Պատերա՞զմ, թե՞ խաղաղություն. լրջանալու պահը

[Հայկօ]

Կառուցել պետություն ուժեղ կայացած պետություն կառուցել շինել հզոր ստեղծել պետություն կառուցել հզոր հախից գալ բաշիբոզուկների ամուր ուժեղ: Ես հլը որ էսքանն եմ կարդացել որպես հակափաստարկ՝ այ հենց մոտավորապես սենց ձևակերպմամբ: Մնացած Լևոն-Ալիև-բանակ-բան բազարը որ հանում ենք, տակը ուրիշ բան չկա, ուշադիր ման եմ եկել: Հա, հասկանում եմ, որ ամենալավ ու ճիշտ տարբերակն ա, բան չեմ ասում, բայց էս ամեն ինչը մի տեսակ շատ ա հիշեցնում հենց էսօր ընթացող քարոզարշավը: ՀԱԿ-ը միակ քաղաքական կառույցն ա, որ խոսում ա Ղարաբաղի հարցի կարգավորման մասին, մնացած բոլոր ԲՀԿ-ՕԵԿ-մօեկները, ՀՀԿ-ներն էլ բնականաբար վրից, առավոտից իրիկուն մենակ այ սենց ճառեր են կարդում ապագայի բարգավաճ/հզոր/աստվածաստեղծ Հայաստանի մասին: Ու պրծ: Հիմա նույնը ստեղ ա:

Մի տեսակ «սաղին ռադ անել, կառուցել հզոր Հայաստանը» հեչ նման չի կոնկրետ քայլերով պլանի, էլի, կներեք, շատ եմ ուզում հավատալ, բայց չեմ հավատում:

[varo987]

Լևոնականների արգումենտը, թե իբր 98-ին ուժեղ էինք դրանից հետո գնալով թուլանում ենք խնդալույա.
1999-ին Հայաստանի ՀՆԱ-ն եղելա մոտ 2միլիարդ դոլլար արտահանումը 234միլիոն բյուջեն 400միլիոն.
Էտեր հա ուժեղ ու թելադրող երկիրը.
Համեմատության համար 2016թվի դրությամբ նույն ցուցանիշները 5-7անգամ ավելի մեծ են.

Ուրիշ հարց որ էս ըւնթացքում Ադրբեջանի նավթադոլլարների շնորհիվ ավելի շատա զարգացել, բայց մեկա ի վիճակի չի զենքի ուժով հարց լուծել.

Ու նաֆթի դերը գնալով նվազելույա.
Եթե քո արտահանումը 98-ին ընդամնեը 230միլիոնա իսկ հակառակորդը մի քանի տարուց մենակ նաֆթի արտահանումից 30անգամ ավելի եկամուտա ստանալու էտ հա մի քիչ վախելույա, Լևոնին կարելիա հասկանալ.
Բայց եթե քո արտահանումը 1,7միլիարդա ու լավ աշխատելու դեպքում կարաս մի 5-6 տարում 3-4միլիարդի հասցնես, հակառակորդնել մի 10-12միլիարդ արդեն առանձնապես վախենալու բան չկա.

Ոչ մեկել պատերազմի չի ուզում, բոլորնել փոխզիջման կողմնակից են, ուղղակի բարաձևը պիտի լինի "գրաված շրջանները Արցախի անկախության դիմաց", ոչ թե "գրաված հողերը խաղապահների ու Ղազախ-Իջևան երկաթգիծը բացելու դիմաց."

Եթե հակառակորդը կընտրի պատերազմը ինչ արած ուրեմն կկռվենք. Հիմա կզոհվենք մեր հարազատներնել, երեխեքնել կարողա զոհվեն, դե հիմա էտա, վերջիվերջո ոչ մեկս անմահ չենք, մի 40-50-60տարի հետո սաղսել զոհվելու ենք եթե ոչ Արցախում, արտագաղթելու դեպքում ամերիկայի կամ ֆրանսիայի եսիմ որ ծերանացում.
Ու կարողա երեխեքդ ում բանակից փախցրել ես, էտ պահին մի հատ փաբում տժժալուց ըլնեն սկի չհիշենել որ հեր ունեն.

[Վիշապ]

Կառուցել պետություն ուժեղ կայացած պետություն կառուցել շինել հզոր ստեղծել պետություն կառուցել հզոր հախից գալ բաշիբոզուկների ամուր ուժեղ: Ես հլը որ էսքանն եմ կարդացել որպես հակափաստարկ՝ այ հենց մոտավորապես սենց ձևակերպմամբ: Մնացած Լևոն-Ալիև-բանակ-բան բազարը որ հանում ենք, տակը ուրիշ բան չկա, ուշադիր ման եմ եկել: Հա, հասկանում եմ, որ ամենալավ ու ճիշտ տարբերակն ա, բան չեմ ասում, բայց էս ամեն ինչը մի տեսակ շատ ա հիշեցնում հենց էսօր ընթացող քարոզարշավը: ՀԱԿ-ը միակ քաղաքական կառույցն ա, որ խոսում ա Ղարաբաղի հարցի կարգավորման մասին, մնացած բոլոր ԲՀԿ-ՕԵԿ-մօեկները, ՀՀԿ-ներն էլ բնականաբար վրից, առավոտից իրիկուն մենակ այ սենց ճառեր են կարդում ապագայի բարգավաճ/հզոր/աստվածաստեղծ Հայաստանի մասին: Ու պրծ: Հիմա նույնը ստեղ ա:

Մի տեսակ «սաղին ռադ անել, կառուցել հզոր Հայաստանը» հեչ նման չի կոնկրետ քայլերով պլանի, էլի, կներեք, շատ եմ ուզում հավատալ, բայց չեմ հավատում:

Էն որ միակ կառույցն ա, կամ միակ կառոույցն ա, որ հարցի կարգավորման մասին ա խոսոում, կամ միակ կառոույցն ա, որ կոնկրետ քայլեր ա առաջարկում, դա անպայմանորեն չի նշանակում, որ այդ քայլերը իսկապես իրականանալի են ու ճիշտ: Համընդհանուր բորշության մեջ գրագետ ու առանց տառասխալների տեքստը ինքն իրենով բնավ բավարար չի, որ առանձնանա ու ոուշադրության արժանանա որպես ոչ բուլշիթշ:
Հա ոռի ա որ սենց ա, բայց հիմա ԷԴ Ա

[Հայկօ]

Հայկօ ջան, մենք չգիտենք ինչ ա պետք անել։ Բայց դու ոնց որ շատ ավելի կոնկրետ այլընտրանք գիտես - հանձնվել Ադրբեջանին, բալքիմ բախտներս բերի, հավիտյանս հավիտենից խաղաղություն լինի։ Էտ ո՞նց։ Դե կբանակցենք, կլինի էլի։

Լավ մեր ասածը, համաձայն եմ, ասենք էշություն ա։ Բայց ձեր ասածն էլ ոնց որ կոնկրետությամբ ու բովանդակությամբ չի փայլում ու պակաս էշություն չի։

Էն որ միակ կառույցն ա, կամ միակ կառոույցն ա, որ հարցի կարգավորման մասին ա խոսոում, կամ միակ կառոույցն ա, որ կոնկրետ քայլեր ա առաջարկում, դա անպայմանորեն չի նշանակում, որ այդ քայլերը իսկապես իրականանալի են ու ճիշտ: Համընդհանուր բորշության մեջ գրագետ ու առանց տառասխալների տեքստը ինքն իրենով բնավ բավարար չի, որ առանձնանա ու ոուշադրության արժանանա որպես ոչ բուլշիթշ:
Հա ոռի ա որ սենց ա, բայց հիմա ԷԴ Ա

Հա, իհարկե: Նայեք, ես ստեղ ախր չեմ ասում, որ ճիշտը հանձնվել ա, բանակը ցրելը, եսիմինչ: Ընդհանրապես չեմ խորանում ՀԱԿ-ի փաստարկների մեջ, մենակ ասում եմ, որ իրենք խոսում են ղարաբաղյան հարցի ինչ-ինչ, բայց կոնկրետ քայլերի մասին: Իմ ասածն էն ա, տղեք, որ ախր ձեր գրածները հեչ համոզիչ չեն: Բացի «հզոր Հայաստան կառուցելուց» դեռ ուրիշ բան չեմ կարդացել: Եթե սխալվում եմ, ուղղեք ինձ:

[Վիշապ]

Հա, իհարկե: Նայեք, ես ստեղ ախր չեմ ասում, որ ճիշտը հանձնվել ա, բանակը ցրելը, եսիմինչ: Ընդհանրապես չեմ խորանում ՀԱԿ-ի փաստարկների մեջ, մենակ ասում եմ, որ իրենք խոսում են ղարաբաղյան հարցի ինչ-ինչ, բայց կոնկրետ քայլերի մասին: Իմ ասածն էն ա, տղեք, որ ախր ձեր գրածները հեչ համոզիչ չեն: Բացի «հզոր Հայաստան կառուցելուց» դեռ ուրիշ բան չեմ կարդացել: Եթե սխալվում եմ, ուղղեք ինձ:

Ես անձամբ «հզոր Հայաստան կառուցել» գոնե վերջերս չեմ ասել: Ես վապշէ սկսել եմ կասկածել, որ մենք նորմալ պետություն կառուցելու ունակ ժողովոուրդ ենք:
Մենք շատ-շատ կարանք մեր բալկոնները առաջ տանք, կամ դռան դեմը մետլախ խփենք :Ճ
Իմ ասածն ընդհամենը էն ա, որ կարելի է հավայի չարագացնել գրողի ծոցը գնալը «փոխզիջումներ» խաղալով (կամ քյանդրբազություններ անելով), կարելի է մի քիչ էլ դիմադրել, մարդ ես, կարող ա մի երկու թեթև պատերազմից ու մարտահրավերներից հետո վերջնականապես խելքի գանք:
Չնայած անիմաստ էլ քննարկում ենք, էս պահին ունենք մենակ ճառեր ու բարի ցանկություններ: Բանակցողներն ու փոխզիջողները վայթե չեն երևում, ինչպես որ չեն երևում հզոր Հայաստան կառուցողները:
Կներեք ճոռո-ճոռո խոսելու համար, Տրիբունի ասած, կարաք քրֆեք էլ, եթե դա կօգնի :Ճ

[Ծլնգ]

Ծլնգ ջան, բայց նաև ասեմ, որ դիտողություններից ավելի հետաքրքիր կլինի հարցի մասին քո դիրքորոշմանը ծանոթանալ:

Ի՞նչ հարց, «Պատերա՞զմ, թե՞ խաղաղություն» հարցը՞։ Ասեմ. իմ դիրքորոշումը խաղաղությունն ա, իսկ խաղաղությունը պարտվողական քաղաքականությամբ չեն նվաճում։ Քանի գլխիս քար չեք սկսել գցել, բացատրեմ պարտվողական բառիս օգտագործումը։

• Պարտվողական է ներկայիս Հայաստանում որպես քարոզարշավի պլատֆորմ ընտրել «փոխզիջումը»։ Սա փորձն էլ է ցույց տալիս, ինչքան էլ վրեքներդ մայկա չճղեք։
• Պարտվողական է հարցդրման այն եղանակը, որը ելքի միմիայն երկու իրար հակադրվող ճանապարհ է ենթադրում։ Աշխարհը բինար չէ, բացի խաղաղությունից ու պատերազմից գոյություն ունի նաև «խաղաղություն պատերազմի վտանգի ներքո», «պատերազմ հանուն խաղաղության», «խաղաղություն պատերազմից առաջ» և այլն...
• Պարտվողական է պնդելը, թե պատերազմող երկրի ղեկավարին կարանք համոզենք, երբ քո էլէկտորատին համոզելու լուրջ խնդիրներ ունես։
• Պարտվողական է ասել «ժամանակը մեր կողմը չի» ու առաջարկել միակողմանի զիջումներ, անունը դնելով փոխզիջում, ու հետն էլ թուր թափահարել, թե եթե մեզ խաղաղություն չտան, գյոռմամիշ կանենք։ Թե գյոռմամիշ անող ես, էլ ինչո՞ւ ես զիջումներ անում։
• Պարտվողական է համարել, որ դու զիջելու հողեր ունես։ Փաստորեն ասում ենք՝ հա, լավ էլ ագրեսոր ենք եղել, խալխի հող ենք ձեռներից ապօրինաբար պոկել։
• Պարտվողական է համարել, որ քո երկրի ներքին հարցերը լուծելու համար պիտի ոխերիմ թշնամուդ զիջումներ անես։
• Պարտվողական է Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքական բազառ սարքել Արցախի Հանրապետության տարածքի մեջ մտնող հողերը։
• ...

Բայց էլի ասեմ, չեմ սիրում սենց զրույցներ, որևհետև շատ արագ սրանք դառնում են բազառ-վակզալ։ Համբերությունս էլ չի հերիքում դրածդ բոլոր հոդվածները կարդալ՝ դրանցում տարրական տրամաբանության պակասի պատճառով։ Մի քիչ դժվար եմ մարսում նյութեր, որոնց հիմքում ունկնդրին/ընթերցողին մանիպուլացնելն է՝ բինար հարցադրումներով, անհիմն եզրակացություններով և անտրամաբանական վարկածներով։ Հա, ասելու ես «էլ ինչ խոսամ հետդ, որ չես կարդացել», ես էլ ասեմ, որ ինձ զոռով ստիպելով կարդացել եմ դրածներիցդ «երկուսուկեսը», բայց հեչ մոտս ցանկություն չկա այդ անհեթեթությունները կետ առ կետ վերլուծելու (ոնց որ քո մոտ ցանկություն չկա, ասենք, Լիոնի ասածներին կետ առ կետ անդրադառնալ)։ Ու հա, այս զրույցը ինձ համար սկզբունքային չէ, որ դնեմ բազառվեմ, քանի որ հարյուր ԼՏՊ էլ սկսի պոռալ այս հարմոնիայով, ոչմիթիզհող էլ չի վերադարձվելու։ Կարծում եմ, որ ավելի շուտ քաղաքացիական պատերազմ կսկսվի Հայաստան-Արցախում, քան հող կվերադարձվի։ Իսկ այդ դեպքում վայն եկել բոլորիս տարել ա՝ վերադարձնենք հողեր, թե չէ։

Ծը՛-լը՞նգ

Հա՞ ջան։ Հիմա էլ, որ Հայկօն չասի մենակ «երգիրը երգիր է պետք սարքել» վերացական առաջարկ են անում, մի երկու թանձրացական առաջարկ անեմ։

• Պետք է ստեղծել ոչ թե ազգ-բանակ, այլ բանակ-ազգ։ Այսինքն ոչ թե ազգովի բանակվենք, այլ բանակը ազգասեր դարձնենք։ Որ բանակային հեղինակությունները լինեն ոչ թե իր ազգակից զինվորին ամենաշատ ճնշողները, այլ իր «թույլ» կողակիցներին սիրտ տվողները ու ազգանվեր բարոյականություն ցույց տվողները։ Սա ո՞նց արվի։ Հետևողականորեն ռազմաուսումնական գործընթացներով, զինակոչիկներին պոզիտիվ բրեյնվոշինգով, զինվորականների սոցիալական կարգավիճակի բարձրացմամբ, արցաղյան ազատագրական պայքարի ներեթիվի ներմուծմամբ քաղաքացիական կյանքի բոլոր շերտերը (սկսած մանկական նկարազարդ գրքերից, վերջացրած ծերերի համար թեմատիկ թզբեխներով), և այլն։
• Թարգել այն մտածելակերպը, թե երգիրը երգիր սարքելու համար պետք է վերևից սկսել։ Ամեն նոր ընտրություններին ազգովի մտածում ենք՝ էս ա, էս ղեկավարությանը Սիկտիվկար ուղարկենք, ու կսկսենք ազգովի «ուտել-խմելը»։ Կոնկրետ խնդիրներ բարձրացրու, ու դրան լուծումներ փորձիր տալ։ Թե չէ «Սաշիկի ոռը փեդ կոխելը» նույն կարգի դեմագոգիա է, ինչ «պիտի փոխզիջենք, որ բարգավաճենք» զառանցանքը։
• Թե Ալիև համոզող ազգ ենք, մի քիչ ավելի լայն մտածենք... համոզենք Թրամփը գա մեզ նախագահ, որ հայ-ադրբեջանական հպման գծով մեկ պատ կառուցի, ու Ադրբեջանին էլ պարտադրի ծախսերը քաշել... համ էլ ասում են Պուտինի հետ լավ լեզու գտնող տղա ա։
• Դաթարի՛ր Ծլնգի գրածները բանի տեղ դնել, ու «երբ քնելուց առաջ գլուխդ բարձին ես դնում, մի քիչ մտածիր քո ազգի մասին»։ Ու վաբշե, սերմանիր «ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country» մտածելակերպ։

[Արէա]

Ոչ պարտվողական ա տարեկան 50 000 արտագաղթ ունեցող, 6 միլիարդ արտաքին պարտք ունեցող դատարկվող ու աղքատ երկրում հավայի ազգ-բանակ-ազգ-հզոր-հայրենիք-բարձր-բարոյախրատական ցնդաբանությունները շաբաթական երկու զոհի ուղեկցությամբ, պարտվողական ա էս ամեն ինչից մի ելք գտնելու ջանքերը։
Ոչ պարտվողական ա Ալիևի դեմ խաղ չկա, դրա հետ խոսալ չի լինի, խաբեն, գցեն, կարս-էրզրում, հայոց պատմություն, վայ մեր գլխին ճառերը, պարտվողական ա թշնամուդ բանակցությունների սեղան քարշ տալու, ու դիվանագիտական ողջ արսենալով խաղաղություն պարտադրելու ջանքերը։
Դե գնացեք, է։

[Ծլնգ]

Ոչ պարտվողական ա տարեկան 50 000 արտագաղթ ունեցող, 6 միլիարդ արտաքին պարտք ունեցող դատարկվող ու աղքատ երկրում հավայի ազգ-բանակ-ազգ-հզոր-հայրենիք-բարձր-բարոյախրատական ցնդաբանությունները շաբաթական երկու զոհի ուղեկցությամբ, պարտվողական ա էս ամեն ինչից մի ելք գտնելու ջանքերը։
Ոչ պարտվողական ա Ալիևի դեմ խաղ չկա, դրա հետ խոսալ չի լինի, խաբեն, գցեն, կարս-էրզրում, հայոց պատմություն, վայ մեր գլխին ճառերը, պարտվողական ա թշնամուդ բանակցությունների սեղան քարշ տալու, ու դիվանագիտական ողջ արսենալով խաղաղություն պարտադրելու ջանքերը։
Դե գնացեք, է։

Աչքիս (ծլնգալիքիս) վրա։ Իսկ դուք շարունակեք «կուխնիս կռանթը ծորըմ ա, գնամ տանս հիմքը կուվալդով քանդեմ, որ ծորալը թարգի» գաղափարախոսությունները...

[Հայկօ]

Հա՞ ջան։ Հիմա էլ, որ Հայկօն չասի մենակ «երգիրը երգիր է պետք սարքել» վերացական առաջարկ են անում, մի երկու թանձրացական առաջարկ անեմ։

• Պետք է ստեղծել ոչ թե ազգ-բանակ, այլ բանակ-ազգ։ Այսինքն ոչ թե ազգովի բանակվենք, այլ բանակը ազգասեր դարձնենք։ Որ բանակային հեղինակությունները լինեն ոչ թե իր ազգակից զինվորին ամենաշատ ճնշողները, այլ իր «թույլ» կողակիցներին սիրտ տվողները ու ազգանվեր բարոյականություն ցույց տվողները։ Սա ո՞նց արվի։ Հետևողականորեն ռազմաուսումնական գործընթացներով, զինակոչիկներին պոզիտիվ բրեյնվոշինգով, զինվորականների սոցիալական կարգավիճակի բարձրացմամբ, արցաղյան ազատագրական պայքարի ներեթիվի ներմուծմամբ քաղաքացիական կյանքի բոլոր շերտերը (սկսած մանկական նկարազարդ գրքերից, վերջացրած ծերերի համար թեմատիկ թզբեխներով), և այլն։
• Թարգել այն մտածելակերպը, թե երգիրը երգիր սարքելու համար պետք է վերևից սկսել։ Ամեն նոր ընտրություններին ազգովի մտածում ենք՝ էս ա, էս ղեկավարությանը Սիկտիվկար ուղարկենք, ու կսկսենք ազգովի «ուտել-խմելը»։ Կոնկրետ խնդիրներ բարձրացրու, ու դրան լուծումներ փորձիր տալ։ Թե չէ «Սաշիկի ոռը փեդ կոխելը» նույն կարգի դեմագոգիա է, ինչ «պիտի փոխզիջենք, որ բարգավաճենք» զառանցանքը։
• Թե Ալիև համոզող ազգ ենք, մի քիչ ավելի լայն մտածենք... համոզենք Թրամփը գա մեզ նախագահ, որ հայ-ադրբեջանական հպման գծով մեկ պատ կառուցի, ու Ադրբեջանին էլ պարտադրի ծախսերը քաշել... համ էլ ասում են Պուտինի հետ լավ լեզու գտնող տղա ա։
• Դաթարի՛ր Ծլնգի գրածները բանի տեղ դնել, ու «երբ քնելուց առաջ գլուխդ բարձին ես դնում, մի քիչ մտածիր քո ազգի մասին»։ Ու վաբշե, սերմանիր «ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country» մտածելակերպ։

Ծլնգ, չափազանց շատ տառեր են ու չափազանց քիչ կոնկրետ առաջարկներ: Պլյուս՝ գրածդ վտանգավոր չափի մոտենում ա տոտալիտարիզմի: Անձամբ ես ինձ նույնքան կամ նույնիսկ ավելի վատ կզգամ տենց ռազմաշունչ գաղափարախոսությամբ ու կարծիքների ու տրամադրությունների համընդհանուր վերահսողություն ունեցող երկրում, ինչքան հիմա եմ զգում՝ ստեղ:

Հա, ու որ ճիշտ հասկանաք ինձ. ես ստեղ չեմ եկել ու պահանջում, որ ինձ հենց հիմա մի հատ ճշգրիտ քայլերի ցուցակ տաք, թե ոնց ա կարելի Հայաստանը քաքի մեջից հանել: Ես ուղղակի կողքից նկատում եմ, որ դուք խնձորը խնձորի հետ չեք համեմատում: Մի կողմից կոնկրետ քայլերի առաջարկներ են, մյուս կողմից՝ ռազմահայրենասիրական լոլո:

Ես նաև առաջարկում եմ լիալուսնի ժամանակ ազգովի յարխուշտա պարել Խոր Վիրապի շուրջ, լիցքավորվել տիեզերական էներգիայով, էդ էներգիան լրիվ ուղղորդել դեպի թել պանիրը համաշխարհային արժեք հռչակելու գործը, տարեկան քսան ախուլյարդ տոննա թել պանիր արտահանել ալամ աշխարհ, էդ փողերով երկու հատ մեծ փեդ առնել ու մեկը հատկացնել Սաշիկին, մյուսն էլ՝ Ալիևին: Էս նույնիսկ ավել կոնկրետ ա, քան «պիտի սենց լինի, պիտի նենց լինի» շարադրանքները:

Էլի եմ ասում, խնձորը խնձորի հետ, թե չէ անհետաքրքիր ա: Հիմա պարզ ա, որ ոչ մեկդ էլ չեք նստելու ստեղ հակադարձ քաղաքական ծրագիր երկնեք, բայց դե ես ասում եմ էն, ինչ թեման կադալուց աչք ա ծակել:

[Շինարար]

Ծլնգ, չափազանց շատ տառեր են ու չափազանց քիչ կոնկրետ առաջարկներ: Պլյուս՝ գրածդ վտանգավոր չափի մոտենում ա տոտալիտարիզմի: Անձամբ ես ինձ նույնքան կամ նույնիսկ ավելի վատ կգամ տենց ռազմաշունչ գաղափարախոսությամբ ու կարծիքների ու տրամադրությունների համընդհանուր վերահսողություն ունեցող երկրում, ինչքան հիմա եմ զգում՝ ստեղ:

Հա, ու որ ճիշտ հասկանաք ինձ. ես ստեղ չեմ եկել ու պահանջում, որ ինձ հենց հիմա մի հատ ճշգրիտ քայլերի ցուցակ տաք, թե ոնց ա կարելի Հայաստանը քաքի մեջից հանել: Ես ուղղակի կողքից նկատում եմ, որ դուք խնձորը խնձորի հետ չեք համեմատում: Մի կողմից կոնկրետ քայլերի առաջարկներ են, մյուս կողմից՝ ռազմահայրենասիրական լոլո:

Ես նաև առաջարկում եմ լիալուսնի ժամանակ ազգովի յարխուշտա պարել Խոր Վիրապի շուրջ, լիցքավորվել տիեզերական էներգիայով, էդ էներգիան լրիվ ուղղորդել դեպի թել պանիրը համաշխարհային արժեք հռչակելու գործը, տարեկան քսան ախուլյարդ տոննա թել պանիր արտահանել ալամ աշխարհ, էդ փողերով երկու հատ մեծ փեդ առնել ու մեկը հատկացնել Սաշիկին, մյուսն էլ՝ Ալիևին: Էս նույնիսկ ավել կոնկրետ ա, քան «պիտի սենց լինի, պիտի նենց լինի» շարադրանքները:

Էլի եմ ասում, խնձորը խնձորի հետ, թե չէ անհետաքրքիր ա: Հիմա պարզ ա, որ ոչ մեկդ էլ չեք նստելու ստեղ հակադարձ քաղաքական ծրագիր երկնեք, բայց դե ես ասում եմ էն, ինչ թեման կադալուց աչք ա ծակել:

Հայկ ջան, բայց Էդ փոխզիջումը ոչ մի լուծման չի տանում։ Ռազմահայրենասիրական ոգևորության կամ բանակ ազգ թե ազգ բանակ ոգով բաների հետ ես էլ համաձայն չեմ, բայց Էդ փոխզիջումից հետո օդ են որևէ տեսակի երաշխիքները էսօրվա անհաստատ աշխարհում։ Մեզ կուլ են տալու։ Փորձեք գրողը տանի բայց սա ճակատագրական փորձ ա, հետդարձի ճանապարհ չի լինելու։ Ես քաղաքական վերլուծաբան չեմ ուզում զզվում եմ քաղաքականությունից։ Երկար բարակ կարող ա մտածեմ կարողանային քո ասած լիքը տառեր գրեմ ոնց դու ես անում, բայց ձեր ասած երաշխիքները օդ են եւ ոնց քաքի մեջ էինք տենց ավելի խորն ենք ընկղմվելու։

[Ծլնգ]

Ծլնգ, չափազանց շատ տառեր են ու չափազանց քիչ կոնկրետ առաջարկներ: Պլյուս՝ գրածդ վտանգավոր չափի մոտենում ա տոտալիտարիզմի: Անձամբ ես ինձ նույնքան կամ նույնիսկ ավելի վատ կգամ տենց ռազմաշունչ գաղափարախոսությամբ ու կարծիքների ու տրամադրությունների համընդհանուր վերահսողություն ունեցող երկրում, ինչքան հիմա եմ զգում՝ ստեղ:

Ի՞նչ տոտալիտարիզմ, այ Հայկօ ջան։ Ինչքան ասում եմ իմ գրածները բանի տեղ մի դիր, ինքդ քո երկրի մասին մտածիր, դու ասում ես տոտալիտարիզմ։ Էն որ «բանագը բանագ չի», կարծում եմ ոչ մեկս էլ չենք առարկում։ Էն որ ունեցել ենք հաղթանակ, որով արժի ու պիտի պարծենանք, նորից դժվար ա անտեսել։ Իմ մնացած ասելիքները էն էր, որ այդ պլատֆորմի մեջ տրամաբանություն չկա, ու ոչ էլ քաղաքական ուժ կա։ Իսկ թե մտքերը ոնց են կառուցվում, արդեն ինքը մտածողը պիտի որոշի։ Իսկ զինվորականը չունի մտածելու ընդհանրապես։ Ցանկացած երկրի բանակ, նույնիսկ ամենա-ոչ-տոտալիտար երկրների, տոտալիտար հիերարխիկ կառույց է։ Զինվորականը երկրի սեփականությունն է, և չի կարող ունենալ սեփական կարծիք քաղաքական գզվրտոցի վերաբերյալ։ Բարձր ժողովրդավարությամբ երկրներում զինվորականների ընտրության իրավունքի հարցն էլ այնքան էլ պարզ չի, հենց օրինակ ԱՄՆ-ում շատերը գտնում են, որ զինվորականները չպիտի մասնակցեն ընտրություններին։ Սրա պատճառով է նաև, որ ազգ-բանակ կոնցեպտը բավականին վտանգավոր է, քանի որ բերում է ռազմական պետականության։ Իմ ասած բանակ-ազգը բառախաղ էր, որի հիմքում բանակը ազգին ծառայացնելն է, ոչ թե Սաշիկների օլիգարխիկ կառույցին նպաստելը։

Խնձոր ոչ այս կողմը կա, ոչ էլ այն։ Էդ փոխզիջումները անկապ պոռոցի ա, նույն ձևի կարամ ասեմ՝ Սաշիկների ոռը փեդ կոխի... մեկ ա ո՛չ փոխզիջող կա, ոչ էլ փեդ կոխող։

Իսկ կոնկրետ առաջարկներ

• թքել քաղաքականության վրա, զարգացման այս փուլում Հայաստանում քաղաքականություն չկա։
• զարգացնել շրջանները ներքևից վերև. ստեղծել ամուր կրթական համակարգ, որ շրջանների դպրոցների շրջանավարտները ոչ թե Երևանի տուֆտա բուհերը համարեն իրենց երազանքների գագաթնակետը, այլ մտածեն արտասահմաններում կրթություն ստանալու մասին։ Կասեք որ սա ուղեղների արտահոսքի ա բերում, բայց ավելի լավ է ուղեղների արտահոսք, որոնք արտերկրներից սրտացավությամբ կմասնակցեն Հայաստանի զարգացման հարցերին, քան թե երկար ռուբլու հետևից ռուսաստաններում չոլ եկող կիսակիրթ պառկետ խփողներ բուծելը։
• ստեղծել քաղաքացիական անհնազանդության ճկուն համակարգ, որը ամեն մի թարս խոսացած դատավորի կհանի արևին կփռի, Տրիբունի ասած, ամեն մի կոպեկ վերցնող գայիշնիկի նկարները ամբողջ համացանցով ու քաղաքի ստոլբերով կտարածի, ամեն մի դպրոցում «երեխուն մասնավոր պարապել ա պետք» ասող ուսուցչի տռուսիկը գլխին կքաշի։
• երիտասարդներին կրթել, կրթել ու նորից կրթել պետականության կորստի վտանգների մասին։
• դիվանագիտական կադրեր պատրաստել, թեկուզ պետական ատյաններից դուրս։
• լայնատարած ֆինանսական կրթվածությանը ուղղված գործընթացներ սկսել, որպեսզի բնակչության «ունեցվածի կուտակման» (wealth accumulation) մակարդակը բարձրանա. երկրում ունեցվածք ու սեփականություն ունեցողները ավելի սրտացավ են այդ երկրի համար, ոչ թե ամեն մի քաղաքական ալեկոծության ժամանակ ճամպրուկ են հավաքում։
• վերը նկարագրված կետերի կոնկրետ իրականացումների համար հայցել ֆինանսավորում ներքին և արտաքին «սրտացավ» բարերարներից, ու այդ դրամը ծառայեցնել այդ համակարգերի բարելավան արագացմանը։
• լցվել համբերատարությամբ. երգիրը երգիր չի դառնալու դեռ մի մեկուկես սերունդ էլ։

Ու այս ցանկի և ոչ մի կետի համար էլ պետք չի երկրի ղեկին կանգնած լինել, կամ չինովնիկի պաշտոն ունենալ։ Իսկ քաղաքական բանավեճերը անկապություն են, քանի դեռ 5000 դրամով ձայնը ծախողների հերթ ա ամեն ընտրություններին։ Լոլո-մոլո իմ ասածների մեջ չկա, բայց «ժամանակը մեր կողմը չի» բանաձևը կոպիտ ասած տգիտություն ա։ Նախ, ժամանակը հակառակորդի կողմն էլ չի, քանի անյտեղ նոր սերունդներ են մեծանում, որոնք երբեք Արցախի հետ ոչ մի կապ չեն ունեցել, ու հաստատ իրանց կամքով չեն գնա մի երկու թիզ «չուժոյ» հողի համար արյուն թափեն։ Բայց մյուս կողմից էլ, ուզո՞ւմ ես ժամանակը քո կողմը լինի, լծվի մի որևէ երկիրը զարգացնող համակարգի (իմ ասածների չէ, դու քո համար մտածիր), ու աննկուն առաջ քշի։ Թե չէ պարտվողական քաղաքականություն խաղալը հաստատ այդ ժամանակը մեր կողմից չի դարձնում։

Էսքան բան իմ ակումբային քաղաքական արշավանքներից։

[Վիշապ]

Ծլնգ, չափազանց շատ տառեր են ու չափազանց քիչ կոնկրետ առաջարկներ: Պլյուս՝ գրածդ վտանգավոր չափի մոտենում ա տոտալիտարիզմի: Անձամբ ես ինձ նույնքան կամ նույնիսկ ավելի վատ կզգամ տենց ռազմաշունչ գաղափարախոսությամբ ու կարծիքների ու տրամադրությունների համընդհանուր վերահսողություն ունեցող երկրում, ինչքան հիմա եմ զգում՝ ստեղ:

Հա, ու որ ճիշտ հասկանաք ինձ. ես ստեղ չեմ եկել ու պահանջում, որ ինձ հենց հիմա մի հատ ճշգրիտ քայլերի ցուցակ տաք, թե ոնց ա կարելի Հայաստանը քաքի մեջից հանել: Ես ուղղակի կողքից նկատում եմ, որ դուք խնձորը խնձորի հետ չեք համեմատում: Մի կողմից կոնկրետ քայլերի առաջարկներ են, մյուս կողմից՝ ռազմահայրենասիրական լոլո:

Ես նաև առաջարկում եմ լիալուսնի ժամանակ ազգովի յարխուշտա պարել Խոր Վիրապի շուրջ, լիցքավորվել տիեզերական էներգիայով, էդ էներգիան լրիվ ուղղորդել դեպի թել պանիրը համաշխարհային արժեք հռչակելու գործը, տարեկան քսան ախուլյարդ տոննա թել պանիր արտահանել ալամ աշխարհ, էդ փողերով երկու հատ մեծ փեդ առնել ու մեկը հատկացնել Սաշիկին, մյուսն էլ՝ Ալիևին: Էս նույնիսկ ավել կոնկրետ ա, քան «պիտի սենց լինի, պիտի նենց լինի» շարադրանքները:

Էլի եմ ասում, խնձորը խնձորի հետ, թե չէ անհետաքրքիր ա: Հիմա պարզ ա, որ ոչ մեկդ էլ չեք նստելու ստեղ հակադարձ քաղաքական ծրագիր երկնեք, բայց դե ես ասում եմ էն, ինչ թեման կադալուց աչք ա ծակել:

Ես ապշում եմ: Հայաստանը չի կարող գոյություն ունենալ առանց ռազմահայրենասիրության, հաշվի առնելով, որ մեր հարևանները մեղմ ասած խաղաղասեր չեն: Մեր առաջնահերթ պահանջները պիտի լինեին զինվելն ու ողջամտություն ձեռք բերելը: Մենք պիտի զենք սիրող ազգ լինեինք խոսքի ամերիկացիների պես: Բայց ես մանրից համոզվում եմ, որ մեր մեջ ինքնապաշտպանական բնազդը կամ bug ունի, կամ ծրագրերի մեջից ջնջվել ա, կամ էլ ընդհանրապես նախատեսված չի եղել:
Իսրայելի մոդելը մեր իդեալը պիտի լիներ, բայց չէ ոնց կլիներ, հրեաներն ո՞վ են եղել, որ մեզ օրինակ ծառայեն: