգամ համբերությունից դուրս եկավ։ Երբ տանը հայտնեցի, որ քսան կոպեկ պիտի մուծվեմ, հայրս զարմացավ, իսկ հետո, լսելով Սև ցուցակի պատմությունը, զայրացավ ու պատվիրեց հաջորդ օրը գնալ դասի առանց որևէ քսան կոպեկի ու համարձակ ասել ուսուցչուհուս երեսին, որ իր Սև ցուցակը հակամանկավարժական է և նա իրավունք չունի։ Ես, ճիշտն ասած, շատ քաշվում էի նման կոնֆրոնտացիայից, այն էլ Ռաիսա Աթաբեկովնայի հետ, բայց հորս պատվերն էլ չէի կարող չկատարել, մանավանդ որ քսան կոպեկն էլ կարգադրեց սկզբունքորեն ոչ մի դեպքում չտալ, և այդպես, ահագին հուզված, գնացի դասի, հավաքեցի ողջ քաջությունս, ու ասացի․ Ռաիսա Աթաբեկովնա, յա նե բուդու պլատիծ, վի նե իմեյեծե պռավը, էտը անտիկանստիտուցիոննը։ Թե որտեղից էդ հակասահմանադրականը եկավ լեզվիս, ես էլ չգիտեմ, երևի ուրիշ բան էի ուզում ասել, բայց այդ բառը ստացվեց, ու այդտեղ, Ռաիսը, որ աչքերը լայն բաց արած լսում էր, այդ բառի վրա մի փրփրել-փրփրեց, որ թող ու փախի։ Ու Մարինեին կարգադրեց, որ ինձ հանի Սև ցուցակից, ու որ իմ հետագա զանցանքների համար ես կպատժվեմ ուղիղ մատյանի մեջ։ Մի քանի օր անց իսկապես էլ մատյանում, անվանս դիմաց "2" հայտնվեց, որովհետև համարձակվել էի շրջվել ու մի երկու բերան խոսել դասընկերոջս հետ։ Այս անգամ արդեն ես վստահ կռիվ տվեցի, որ նա իրավունք չունի, որովհետև թվանշանը մատյանում դրվում է տվյալ օրվա դասի համար, իսկ երկուսը կնշանակի, որ ես այդօրվա դասը երկուսի եմ պատասխանել։ Ռաիսն, իհարկե, չզիջեց, բայց հետո, քառորդ փակելիս, տեսա, որ լիքը հինգեր էր լցրել կողքը, որ միջինը հինգ փակեր։

    Դուք, իհարկե, կհարցնենք, թե ուր էին գնում մեր մուծած փողերը։ Ռաիսն ասում էր, որ դրանցով նա գնում է գրքեր ու ձայնապնակներ մեր դասասենյակի համար։ Ով գիտե։ Ամեն դեպքում, եթե լիներ Ռաիսը մասնավոր սեփականության հասարակարգում, ապա ես չէի կասկածի, որ նա արժանի էր վճարվելու ավելի, քան մյուս ուսուցիչները, քանի որ նա, ի տարբերություն շատերի, իսկապես սովորեցնում էր։

    Շարունակելի
    Վերջին խմբագրող՝ Բարեկամ: 30.01.2018, 04:46:

  4. Գրառմանը 6 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (30.01.2018), Գաղթական (30.01.2018), Յոհաննես (04.03.2019), Նաիրուհի (30.01.2018), Ներսես_AM (10.02.2018), Ուլուանա (30.01.2018)

  5. #3
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Ուսուցչուհին․ մաս 2

    Եվ այնուամենայնիվ, Ռաիսա Աթաբեկովնայի դասերը fun էին, ինչպես կասեին արևմուտքում։ Հայկական իրականության մեջ մենք այդ բառի ճշգրիտ համարժեքը չունենք, որովհետև մենք սիրում ենք կոնկրետացումներ, իսկ արևմուտքը մեր կոնկրետացումները՝ հավես, գրավիչ, հետաքրքիր, զվարճալի, բոլորը լղոզում է մի կարճ բառի մեջ՝ fun, ու ես արդեն սկսում եմ մտածել, որ արևմտյան հոգեբանությամբ երևույթներն աշխարհում բաժանվում են երկու խմբի՝ fun և not fun, պարզ ու առանց ավերորդ բարդացումների։

    Ռաիսա Աթաբեկովնան այն հազվագյուտ ուսուցիչներից էր, որոնք հաջողացնում են լինել խիստ, բայց սիրված։ Նրան սիրում էին բոլորը, պարզապես ոմանք՝ ավելի շատ։ Հատկապես մեր դասարանի Սաթենիկը, համարձակ և մի քիչ էլ խելառ մի աղջիկ, չնայած իր "երեքներին"` այնպես կրքոտ էր սիրում Աթաբեկովնային, այնպիսի մի հիացմունք էր ապրում նրա ներկայությունից, որ մի անգամ չդիմացավ․ Ռաիսը սովորականի նման դաս էր պատմում, մենք էլ սովորականի նման լուռ լսում էինք, Սաթենիկն էլ սովորականի նման գլուխը հետ գցած, կզակը դուրս ցցած՝ հիացմունքից ճառագող դեմքով նայում էր Ռաիսին, ու մեկ էլ․․․ /ես շատ-շատ ներողություն եմ խնդրում, ուղղակի անիմաստ կլիներ ներկայացնել Սաթենիկի ասածի խմբագրված ինչ-որ տարբերակ, դրա համար գրում եմ այն, ինչ ասաց բառացիորեն/, մեկ էլ Սաթենիկը, առանց որևէ նախաբանի, դասարանի լռության մեջ․ "Ձեր ք*քը ուտեմ, Ռաիսա Աթաբեկովնա"։ Դասարանը հասկանալիորեն պոռթկաց ծիծաղից, իսկ Ռաիսը շվարած նայում էր մեզ ու անհանգիստ հարցնում աջ ու ձախ․ "շտո՞ անա սկազալա, շտո՞, շտո՞ անա սկազալա․․․ "։ Թարգմանել ոչ մեկս ոչ համարձակություն ունեինք, ոչ էլ, ճիշտն ասած, ուժ, քանի որ քանդվում էինք ծիծաղից։ Ի վերջո, Սարգսյան Արամը, նա, ով Տուրգենևի ասույթն ակամայից անգիր էր արել, դեմքին լուրջ արտահայտություն տալով, իր կոտրտված ռուսերենով թարգմանեց Սաթենիկի` ինչպես ասում են unsophisticated նախադասությունը։ Երբ Ռաիսն ընկալեց Սաթենիկի զգացմունքների ողջ խորությունը, մի պահ քարացավ անակնկալից՝ չգիտեր ծիծաղեր, թե բարկանար, վերջում ընտրեց երկուսն էլ և ձեռքն առնելով իր նշանավոր ցուցափայտը՝ "յա շչյաս ուբյու տեբյա, պառազիտ մալինկի", ինչից Սաթենիկն ամենևին չընկրկեց, այլ նույն հիացմունք արտահայտող դեմքով աներկբա շարունակեց․ "Ճիշտ եմ ասում, Ռաիսա Աթաբեկովնա, այ սենց բռնեմ, կանաչիով-բան, զակատ անեմ, ու․․․" և ձեռքերի շարժումով ցույց տվեց, թե ինչպես են պահածո փակում։ Ռաիսն այս անգամ վեր կացավ տեղից ու ցուցափայտը թափ տալով նետվեց Սաթենիկի վրա, բայց հետո կանգ առավ, փլվեց իր աթոռին ու սկսեց ծիծաղել։ Այդ օրը, մինչ դասը կավարտվեր, Ռաիսը դեռ ժամանակ առ ժամանակ հիշելու էր, օրորելու էր գլուխն ու քթի տակ ծիծաղելու՝ ցուցադրելով իր ճերմակ, հավասար ատամնաշարը կարմիր շրթներկի բացվածքից։
    Սաթենիկի զգացմունքի իսկական խորությունը երևալու էր հետո, երբ մի անգամ ստուգողականին մեկը Ռաիսին հասցրեց, թե Սաթենիկն արտագրում է։ Ռաիսը մոտեցավ, ստուգեց բոլոր անկյունները, ոչինչ չգտավ։ Բայց կասկածում էր։ Շեշտակի-կասկածամիտ նայեց Սաթենիկին։ Չեմ արտագրում, Ռաիսա Աթաբեկովնա, ասաց Սաթենիկը։ Տի սմատրի ու մենյա, մատը թափ տվեց Ռաիսը, նե աբմանիվայ։ Ձեր արևով եմ երդվում, Ռաիսա Աթաբեկովնա, բարձր ու հանդիսավոր հայտարարեց Սաթենիկը։ Յա եյ վերյու, վստահ եզրափակեց Ռաիսը։

    Ի դեպ, Ռաիսի ցուցափայտի մասին։ Այն հազվադեպ էր օգտագործվում ըստ նշանակության, բայց փոխարենը ուսուցչուհու անփոխարինելի զենքն էր։ Այն աստիճանի անփոխարինելի, որ ում վրա որ այն կոտրվում էր, նա պետք է նորը գներ-բերեր, ու լավ որակի․ Ռաիսն ամեն ցուցափայտ չէր հավանում, այն պետք է լիներ պինդ, որ դիմանար։

    Եվ այսպես, Ռաիսա Աթաբեկովնան կարողանում էր գալ նույնիսկ ամենաանկառավարելի տղաների հախից, նրա համար անելանելի իրավիճակներ չկային, բացառությամբ մի անգամվա, երբ մեր անխորտակելի ուսուցչուհին, մի սովորական գեղեցիկ օր, բառիս բուն իմաստով տապալվեց։ Իսկ տեղի ունեցավ դա այսպես։ Ռաիսը մի քանի րոպեով դուրս էր եկել դասարանից՝ կարգադրելով խելոք մնալ մինչև վերադառնա, բայց այդ օրը ոչ ոք խելոք մնալու հավես չուներ, և մի քանի վայրկյանից դասարանում քաոս էր․ մի մասը սեղանների վրա էին թռվռում, մյուսները՝ նստարանների, և Ռաիսի աթոռն էլ բացառություն չկազմեց։ Ռաիսը վերդարձավ, նստեց իր աթոռին և մենք խաղաղ շարունակեցինք դասը։ Կարդում էր ուսուցչուհին գրականության դասագրքից, և մենք, հայացքներս հառած լսում էինք, ու մեկ էլ նկատեցինք, որ Ռաիսն աստիճանաբար փոքրանում է, կարծես սուզվեր։ Երբ ինքն էլ դա նկատեց, երկու ձեռքով բռնվեց իր տռուզ գրասեղանի եզրից, մինչ աթոռի հետևի երկու կիսակոտրված ոտքերը դանդաղ ծալվում էին՝ քաշելով Ռաիսին դեպի խորքերը։ Եվ այդտեղ տեղի ունեցավ Ռաիսյան Կայսրության Մեծ Անկումը․ Ռաիսա Աթաբեկովնան իր աթոռի հետ միասին տապալվեց հատակին՝ հետ-հետ պառկելով, և իր պատկառելի գրասեղանը, իր ողջ բազմամյա թաշախուստով, շուռ եկավ կնոջ վրա՝ բանտարկելով նրան գետնին պառկած աթոռի ու գրասեղանի արանքում։ Ռաիսը շարունակում էր խեղդվել, անօգնական թափահարելով կարմիր, խոշորակրունկ կոշիկներով ոտքերը՝ խոզի տոտիկների պես ցցված գրասեղանի տակից։ Ոչ ոք ի վիճակի չէր օգնության հասնելու խեղճ կնոջը, քանի որ բոլորը զբաղված էին ծիծաղից ուշաթափվելով, և միայն մեր դասարանի մշտապես լուրջ ու ծանրակշիռ, փիլիսոփա Մամիկոնյան Արտաշեսը, մականունը՝ Պուշկին, մոտեցավ գրասեղանի տակից խոճկորի պես ճղճղացող ուսուցչուհուն և ջենթլմենավարի առաջարկեց իր օգնությունը։

    ․․․Մենք դեռ երկար շարունակում էինք ծիծաղել, մեզ հետ միասին՝ Ռաիսա Աթաբեկովնան՝ ակնհայտորեն անհարմար զգալով, իհարկե։


    Շարունակելի
    Վերջին խմբագրող՝ Բարեկամ: 01.02.2018, 05:03:

  6. Գրառմանը 6 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (01.02.2018), Գաղթական (04.02.2018), Յոհաննես (04.03.2019), Նաիրուհի (02.02.2018), Ներսես_AM (10.02.2018), Ուլուանա (01.02.2018)

  7. #4
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Ուսուցչուհին․ մաս 3

    Ռաիսա Աթաբեկովնան, կայացած ու խիստ լինելով հանդերձ, ընդհանուր առմամբ ուրախ կին էր։ Երևի դրա համար էր կարմիրն այդքան շատ սազում նրան։ Կարող եմ ասել՝ ես դեռ չեմ տեսել որևէ մեկին, որին մաքուր-դասական կարմիր գույնն այդքան բնական, ներդաշնակ "հագներ"։ Երևի կարմիրը ուրախ և կայացած մարդկանց գույնն է։

    Մի անգամ, երրորդ դասարանում էինք կարծեմ, մի այսպիսի տնային աշխատանք էր տվել պատրաստել․ դասարանում գրատախտակին նկարել մի պատմություն և պատմել, բնականաբար ռուսերեն։ Գրատախտակի մոտ կանչեց մեր դասարանի թույլ աշակերտներից մեկին՝ Պողոսյան Ռուբենին, որն այդ օրը զարմանալիորեն պատրաստված էր եկել։ Ռուբենն ինչ-որ անտառ նկարեց գրատախտակին, հետո գայլ, երևի ուրիշ բաներ էլ՝ հիմա չեմ հիշում, ու ինչ-որ պատմություն սկսեց պատմել նախապես սերտած բառերով։ Երևում է, որ ինչ-որ մեկն աշխատել էր հետը տանը, և վատ չէր աշխատել, բացառությամբ վերջին պահի, երբ Ռուբենն ավարտեց իր պատմությունը հետևյալ կերպ․ "Պատոմ վոլկ պուկնուլ ի ուբեժալ"։ Ռաիսա Աթաբեկովնան, որ ընթացքում տետր էր ստուգում ու լսում, ցած դրեց գրիչը, շրջվեց ու ապշած հարցրեց․ "Շտո՞"։ Ռուբենը լուջ ու պատրաստակամ, հստակ կրկնեց վերջին նախադասությունը։ Ու տեղ Ռաիսը քանդվեց։ Բառիս բուն իմաստով քանդվում էր ծիծաղից, որի համար անհարմար էր զգում, փորձում էր զսպել, բայց չէր հանգստանում։ Աշակերտները, որոնք ռուսերեն լավ չգիտեին, հատկապես՝ կենցաղային, շվարած նայում էին Ռաիսին, թե էդ ինչ ասաց Ռուբենը, որ Ռաիսը տենց թուլանում էր։ Ես, քանի որ ռուսական մանկապարտեզ էի գնացել, հասկանում էի, թե Ռաիսն ինչու է ծիծաղում, բայց Ռուբենի ասածի մեջ ոչ մի տարօրինակ բան չէի տեսնում, քանի որ, իմ կարծիքով, նա նկատի ուներ՝ պու՜կ-փախավ, ինչպես կասեին հայերենում։ Ես վստահ էի, որ Ռուբենը հենց դա է նկատի ունեցել, ոչ այն, ինչ Ռաիսն էր կարծում, ու զարմանում էի, որ Ռաիսը դա չէր ֆայմում։ Երևի սա ամենալավ պահերից է երեխաների մոտ՝ արտառոցի համար տրամաբանական բացատրություններ ունենալը, ի տարբերություն հասուն տարիքի, ինչպես հիմա է, որ համարյա վստահ եմ, որ Ռուբենի գլխին ինչ-որ մեկը զավեշտ էր խաղացել։

    ․․․
    Տարիներ անցան, Ռաիսն էլ, դպրոցի հետ, թերթվեց ու մնաց մեր կյանքի պատմության արդեն գրված էջերում։

    Մի քանի տարի առաջ մեր դպրոցը, Լինզի հիմնադրամի աջակցությամբ քանդվեց հիմնահատակ /մեր զուգահեռ դասարանից մի աղջիկ հիմնադրամում էր աշխատում, միջնորդեց/, և կառուցեցին նոր դպրոց՝ ճիշտ մեր դպրոցի կրկնօրինակը, միայն թե նոր ու փայլուն։
    Երբ այցելեցի դպրոցը, անգամ դասարանների տեղերը համարյա նույնությամբ պահպանել էին, բայց նույնը չէր իհարկե․ դա ուրիշ դպրոց էր արդեն, ուր չկար Ռաիսի պայծառ, լուսաշող դասարանը երկրորդ հարկում, չկար Ռաիսը՝ դասամիջոցին դասարանի դռան մոտ կանգնած, իր կարմիր խոշորակրունկ կոշիկներով, աշխույժ զրուցելիս մեկ այլ ուսուցչի հետ, իսկ միջանցքներում փոթորկի պես այս ու այն կողմ վզվզող աշակերտությունը՝ մինչ զանգը կհնչեր և միջանցքները կդատարկվեին ու քար լռություն կտիրեր 45 րոպեով, չկար մեր սյունազարդ, փայլեցրած հատակներով և մաշված պատուհանագոգերով միջանցքների հարազատ աուրան՝ առաջինից մինչև չորրորդ հարկ, հատկապես առաջին հարկի կիսամութ, միայնակ լռությունը ձմեռային վաղ առավոտներին, երբ դրսում դեռ մութ գիշեր է, իսկ ծնողներս ինձ մոտ մեկ ժամ շուտ էին բերում դպրոց, որպեսզի իրենք էլ հասցնեին իրենց աշխատանքին, և ես առաջին շունչն էի լինում դպրոցում՝ պահակից բացի, ու մոխրագույն ճագարի, խիստ մազաթափող կարճլիկ մուշտակս հագիս՝ գնում-գալիս էի միջանցքով և չգիտեի, թե է՛լ ինչպես ձգել այդ անվերջ երկար թվացող մեկ ժամը, քանզի արդեն առնվազն երկու հարյուր ութսունյոթ անգամ կարդացել էի պատերի բոլոր գրություններն ու ասույթները, հատկապես ամենահարմար բարձրություններինը՝ իմ հասակի մակարդակի, կիսաթափված սպիտակ ներկով, ուր սահեցնում էի մատս՝ "Իմ կարոտած սրտի համար ուրիշ ոչ մի հեքիաթ չկա, Նարեկացու Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․․․", "Քուչակը", չգիտեմ ինչու, ինձ թվում էր, որ փափախն է, գլխարկը, և կարդալիս այդպես էլ պատկերացնում էի՝ Նարեկացին՝ փափախով, որը շողարձակում է պայծառակերպված։ Մինչև օրս էլ ականջներումս պահպանվել է առաջին հարկի միջանցքի այդ ձմեռային կիսամութ, սառը, զրնգուն լռությունը և ժամանակը տրորող իմ միայնակ ոտնաձայնը սպասման։
    Նորակառույց հին դպրոցումս չկային այլևս սեփական տան պես ծանոթ և, ինչպես այն ժամանակ էր թվում, իրենց տեղում հարատև զմռսված դասասենյակները․ գրադարանը՝ առաջին հարկի վերջի սև կաշվե, ձայնամեկուսացված, խորհրդավոր դուռը, որ այդպես էլ չիմացա, թե ինչպիսին էր ներսը, այդ դռնից տարվա սկզբում դասագրքերն էինք ստանում և այնպես անհանգստանում, որ համեմատաբար քիչ մաշված գրքեր բաժին ընկնեին; աշխատանքի ուսուցման սենյակը երկրորդ հարկում՝ կարի մեքենաների շարքով, ուր բարձր, պատկառելի կոսով ընկեր Հարությունյանը սովորեցնում էր, թե ինչպես թելել կարի մեքենա, ինչն ինձ թվում էր բարդ ու խրթին, տանջալից մի պրոցես, ու մոտս այնքան էլ լավ չէր ստացվում՝ խճճում էի թելը չուլոկի մեջ, հետո ստիպված էի լինում կտրել ու սկսել նորից, իսկ դիմում էր նա մեզ անսովոր նուրբ՝ "աղջիկներ", սովորական "երեխաներ"-ի փոխարեն, որով արթնացնում էր ինչ-որ անբացատրելի գիտակցություն; ուսուցչանոցը երրորդ հարկում, որի պատճառով առանձնապես չէինք սիրում երրորդ հարկը, այդ տեղերով պիտի լուռ ու հանգիստ անցնեիր, որովհետև անպայման դուրս կգար մեկը՝ անբարյացակամ դեմքով, ինչ-որ բանի համար նկատողություն անելու, հեչ որ չլիներ՝ ավագ ջոկատավարուհին, ամեն տեղ իրեն մեջ գցող, խոշորագլուխ ընկեր Ռուստամյանը, որից խույս էի տալիս հատուկ, քանի որ երբ աչքովն էի ընկնում, կանգնեցնում էր, մատով կոպիտ թկթկացնում ականջիս բլթակը՝ փոքրիկ, կապույտ ականջօղերով, որ կրում էի դեռ հինգ տարեկանից, ու իր բամբ, սարսափազդու տեմբրով նկատողություն անում՝ "Բարեկամյան, դու էլի՞ ականջօղերդ չես հանել, վաղը չտեսնե՛մ"; և չորրորդ հարկի սառն ու անհրապույր ֆիզիկայի դասարանն էլ այնտեղ չէր այլևս՝ իր անհարմար-բարձր, սպիտակ սեղաններով և իր սեղանին թեթևակի հենված-կանգնած ընկեր Ստեփանյանով, ուրբաթախոս, երբևէ չփոխվող կոկիկ, անտարիք արտաքինով մի կին՝ շուրթի վերևում եռաչափ, շագանակագույն խալ, որ ոչ բարկանում էր, ոչ հուզվում, ոչ ծիծաղում, ոչ տխրում, միայն թկթկացնում էր սեղանին իր մատնեմատի նշանի մատանիով՝ հրավիրելով լռելու, մեկ էլ՝ սիրում էր նայել հեռուն՝ մանրիկ աչքերը թեթևակի կկոցած, միայն մի անգամ էր, որ ընկեր Ստեփանյանն անկեղծացավ՝ ի պատասխան աղջիկներից մեկի զարմանք-հաճոյախոսությանը՝ երբ իմացանք, որ նա իրականում վաթսունն անց է, մինչդեռ երևում էր հազիվ քառասուն․ ասաց՝ ջահել մնալու համար պետք է հեռու մնալ "սեռական լպստուկներից", և առաջին անգամ ցույց տվեց զգացմունք՝ զզվանքով ծամածռեց դեմքը։ Չկան այլևս նշանավոր ընկեր Արշակյանը՝ քիմիայի դասատուն, որի համար քիմիա առարկայից բացի ուրիշ կարևորություն չի կարող լինել ո՛չ դպրոցում, ո՛չ էլ աշխարհում առհասարակ, և դա պետք էր ընդունել անառարկելիորեն, այլապես նա քեզ չէր սիրի, նշանավոր, որովհետև նրա մասին՝ որպես քիմիայի ուսուցչուհու, գիտեին անգամ հյուսիսային Կովկասում, ուր հանգստանում էինք մի անգամ; կամ Զարգարյան Լեռնիկը՝ ֆիզկուլտի մարզիչը մեր հաղթանդամ, դեպի Էվերեստ ձգվող բոյով ու ֆուտբոլի գնդակի պես իդեալական կլոր փորով, վրան՝ մշտապես կախված սուլիչով, որ վազեցնում էր մեզ քառասուն շրջան՝ հինգ ստանալու համար, այնպես որ վերջում կողդ ծակում էր փիս, ոտքերդ ծալվում էին, իսկ բերանումդ արնահամ էր, բայց շարունակում էիր, որ էդքան վազածդ ջուրը չընկներ ու չզրկվեիր գերազանցիկությունից, ապա մտնում էր Լեռնիկը աղջիկների հանդերձարան՝ մատյանը ձեռքին, ուր նստարանին նստած էին ֆիզկուլտից մշտապես խուսափող ծանրամարմին աղջիկները, ու հերթով հարցաքննում՝ "Դու՛", "Հիվանդ եմ, ընկեր Զարգարյան"՝ աչքերը խոնարհելով պատասխանում էր Մինասյան Լուսինեն, և Զարգարյանը փորին պառկած, սև շրջանակով ակնոցները դնում էր աչքերին, նայում մատյանին ու ասում՝ "Աղջիկ ջան, դու անցած շաբաթ էիր "հիվանդ", նախանցած էլ, ամիսը քանի՞ անգամ են "հիվանդ" լինում", Լուսինեն էլ ավելի էր խոնարհում աչքերը՝ հազիվ թաքցնելով ժպիտը քթի տակ; և ընկեր Թաթոսյանին էլ չես գտնի իր դասասենյակում, մաթեմատիկայի մեր ահուսարսափ, լեննականցի ուսուցչուհուն՝ կոշտ ու գռեհիկ խոսելաձևով, անթաքույց կաշառակեր, որ անպարկեշտ անպատվում էր տղաներին՝ անգամ բարձր դասարաններում, նետում կավիճը երեսին, հարձակվում ձեռնամարտի՝ սպառնալով "քացու տակ քցել", վիրավորում ծնողներին, չարախոսում այլ դասատուներից; և իմ հեզաբարո ընկեր Ղալումյանը, որին պարտական եմ հայերենիս համար, այն ժամանակ արդեն բավական տարեց, բնականաբար չկա այլևս։


    Մանկության ընկերուհիս դպրոցի ներկայիս երիտասարդ տնօրենուհու քարտուղարուհին է, և նստած իր մոտ, զրուցում-հիշում էինք անցած-գնացած տարիները, ուսուցիչներին, ընկերուհիս, բնականաբար, ահագին տեղյակ էր յուրաքանչյուրի ճակատագրից։ Հարցրի Ռաիսա Աթաբեկովնայից, կա՞ արդյոք, ո՞ղջ է։ Հապա ինչպես, ասաց ընկերուհիս, նոր-նոր ա թոշակի անցել, դեռ անցած տարի դաս էր տալիս։ Ի՜նչ ես ասում, ապշեցի ես, գիտե՞ս, ես այսքան տարի ուզում էի տեսնել իրեն, մտածում էի հասցեն գտնեմ, նամակ գրեմ։ Ընկերուհիս խոստացավ գտնել ինձ համար հասցեն, բայց մենք այլևս չտեսնվեցինք։ Իսկ դա 4-5 տարի առաջ էր։



    Մի քանի ամիս առաջ, 2017-ի հուլիսին, նստած եմ ես երևանյան սրճարաններից մեկում դասընկերուհուս հետ, որին չէի տեսել երկար տարիներ, զրուցում ենք դպրոցից, հիշում-ծիծաղում․ հիշողությունները քաղցր են ու անվերջ։ Ռաիսին ամենաշատը հիշեցինք, իհարկե, քանի որ դասընկերուհիս էլ ոչ այլ ոք էր, քան Մարինեն՝ Ռաիսի հավատարիմ գանձապահուհին։ Երբ քայլում էինք դեպի տուն, անցանք մեր դպրոցի մոտով, և քիչ վերև՝ Ռաիսենց շենքերի մոտով, որ մոտավորապես էինք հիշում, ու մտքներովս անցավ հանկարծ՝ տեսնես ո՞ղջ է դեռ․․․

    Շարունակելի

  8. Գրառմանը 5 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (05.02.2018), Գաղթական (05.02.2018), Նաիրուհի (06.02.2018), Ներսես_AM (10.02.2018), Ուլուանա (05.02.2018)

  9. #5
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Ուսուցչուհին․ մաս 4 (վերջին)

    Մարդիկ սովորաբար արտակարգ են վարվում արտակարգ իրավիճակումներում։
    Դասընկերուհիների հանդիպումը դպրոցն ավարտելուց մոտ երեք տասնամյակ անց, երբ տարիներից բացի նրանց միջև ընկած են օվկիանոսներ, սա արդեն կարգից դուրս իրավիճակ է, և նման իրավիճակում խելքներին փչել գտնելու ուսուցչուհու տունը, առանց խորը մտածելու՝ իսկ ու՞մ կգտնեն այնտեղ կամ ինչպե՞ս, այն դեպքում, երբ երեք տասնամյակ առաջ կինն այդ արդեն բոլորել էր իր կեսդարը, նման մտահղացումը, ինչ կա որ, դառնում է բնական և օրինաչափ։
    Թեև Մարինեն, դպրոցն ավարտելուց հետո, ամիսը երևի առնվազն մի քանի անգամ անցած կլիներ Ռաիսենց շենքերի մոտով, և ես էլ՝ նմանապես, թե ապրելիս լինեի իմ հայրենի քաղաքում, բայց արի ու տես՝ մոտ երեսուն երկար ու ձիգ տարիների ընթացքում երբևէ չես համարձակվում ունենալ այդպիսի մի խելառ միտք, որովհետև Ռաիսն արդեն պատմություն է, լեգենդ, ու որքան էլ որ Մարինեն խենթի պես էր սիրում ու գուրգուրում ուսուցչուհու մասին իր հուշերը, սովորական առօրյայում մտքի ծայրով էլ չէր անցկացնի իջեցնել լեգենդին տարիների իր պատվանդանից, նույնիսկ կվախենար։
    Իսկ ո՞վ ասաց, թե հիմա չէր հուզվում կամ վախենում։
    Հարցուփորձ ենք անում բակում կանգնած մի տղամարդու․ այս շենքում ռուսերենի ուսուցչուհի ապրու՞մ է, բաց երկնագույն աչքերով, ռուսախոս, հիմա բավական ծեր պիտի որ լինի, եթե կենդանի է։ Տղամարդն ասում է, որ կա մի ռուսախոս, տարիքով կին, վեցերորդ հարկում։ Բարձրանում ենք վեցերորդ հարկ։ Բացում է մի երիտասարդ կին։ Հարցնում ենք։ Չէ, պատասխանում է, այստեղ այդպիսի կին չի ապրում, նա երկու հարկ ներքևում է։ Երկու հարկ ներքև թակում ենք դուռը՝ խլացնելով սեփական սրտներիս զարկերը։ Բացում է էլի մի երիտասարդ կին։ Կներեք, ասում ենք, մենք փնտրում ենք․․․ " Շտո՞ տամ տակոե, կտո՞ տամ" - լսվում է հարևան սենյակից, և դռան մոտ, հովհարային արագությամբ թերթելով անցյալի էջերը, դուրս է պրծնում ինքը՝ Ռաիսա Աթաբեկովնան, իր աչքերի երկնագույնի ամառային թեթև զգեստով, նույնագույն թափանցիկ քարով ականջօղերով՝ այտերին թեթևակի քսվող, և իհարկե, անդավաճան կարմիր շրթներկով։ Խարտյաշ գանգուրիկները նույնպես տեղում էին։
    Մարինեն խելագարի պես նետվում է դեպի ուսուցչուհին․ Ռաիսա Աթաբեկովնա՜՜․․․
    Ռաիսա Աթաբեկովնան Մարինեին հիշեց, իսկ ինձ՝ ոչ։ Ավելին, կարծեց, թե ես Մարինեի դուստրն եմ, որովհետև ես աղջկաս հետ էի ու մեր խառը բարբաջանքի մեջ լսել էր, որ ինչ-որ մեկը ինչ-որ մեկի աղջիկն է։ Մարինեն թեթևակի ազդվեց՝ էդքան մե՞ծ եմ երևում։ Դա նետ, էտը անա՛ վիգլյադետ կակ շկոլնիցա։
    Նստեցինք իր խոհանոցում։ Ռաիսն ամեն կերպ փորձում էր մեզ ինչ-որ բանով հյուրասիրած լինել․ մերթ ձմերուկ էր ուզում կտրել, մերթ պաղպաղակ էր առաջարկում։ Շարունակ հետ էինք նստեցնում անակնկալի եկած կնոջը։

    Ռաիսա Աթաբեկովնան լրիվ նույնն էր․ այդքան նույնը, հավատացեք, չեն լինում։ Մարինեն չդիմացավ, անգամ քաշքշեց կնոջ ականջօղերը, հուզված․ մամա ջա՜ն, նույն ականջօղե՜րն են։ Գիտե՞ք քանի անգամ են ինձնից ուզել գնել սրանք, հետ հագցնելով ականջօղերը՝ պատմում էր Ռաիսա Աթաբեկովնան, չվաճառեցի՛։ Պատմում էր դպրոցից․ վոտ շտո յա վամ սկաժու, ասում էր Աթաբեկովնան, նրանք, ովքեր լավ չէին սովորում, դրանք, ի վերջո, կարգին մարդիկ էին դառնում, իսկ գերազանցիկները՝ նե-ա, նիտո՛։ Ու հենց նրանք, ասում էր, ում վրա ամենից շատն էի ցուցափայտս կոտրում, դրանք են հետո, որ երբ տեսնում են ինձ փողոցում, շնորհակալություն են հայտնում, նրանցից ամենից շատն եմ ջերմություն զգում։ Իսկ երբվանի՞ց եք անցել հանգստի, Ռաիսա Աթաբեկովնա։ Ի՞նչ հանգիստ, մինչև օրս էլ աշխատում եմ, մասնավոր ռուսերեն եմ պարապում, տանը, - և ցույց տվեց պատուհանագոգի վրայի տետրակները։ Գալիս են ամեն տեսակ մարդիկ, պատմում էր Ռաիսը, հատկապես շրջաններից․ այդպիսի մեկին ունեմ հիմա, երեսունն անց, ջանդակով, հսկա տղա է, ոստիկան, անունը՝ Զարզանդ, մի բառ անգամ ռուսերեն չգիտի, տակոյե պակալենիե պաշլո, այբբենարանից ենք սկսել, մատը դնում է ու դանդաղ կարդում՝ կո-րո-վա։

    Մոտ երեք ժամ նստեցինք Ռաիսի մոտ։ Ասացի, որ վաղուց էի ուզում մի բան ասել իրեն. ուղղակի, որ շնորհակալ եմ։ Լսում էր ուշադիր, բայց անհաղորդության թեթևակի անորոշություն կար դեմքին, թեև նույն սուր ու գեղեցիկ ժպիտն էր սեղմված շուրթերին՝ խելացի, կայացած, մի քիչ էլ՝ ինչ-որ մտքեր թաքցնող։ Կարծում եմ՝ անորոշությունն այդ ինձ չճանաչելուց էր․ չէր հիշում նա ինձ, հետևաբար հաղորդակից չէր։ Եվ միայն, երբ հրաժեշտ էինք տալիս դռների մեջ, հանկարծ դուրս ցատկեցի ութսունամյա կնոջ հիշողության ծալքերից․․․

    Ինչ լավ էր, որ ֆայմեցինք՝ լուսանկարվեցինք Ռաիսի հետ։ Այնպես անսպասելի ու արտակարգ էր այդ ամենը, որ Ռաիսի բնակարանը թողնելուց հետո ահագին ժամանակ ես ու Մարինեն ուշքի չէինք գալիս, իսկ ես կիսվելու այնպիսի պահանջ ունեի։ Ֆեյբուքյան ընկերներիս մեջ մի համադասարանցի ունեմ՝ Զառան։ Ուղարկեցի նկարը՝ սպասելով ուշաթափությունների։ Ռաիսի՜՜՜կը, գրեց Զառան, ու անմիջապես հետո՝ Axchi Satenikin el aseiq․․․

    Վերջ
    Վերջին խմբագրող՝ Ուլուանա: 06.02.2018, 05:28: Պատճառ: հեղինակի խնդրանքով

  10. Գրառմանը 5 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (06.02.2018), Գաղթական (06.02.2018), Նաիրուհի (06.02.2018), Ներսես_AM (10.02.2018), Ուլուանա (06.02.2018)

  11. #6
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Պոպպին

    Պոպպին շագանակագույն, խիտ ու երկար խոպոպիկներով, զվարթ աղջնակ է` փափուկ խաղալիք-արջուկ հիշեցնող։ Նա հագնում է երկար, կախ ընկած թևքերով սվիտերներ, և ինչ անում է, հավեսով է անում։

    Պոպպին աղջկաս մտերիմ ընկերուհիներից մեկն է, համադասարանցին։
    Պոպպին առատաձեռն է։ Մի անգամ, կարծեմ Զատկի տոնի առթիվ էր, աղջկաս մի մեծ սպիտակ, փափուկ նապաստակ էր նվիրել, որը զբաղեցնում է աղջկաս անկողնու զգալի մասը, քանի որ ուրիշ տեղ չկա դնելու։ Դա կարծեմ նախանցած Զատկին էր, բայց աղջիկս, ի տարբերություն իր մյուս բազմաթիվ փափուկ խաղալիքների, որոնք հերթափոխով գալիս ու գնում էին՝ ամբարվելու տուփ-պահոցի մեջ, նապաստակից մինչև օրս չի հրաժարվել, և քնելիս փաթաթվում է՝ մի թևով մանկության հին ընկեր, իր հետ աշխարհ ման եկած ու արդեն բավականին քրչոտած, անբաժան, շագանակագույն, երկարականջ շնիկին՝ քապքեյկ (կեքս) անունով, մյուսով՝ այդ հսկա, սպիտակաթույր նապաստակին, որին անվանել է պոպքորն (ադիբուդի)։

    Իսկ այսօր աղջիկս տուն մտավ նվերի մի մեծ տոպրակ ձեռքին՝ Պոպպիի նվերը Ծննդյան տոների և դպրոցն ավարտելու առթիվ։ Տոպրակից դուրս եկան մի տուփ "լաշ" տեսակի՝ ջրի մեջ պայթող, գույզգույն, հոտավետ օճառների հավաքածու՝ բավական թանկարժեք - ներկայիս ամենաթրենդի-ցանկալի-երազներիերազ նվերը դեռատի աղջիկների համար և ոչ միայն /դուք պետք է տեսնեք, թե ինչ է կատարվում Լաշի խանութում․․․/, և նաև դեռատի աղջիկների մոտ մեկ այլ մոդայիկ բրենդի՝ Թայպոյի, վերջինիս հատուկ անհեթեթ ոճի և անհեթեթ գների ապրանքների մի կույտ՝ անկապ գրվածքով ջրի շիշ, տարօրինակ նկարներով օրացույց ու էլի չգիտեմ ինչեր։
    Պոպպիի առատաձեռնությունը դրանով սակայն չէր սպառվում։ Այդ ամենին կցված էր մի բացիկ՝ ծայրից-ծայր գրված, բայց բացիկի բավական նորմալ չափը կարծես չէր բավարարել առատամիտ Պոպպիին՝ արտահայտելու իր բոլոր ցանկություններն ու բարեմաղթանքները, և բացիկին Պոպպին կցել էր լրացուցիչ մի թուղթ ևս՝ շարունակելու իր մտքերի հոսքը, սակայն այդ թուղթն էլ քիչ էր եկել, և հաջորդ թուղթն էր եկել կցվելու նախորդին, որն ավարտվում է "նայիր մյուս երեսին" նոթով, իսկ մյուս երեսին Պոպպին վերջապես խցկում-եզրափակում է իր նամակ-բացիկի ավարտը։

    Ես, սովորաբար, աղջկաս նամակագրությունները չեմ կարդում, բայց այս անգամ տուրք տվեցի հետաքրքրությանս, թե ինչ ուներ այդքան ասելու Պոպպին, և գիտեք, տասներկուամյա աղջիկները երբեմն, այսպես ակամա, բստրում են գրականությանը մոտ շաղակրատանք, որն էլ կուզենայի կիսել ձեզ հետ այստեղ, թարգմանաբար․

    " Սիրելի ․․․,
    Նախևառաջ, ԴԵԿՏԵՄԲԵ՛Ր Է։ Այնպես որ, շնորհավոր Սուրբ Ծննդյան տոները։
    Իսկ հիմա արի ասենք միմյանց ողջ ճշմարտությունը։ Քո հին թղթի կտորի վրա գրված էր "Ես ուզում եմ մի ինչ-որ թրենդի բան, որը կարող եմ օգտագործել ողջ տարվա ընթացքում"։ Եվ այսպես, ես քեզ համար պատրաստել եմ․․․ Սպասիր։ Սպասիր մինչև իսկական Պոպպին քեզ կտա քո նվերը, և երբ դու նայես տոպրակի մեջ, երևակայության մի ամբողջ աշխարհ կժայթքի քո մեջ։ Այսքանով ավարտում եմ այս բացիկը։ Սիրելիս, դու եղել ես հրաշալի ընկեր այս ամբողջ ժամանակ՝ երրորդից մինչև վեցերորդ դասարանները։ Հիշու՞մ ես այն օրը, երբ միասին ֆիլմ էինք դիտում, և դու ձանձրանում էիր ու հարցրիր ինձ, թե կարող ես արդյոք հյուսել մազերս։ Դրանից հետո ես ստիպված էի կտրել ԻՄ ՍԵՓԱԿԱՆ ՄԱԶԵՐԸ։ Աստված իմ, ես ատում էի քեզ հաջորդ մի քանի օրվա ընթացքում, մենք երրորդ դասարանում էինք։ Երրորդ դասարանում, հիշու՞մ ես, մենք մի զատիկ էինք պահում։ Օհ, նա ապրեց ընդամենը մեկուսկես ժամ։ Դու էլ, հավանաբար, ատում էիր ինձ նրան սպանելու համար, այնպես որ, ի վերջո, մենք քվիտ եղանք։ Իսկ հետո եկավ չորրորդ դասարանը, երբ ես հիմնականում խաղում էի Կառլայի, Զիտայի և Էշլիի հետ, դե, մեկ-մեկ էլ՝ Մոլլիի, այնպես որ մենք միասին պատմություն չունենք այդ ժամանակաշրջանի համար, բայց այ հինգերորդ դասարանում ես քո և Սաշայի հետ էի, և մի անգամ, հիշում եմ, դու, Մոլլին և Սաշան փոքրիկ հմայահուլունքներ էիք սարքում, և Սաշան բռնեց ու դրեց իրենը միկրոալիքային վառարանի մեջ, ու թե ինչ դուրս եկավ դրանից, ավելի լավ է չհիշենք․․․ Օքեյ, հասանք վերջապես վեցերորդ դասարան։ Այստեղ մենք բազմաթիվ հուշեր ունենք, թեև չեմ կարող ասել, որ ամեն ինչ գնում էր․․․ մմ․․․ շատ ճիշտ․․․ Հիշու՞մ ես, դեկտեմբերի չորսին, երբ ես քրքրում էի քո պայուսակը՝ կարծելով, թե իմն է։ Էհ, ընդհանուր առմամբ, դու լավագույնն էիր, սիրելիս, և ես քեզ սիրում եմ /ընկերական ձևով/, և հուսով եմ՝ քեզ նորից կտեսնեմ ամսի տասնհինգից հետո։ Աստված իմ, ինչ արագ է անցնում այս վերջին շաբաթը, ես արդեն հուզվում եմ, խնդրում եմ, զբաղված մի՛ եղիր անընդհատ, որ կարողանանք դուրս գալ միասին։ Իսկ առայժմ, քեզ ուրախ Ծննդյան տոներ եմ մաղթում, և լիքը-լիքը-լիքը սեր՝ Պոպպիից։ Հ․Գ․ Արտասվում էի, երբ գրում էի այս նամակը, կներես, որ այսքան երկար ստացվեց։ Սիրում եմ քեզ շատ։ Պոպպի։"

  12. Գրառմանը 3 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (14.02.2018), Նաիրուհի (12.02.2018), Ուլուանա (10.02.2018)

  13. #7
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Մի կտոր իմ քաղաքից

    Իմ մանկության ամենավաղ հիշողություններից մեկը Կասկադն է, նկատի ունեմ՝ Թամանյանի արձանի մոտի պուրակը, քանի որ Կասկադի ներկայիս աստիճանական կառույցն այն ժամանակ, բնականաբար, չկար, բայց կար հետնամասի բլրի թեք լանջը, որը լավ չեմ հիշում, թե իրենից ինչ էր ներկայացնում այն ժամանակ․ հավանաբար անտառապատ բլուր էր սովորական, որով կարելի էր մագլցել մինչև Հաղթանակի զբոսայգի, ու, կարծեմ, հենց այդպես էլ անում էինք հանգստյան օրերին, երբ հայրս ինձ ու եղբորս տանում էր մեր հերթական զբոսանքին՝ քաղաքով մեկ։

    Հանգստյան օրերին հորս հետ զբոսանքները քաղաքում իմ կյանքի առանձին պատմությունն են, որոնց մասին պատմելու եմ մի օր, որքան որ կներեն տրամադրությունս և ունակությունս՝ վերարտադրելու մանկական այն գողտրիկ հուշերը, որոնք նշանակալից են նրանով, որ ձևավորում են աշխարհահայացք մնացած ողջ կյանքի համար, արժեքային համակարգ նաև և հավելյալ բազում փոքր ու կարևոր ատրիբուտներ՝ համեր ու հոտեր, ձայներ ու շոշափելիքներ, գույներ ու պատկերներ, որոնք փակվում են հետո մեր անցյալի լքված ձեղնահարկում, ուր մուտք չունենք այլևս․ խճողված են դուռն ու ճամփան հետագա տարիների զանազան արտանետուկներով (եթե միայն իմանալ ձևն այդ ամենից ձերբազատվելու ու մուտք գործելու այնտեղ, ուր զգացողություններն ու առարկաները հավերժության հոտ ունեն)։ Ձեղնահարկիս "բնակիչների" մասին նույնպես մի օր կպատմեմ։

    Կասկադը իմ մանկության վկաներից մեկն է։ Հիշողությանս մեջ այն մնացել է որպես անցուղի՝ մորս ձեռքը բռնած, դեպի տատիկիս տուն, որը Իսահակյան փողոցի վրա էր, Երիտասարդական մետրոյի ուղիղ դիմացը։ Երբ Կասկադն իմ անցուղին էր՝ մորս ձեռքը բռնած, Երիտասարդական մետրոն դեռ չէր կառուցվել, երևի ավտոբուս էինք նստում կամ քայլում էինք մեր տնից մինչև Կասկադ, և ապա՝ Կասկադի պուրակի միջով՝ Տատայենց տուն։

    Բարձրահասակ, ճաղատ մարդու մի տեսակ անդեմ, հարթաբաշ արձանի ներքևում ամեն անգամ պարտաճանաչ կարդում էի՝ վանկ առ վանկ՝ Ա-լեք-սան-դր Թա-ման-յան, և ամեն անգամ զարմանում, որ երկու վրիպակ են թույլ տվել՝ ազգանվան մեջ ու-ի փոխարեն ա-ն, և անունն էլ, չգիտես ինչու, Ալեքսանդր։ Արձանի պատվանդանի ներքևում փոքրիկ խոտիկներ կային կանաչ ու մի քանի ծաղիկ տեղ-տեղ՝ դեղին աչուկները կարճլիկ խոտերից ծիկրակող։ Միշտ ուզում էի պոկել, բայց մայրս շտապեցնում էր քայլերը և ես, բաց չթողնելով ձեռքը, վազում էի, որ հետ չընկնեմ։

    Կասկադում, սակայն, ամենից ուշագրավն ինձ համար, ծառերն էին։ Դրանք մի տեսակ տարօրինակ, տձև, գաճաճ ծառեր էին, տափակած հովհարի պես գլուխներով ու մի տեսակ, կարծես, ջղաձգված լինեին հորիզոնական ուղղությամբ։ 4-5 տարեկան էի, երբ մի անգամ երազումս տեսա, որ երբ հերթական անգամ անցնում էի պուրակով, մորս ձեռքը բռնած, հանկարծ այդ ծառերը դանդաղ պոկվեցին արմատներից ու այդպես դանդաղ, հապաղումով, սկսեցին ճախրել դեպի վեր, իսկ շուրջը, ավելի ճիշտ օդում՝ տարօրինակ երաժշտություն էր՝ այդ դանդաղ ճախրին համահունչ, որը (երաժշտությունը), չգիտեմ ինչպես բացատրեմ՝ ․․․փոփոխվող գույներ ուներ՝ մուգի ինչ-որ երանգներ՝ օդում փշաքաղվող։ Այդ երազը ես երբեք չեմ մոռանում, իսկ Կասկադում ծառերն այդ, զարմանալիորեն, դեռ կանգնած են, ասես քարացած այն ճախրի մեջ․ ճախրի մեջ քարացած մանկությունս։


    Ամռանը, երբ Երևանում էի, սփյուռքահայ բարեկամս խնդրեց օգնել բնակարան գնելու Երևանում։ Հարցին, թե որն է քաղաքի լավագույն մասը, ես առանց ափսոսալու "նվիրեցի" իմ մանկության Կասկադը։ Այստեղով ուրիշ ջերմային գոտի է բաբախում, ասացի։ Մի քանի օր շարունակ, հերթով մտնում էինք իմ երազ-երազանքի հին շենքերի վաճառքի դրված բնակարանները, որտեղ երբեմնի ամենախաղաղ, ամենաստեղծագործ ու ամենաանվրդով կյանքի շունչը դեռ մնացել էր պահված, չէր անհետացել։ Դա մի անպատմելի նոստալգիկ արբեցում էր՝ անցնել հնաոճ, բայց պատշաճ պահպանված պաստառներով ոչ մեծ սենյակներով, որոնց մի անկյունում ոչ թե ուղղակի դաշնամուր էր պարտադիր կանգնած, այլ իսկական ռոյալ, կողքը՝ անցյալ դարի համեստ որմնապահարան՝ իր ժամանակի թերևս լավագույն սպասքով, արանքներում՝ հին լուսանկարներ ինչ-որ, և ինչ-որ մեկի մեծ դիմանկարը՝ պատին, լարով հեռախոսի մաշված սեղանիկ՝ ասեղնագործ-սփռոցածածկ, հայկական նախշերով գորգ՝ փայտե կիսամաշ մանրահատակին, և հսկա մի ջահ առաստաղից կախված՝ տաք-նարնջագույն լուսատվող։ Ճիշտ իմ մանկության Կասկադի գույնի՝ տաք-նարնջագույն։
    Հավերժությունն ասես լռվել-մնացել էր մի ամբողջ պատմաշրջան ապրած այդ բնակարանների խաղաղ պատերի ներսում, և այն ֆիզիկապես շոշափելի, աննկարագրելի ախորժելի հնաբույր ուներ՝ բարձր առաստաղից ու պատերից արտազատվող, կահույքի անկյուններում ծվարած, պատուհանների պինդ փակված փեղկերի մեջ սեղմված, կենտրոնում կանգնած մեծ ճաշասեղանի գործվածքե սփռոցի ծոպերից կախված, գրապահարաններում շարված դասականների մաշված հատորների մեջ զմռսված, և ամենուր, ուր աչք կնետեիր՝ ամեն մի փոքր ու մեծ առարկայում, մեկը մյուսից կենդանի, մեկը մյուսից ապրող․ Դարաշրջանի բույրը։

    Այդ մի քանի օրում ես ակամա, ասես, մխրճվել էի իմ անծանոթ, բայց այնքան ծանոթ երևանցիների կենցաղի պատերից ներս, ուր երևույթ և աներևույթ լուռ վկաներն ավելի խոսուն են, քան իրենք՝ մարդիկ։
    Այցելեցի մոտ երեսուն բնակարան․ նման հագեցած "ներխուժում" ժամանակի, մարդկանց, դարաշրջանի , անցյալի ու ներկայի մեջ, այդքան կարճ ժամանակում, դեռ չէի ունեցել։

  14. Գրառմանը 4 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (14.02.2018), Գաղթական (17.02.2018), Նաիրուհի (15.02.2018), Ուլուանա (14.02.2018)

  15. #8
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Մաշան

    Աղջիկս մի մտերիմ ընկերուհի ունի՝ Մաշան։
    Մաշան ազգությամբ ուկրաինուհի է, բայց ծնվել է այստեղ։ Ծնողները բաժանվել են, երբ երեխան, որը միակն է, չորս տարեկան էր, որից անմիջապես հետո մայրն ամուսնացել է մի անգլոսաքսոն-հարավաֆրիկացու հետ, ունեցել են որդի, իսկ հայրն ապրում է ազգությամբ ռուս կամ ուկրաինուհի ինչ-որ գըրլֆրենդի հետ։
    Շաբաթվա մի կեսը Մաշան ապրում էր հոր մոտ, մյուսը՝ մոր։ Ծնողներն ապրում են իրարից բավական հեռու գտնվող թաղամասերում, և Մաշան հաճախում էր հոր թաղամասում գտնվող դպրոցը, որտեղ և մտերմացել է աղջկաս հետ՝ լինելով համադասարանցի։

    Մաշան սլացիկ կազմվածքով, հարթ ու երկար, մուգ դարչնագույն մազերով, սիրուն աղջիկ է, մոր ճիշտ պատճենը։ Հորը չեմ տեսել։ Համարձակ է ու ակտիվ, հաճախ՝ քմահաճ ու անհաշտ, երբեմն՝ հանդուգն, արգելակներն իր մոտ մի տեսակ ուրիշ ձև են աշխատում, եթե աշխատում են։ Աղջիկս բոլորովին իր տեսակի չի, և, ինչպես սովորաբար պատահում է, երևի հենց դա էլ պահպանում էր նրանց մտերմությունն արդեն քանի տարի։ Իսկ մտերիմներ Մաշան շատ չունի, ինչքան հասկացել եմ, և պատճառն իր անհաշտ բնավորությունն է, խանդը, դոմինանտությունն ու կենտրոնում գտնվելու պահանջը։ Եվ այնուհանդերձ, դպրոցում նա աստղ էր բավականաչափ, որին, սակայն, կարծես երբեք չէին գոհացնում շրջապատի ուշադրությունն ու հետաքրքրությունը։ Իսկ աստղ էր Մաշան ոչ միայն դպրոցում․ նա ձյուդոյի մանկապատանեկան մրցումների ոսկե մեդալակիր էր՝ բազմակի, ոչ միայն նահանգի, այլև երկրի մասշտաբով, և դրա շնորհը վերագրվում է Մաշայի հորը միայն՝ չկայացած ձյուդոիստին, որն իր երազանքներն ու ամբիցիաները ներդրել էր միակ աղջկա մեջ՝ հեռանկարում նույնիսկ ունենալով օլիմպիական բարձունքներ։ Թե որտեղից գիտե՞մ․ իր հետ ունեցածս հեռախոսային միակ զրույցից, երբ պայմանավորվում էինք Մաշայի՝ մեր տանը գիշերելու հետ կապված։

    Ընդհանրապես ընկերուհիների՝ միմյանց տանը գիշերելը, կամ, տեղի լեզվով ասած, սլիպ-օվըրը, տարածված նորմա է այստեղ։ Նույնիսկ մեծ պայուսակներ եմ տեսել վաճառքի, վրան գրված՝ sleep-over bag: Ի տարբերություն մորը, Մաշայի հայրը, շաբաթվա այն օրերին, երբ աղջիկն իր հսկողության տակ էր, երբեք չէր թողնում աղջկան գիշերելու որևէ ընկերուհու տանը, ինչպես նաև ինքն էլ գիշերային հյուրեր չէր ընդունում։ Ինչու՞ միայն գիշերային․ Մաշայի հոր տուն ընկերուհիներն առհասարակ մուտք չունեին, և դա հայտնի փաստ էր։ Եվ չնայած դրան, Մաշան ավելի շատ սիրում էր հոր տանը մնալ, քան մոր։ Թե ինչու, հստակ չգիտեմ։ Ախր հայրը նաև ստիպում էր լրացուցիչ մաթեմատիկա անել տանը, և ինքն էլ պարապում էր հետը։
    Ի դեպ, Մաշայի ծնողները, չնայած երկար տարիների ամուսնալուծությանը, ունեին բավական լարված, կարծես նույնիսկ թշնամական հարաբերություններ, որոնց, դուստրը, որ աչքաբաց էր ու ոչ հիմար, ականատես էր լինում շարունակաբար, և, ի մեծ զարմանս ինձ, նույնիսկ մի անգամ թաքուն, առանց ծնողներին տեղյակ պահելու, գնացել էր դպրոցի սոցիալ-հոգեբանական աջակցության խորհուրդ և հայտնել, որ ինքը հոգեբանական աջակցության կարիք ունի՝ ծնողների վեճերի պատճառով։

    Դպրոցում Մաշան հաճախ էր հայտնվում անախորժությունների մեջ՝ անհնազանդության, ագրեսիվ վարքի համար․ ոտքով հարվածում էր զուգարանի դռանն այնպես, որ դուռն անդազան էր լինում, զանգը չտված լքում էր դասարանը և այլն։
    Ուղիղ մեկ տարի առաջ, աղջկաս տարեդարձին, պետք է վերցնեի իր երկու ընկերուհիներին և տանեի կինո։ Վերցրել եմ մեկին, սպասում ենք Մաշային, որ մայրը պիտի հասցներ պայմանավորված տեղը։ Զանգում է մայրը, հեկեկում է հեռախոսի մեջ։ Մեքենա էր վարում ու հեկեկում։ Կներեք, ասում է, բայց ես հետ եմ տանում Մաշային տուն։ Ի՞նչ է պատահել, վախենում եմ ես։ Նա իրեն այնքան, այնքան վատ պահեց, այնպես կոպիտ է խոսում հետս, ես շատ ներողություն եմ խնդրում այս ամենի համար, բայց նա արժանի չէ, ես իրեն հետ եմ տանում տուն։ Տխրեցի շատ։ Ասացի, որ երբ ամեն ինչ հարթվի, թող թեկուզ ուշացումով բերի կինոթատրոն, ես կդիմավորեմ։ Բերեց ուշացումով․ Մաշան՝ ասես ոչինչ էլ չէր պատահել, մոր աչքերը՝ ուռած-կարմրած, ինքն էլ՝ սարսափելի անհարմար էր զգում։

    Մի քանի ամիս առաջ Մաշայի մոր ամուսնուց՝ հարավաֆրիկացուց, տեքստային հաղորդագրություն եմ ստանում, թե դուք երևի չգիտեք, թե Մաշան ինչերով է անցել այս քանի ժամանակները։ Երևի աղջիկդ պատմած կլինի, ասում է, շատ ահավոր բան է եղել։ Տարակուսանքով նայում եմ աղջկաս։ Աղջիկս չի սիրում ուրիշների խնդիրներից պատմել։ Չէ, ասում եմ, տեղյակ չեմ։ Բա թե՝ Մաշայի հայրն այլևս իրավունք չունի Մաշային մոտենալ ավելի, քան 500 մետր։ Բիբերս լայնանում են՝ ինչու՞՞։ Երկար պատմություն է, ասում է, կինս ձեզ երևի հետո կպատմի։ Աղջկանիցս մի կերպ պոկում եմ մի քանի ոչ հստակ բան, որոնցից ինքն էլ, թերևս, կարգին տեղյակ չէր, քանի որ չի հետաքրքրվել, քիթը մտցնել չի սիրում։ Կարճ՝ Մաշան, ինչ-որ, հերթական անգամ կորցրել էր իր նոր սմարթ-ֆոնը, որը հայրն էր գնել, և հայրը դրա համար ապտակել էր, թե ասել էր՝ հենց երևա՝ ապտակելու է, մոտավորապես այդպիսի մի բան։ Մաշայի մայրը դիմել է դատարան, և հորը, չհասկացա՝ երկու, թե հինգ տարով, զրկել են աղջկա հետ որևէ ձևով առնչվելուց։ Քանի որ Մաշայի հայրը մեր տնից մի փողոց այն կողմ է ապրում, և Մաշան ու աղջիկս էլ ուզում էին հանդիպել՝ խաղալու, այդ առիթով էլ հայրացուն ուղարկեց ինձ այդ հաղորդագրությունը, թե՝ Մաշայի համար անվտանգ չէ մեր կողմերում երևալ, հայրը կարող է ոտնձգություն կատարել՝ աղջկան տեսնելու, ավելի լավ է՝ թող աղջիկս գա իրենց տուն։

    Այդ օրվանից ի վեր Մաշան հորն այլևս չի հանդիպել։ Փոխեց դպրոցը։ Թողեց ձյուդոն։ Բայց աղջկաս հետ մտերմությունը չդադարեց։ Ամեն օր, բնականաբար, այլևս չեն հանդիպում, նույնիսկ ոչ ամեն շաբաթ, բայց գրմրում են իրար առատորեն․ Մաշան պատմում է, թե որքան դժգոհ է իր նոր դպրոցից, որ ընկերներ չունի, և թե ինչ ահավոր տպեր են իր նոր համադասարանցիները։ Երբեմն, շաբաթ-կիրակի, Մաշայի ծնողները գալիս, վերցնում են աղջկաս՝ նախաճաշի, տուն բերում երեկոյան, երբեմն տանում են սահադաշտ կամ ուրիշ զվարճությունների, երբեմն էլ՝ իրենց տանը գիշերելու։

    Այս հելոուինի հետ կապված աղջիկս ու Մաշան հատուկ պլաններ ունեին։ Սովորաբար, իրենց հետաքրքրությունը հոլուինի հետ կապված այն է, թե ինչ կերպար մարմնավորեն, ինչ հետաքրքիր բան մոգոնեն։ Աղջիկս այս տարի ինձ անծանոթ մի կերպար էր ընտրել, որի անունը չեմ հիշում․ գորտ էր ինչ-որ, որը թեյ է խմում։ Շաբաթներ առաջ գնեց հանդերձանքի համար հումք՝ կանաչ շապիկ, կտորներ, որ ինքը կարեր, մազերին ցողելու կանաչ գույն ու էլի ինչ-որ բաներ։
    Հելոուինից քանի օր առաջ, օրուգիշեր, խոսում-պայմանավորվում էին, թե ինչպես կազմակերպեն իրենց տնետուն այցերը, և, ի վերջո, որոշվեց, որ Մաշայի հայրացուն կվերցնի աղջկաս դպրոցից և կտանի իրենց թաղերը՝ թրիք-օր-թրիթի։ Հելոուինի նախօրյակին վերջնականապես պայմանավորվեցին, և աղջիկս մերժեց իր համադասարնցիների հրավերները՝ միանալու իրենց խմբերին։

    Երեկ՝ հելոուինի օրն էր, Մաշայից՝ ոչ մի լուր։ Ոչ հաղորդագրություններին էր պատասխանում, ոչ զանգերին։ Աղջիկս տուն եկավ դպրոցից, սպասում էր։ Հաղորդագրություն ուղարկեցի Մաշայի մորը, թե ինչումն է բանը։ Մայրն ասաց, որ ինքը տեղյակ չէ այդ պայմանավորվածությունից, և որ իրենք այդ երեկո ընդհանրապես ուրիշ գործեր ունեն և պիտի ողջ ընտանիքով ինչ-որ տեղ գնան։ Եվ ներողություն էր խնդրում թյուրիմացության համար։ Աղջիկս ահավոր անտրամադիր էր։ Հագուստը կարել-կախել էր աթոռից, համոզեցի, որ հագնի, և մենք ուղղակի դուրս կգանք իր երկու փոքրիկ (2-4 տարեկան) զարմուհիների հետ։ Դա, իհարկե, իր պատկերացրած երեկոն չէր, բայց հնազանդվեց։ Դուրս գալուց առաջ, համենայնդեպս մի հատ էլ նայեց հեռախոսի մեջ, և մի պահ փայլատակեց ուղիղ եթերում օնլայն տեսագրություն՝ ինչ-որ ուրախ շաղակրատանքով։ Աղջիկս անմիջապես անջատեց։ Մաշա՞ն էր, զարմացա ես։ Գլխով արեց։ Քե՞զ ա ուղարկում։ Չէ, սնեպչաթում, բոլորին։ Թրիք-օր-թրիթի ա ուրիշների հե՞տ, սպասիր նայեմ։ Թույլ չտվեց, ոչ էլ ինքը նայեց։ I want to skip it, միայն ասաց։

    Արդեն համարյա մթնշաղ էր, երբ դուրս եկանք։ Անցանք մի քանի տներով, տխուր-կանաչազգեստ, կանաչ վարսերը՝ կախ, ձեռքին՝ թեյի բաժակ, թեյի տոպրակիկը՝ միջից կախված։ Մթնում էր, ու շատերն արդեն փակել էին իրենց տան դռներն կոնֆետաորսի դուրս եկած այցելուների առաջ։ Հետդարձին, երբ արդեն լրիվ մութ էր, տեսանք Անջելինային՝ աղջկաս համադասարանցիներից մեկին, որը, զգեստավորված, վերադառնում էր իր հելոուինային շրջագայությունից, ինչ-որ խմբի հետ։ Անջելինան ուրախ ու բարձրագոռ ողջունեց աղջկաս, գրկախառնվեցին, և, տեսնելով մենակ, հարցրեց․ բա ու՞ր ա Մաշան։ Չեկավ, ասաց աղջիկս։ Օ՜հ, փոքրիկս, ծոր տվեց Անջելինան, ի՜նչ վատ եմ զգում ես քեզ համար․․․ Եվ երբ հեռանում էր, բացականչեց հետևից․ իսկ ես քեզ զգուշացրե՜լ էի։
    Զգուշացրե՞լ էր, զարմացա ես։ Բոլորն էին զգուշացրել, ասաց աղջիկս, և ավելացրեց․ խնդրում եմ այդ մասին այլևս մի խոսիր, դա ինձ ստիպում է զգալ ավելի վատ՝ ասես իրոք շատ վատ բան է եղել։
    Վերջին խմբագրող՝ Բարեկամ: 15.02.2018, 03:09:

  16. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Նաիրուհի (15.02.2018)

  17. #9
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 1

    Մոտ չորսուկես տարի առաջ, աղջկաս ծննդյան տարեդարձին (7 տարեկան էր դառնում այդ ժամանակ) նվիրեցինք մի զույգ թռչուն։ Հիմա լավ չեմ հիշում, թե ինչպես եկանք այդ թռչունները նվիրելու գաղափարին։ Երևի գաղափարները մի քանիսն էին, որոնք զուգորդվեցին և հանգեցրին նման որոշման։

    Նախ և ամենաառաջինը, աղջիկս շատ է սիրում կենդանիներ։ Մի տեսակ անձնականացված սիրով։ Կենդանին իր համար հոգի է, որը աղջիկս տեսնում է և հասկանում։ Ես, օրինակ, չեմ հասկանում։ Բայց ամենից շատ շուն էր ուզում, քոթոթ, որը պահելու ոչ փորձ, ոչ պատրաստակամություն, ոչ ժամանակ, ոչ էլ պատասխանատվություն ունեինք ո՛չ ամուսինս, ո՛չ ես, այն էլ բնակարանում, այն էլ, երբ արթմնի օրվա 2/3-ը ոչ մեկս տանը չենք։ Այնպես որ, քոթոթի հարցը, որքան էլ որ աղջիկս ուզում էր ուժգին, երբեք չդրվեց քննարկման սեղանին։ Փոխարենը, հետևելով երեխաների զարգացման՝ ընդունված սոցիալ չափանիշներին, վաղուց էի մտմտում, թե տանը երևի թե պետք է որևէ կենդանի պահել, քանի դեռ աճող երեխա ունես․ այն նույն ծրագրով կամ տեսակետից, ինչ երեխաներին սպորտի կամ արվեստների տանելն է, հեծանիվ ու չմուշկներ գնելը, ծննդյան տարեդարձներ կազմակերպելը կամ վրաններով բնության գրկում գիշերելը։ Եվ հիմա, երեխայի ծննդյան 7-րդ տարեդարձին, իսկը հասունացել էր այդ հարցի կարգավորումը ևս, մնում էր միայն ընտրել, թե ինչ կենդանի կարող ենք մենք մեզ թույլ տալ։

    Ամենահեշտը ձուկն էր, իհարկե, բայց տասնմեկամյա տղաս ասաց, որ ձուկը pet (ընտելակենդանի) համարելն անհեթեթություն է, քանի որ ձկան հիշողությունը մի քանի վայրկյան է ընդամենը։ Ծովախոզուկները, մկներն ու սողունները հա՛մ կեղտոտում են շատ, հա՛մ կենկրետ ինձ էսթետիկորեն չեն ձգում բոլորովին, այնպես որ, ընտրությունն, ի վերջո, կանգնելու էր թռչունների վրա․ ուրիշ էլ ի՞նչ։ Բացի այդ, թռչուն պահելու փորձ ես, կարելի է ասել, ունեի․ փոքր ժամանակ ինքս էլ ծննդյանս տարեդարձին մի զույգ փոքր թութակ /բաջի/ էի նվեր ստացել հորիցս, որոնք բավական երկար ապրեցին մեզ հետ։

    Մնում էր որոշել, թե ինչ թռչուն գնենք։ Տղաս, որը մեր միջից ամենատեղեկացվածն էր, ասաց, որ լավագույնը lovebird կոչվող փոքր թութակներն են (անվանեմ նրանց սիրաթռչնակ, հայերեն իրական անվանումը չգիտեմ)․ ունեն մեծ թութակների ընդգծված անհատականությունը, գույնզգույն են և փոքր թռչունների մեջ ամենից շատն են հակված ընտելացման։ Հետո նայեց ինտերնետում ու ասաց, որ ամենասիրունը ծիրանագույն դեմքով (peachface) սիրաթռչնակներն են։
    Եվ այդպես մենք, մի կիրակի, իսկ ավելի ճշգրիտ` 2012-ի նոյեմբերյան մի կիրակի, ուղևորվեցինք թռչնի շուկա՝ սիրաթռչնակ գնելու։

    Շարունակելի

  18. Գրառմանը 4 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    enna (30.05.2023), Աթեիստ (08.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (10.03.2018)

  19. #10
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 2

    Թռչնի շուկան քաղաքի ծայրամասերից մեկում էր, որն այնքան էլ թռչնի շուկա չէ, որքան միրգ-բանջարեղենի․ մի մեծ, աղմկոտ տարածք, ուր հիմնականում միջինասիացի, տեղ-տեղ՝ չինացի վաճառականները խանութից քիչ ավելի էժան գներով հողի բարիքներից են վաճառում, հիմնականում արկղերով, և հաճախորդներն էլ հիմնականում միջինասիացիներ են, որ գնում են այդ բարիքներից մեծ քանակությամբ՝ կերակրելու իրենց բազմանդամ, հարուստ խոհանոցով և եռուզեռով եփող-թափող ընտանիքները։
    Այս շուկան գործում է շաբաթ օրերին միայն, իսկ կիրակի համարյա ամբողջովին վեր է ածվում հագուստի, հուշանվերների ու հազարումի նման այլ ապրանքների տոնավաճառի, որից մի փոքր հատված հատկացված է կենդանիներին։

    Թռչունների վաճառքը մի տաղավար է ընդամենը, որի տերը փնթի տեսքով ու հարբեցողի կարմիր, խոշոր քթով մի տղամարդ էր՝ 60-ի կողմերը, ծանրումեծ նստած իր ծալովի աթոռին, և մի տեսակ խորը /կարելի է կարծել՝ իմաստուն/ անտարբերությամբ հետևում էր շուրջն անցուդարձին։
    Վանդակների մեջ 20-30 հատով լցված էին ամեն տեսակի թռչուններ՝ մեծ ու փոքր թութակներ, դեղձանիկներ, սիրաթռչնակներ և այլ գույնզգույն թռչուններ, որոնց անվանումներին ծանոթ չեմ։ Չէ բայց, մեծ թութակները լցված չէին, իհարկե․ նրանք ունենին իրենց պատվավոր, առանձին վանդակը, որոշները նույնիսկ ազատության մեջ էին՝ ծայրերը կտրած թևերով, թռչելու անունակ։
    Երկար տնտղելուց հետո, սիրաթռչնակների վանդակի խառնամբոխի միջից ընտրեցինք երկու լրիվ միանման կանաչ թռչուն՝ էգ և արու, և բերեցինք տուն։ Էգը մի չնչին-աննշան մուգ էր ավելի, քան արուն, և այդպես կարող էինք տարբերել՝ քիչ երկար զննելուց հետո, մինչև որ հետագայում ի հայտ եկավ մեկ ուրիշ՝ ավելի ակնհայտ հատկանիշ, որի մասին կպատմեմ հաջորդիվ։

    Ճանապարհին երեխաներս էգին անվանեցին Սոֆիա, արուին՝ Դանգլզ /քանի որ վերջինս, մինչև տուն հասնելը, մեկ ոտքի վրա կախված մնաց վանդակի առաստաղից/, բայց դիմել նրանց անուններով այդպես էլ չդարձավ սովորություն, քանի որ նրանց մասին անձնավորված խոսելն ընդհանրապես չմտավ մեր առօրյայի մեջ․ երեխաներս շատ արագ կորցրեցին հետաքրքրությունը, և թռչուններն այդ՝ իրենց վանդակով, դարձան տան դեկորատիվ պարագաներից մեկը։
    Միակ "օգուտը" նրանցից վանդակը մաքրելու ամենօրյա անհրաժեշտությունն էր, կերուջուրը փոխելը և մեկ էլ սարսափելի բարձրալուր ու սուր ծլվլոցը, որի ձայնը լսվում էր դեռ շենք չմտած։ Ծլվլոցն այդ սաստկանում էր հատկապես երեկոյան, երբ փորձում էինք հեռուստացույց դիտել , և որքան ավելի էինք բարձրացնում հեռուստացույցի ձայնը, այնքան ավելի սուր էին ծվծվում թռչնակները, իսկ ամուսինս, հաճախ դուրս գալով համբերությունից, տանում էր նրանց խոհանոց ու ամուր փակում դուռը։ Եվ այնուամենայնիվ, ամեն անգամ, ամուսնուս թեթև ակնարկներին, թե ազատվել է պետք այս թռչուններից, երեխաներս, հատկապես աղջիկս, կտրուկ դեմ էին արտահայտվում, թեև այդպես էլ երբեք չզբաղվեցին թռչուններով՝ չհանեցին վանդակից, չխաղացին և կամ որևէ բանի չվարժեցրին այս՝ իբրև ամենավարժեցնելի թռչուններին բոլոր ընտանի թռչունների մեջ։

    Երբ գնեցինք այս սիրաթռչնակներին, վաճառողն ասաց, որ չորս ամսական են։ Այդ տեղեկությունը հաստատ հավաստի համարել չեմ կարող, բայց մի քանի ամիս հետո, այս պահին չեմ հիշում ճշգրիտ, թե երբ, մի անգամ առավոտյան վանդակի մետաղյա ճաղապատ հատակին մի սպիտակ, սիրունիկ ձվիկ տեսանք ընկած։ Աղջիկս էր առաջինը նկատել ու մտածել էր, թե եղբայրն է պլաստիկ խաղալիք ձու գցել՝ կատակի համար։
    Բայց ձուն իսկական էր, և ոչ մեկս չգիտեինք, թե ինչպես վարվել դրա հետ, ու թողեցինք այդպես։ Երեկոյան ձուն գտանք ջարդված։ Մի երկու օրից նույն տեղում նոր ձու հայտնվեց։ Այս անգամ զգուշորեն վերցրինք ձուն և դրեցինք կարտոնե մի տուփի մեջ, տուփն էլ՝ վանդակի։ Թռչունը սկսեց նստել ձվի վրա։ Հետո հայտնվեցին նոր ձվեր, չեմ հիշում՝ յոթ, թե ութ։ Ամեն օր քանոնով բոթում էի թուխս նստած թռչունին՝ տեսնելու նոր ձու հայտնվել է , թե ոչ։ Կարտոնե տուփն ամբողջովին կերան, դրան հաջորդող փայտե տուփը ևս մինչև կմախքը կրծեցին, միակ դիմացկունը, ինչպես հաստատվեց վերջում, սովորական պլաստիկ տուփն էր։

    23-25 օր հետո դուրս եկան ձագուկներ։ Չեմ հիշում քանիսն էին․ չորս կամ հինգ։ Մինչև ձագերի դուրս գալն անհանգստանում էի, թե ինչպես եմ կերակրելու, խնամելու։ Նայեցի մի քանի վիդեո յութուբում, գնացի թռչունների խանութ։ Խանութում հանգստացրին, թե անհանգստանալ պետք չէ, մայրն ինքը կկերակրի․ եթե իհարկե ցանկություն չունեի ի սկզբանե կտրել ձագերին մորից և վարժեցնել ինձ։ Նման ո՛չ ցանկություն ունեի, ո՛չ ժամանակ, և ձագերի խնամքի հոգսը սիրով թողեցի ծնողների վրա։ Իսկ ծնողները օրուգիշեր, անդադար կերակրում-խնամում էին ձագերին, հավասարապես՝ և՛ հայրը, և՛ մայրը։ Հետաքրքիր էր, թե ինչպես էին մայրն ու հայրը, կտուցներն իրար հագցրած դռռացնելով-դողացնելով, աղում հատիկները, շիլա սարքում իրենց իսկ բերանի մեջ և կերակրում ձագերին։ Մյուս կողմից էլ մեկ ուրիշ հետաքրքիր զբաղմունք էին ձեռք բերել՝ բնավորման բնազդի վրա հիմնված, որն ի հայտ էր եկել դեռ առաջին ձուն գցելուց հետո․ հենց ազատ ժամանակ էին ունենում, անցնում էին վանդակի հատակին փռածս թղթերը կտրտելուն․ սղոցում էին երկար շերտեր, մի քանի հատով խրում իրենց հետևի փետուրների մեջ, պոչից քիչ վերև, այդպես տեղափոխում իրենց տուփիկի մեջ, ուր ձվերն էին, և փորձում էին փակցնել պլաստիկի սահող պատերին։ Ամուսնուս մեղքն եկան, և մի օր առավոյան պլաստիկ տուփի պատերը ներսի կողմից ամբողջովին պատեց երկկողմանի կպչուն, թափանցիկ ժապավենով։ Երեկոյան երբ վերադարձանք տուն, տուփի ներսն արդեն չէր երևում․ այն չորս բոլորը պատված էր կտրտված թղթիկների երկար շերտերով։

    Այսպես մեծանում էին ձագերը՝ փետրավորվելով և գունավորվելով զանազան գույների՝ լիմոնագույն դեղին, կապտականաչավուն, մոխրագույն, դեղնականաչավուն, և մենք գաղափար չունեինք, թե ինչ ենք անելու թռչունների այսպիսի բազմության հետ հետո։

    Շարունակելի

  20. Գրառմանը 3 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (08.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (10.03.2018)

  21. #11
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 3

    Ինչպես նշել էի նախկինում, մեր երկու սիրաթռչնակները լրիվ միանման էին՝ կանաչի շատ չնչին, աննկատելի մգության տարբերությամբ միայն, որը խորն ու երկար նայելուց հետո էր միայն զգացվում, այն էլ` ոչ բոլորի համար նկատելի։ Եվ, ինչպես նշել էի, հետագայում մի նոր հատկություն ի հայտ եկավ էգի մոտ, որի շնորհիվ տարբերելը, թե ով՝ ով է, դարձավ վայրկյանների հարց։ Իսկ այդ հատկությունն ի հայտ եկավ իր առաջին ձվի գիտակցումից հետո։

    Էգը դարձավ սարսափելի կծան։ Սարսափելին այստեղ ձևաբանորեն չեմ օգտագործում․ տանը բոլորս լուրջ վախենում էինք թռչունին կես մետրից ավելի մոտենալուց, քանի որ նա ոչ թե տանելի չափով պարզապես կտցահարում էր մատդ, այլ, նշան բռնելով դեռ պատկառելի հեռավորությունից, հովազի ճարպկությամբ ու շան կատաղությամբ ցատկում էր վայրկենապես, կտուցով կառչում մատիցդ ու բաց չէր թողնում մինչև չքրքրեր, արյունլվա չաներ։ Ու դա, ասեմ, շատ ցավոտ էր․ մինչ կճչայիր ու ձեռքդ թափ տալով կփորձեիր ազատվել նրա սուր կտցից, թռչունը չէր հանձնվում և հարձակվում էր կրկին ու կրկին՝ արտասովոր անվախությամբ ու հաստատակամությամբ։ Սրա հետևանքով հասարակ մի կերաման փոխելը վերածվեց մարտական որոշակի պատրաստվածությամբ և ռազմավարությամբ գործողության, որը ձեռնարկել երեխաները չէին համարձակվում, իսկ մենք միշտ չէ, որ պսակում էինք հաղթանակով և առանց վիրավորների։ Վանդակի կողքի թռչնային պարագաների դարակի մեջ, փոխելու թղթերի կողքին, լրացնելու եկավ մի կարևոր գործիք՝ փայտյա քանոն, որն օգտագործում էինք որպես թուր և վահան միաժամանակ՝ մի ձեռքով խաչաձև թափահարումներով պաշտպանվելով թռչունից, մյուսով հնարավորինս արագ հանելով կերամանը վանդակից։ Թռչունն էլ, իր հերթին, դոնքիշոտյան անձնուրացությամբ կռիվ էր տալիս քանոնի հետ։ Եվ կերամանը հետ դնելն է՛լ ավելի դժվար էր, քանի որ քաղցած թռչունը չէր համբերում ուտելու ու հաջողացնում էր մի երկու լուրջ հարված հասցնել անպաշտպան մատիդ, մինչ արագ ցած կնետեիր կերամանն ու արագորեն կփակեիր վանդակի դուռը։

    Էգին ճանաչելու համար, ի դեպ, բոլորովին պարտադիր չէ բացել վանդակի դուռը։ Բավական է մատդ մի-փոքր մոտեցնես վանդակի ճաղերին, և նա արդեն, կտուցն օդում կափկափելով, նետվում է ճանկելու այն։ Հայրը, չէ, խելոք մարդ է իր համար, զոռով էլ չես ստիպի վնաս տալ․ որ շատ հոգին հանես, կարող է ձևացնել, թե ինքն էլ կծել գիտի, բայց մի երկու ձևական շարժումից, այն էլ առանց դիպչելու, այն կողմ չի անցնում, և ի վերջո հեռանում, քաշվում է մի կողմ՝ ցույց տալով, որ հետդ գործ չի ուզում ունենալ և որ իրեն հանգիստ թողնեն։

    Բայց՝ վերադառնանք ձագուկներին։

    Ձագուկները, ծնողների օրուգիշեր անդադար խնամքի տակ, մեծացան, փետրավորվեցին և դարձան գեղեցիկ թռչուններ, ընդ որում, նրանցից ոչ մեկը չուներ ճիշտ ծնողների երանգավորումը, իսկ որոշները լրիվ տարբեր գույների էին, օրինակ՝ մաքուր դեղին կամ մաքուր կապույտ։ Երբ ձագուկներն արդեն ինքնուրույն կարողանում էին օգտվել կերամանից և նաև՝ արդեն թռչել գիտեին, մի նոր փորձանք ի հայտ եկավ․ մայրը սկսեց անխնա հալածել նրանց։ Անխնան այստեղ ևս ձևաբանորեն չեմ օգտագործում․ գործի դնելով իր սուր կտուցն ու անօրինակ ագրեսիան, մայր թռչունն ուղղակի բզկտում էր, չէր թողնում ոչ ուտեին, ոչ խմեին, ոչ էլ աչքին երևային։ Ընդ որում նրա այս անհանդուրժող վերաբերմունքը ոչ առանց խտրականության էր․ ձագուկներից որոշներին ձեռք չէր տալիս, բայց այ մեկի՝ կապույտի հետ, ուղղակի աչքով աչք չուներ, փետուրները շաղ էր տալիս օդում։ Խեղճը ստիպված էր լինում վանդակի մի անկյունում, ջրամանի տակ կուչ գալու ամբողջ ժամանակ և այդտեղ էլ քնելու, մինչ մյուսներն առոք-փառոք թառած էին փայտյա ձողին։ Կապույտի անունը դրեցինք Սինդի՝ Սինդըրելլայի /Մոխրոտիկի/ ճակատագրից բաժին ունենալու համար, և ահազանգեցինք շուրջբոլորը, թե ով է ուզում թռչուն, եկեք-տարեք, հուրի-փերի, ընտիր աղջիկ և այլն․․․

    Ախ հա, մոռացա ասել։ Երբ ձագուկներն արդեն կազմավորված թռչուններ դարձան՝ 6-8 շաբաթական /young babies/, լցրեցի նրանց մի փոքրիկ կրիչ-վանդակի մեջ ու տարա քաղաքի ծայրամասի այն թռչունների շուկան, որպեսզի, հիշու՞մ եք, այն հարբեցողի քթով թռչնավաճառը որոշի նրանց սեռը․ վստահ էի, որ նրանից լավ ոչ ոք չի կարող /չհաշված, որ ուրիշ ոչ մեկի չգիտեի էլ /: Վերջինս, առանց երկար-բարակ ձևականությունների, ճանկեց թռչնին իր խոշոր ափի մեջ և մատը կոպիտ խցկելով խեղճի հետույքը, շոշափեց ինչ-որ բան, ու նետեց անտարբեր՝ աղջիկ է, հետո, բաց թողնելով Սինդիին, անցավ մյուսներին։ Մեր ենթադրությունը ճիշտ էր փաստորեն․ ախր իմ անզուգական զույգը նորից սկսել էր զուգավորվել, իսկ Սինդիի ներկայությունը, ավելի ճիշտ՝ գոյությունը, խիստ խանգարում էր էգին։ Մրցակից է տեսնում, բացատրեց թռչնավաճառը, պետք է հեռացնեք, թե չէ կսպանի։ Այդպես էլ ասաց՝ she will kill her.

    Շուտով մեր ընկերներից մի ընտանիք արձագանքեց մեր գովազդին, և մի շաբաթ-կիրակի, թխվածքով ու սինիով /չեմ կատակում/ եկան մեր հարսնացուին ուզելու։
    Սինդին, որը մոր ձեռն արդեն վեր էր ածվել ներվային ու վախեցած մի թռչնակի, տեղափոխվեց մեկ ուրիշ վանդակ, ընդ որում՝ շքեղ պայմաններով․ առանձին փայտյա տնակ ներսում, բազում զանգուլակ-խաղալիքներ, կաղնու փայտե ձող, վիտամիններով հարուստ հատուկ սնունդ, միրգ ու բանջարեղեն՝ դեսերտին, բաներ, որ նա իր օրում չէր տեսել։
    Սակայն մանկության տրավման, ըստ երևույթին, հավանաբար երբեք չի վերանում իսպառ, քանի որ Սինդին այդպես էլ երբեք չհանդարտվեց և դարձավ մի ուրիշ տեսակի պատուհաս այդ՝ իրեն որդեգրած ընտանիքի համար, բառիս բուն իմաստով՝ գիշերվա մղձավանջ-երազ ընկերուհուս համար՝ սահմռկեցուցիչ տեսարաններով, ինչը, սակայն, մի ուրիշ պատմություն է, իսկ ես վերադառնամ իմ թռչուններին։

    Շարունակելի

  22. Գրառմանը 3 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (08.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (10.03.2018)

  23. #12
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 4

    Սինդիի ամուսնությամբ, սակայն, մեր վանդակը չթեթևացավ, և ըստ իս, երկու դեկորատիվ թռչուն՝ մեր նախնական զույգը՝ զարդարելու մեր ընտանիքի զբաղ կյանքն ու հասարակական ստերեոտիպային պահանջները, ավելի, քան բավարար էին, և դրան եթե գումարենք նաև ծլվլաղմուկի եռակի ուժգնությունն ու վանդակը մաքրելու հաճախականության կրկնակի աճը, միանգամայն հասկանալի է դառնում, որ մնացած ձագուկներն այստեղ ևս անելիք չունեն։ Ու մայրն էլ, կարծես, ճիշտ նույն կարծիքին էր, քանի որ, Սինդիի հեռանալուց հետո, մյուսների հետ սկսեց յոլա չգնալ, տեղի կամ անտեղի բամփում էր, կռիվ-ղալմաղալ, ու քանի դեռ խեղճ ձագերի հոգեկանը չէր խեղվել, կրկին ճանապարհ ընկա թռչնի շուկա, ձեր և մեր արդեն վաղեմի բարեկամ թռչնավաճառի մոտ, քանի որ վերջինս անցած անգամ ակնարկել էր, թե կգնի ձագուկներին։ Կարելի էր իհարկե պահել ձագերից թարմ ու մատղաշ մի զույգ՝ ծնողների փոխարեն, որոնց հեշտ կլիներ վարժեցնելը, բայց դրա հավեսը ոչ ոք չուներ, ներառյալ աղջիկս, որը, թեև նվնվում էր, թե չի ուզում ձագերից զրկվել, բայց զբաղվողն էլ չէր, թե չէ մինչև հիմա կզբաղվեր։
    Բացի այդ, մենք երևի մի քիչ պահպանողական ենք այդ հարցում․ հին բարեկամներից չենք հրաժարվում։

    Թռչնավաճառն անձայն ընդունեց ձագերին՝ վճարելով տասական դոլար յուրաքանչյուրի համար, լցրեց, ես կասեի՝ թափեց նրանց մի մեծ ընդհանուր վանդակի մեջ, որտեղ մեր փափկասուն թռչնակները մի պահ շփոթվեցին մասսայի բազմազանությունից ու որակից, բայց մինչ կհասցնեին ուշքի գալ, մի տղամարդ իր դպրոցահասակ տղայի հետ մոտեցավ, վանդակի թռչնամբոխի միջից ընտրեց հենց մեր դեղինին, վճարեց տեղում 65 դոլար կանխիկ, և գոհ հեռացան։
    Ես դեռ չէր հասցրել տեղավորել տասը դոլարը դրամապանակումս, երբ թռչնավաճառն արդեն ուներ 65-ը ձեռքում․ տնտեսական նման արագ շրջանառության դեռ ականատես չէի եղել։

    Եթե կարծում եք, թե պատմությունը սրանով ավարտվեց, ճիշտ հակառակն է․ պատմությունը նոր միայն սկսվում է։

    Շատ ժամանակ չանցած` երևի մի երկու շաբաթ, մեր սիրաթռչնակները նորից ձու ածեցին, կարծեմ մի վեց հատ, և մի երեք շաբաթից նորից ձագուկներ դուրս եկան։ Ոչ բոլորը՝ երեք, թե չորս հատ կարծեմ։ Այս անգամ կոնկրետ սպասող ունեինք, մի ուրիշ ընկերուհիս էր, որը հավեսի էր ընկել, ավելի ճիշտ՝ իր երեխաները․ նրանք էլ էին ուզում թռչուններ ունենալ, որ ձագուկներ են ունենում, ավելի ճիշտ` ուզում էին ականատես լինել ձագուկների ծննդին, պահել-փայփայել և այլն։ Այս անգամվա գույների մեջ մեկը նորից դեղին էր․ սա նշում եմ հատուկ, քանի որ արդեն հասցրել էի պարզել, որ դեղին սիրաթռչնակները, որոնց լուտինո են անվանում, հազվագյուտ են /նրանց գինն էլ մյուսներից ավելի թանկ է սովորաբար/։ Մեր կանաչ բարեկամներից գոնե մեկը, երջանիկ պատահականությամբ, ըստ երևույթին, իր մեջ կրում է ապուտատուց փոխանցված լուտինոյի գեն, որն այսպես անսպասելիորեն արտահայտվում էր երբեմն։

    Ընկերուհիս ուզում էր էգ և արու, որ ձագ հանեին, և այս անգամ սեռը որոշելու համար շուկա հասնելու կարիք չեղավ, քանի որ ձագերից երկուսը՝ դեղինն ու կանաչավուն-երկնագույնը, մի-փոքր հասունանալուց հետո սկսեցին ինտենսիվ սեքսով զբաղվել, հենց ծնողների աչքի առաջ, գումարած՝ մոր շարունակական հալածանքները, և դրանց էլ հենց տարավ ընկերուհիս։

    Շուտով եկավ առաջին աչքալուսանքը․ առաջին ձուն էր հայտնվել։ Հետո երկրորդը, հետո հաջորդը․․․ Զույգն արտասովոր բեղուն դուրս եկավ․ 12, թե 14 ձու, որի վրա պատրաստակամորեն նստել սկսեց դեղինը, իսկ երեխաներն անհամբեր սկսեցին սպասել ձագերի լույս աշխարհ գալուն։

    Անցան շաբաթներ․ ձագուկներ դուրս չէին գալիս։ Երբ անցավ ավելի քան վեց շաբաթ, ժամկետից համարյա կրկնակի ավելի, ընկերուհիս խղճաց թռչունին, հանեց ձվերը, կոտրեց մեկը, սարսափելի հոտ էր, ու թափեց բոլորը։ Թռչունները, սակայն, շարունակում էին զուգավորվել, և նոր ձվեր հայտնվեցին, նորից տասից ավելի, և մայրը նորից թուխս նստեց։

    Անցան շաբաթներ՝ ոչ մի ձագուկ։ Ընկերուհիս սկսեց կասկածել զուգընկերոջ պոտենցիայի կարողությանը, և որոշեց փոխել նրան։ Վերցրեց երկու թռչուններին էլ ու գնաց թռնչավաճառիս մոտ։
    Վերադարձավ խիստ զարմացած ու զայրացած․ երկուսն էլ էգ էին․․․
    Հիմա արդեն հասկանալի դարձավ նաև ձվերի նման մեծ քանակությունը․ կարդացինք ինտերնետում, որ մեկ սիրաթռչնակը 8 ձվից ավել չի կարող ածել։ Փաստորեն ածում էին երկուսն էլ!!!

    "Էկեք ձեր փչացածներին տարեք", ծղրտած ընկերուհիս լսափողի մեջ, և ես, ամոթահար, հասա օգնության, ու նույն շուկայում փոխանակեցինք մեր բառիս բուն և "մյուս" իմաստներով երկնագույն անամոթին մի մոխրագույն, կարգին, քյարթ արուի հետ։


    Շարունակելի

  24. Գրառմանը 3 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Աթեիստ (08.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (10.03.2018)

  25. #13
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 5

    Այստեղ ես իմ թռչուններին թողնեմ մեր տանը և տեղափոխվեմ ընկերուհուս տուն, ուր մեր լիմոնագույն գեյ հարսիկը վերադարձավ իր նոր՝ քյարթ-մոխրագույն, արու ընկերոջ հետ։

    Միանգամից ասեմ, որ քյարթն իսկույն հասկացավ, որ դիցուհու այս պալատում ինքը, մեղմ ասած, վելքըմ չէր։ Վելքըմը դեռ ոչինչ, բայց շուտով պարզվեց, որ նա ոչ միայն բառիս բուն իմաստով կանգնելու տեղ չուներ այդ արևի տակ /դիցուհին այնպես կատաղած էր կտցում-վայր գցում նրան, որ միակ ապահով տեղը ջրամանի տակն էր/, այլև խեղճ քյարթուն մատնվել էր կատարյալ սովի ու ծարավի․ յուրաքանչյուր փորձ գլուխը հանելու ջրամանի տակից դատապարտված էր նոր, ավելի թափով հարվածի։ "Հա, տեղ էլ քնում ա", մռայլ հաստատեց ընկերուհիս։
    Մինչ ես ակնապիշ դիտում էի մատրիարխատի այդ սրտաճմլիկ տեսարանը, արուն կամացուկ սկսեց դուրս գալ ջրամանի տակից։ Դիցուհին զարմանալիորեն անտարբեր մնաց։ Արուն ավելի սիրտ առավ ու տեղափոխվեց ձողի վրա, դիցուհուց քիչ հեռու։ Դիցուհին ապշեցուցիչ հանգիստ էր։ Արուն մի-փոքր էլ քաջություն հավաքեց ու քիչ-քիչ, թաթերը քայլ-քայլ սահեցնելով, մոտեցավ նրան։ Դիցուհին ոչ միայն չդիմադրեց, այլև, ինչպես ինձ թվաց, որոշակի քնքշանք ցուցաբերեց, գլուխը մի-փոքր թեքելով արուի կողմը ու թեթևակի հպվելով վերջինիս կզակի դեռևս դողացող աղվամազին։ Ես ոգևորված ապշանքով նայեցի ընկերուհուս։ "Սպասիր, դեռ կտեսնես․․․", բերանի ծայրով ժպտաց ընկերուհիս, իսկ քյարթն ուրախությունից իրեն կորցրած կտուցով արդեն սկսել էր խլրտալ դիցուհու արևագույն փետուրների մեջ, երբ մի այնպիսի ուժեղ բամփոց կերավ ուղիղ գլխի մեջտեղում, որ աչքերի առջև փայլփլող աստղիկներն անգամ ես տեսա, ու մեկ էլ լսեցի, թե ինչպես ճղճղոցով իրեն գցեց հետ՝ իր ապաստարանը, ջրամանի տակ և այլևս դուրս չեկավ այդտեղից մինչև օրվա ավարտը՝ քնած, թե ուշաթափված, չգիտեմ։
    Եվ այսպես, բոլորիս համար պարզ էր, որ ամրոցի տիրուհին ոչ մի կերպ չէր ներելու իր նրբադեղին սիրուհու բռնագաղթումը և փոխարինումը ինչ-որ մոխրագույն արուզանգվածով, իսկ ընկերուհուս երեխաները ձագուկներ տեսնելու հույսեր այլևս չպիտի փայփայեին, եթե մի օր երեխաների տատիկը չորոշեր թխվածք պատրաստել։ Խոհանոցը գտնվում էր միջանցքի անմիջական հարևանությամբ, ուր դրված էր թռչունների վանդակը։ Այդ շատ սովորական օրը, ընդ որում՝ ցերեկով, երբ դիցուհին սովորականի պես իր ձողի վրա առոք-փառոք թառած ննջում էր՝ լավ ճաշելուց հետո, իսկ մեր խեղճ քյարթը սովորականի նման կուչ էր եկել իր հարազատ ջրամանի տակ ու թաքուն հետևում էր, թե երբ է դիցուհու աչքը կպնելու, որ մի երկու կտուց կեր թռցնի կերամանից, տատիկը միացրեց միքսերը։ Այսպես միանգամից, առանց զգուշացնելու, առանց նախադեպի միքսերն իր դռռոցը պայթեցրեց սենյակում այնպես կտրուկ, ուժգին ու անսպասելի, որ մեր արուն, աչքերը պլշած, նույնքան կտրուկ, ուժգին ու անսպասելի, ինքն էլ չմանալով, թե ինչպես ու ինչու, ցատկեց ոչ պակաս շշկռված էգի վրա ու․․․ սկսեցին տենդագին զուգավորվել․․․

    Այդ օրվանից հասարակական և սոցիալական կարգը վանդակում փոխվեց։ Դիցուհին շփոթմունքի մատնվեց յուր սեռական կողմնորոշման վերաբերյալ, իսկ արուն այլևս քաղցած չմնաց։
    Թե ինչպես դասավորվեց նրանց համատեղ կյանքը՝ ավաղ․ ձագուկներ չծնվեցին։ Էգն ածում էր ու նստում ձվերի վրա, արուն պարտաճանաչորեն կատարում էր իր պարտականությունները, բայց ձագուկներ դուրս չէին գալիս․ երևի ինչ-որ բան արուի մոտ անդառնալի խեղվել էր ռեպրեսիայի ժամանակաշրջանում, ով գիտե։
    Ընկերուհիս նորից գնաց շուկա և այս անգամ փոխեց երկուսին էլ։ Տուն բերեց մի նոր զույգ, որը, երկարատև չարչարանքից հետո, ի վերջո ծնեց մեն-մինուճար մի ձագուկ, որի մեծանալուց հետո ընկերուհիս երեքին էլ վտարեց սկեսուրի տուն, քանի որ որոշեցին, որ թռչունի խնամքով զբաղվելու զահլա ոչ ոք չուներ, այ շուն լիներ՝ ուրիշ բան․․․
    Այդպես, մեզ հայտնի մասով, ավարտվեց մեր երկրորդ հարսի պատմությունը, իսկ մենք վերադառնանք իմ թռչուններին։

    Թռչնազույգն իմ՝ Դենգլզն ու Սոֆիան, անխախտ պարբերականությամբ շարունակում էին վերարտադրել նորանոր ձագուկներ։ Ափսոս միայն, որ չէի գրանցում դրանց ծննդյան տվյալները։ Գիտեմ միայն, որ լույս աշխարհ եկած ձագուկների թիվն անցնում էր երեսունից ու շարունակվում։ Մինչդեռ մեկն ասաց ինձ, որ ինտերնետով կարդացել է՝ սիրաթռչնակները առավելագույնս երկու անգամ են ձագ հանում։ Իսկ ձագերի լույս աշխարհ գալու պարբերականությունն այսպիսին էր․ առաջին ձվից հետո յուրաքանչյուր հաջորդ ձուն ածում էր հաջորդ երկրորդ օրը։ Սկզբում ձվերի թիվը վեց-յոթ էր, երբեմն ութ, ապա աստիճանաբար պակասեց և ի վերջո կանգնեց չորսի վրա։ Ընդ որում, եթե սկզբնական շրջանում անկանոն քանակով ածած ձվերի երկու-երրորդն էր բեղուն, ապա վերջում, երբ կայուն չորս ձու էին ընդամենը ածում, ՕԳԳ-ն հարյուր տոկոս էր՝ բոլոր չորսից էլ ձագուկներ էին դուրս գալիս։ Ձուն հասունանում էր երեք-երեքուկես շաբաթում մոտավորապես, որից վեց շաբաթ հետո ձագուկներն արդեն ունակ էին ինքնուրույն շարժվել դեպի կերաման և օգտվել։ Դրանից մեկ-երկու շաբաթ հետո, երբ ձագուկներն ունակ էին թռչելու, սկսվում էր մոր հերթական դաժան հալածանքը, և ես պետք է շտապ հաճախորդ գտնեի փոքրիկների համար։

    Ձագուկներ նվիրելու անշնորհակալ գործից հրաժարվելով՝ սկսեցի օնլայն վաճառքի հայտարարություններ տալ՝ շուկայականից ցածր գներով։ Կարևորը՝ որքան հնարավոր է շուտ տանեին-ազատագրեին խեղճ թռչնակներին, քանի որ հետևանքները գնալով անկառավարելի էին դառնում։
    Օրինակ, մի անգամ երեկոյան, երբ տուն վերադարձանք, վանդակի հատակին արյան փոքրիկ լճակ էր, իսկ ձագուկի ոտքն ամբողջովին բզկտված էր։ Մի ուրիշ անգամ մի արտասովոր գեղեցկության սիրաթռչնակ էր ծնվել․ ստուգեցի ինտերնետում, այդպիսի գույն չգտա ոչ մի տեղ։ Մի տեսակ երկնակաթնագույն սպիտակ էր՝ ասես եթերային նորահարս, իսկ թևերի ու պոչի ծայրերը նուրբ մանուշակագույն երանգ ունեին։ Թռչունն իսկապես արտակարգ գեղեցիկ էր, և ոչ միայն գույներով․ մռութիկը, աչք-ունքը ընդգծված կանացիություն ունեին, և դա, ըստ երևույթին, չէր վրիպել նաև մոր աչքից, քանի որ այս մեկին առանձնահատուկ մոլեգնությամբ էր հոշոտում։ Գեղեցկուհու գինը մի-փոքր ավելի բարձր էի դրել, քան մյուսներինը, քանի որ իրավամբ այն ուրիշ ռանգի էր, և պահում-փայփայում էի նրան ինչ-որ մի ապագա երջանիկ տիրոջ համար, երբ մի օր, տուն վերադարձիս, գտա նրան անճանաչելիորեն այլանդակված․ դեմքն ամբողջովին դեռևս թարմ-արնահոս վերքերի մեջ էր, թևը չէր կարողանում բացել՝ մի մեծ վերքային խոռոչ էլ դրա վրա էր։ Չեք պատկերացնի, թե ինչ ցավ ու ափսոսանք ապրեցի․ ցավ՝ ցավի դիմաց, ափսոսանք՝ պղծված, ոտնատակ տված գեղեցկության համար։ Սարսափելի էր թռչնակին նայելը․․․ Ամուսինս վերցրեց նրան և մեկ ուրիշ մնացած, հասարակ գույների մի ձագուկի հետ միասին տարավ թռչունների շուկա՝ հնարավորինս շուտ փրկելու "մնացորդները" մոր անխնա ցասումիս։ Հասարակ գույնի թռչունի համար թռչնավաճառը տվեց իր ավանդական տասը դոլարը, իսկ խեղված երբեմնի գեղեցկուհուն վերցրեց որպես բարի կամքի դրսևորում, անվճար։
    Մինչդեռ մայր թռչունը նստում էր արդեն իր հաջորդ ձվակույտի վրա․․․


    Շարունակելի

  26. Գրառմանը 5 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Chilly (08.03.2018), Աթեիստ (08.03.2018), Գաղթական (08.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (10.03.2018)

  27. #14
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 6

    Ի դեպ՝ թուխս նստելու մասին։
    Առանց երբևէ մտածած լինելու, որ դա հավանաբար որոշակի պայմաններով և պահանջներով գործընթաց է, մենք, ինչպես ձագահանության ու խնամքի հետ կապված բոլոր հարցերը, դա էլ թողել էինք ծնողների կամ կամայականության հույսին՝ թե երկուսն էլ դրանից ավելի լավ գլուխ կհանեին։

    Սկզբում թռչունին հատկացրեցինք սովորական կարտոնե մի տուփ, որը մի օրում լրիվ կրծեցին-կերան, ապա փոխարինեցինք թռչունների խանութից գնված հատուկ փայտյա տնակով, որն էլ մի երկու ամսից դարձավ կիսակրծած ավերակ՝ չհաշված միջի սարսափելի գարշահոտը, քանի որ փայտը ձագուկների արտաթորանքից փտում էր ու դառնում անմաքրելի։ Ապա համարեցինք, որ լավագույն լուծումը սովորական, թափանցիկ պլաստիկ տուփն է՝ հա՛մ հեշտ մաքրելի է, հա՛մ էլ կարողանում էինք տեսնել, թե մեջն է ինչ է կատարվում։ Թռչունը, ճարն ինչ, սկսեց ածել պլաստիկի հարթ ու սառը հատակին ու հենց տեղում էլ թուխս նստել, և կարծես ոչինչ՝ ձագուկները ժամանակին դուրս եկան, սակայն երբ արդեն հասունացել էին և փորձում էին ինքնուրույն դուրս գալ տուփից ու քայլել դեպի կերամանը, նկատեցինք, որ նրանց բոլորի ոտքերը մի տեսակ տարօրինակ էին․ դեպի տարբեր կողմեր չռված էին բութ անկյունով։ Թռչնակները պարզապես չէին կարողանում ոտքի վրա կանգնել, հորիզոնական շպագատ էին իջնում ամեն փորձից ու մնում այդ դիրքում մինչև մայրն օգնում էր հետ տեղափոխվել տուփի մեջ։ Ես կարծես գլխի էի ընկել, թե ինչից դա կարող էր լինել․ քանի որ մայր թռչունը, ձագերի դուրս գալուց հետո, դեռ երկար ժամանակ շարունակում էր նստած մնալ նրանց վրա՝ կերակրելով հանդերձ, հավանաբար տաք պահելու համար մինչև լիարժեք փետրավորումը, և ձագուկներն էլ միմյանց գլխի են կուտակված բնականաբար՝ վրայից էլ մամայի տուտուզիկը, ապա այդ ողջ ճնշման հետևանքով, քանի որ մեր տրամադրած պլաստիկի հատակն էլ հարթ էր ու սղլիկ՝ ինչպես սահադաշտ, ձագուկների թաթիկները, ըստ երևույթին, չռվում-մնում էին՝ աստիճանաբար դեֆորմացվելով։

    Գուգլեցինք, թե ինչ կարելի է անել։ Պարզվեց՝ փրկություն կար․ պետք էր հատուկ գիպսե հենակ պատրաստել թռչունի համար, ոտքերը դնել դրանց մեջ, և օրեր, գուցե ամիսներ հատուկ խնամել՝ պարբերաբար փոխելով գիպսի ձևը, մինչև որ ոտքերը որոշ չափով ուղղվեին։

    Նման բնույթի թռչնաթերապիայի մեջ ներգրավվելու փոխարեն, ամուսինս վերցրեց վանդակը ու բոլոր՝ չորս, թե հինգ ձագերին տարավ այս անգամ ոչ թե թռչնաշուկա, այլ թռչունների ցիվիլ, քաղաքային խանութ։
    Խանութի մենեջերը հրաժարվեց թռչուններին նույնիսկ անվճար վերցնելուց և լավագույնը, որ կարող էր առաջարկել՝ սրսկելն էր, որպեսզի հանգիստ ննջեն հավիտենական քնով։ Ամուսինս հետ առավ վանդակը՝ դեպի տուն, երբ հանկարծ նկատեց մոտ ինը տարեկան մի աղջնակի, որ կանգնել ու լուրջ նայում էր թռչուններին։ Ուզու՞մ ես նվիրեմ քեզ․ հարցրեց ամուսինս։ Աղջիկը գլխով արեց։ Բայց նայիր, իրենց ոտքերը վնասված են, չեն կարողանում կանգնել։ Աղջիկը դա արդեն տեսել էր։ Ես կվերցնեմ, ասաց։ Հետո ավելացրեց՝ կարելի՞ է մամայիս հարցնեմ, ու վազեց դեպի մայրը։ Մինչ ամուսինս մորը բացատրում էր խնդիրը, աղջնակը գրկել էր ձագուկներին ու շոյում էր մեղմ։ Շատ է սիրում կենդանիներ, ասաց մայրը, մենք տանը շուն ունենք, կրիա, նույնիսկ օձ, բայց թռչուն դեռ չունեինք։
    Խանութում մի կարտոնե տուփ գտան, տեղափոխեցին ձագուկներին մեջը և երբ դուրս էին գալիս խանութից, մենեջերը դիմեց աղջկան․ բայց տես, դու դրանք այս խանութից չես գնել․ եթե ուզենաս վերադարձնել, մենք չենք վերցնելու։ Աղջնակը համարյա չլսեց, քանի որ խիստ զբաղված էր իր թռչնակներով։

    Եվ ևս մի ի դեպ։ Այն հանգամանքը, որ մայրը շարունակում էր նստած մնալ ձագերի վրա դրանց դուրս գալուց հետո էլ դեռ ահագին ժամանակ, մեզ ստիպեց ականատես լինելու գոյատևման պայքարի բնական օրենքին։ Երբեմն որոշ ձագերի դուրս գալու ժամանակային տարբերությունը բավական մեծ էր լինում, այսինքն, մեկը՝ դեռ նոր ձվի կճեպը գլխին տկլոր ճստիկ, իսկ մյուսն արդեն փռչոտած ու համեմատաբար աժդահա ձագուկ էր, և կերակրվելու ժամանակ աժդահան ավելի հաճախ էր հաջողացնում իր կտուցը դեմ տալ մոր կտուցին, մինչդեռ ճստիկը շատ անգամ չէր էլ կարողանում գլուխը դուրս հանել եղբայրների ու քույրերի խլվլացող թչնակույտ միջից։ Արդյունքում ճստիկը թուլանում էր, և եթե մայրը հատուկ հոգ չտաներ նրան պեղելու-գտնելու քաղցած ձագերի խաժամուժի մեջ, խեղճն այդպես էլ սովի բաժին էր դառնալու։ Եվ այդպես էլ պատահեց մի քանի անգամ։ Մայրը կա՛մ իսկապես էլ չէր նկատում, թե ում է կերակրում և կերակրում էր կտուցն առաջինը դեմ տվողներին, կա՛մ էլ գիտեր, որ փոքրիկը, միևնույն է, չի ապրելու, և ուժ ու եռանդ չէր վատնում նրա վրա։ Այդպես մենք կորցրինք երկու, թե երեք նորածին։

    Ինչ վերաբերում է մնացած՝ թվով երեսունհինգ ձագուկներին (ոտքերի այդ դեպքից հետո մենք գոգավոր փայտյա տախտակ դրեցինք պլաստիկի հատակին և այդպիսի խնդիր այլևս չունեցանք), նրանք հեռանում էին, ով՝ իր ճանապարհով, իսկ մեր զարմանահրաշ զույգը մնում էր մեզ հետ՝ իր բարձրալուր ծլվլոցով լցնելով ոչ միայն մեր բնակարանը, այլև ողջ շենքը, և բակը, և փողոցը, և մի քիչ էլ կողքի փողոցներից։ Եվ եթե նրանց՝ մեր տանը հայտնվելու առաջին օրերին ամուսինս սրտանց խղճում էր՝ համարելով անփոփոխ վանդակային կեցությունը միօրինակ ու ձանձրալի, ապա այժմ այդ անխոնջ թռչունները քի․․ կտուց սրբելու ժամանակ չունեին՝ կա՛մ զուգավորվում էին՝ օրը մի քանի անգամ, կա՛մ թուղթ էին կտրտում երևակայական բնի համար՝ ապագա ձագուկների հեռանկարով, կա՛մ ձու էին ածում, կա՛մ թուխս նստում, կա՛մ կերակրում էին, կա՛մ հալածում, և նորից՝ զուգավորվում էին, կտրտում էին ու այդպես շարունակ՝ միևնույն ցիկլը, առանց հոգնելու։

    Մի քիչ էլ՝ ճանապարհների մասին, որ տանում էին մեր ձագուկներին․․․


    Շարունակելի

  28. Գրառմանը 3 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Գաղթական (10.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (10.03.2018)

  29. #15
    Պատվավոր անդամ
    Բարեկամ-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    04.09.2006
    Գրառումներ
    3,542
    Բլոգի գրառումներ
    6
    Mentioned
    21 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Թռչնային պատմություններ կամ շփոթմունք բարու-չարի մասին․ մաս 7

    Ճանապարհները, որ բերում էին մեր տուն՝ մեր թռչնակների հետևից, սկիզբ էին առնում համացանցից՝ արձագանքելով վաճառքի օնլայն հայտարարություններիս։ Սիրաթռչնակներ ուզում էին ունենալ ամենատարբեր բնույթի մարդիկ․ փըրսինգապատ անորոշ սեռի ջահելներից մինչև բարեպաշտ տիրացուները։ Բայց ամենից բարդը սովորական, միջին վիճակագրական քաղաքացիներն էին։ Այդպիսի մի միջին վիճակագրական տղամարդ մի անգամ խլեց ինձնից մի քանի օր և ժամ, մինչև որ վերջապես կարողացավ ընտրություն կատարել։ Սկզբում եկավ մենակ ու մի կես ժամ հերթով գրկեց բոլոր ձագուկներին՝ հասկանալու համար, թե որն է իրենը (կամ թե՝ որինն է ինքը)։ Հաջորդ օրը եկավ կնոջ հետ, որը նմանապես բոլոր ձագուկներին հերթով փռեց իր փառահեղ դոշին՝ փորձելով հնարավորինս կենտրոնացնել իր մարմնի էներգիան՝ զգալու, թե որ ձագուկն է այդ էներգիայի մեջ իրեն ամենից հարմարավետն զգում։ Երկար-բարակ, տանջալից մտորումներից հետո Երկու իրեն ավելի դուր եկած թեկնածուներից՝ դեղինից ու կանաչից, ընտրեց վերջապես դեղինին և հեռացավ ամուսնու հետ, որն այդ էներգիայի կենտրոնացաման մոտ քառասուն րոպեների ընթացքում հասցրել էր կոխրճել և կոտրել հատակին դրված մեր երկարացման լարը՝ առանց նույնիսկ ներողություն խնդրելու։ Հաջորդ օրն ամուսինը կրկին եկավ, բայց ոչ թե լարի համար ներողություն խնդրելու, այլ դեղին թռչնակին փոխելու կանաչի հետ, քանի որ կնոջը գիշերը թվացել էր, թե կանաչի բիոդաշտն, այնուամենայնիվ, իրենի հետ ավելի ներդաշնակ է։ Բարեբախտաբար, դա նրանց վերջին այցելությունն էր։
    Մի ուրիշ անգամ էլ միջին վիճակագրական մի կին զանգահարեց ու հարցրեց, թե արդյոք վարժեցված են ձագուկները։ Այդ հարցն, ի դեպ, շատերն էին տալիս։ Ասացի, որ ձագուկները դաստիարակության առումով, ճիշտն ասած, ինքնուս են, բայց սիրաթռչնակներն ինքնին դյուրավարժ կենդանիներ են, ու հատկապես ձագուկի դեպքում ինքը խնդիր չի ունենա։ Կինն ասաց՝ լավ, բայց եթե անդաստիարակ դուրս եկավ, հետ է բերելու։ Ասացի՝ ներողություն, ոչ։ Ու ավելացրի /այդ մասն ինձնից հնարելով/՝ թռչունների վարժեցվածությունը կախված է ոչ թե թռչնի բնույթից, այլ վարժեցնողի․ շատ անգամ թռչուններն ուղղակի չեն հաշտվում տվյալ վարժեցնողի բնավորության հետ և ըմբոստանում են։ Կինն անջատեց հեռախոսը, բայց հաջորդ օրը նորից զանգահարեց՝ թե գալիս է թռչնակի հետևից։ Թռչնակիս տարավ մեր փոքրիկ կրիչ-վանդակով, խոստացավ վերադարձնել։ Մի քանի օրից եկավ՝ վերադարձնելու։ Թռչնակն իր մեքենայի մեջ նստած էր, վարորդի կողքի նստատեղին, առանց որևէ վանդակի, նստագոտին էլ չգցած։ Աչքերս պլշած նայում էի, ասաց՝ թևերի ծայրերը կտրել եմ։ Հետո ավելացրեց՝ մի քիչ նամռոտ խասյաթ ունի, բայց մենք աստիճանաբար իրար հասկանում ենք։
    Մի անգամ էլ մի կարճահասակ, գնդլիկ տղամարդ էր եկել՝ անորոշ ազգության։ Թռչնաբույծ եմ՝ ասաց։ Նշածս գնի՝ քաառասուն դոլարի փոխարեն թողեց հիսունը և "սոու չիպ, սոու չիպ" ասելով դուրս եկավ՝ հագնելով շեմքի մոտ նախապես հանած կոշիկները։ Դռան կրնկի վրա մեկ էլ կանգ առավ ու քթի տակ ասելով՝ իրո՞ք քսանութ հատ ձագ են հանել, ես մի հատ էլ պիտի տեսնեմ էդ զարմանահրաշ զույգը, արագ-արագ հանեց նորից կոշիկները և ուղևորվեց դեպի վանդակը՝ բոլոր կողմերից տնտղելու զույգին, ապա գլուխն օրորելով հեռացավ։

    Այսքանով ավարտելով այս անվերջանալի թվացող պատմությանս նախաբանը՝ անցնեմ վերջապես բուն պատմությանը։

    Շարունակելի

  30. Գրառմանը 4 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Գաղթական (10.03.2018), Նաիրուհի (12.03.2018), Ներսես_AM (11.03.2018), Ուլուանա (11.03.2018)

Էջ 1 3-ից 123 ՎերջինըՎերջինը

Թեմայի մասին

Այս թեման նայող անդամներ

Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)

Համանման թեմաներ

  1. Զանազան լեզվական հարցեր
    Հեղինակ՝ Ուլուանա, բաժին` Հայերեն
    Գրառումներ: 2276
    Վերջինը: 15.10.2022, 01:10
  2. Զանազան լեզուներ
    Հեղինակ՝ Smokie, բաժին` Լեզուներ
    Գրառումներ: 58
    Վերջինը: 13.04.2016, 18:34
  3. Զանազան Հարցեր Պատմությունից
    Հեղինակ՝ dvgray, բաժին` Պատմություն
    Գրառումներ: 64
    Վերջինը: 13.07.2014, 11:12
  4. Face of the Future. դեմքի զանազան փոխակերպումներ
    Հեղինակ՝ Ուլուանա, բաժին` Զվարճալի
    Գրառումներ: 121
    Վերջինը: 10.12.2010, 14:24
  5. Զանազան հարցեր գրականությունից
    Հեղինակ՝ lusattik, բաժին` Գրականություն
    Գրառումներ: 0
    Վերջինը: 10.06.2010, 07:24

Էջանիշներ

Էջանիշներ

Ձեր իրավունքները բաժնում

  • Դուք չեք կարող նոր թեմաներ ստեղծել
  • Դուք չեք կարող պատասխանել
  • Դուք չեք կարող կցորդներ տեղադրել
  • Դուք չեք կարող խմբագրել ձեր գրառումները
  •