Բարոյականությունը տեղ ունի՞ օրենքի մեջ

[One_Way_Ticket]

Նկատել եմ, որ շատ այլ կոնկրետ թեմաներ բերվում են այս ընդհանուր հարցին: Բարոյականությունը տեղ ունի՞ օրենքում: Կարո՞ղ է օրենքով արգելված լինել մի պահվածք, որի անմիջական հետևանքով ֆիզիկական վնաս չի հասցվում այլ մարդկանց և/կամ նրանց ունեցվացքին: Օրինակ, բավական ծայրահեղ դեպք. հասարակական վայրում տկլոր նստել, ուռել և բարձրաձայն հայհոյել: Եթե տեղ ունի, ապա ով ու ինչ սկզբունքներից ելնելով է իրավասու որոշել. ինչն է կարելի, ինչը՝ ոչ:
Իսկ գուցե գրված օրենքներն ընդհանրապես հնացող ինստիտուտ է, ու տեղը կարելի է ավելի լավ բա՞ն հորինել:

[StrangeLittleGirl]

Հետաքրքիր հարց ա։ Ընդհանրապես, բարոյականությունը բավական բարդ ա սահմանանելը։ Ասենք, իմ մազերը բիզ-բիզ կանգնեցին, երբ իրավաբանը եթերից խոսում էր անչափահաս աղջկա բարոյականությունից։ Կարծում եմ՝ հնարավորինս պետք ա հեռու մնալ էդ բառն իրավական դաշտում կիրառելուց։ Իսկ «բարոյական վնասը» պետք ա փոխարինել «անձին ու արժանապատվությանը պատճառված վնասով»։ Թե չէ բարոյական բառը շատ սուբյեկտիվ ա, ու ամեն մարդ իրա ձևով կարա սահմանի։ Իսկ որ ավելի վատ ա, ամեն լիդեր իրա ձևով կարա սահմանի, ու դա կարա կատաստրոֆիկ հետևանքների բերել։

[Հայկօ]

Չէ: Տեղ չունի: Բացարձակապես:

[ivy]

Իսկ ի՞նչ է օրենքը: Օրենքի առաջացման պատմությունը ցույց է տալիս, որ այն ի սկզբանե ստեղծված է՝ հենվելով հասարակական նորմերի ու հենց բարոյական նորմերի վրա: Այսինքն՝ օրենքը էդ նորմերի կանոնակարգված արտացոլումն է:
Էդ իմաստով բարոյականության ու օրենքի տարանջատումն անիմաստ է, որովհետև օրենքի հենքը հենց բարոյականությունն է:

[Հայկօ]

Բարոյականությունը չափելի ու սահմանելի չի, Այվ: Մարդուն չես կարող քսան տարով դատապարտել բանտարկության՝ տենց հեղհեղուկ բաների հիման վրա:

Ի դեպ՝ էս մեր նոր սահմանադրության նախագծի մեջ «բարոյական» ու «բարոյականություն» բառերը մի ութ հազար անգամ կրկնվում էին: Չուկը մի անգամ չէր ալարել, հաշվել էր: Ու տենց հիմա շատ հանգիստ կարող են «ոչ բարոյական» համարել, ասենք, իշխող կուսակցության դեմ օրինական պայքարը:

[ivy]

Բարոյականությունը չափելի ու սահմանելի չի, Այվ: Մարդուն չես կարող քսան տարով դատապարտել բանտարկության՝ տենց հեղհեղուկ բաների հիման վրա:

Ի դեպ՝ էս մեր նոր սահմանադրության նախագծի մեջ «բարոյական» ու «բարոյականություն» բառերը մի ութ հազար անգամ կրկնվում էին: Չուկը մի անգամ չէր ալարել, հաշվել էր: Ու տենց հիմա շատ հանգիստ կարող են «ոչ բարոյական» համարել, ասենք, իշխող կուսակցության դեմ օրինական պայքարը:

Հայկ, ընդամենը ասում էի, թե օրենքը ինքն իրենով որտեղից է առաջացել: Դրա հիմքը էն է, ինչ մարդիկ իրենց հասարակության մեջ բարոյական, ընդունելի կամ անբարոյական, սխալ, պատժելի են համարել:

[Mephistopheles]

Իսկ ի՞նչ է օրենքը: Օրենքի առաջացման պատմությունը ցույց է տալիս, որ այն ի սկզբանե ստեղծված է՝ հենվելով հասարակական նորմերի ու հենց բարոյական նորմերի վրա: Այսինքն՝ օրենքը էդ նորմերի կանոնակարգված արտացոլումն է:
Էդ իմաստով բարոյականության ու օրենքի տարանջատումն անիմաստ է, որովհետև օրենքի հենքը հենց բարոյականությունն է:

Այվի ջան, պրովոկացիա ես անու՞մ... օրենքը իրավունքի վրա ա հիմնված... մի հատ օրենք ասա որ հիմնված ա բարոյականության վրա...

[Progart]

Օրէնքը հիմնականում հիմնվում է բարոյական նորմերի վրայ։
բարոյականութիւնը մարդկութեան կողմից ընդունուած արժեքների համախումբն է, իր նպատակն է մարդկանց վարքը կարգաւորել։
ազատութիւնը, մարդասիրութիւնը և այլ գաղափարներ բարոյական են ու օրէնքը նրա համար է, որպեսզի տուեալ նորմերն ամրագրի ու հստակեցնի, եթէ չհետևես պարտաւորես տուգանք վճարել, ազատազրկուել եւ այլն։
այսինքն, տուեալ դեպքում, բարոյականութիւնը չի մնում ուղղակի գաղափար, ինքը դառնում է պարտադիր տուեալ հասարակութեան համար։

հետևաբար, բարոյականութիւնը ոչ միայն տեղ ունի օրէնքի մէջ, այլև օրէնքի հիմքն է։

[Տրիբուն]

Հետաքրքիր հարց ա։ Ընդհանրապես, բարոյականությունը բավական բարդ ա սահմանանելը։ Ասենք, իմ մազերը բիզ-բիզ կանգնեցին, երբ իրավաբանը եթերից խոսում էր անչափահաս աղջկա բարոյականությունից։ Կարծում եմ՝ հնարավորինս պետք ա հեռու մնալ էդ բառն իրավական դաշտում կիրառելուց։ Իսկ «բարոյական վնասը» պետք ա փոխարինել «անձին ու արժանապատվությանը պատճառված վնասով»։ Թե չէ բարոյական բառը շատ սուբյեկտիվ ա, ու ամեն մարդ իրա ձևով կարա սահմանի։ Իսկ որ ավելի վատ ա, ամեն լիդեր իրա ձևով կարա սահմանի, ու դա կարա կատաստրոֆիկ հետևանքների բերել։

Կարելի ա մի հատ իրավաբաններից պարզել, բայց կարծեմ «բարոյական վնաս» հասկացություն ՀՀ օրենսդրությունում գոյություն չունի։ Կա ոչ նյութական կամ ոչ գույքային վնաս հասկացություն։

[Progart]

Քո տրամաբանութեամբ բարոյականութիւն կա՞յ, թէ՞ ոչ:
Ժամանակի ընթացքում հասարակութիւնը սահմանում է վարքի որոշակի նորմեր, ու տենց լիքը բաներ, որոնք փոփոխւում են, զարգացում ապրում...
նման Հարցերի պատասխանները պետք է արդեն գտած լինեիր (:

[Mephistopheles]

Քո տրամաբանութեամբ բարոյականութիւն կա՞յ, թէ՞ ոչ:
Ժամանակի ընթացքում հասարակութիւնը սահմանում է վարքի որոշակի նորմեր, ու տենց լիքը բաներ, որոնք փոփոխւում են, զարգացում ապրում...
նման Հարցերի պատասխանները պետք է արդեն գտած լինեիր (:

կայ...

իսկ քո կարծիքով կա՞յ... ու ի՞նչ բարոյական նորմ գիտես որ օրենք ա...

[Progart]

Օրինակ ազատութիւնը, հավասարութիւնը բարոյական նորմեր են, սրանց հիման վրայ մշակւում են օրէնքներ ու կարգաւորում են հասարակական կեանքը:
Ուղղակի բարոյական նորմերը «նիւթական» չեն: Օրէնքը, իրաւունքը դրանք նիւթական են դարձնում:

Հետաքրքիր է, ըստ քեզ օրէնքը ինչի՞ վրայ է հիմնւում

[Mephistopheles]

Օրինակ ազատութիւնը, հավասարութիւնը բարոյական նորմեր են, սրանց հիման վրայ մշակւում են օրէնքներ ու կարգաւորում են հասարակական կեանքը:
Ուղղակի բարոյական նորմերը «նիւթական» չեն: Օրէնքը, իրաւունքը դրանք նիւթական են դարձնում:

Հետաքրքիր է, ըստ քեզ օրէնքը ինչի՞ վրայ է հիմնւում

ազատությունն ու հավասարությունը նյութական են ու էն էլ ոնց են նյութական...

ես վերևները գրել եմ օրենքը իմ կարծիքով հիմնվում ա իրավունքի վրա... ու դրանից բխոխ բոլոր բաների վրա...

[Rhayader]

Նկատել եմ, որ շատ այլ կոնկրետ թեմաներ բերվում են այս ընդհանուր հարցին: Բարոյականությունը տեղ ունի՞ օրենքում: Կարո՞ղ է օրենքով արգելված լինել մի պահվածք, որի անմիջական հետևանքով ֆիզիկական վնաս չի հասցվում այլ մարդկանց և/կամ նրանց ունեցվացքին: Օրինակ, բավական ծայրահեղ դեպք. հասարակական վայրում տկլոր նստել, ուռել և բարձրաձայն հայհոյել: Եթե տեղ ունի, ապա ով ու ինչ սկզբունքներից ելնելով է իրավասու որոշել. ինչն է կարելի, ինչը՝ ոչ:
Իսկ գուցե գրված օրենքներն ընդհանրապես հնացող ինստիտուտ է, ու տեղը կարելի է ավելի լավ բա՞ն հորինել:

Որ իրավունքի տեսության լեկցիա չդարձնեմ թեման, էսպես ասեմ. իրավունքի տեսությունը չորս հիմնական դպրոց ունի.

Բնական իրավունք. համարում է, որ օրենքը ռացիոնալ օբյեկտիվ սահմաններ ունի: Տրամաբանորեն կարելի է վերլուծել բնության օրենքները, հասկանալ ըստ դրանց մարդու իրավունքներն ու պարտավորություններն ու համապատասխան օրենքներ ստեղծել: Մարդկային օրենքները պետք է բխեն բնական օրենքներից: Բարոյականությունն օրենքի մաս համարողները պատկանում են այս դպրոցին՝ համարելով այն մարդկային բնությանը հատուկ երևույթ:

Լեգալ պոզիտիվիզմ. պոզիտիվիստները չեն համարում, որ օրենքի ու բարոյականության միջև պետք է կապ լինի, ու օրենքը բխեցնում են պարզ սոցիալական փաստերից: Պոզիտիվիստների տարբեր ներկայացուցիչներ տարբեր փաստեր են հիմք վերցնում:

Լեգալ ռեալիզմ. ռեալիստները համարում են, որ օրենքն ինչպես իրականում կիրառվում է, այնպիսին էլ կա: Օրենքն իր ուժն ունի ոչ թե որովհետև հիմնավորված է բնական կամ սոցիալական գործոններով, այլ որովհետև օրենքի իրականացնողներն այն կիրառում են:

Քննադատական իրավական ուսումնասիրությունների դպրոցն էլ համարում է, որ օրենքը դոմինանտ հասարակական խմբի քաղաքական նպատակների իրականացման արտահայտում է: Բարև, նեոմարքսիզմ:

Մյուս կողմից, օրենքի նկատմամբ էլ տարբեր մոտեցումներ կան ըստ քաղաքական սպեկտրի. քաղաքական ձախը համարում է, որ օրենքը պիտի տնտեսական հավասարություն ստեղծի ու պահպանի, քաղաքական աջը՝ որ հիերարխիան անխուսափելի ու բնական է, ու օրենքը պիտի ստեղծի, կարգավորի ու պահպանի այդ հիերարխիան: Մյուս առանցքում, ավտորիտարները համարում են որ օրենքը պիտի կարգավորի մարդկանց անձնական ու սոցիալական կյանքի, ինչպես նաև իրավական այլ սուբյեկտների գործունեության հնարավորինս շատ տարրեր, լիբերտարիանները՝ որ օրենքը պիտի նվազագույն միջամտի դրանց: Ես, օրինակ, ցենտրիստ լիբերտարիան եմ, իմ ուղղությունը բացառում է բարոյականության, կրոնի կամ այլ նման բանի ներառումը օրենքի մեջ, որովհետև քաղաքական մտքի այս դպրոցը բավականին ուժեղ փաստարկ է բերում. հասարակության մեջ հնարավոր են մի քանի բարոյական պարադիգմեր, որոնք կարող են իրար հակասել: Բոլորը միաժամանակ կիրառել հնարավոր չի, հակառակ դեպքում օրենքն ինքն իրեն կհակասի, մեծամասնության պարադիգմը կիրառելն էլ բերում է բռնության փոքրամասնության նկատմամբ: Հետևաբար, պետք է բացառել բոլոր բայոյական համակարգերը՝ բարոյականությունը թողնելով մարդկանց հայեցողությանը, ոչ թե պարտադրելով օրենքով: Կյանքի, սեփականության, անձի անձեռնմխելիության, ազատ տեղաշարժի և այլ իրավունքներն այս տեսանկյունից մնում են բացարձակ ու պաշտպանվում են օրենքով: Մնացածը աբսուրդ օրենքների հալալ կեսի արմատն են (մյուս կեսի արմատը աբսուրդ նախադեպերն են):

Կարճ ասած, կախված է նրանից, ինչպես մոտենանք օրենքին: Օրենքների մի մասն ուղղված են մարդկանց իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանությանը: Մյուս մասն ուղղված են մարդկանց իրավունքների ու ազատությունների սահմանափակմանը: Բարոյականության վրա հիմնված օրենքները երկրորդ խումբն են՝ իրենք սահմանափակում են մարդկանց իրավունքներն ու ազատությունները՝ կոնկրետ վարքային նորմեր իրենց պարտադրելու նպատակով: Բարոյականությունն օրենքում կիրառելը նույն չափով է արդարացված, ինչ կրոնը կիրառելը:

[Chuk]

2015 թվականի դեկտեմբերի 6-ին մենք՝ ողջ Հայաստանաբնակ ժողովուրդս, մասնակցել ենք հանրաքվեի ու գրեթե միաձայն ընտրել ենք նոր սահմանադրություն: Այդ սահմանադրությունից կատարում եմ ընդամենը երկու հոդվածի մեջբերում, մնացածը թողնելով ձեր դատողությանը.

Հոդված 26. Յուրաքանչյուր ոք ունի մտքի, խղճի եւ կրոնի ազատության իրավունք։ Այս իրավունքը ներառում է կրոնը կամ համոզմունքները փոխելու ազատությունը եւ դրանք ինչպես միայնակ, այնպես էլ այլոց հետ համատեղ քարոզի, եկեղեցական արարողությունների եւ պաշտամունքի այլ ծիսակատարությունների միջոցով արտահայտելու ազատությունը։

Այս իրավունքի արտահայտումը կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է հասարակական անվտանգության, առողջության, բարոյականության կամ այլոց իրավունքների եւ ազատությունների պաշտպանության համար:

Հոդված 43. Մարդու եւ քաղաքացու՝ Սահմանադրության 23-25, 27, 28-30, 30.1-րդ հոդվածներով, 32-րդ հոդվածի երրորդ մասով ամրագրված հիմնական իրավունքները եւ ազատությունները կարող են սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է ժողովրդավարական հասարակությունում պետական անվտանգության, հասարակական կարգի պահպանման, հանցագործությունների կանխման, հանրության առողջության ու բարոյականության, այլոց սահմանադրական իրավունքների եւ ազատությունների, պատվի եւ բարի համբավի պաշտպանության համար:

Մարդու եւ քաղաքացու հիմնական իրավունքների ու ազատությունների սահմանափակումները չեն կարող գերազանցել Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պարտավորություններով սահմանված շրջանակները: