Ինչպես են ստահակները իշխանություն ձեռք բերում, պարադո՞քս, թե՞ նորմա

[Վիշապ]

Սկզբում ուզում էի թեման բացել «Փիլիսոփայություն» բաժնում, բայց մտածեցի որ այն ավելի շատ քաղաքական է և կարող ենք պրակտիկ հարցեր կամ լուծումներ քննարկել Հայաստանի իրավիճակի համար։

Նախաբան։
Գիտելիքն ու իմաստությունը ուժ են։ Հաճախ ենք հանդիպում այսպիսի և նմանատիպ առաջին հայացքից թվում է, թե տրամաբանական պդումների։
Սակայն պատմականորեն և ներկա իրականությունում պրակտիկորեն չի ապացուցվում, որ մարդուս իշխանության համար գիտելիքն ու
իմաստությունը պահանջված որակներ են։

Օրինակ հին աշխարհում բոլոր կայսրերն ու տրիակալները չեն, որ իմաստուններ էին, և մեր Հայաստանի երրորդ Հանրապետության
իրականության մեջ երևի կհամաձայնվեք, որ առաջին «ընտրությունների» իշխանությունները թվացյալ ավելի ինտելեկտուալ էին,
քան երկրորդ «ընտությունների» իշխանությունները, և ամենավերջին «սերնդի» իշխանությունները իրենց գործունեությամբ և դրսևորումներով
կարծես մտավոր հետամնացներ լինեն, ինչը արտահայտվում է օրինակ նոր սահամանադրության անգրագետ ու կիսատ-պռատ կազմված դրույթներում,
առաջարկվող և ընդունվող օրինագծերի թուլամիտ հիմնավորումներում:
Կամ ասենք՝ իշխանության ներկայացուցիչների գերակշռող մասի մոտ նկատվող մակերեսայնությամբ, սակավամտությամբ, արտահայտվելու կուլտուրայի բացակայությամբ և այլն։

Եվ այն գիտակցությունը, որ քո շրջապատի ցանկացած մարդ, անկախ զբաղմունքից ու մասնագիտությունից թվում է թե ավելի խելացի է, քան թե շատ պատգամավորներ, արթնացնում է առնվազն շփոթմունք, եթե ոչ վրդովվածություն։

Բայց այդ անարդար իրավիճակը կարծես թե միայն քաղաքականության մեջ չի։
Երևի շատերդ կհիշեք, որ ասենք դպրոցում կամ բանակում գորշ մասսայի մոտ հիացմունք էին արթնացնում ոչ թե ինտելեկտուալ անհատները
(հաճախ վերջիններս նույնիսկ ճնշվում էին), այլ սակավամիտ, ջղաձիգ, ագրեսիվ, ամբարտավան ստահակները, որոնց համար (կամ առաջ) գորշ մասսան սիրում եր ստրորանալ։
Այս առումով մի կարծես թե փոքր նմանություն կա մեր դեռահաս սոցիալական կյանքի և «հասուն» քաղաքական կյանքի միջև։
Նման է, որ նույն այդ գորշ մասսան ստորանալով հանդերձ այնուամենայնիվ վիզ է դնում ընտրություններում ստահակների
վերարտադրության համար։
Ինձ թվում է, առանց այս աջակցող գորշ մասսայի տգետները չէին կարող իշխանության հասնել ու մնալ այնտեղ երկար ժամանակ։
Այսինքն այնպես չի, որ Հայաստանում ժողովրդի մեծամասնությունը դեմ է իշխանություններին, այնուամենայնիվ կա գորշ մասսա,
որը առաջին հայացքից աննկատելի է, բայց իրականում այդ մասսայի թվաքանակն էլ հենց պատասխանատու է քաղաքական դաշտի դեգրադացիայի համար և ստահակների իշխանությունը իր հերթին նպաստում է գորշ մասսայի թվաքանակի մեծացմանը։
Ու, նման է, որ միայն փողը (կաշառքը) չի, որ գրավում է գորշ մասսային։ Ինչ-որ ուրիշ տրամաբանություն կարող է լինել։

Առաջարկում եմ քննարկել հետևյալը․

1. Արդյո՞ք նորմալ է, որ ստահակները գալիս են իշխանության (կամ համձա՞յն եք, որ իշխանություններում մեծամասամբ ստահակներ են)
1. Ինչն է ստահակների իշխանության լոկոմոտիվը, կա՞ այդ գորշ մասսան, եթե կա, ովքե՞ր են այդ մարդիկ, ո՞նց են մտածում, ու ի՞նչ է իրենց պետք
2. Կարելի է՞ զսպել դեգրադացիան, կարո՞ղ է այն ինքնուրույն կանգ առնել, կամ շրջվել դեպի զարգացում, թե՞ միայն աղետն է փրկությունը
3. Կարելի է դեգեներատներին հաղթել քաղաքակիրթ պայքարով, օրինակ երբևիցե հիշու՞մ եք ձեր կյանքում դեպք,
որ ամբարտավան ստահակներին հնարավոր է եղել հաղթել ինտելեկտով, առանց ֆիզիկական ուժ գործադրելու
4. Համաձայն ե՞ք, որ գիտելիքն ու իմաստությունը առանց ֆիզիկական ուժի ոչինչ են, ինչպես ասենք զարգացած երկրները առանց հզոր բանակների (կամ հզոր բանակ ունեցող գործընկեր երկրների)
չեն կարող լինել զարգացած երկրներ

[anslov]

1. Արդյո՞ք նորմալ է, որ ստահակները գալիս են իշխանության (կամ համձա՞յն եք, որ իշխանություններում մեծամասամբ ստահակներ են)

Ես չեմ հասականում, թե երջանիկ, իր տեղում գտնվող, սիրով ու հարգանքով շրջապատված ու շրջապատին սեր ու հարգանք սփռող մարդու ինչին կարող է պետք գալ իշխանությունը /այլ մարդկանց վրա/

Եղել է, որ այդպիսի մարդուն պարտադրել են /օրինակ Պլուտարքոս/ վերցնել հասարակական-իշխանական լծակներ, որից ինքը դարձել է ինչ որ տեղ դժբախտ:

[Գաղթական]

Հետաքրքիր հարց ես բարձրացրել..

Հայերի մեջ տարածված մի իմաստություն կա.
ՈՒժն է ծնում իրավունք..

գոյություն ունեն առաջնորդի (լիդեր բառն ավելի դիպուկ է հնչում) բնավորությամբ մարդիկ ու հեչ պարտադիր չի, որ նրանք լինեն գիտնական կամ ամեն մի գիտնական օժտված լինի սույն հատկություններով:
ու, առավել ևս, պարտադիր չի, որ ամեն մի առաջնորդ լինի նաև ստահակ..

չնայած, ինչպես քո պատմական ակնարկում էլ միտք արտահայտեցիր, մեկը մյուսին չի խանգարում..

ընդհանուր առմամբ՝ ինձ էլ է միշտ հետաքրքրել հարցը, թե ինչպես ու ինչու ենք մենք միշտ հանդուրժել (կամ գուցե գերադասել) օտարի լուծը..
ո՛չ դուխի պակաս ենք ունեցել, ո՛չ շնորհքի..

դուխի առումով՝ բոլոր դարերում ու ամենուր՝ ուր գաղութ ենք ունեցել, տեղի ժողովրդի հետ կողք կողքի մասնակցել ենք իրենց պատերազմներին ու քաջի համբավ ձեռք բերել:
ու ինչը հատկանշական է՝ գրեթե միշտ մասնակցել ենք ազգային գվարդիաների տեսքով՝ սեփական զորավարով ու սեփական դրոշի ներքո: սրա մասին էլ վկայություններ են պահպանվել բոլորի պատմական դասագրքերում:

շնորհքի առումով էլ՝ երևի ավելորդ է խոսել հայազգի հանճարների՝ մարդկության զարգացման բոլոր փուլերում թողած հետքի մասին..

և ուրեմն՝ ի՞նչն է, իրար նկատմամբ հարգալից վերաբերմունքի ու ընդհանուր համախմբվածության ընդունակության բացակայությունից բացի, որ մեզ խանգարել է..

1. Ինչն է ստահակների իշխանության լոկոմոտիվը, կա՞ այդ գորշ մասսան, եթե կա, ովքե՞ր են այդ մարդիկ, ո՞նց են մտածում, ու ի՞նչ է իրենց պետք

ստահակների մասին արդեն գրեցի կարծիքս..

իսկ քո ասած «գորշ մասսան» հեչ էլ անպայման չի, որ միշտ «գորշ» լինի..
ուղղակի մարդկանց մեծամասնության համար դժվար է ինքնուրույն որոշումներ կայացնել, առավել ևս՝ բարդ հարցերի վերաբերյալ..
ասենք՝ եթե 2 զույգ կոշիկ ցույց տաս ու առաջարկես ընտրել մեկը, գուցե և դա երկար չտևի,
բայց, եթե մտնի մի մեծ կոշիկի խանութ, որտեղ ներկայացված է նույն գնի կոշիկների մի քանի էտալաժ, հնարավոր է մի քանի ժամով քարկապ ընկնի..

սա մի հասարակ կենցաղային օրինակ..
բա եթե այդ որոշումն էլ չափազանց լուրջ ու պատասխանատու լինի՞..

նման դեպքերում շատ ավելի հեշտ է, երբ կա ինչ-որ մեկը (լիդեր), ով էլ հենց կայացնում է էդ որոշումները մարդկանց մեծ խմբերի փոխարեն: իսկ հասարակ մահկանացուներս էլ, հետագայում, կամ գովաբանում ու հիանում ենք նրանով, կամ էլ՝ թունդ քննադատում՝ նրա վրա բարդելով մեր բոլոր անհաջողությունների պատճառները..

2. Կարելի է՞ զսպել դեգրադացիան, կարո՞ղ է այն ինքնուրույն կանգ առնել, կամ շրջվել դեպի զարգացում, թե՞ միայն աղետն է փրկությունը

երբ բանական հասարակությանը միտումնավոր դեգրադացնում են ու նրա սերնդին բռիություն ու անգրագիտություն քարոզում, ինչպես դա տեղի է ունենում Հայաստանում վերջին տասնամյակներին, ապա շատ դժվար է դա կանգնեցնել ու շրջել դեպի զարգացում:
բայց, մեր դեպքում, դա անհնար չի ու կարող է շատ ավելի հեշտ լինել, եթե առկա լինի համապատասխան օժանդակությունը վերնախավից, քանի որ մենք ուզում ենք լինել զարգացած ու առաջադեմ: ու ոչ միայն պարզապես ուզում ենք, այլ՝ ունենք դրա պոտենցյալը ու կենդանի է դեռ ավագ սերունդը, որը հենց էդպիսին էլ եղել է..

3. Կարելի է դեգեներատներին հաղթել քաղաքակիրթ պայքարով, օրինակ երբևիցե հիշու՞մ եք ձեր կյանքում դեպք,
որ ամբարտավան ստահակներին հնարավոր է եղել հաղթել ինտելեկտով, առանց ֆիզիկական ուժ գործադրելու

այո՝ կարելի է, եթե լինեն հավասար պայմաններ ու գործի օրենքն ու արդար դատական համակարգը:

4. Համաձայն ե՞ք, որ գիտելիքն ու իմաստությունը առանց ֆիզիկական ուժի ոչինչ են, ինչպես ասենք զարգացած երկրները առանց հզոր բանակների (կամ հզոր բանակ ունեցող գործընկեր երկրների)
չեն կարող լինել զարգացած երկրներ

էստեղ երկու տարբեր հարցեր խառնվել են իրար..

առաջինի մասով՝ այո, համաձայն եմ:
միայն գիտելիքով շատ առաջ չես գնա ու չես ստիպի քեզ հարգել, եթե չունենաս ուժ:
ըստ իս՝ Հայաստանի միակ փրկությունը այն կլինի, եթե իշխանության գա ուժը՝ գիտելիքի ձեռքը պինդ բռնած:

հարցի երկրորդ մասով.
վաղուց արդեն միջին դարերում չենք ու հնարավոր է ունենալ զարգացած երկիր՝ առանց հզոր բանակի:
ուղղակի՝ մեր պարագայում, մեր հարևանների հետ, դա անհնար է...


մի երկու խոսք էլ Հայաստանյան ներկայիս իրականության մասին.

Կարլեյլի պնդմամբ՝ հեղափոխությունները հղանում են ռոմանտիկները, իրագործում են ֆանատիկները ու օգուտներ են դրանից քաղում ստահակները:

մենք էլ բացառություն չէինք (միայն մի տարբերությամբ, որ հեղափոխությունը «կիսատ» մնաց.. անկախացանք, բայց սովետական համակարգից լիովին չձերբազատվեցինք):
իշխող դասակարգ դարձավ ոչ թե խելացի իմաստությունը, այլ՝ ճարպիկ տգիտությունը..
եթե թողենք ինքնահոսի, սա անպայման կփոփոխվի ժամանակի ընթացքում ու վիճակը խելքի կգա:
միայն ցավն այն է, որ, մեր դեպքում, արտաքին ու ներքին խանգարող հանգամանքներն են շատ, ժամանակն էլ խեղդում է...

անձամբ ինձ մոտ տպավորություն է, թե մենք չափից դուրս շատ ենք տարված ճոխությամբ ու ցուցամոլությամբ:
սրան գումարած՝ մեզ իշխող օտարը միշտ հասարակ ժողովրդին ճնշել ու ստորացրել է, ինչի հետևանքով և մեզ մինչև հիմա թվում է, թե դա նորմալ է ու իշխանություն ունեցող մարդը հենց էդպես էլ իրեն պիտի պահի...

[Արէա]

Ես մի ժամանակ մտածում էի էս թեմայով, ու եկա էն եզրակացության, որ յուրաքանչյուր հասարակությունում կա մարդկանց որոշակի խումբ, որոնք մնացածից տարբերվում են ֆիզիկական, մտավոր ու կամային բարձր հատկանիշներով, ու միշտ իշխանության գալիս են հենց էս մարդիկ։ Ուղղակի, կախված հասարակությունում ընդունված նորմերից, սրանք փոքր տարիքից զարգացնում են էն հատկանիշները, որոնք ապահովում են տվյալ շրջապատում գերակա դիրք գրավելը։

Եթե հարգված են գիտնականները, սրանք կարող են գիտնական դառնալ։ Եթե բիզնեսմենները՝ բիզնեսմեն։ Ռազմիկ, ֆերմեր, մաֆիոզ, գողական և այլն։

Ու եկել էի էն եզրակացության, որ օրինակ լֆիկը, մի արևմտյան զարգացած տնտեսությամբ երկրում, հզոր կորպորացիայի ղեկավար կարող էր լինել, բավականին բարձր մտավոր հատկանիշներով։ Ուղղակի հայաստանում, փոքր տարիքից, զարգացրել ա էն հատկությունները, որոնց առկայության դեպքում ավելի գերակա դիրք կունենա մյուսների նկատմամբ։

[Գաղթական]

Ու եկել էի էն եզրակացության, որ օրինակ լֆիկը, մի արևմտյան զարգացած տնտեսությամբ երկրում, հզոր կորպորացիայի ղեկավար կարող էր լինել, բավականին բարձր մտավոր հատկանիշներով։ Ուղղակի հայաստանում, փոքր տարիքից, զարգացրել ա էն հատկությունները, որոնց առկայության դեպքում ավելի գերակա դիրք կունենա մյուսների նկատմամբ։

երբ Հայաստանը դեռ չէր հասցրել դեգրադացվել, Սամվելը սովորական լֆիկ էր, Գագոն՝ դոդ, ու էդպես շարունակ... ))

[Արէա]

երբ Հայաստանը դեռ չէր հասցրել դեգրադացվել, Սամվելը սովորական լֆիկ էր, Գագոն՝ դոդ, ու էդպես շարունակ... ))

Էդ ժամանակ 18-20 տարեկան են եղել, ու գերակա դիրք են ունեցել իրենց թաղերում՝ սկզբում հասակակիցների, հետո նաև մյուսների նկատմամբ։

[Գաղթական]

Էդ ժամանակ 18-20 տարեկան են եղել, ու գերակա դիրք են ունեցել իրենց թաղերում՝ սկզբում հասակակիցների, հետո նաև մյուսների նկատմամբ։

ճահճի վրա մոծակների ու մլակների բազմացման համար են բարենպաստ պայմաններ, հովտի վրա՝ մեղուների ու թիթեռների:
ու ճիշտ չի պնդել, թե մեղուն մլակի կվերածվի, եթե հովիտը հանկարծ ճահիճ դառնա..

ես համոզված եմ, որ լֆիկի ու դոդի մտավոր ունակությունների տեր անձիք ի զորու չէին լինի հզոր կորպորացիայի տեր դառնալ գերզարգացած երկրում ))

[Արէա]

ճահճի վրա մոծակների ու մլակների բազմացման համար են բարենպաստ պայմաններ, հովտի վրա՝ մեղուների ու թիթեռների:
ու ճիշտ չի պնդել, թե մեղուն մլակի կվերածվի, եթե հովիտը հանկարծ ճահիճ դառնա..

ես համոզված եմ, որ լֆիկի ու դոդի մտավոր ունակությունների տեր անձիք ի զորու չէին լինի հզոր կորպորացիայի տեր դառնալ գերզարգացած երկրում ))

Անձամբ լֆիկին ու դոդին չեմ ճանաչում, տեսականորեն եմ ասում, բայց, սկսած դպրոցից, մինչև բանակ, բուհ, թաղ, իմ ճանաչած գրեթե բոլոր "դժվար դաստիարակվող" "խուլիգան" "ստահակները" բարձր կամային հատկանիշներով օժտված լիդերներ են եղել, որոնք այլ միջավայրում հզոր ղեկավարներ կարային դառնաին, մինդեռ հայատանում հիմնականում գողական, մաքսիմում պատգամավոր են դառնում։


Այսինքն իմ կարծիքով, որոշ երկրներում ոչ թե ստահակներն են իշխանության գալիս, այլ իշխանության գալու պոտենցիալ ունեցող մարդիկ ստահակների են վերածվում ամենափոքր տարիքից սկսած։

[Գաղթական]

Այսինքն իմ կարծիքով, որոշ երկրներում ոչ թե ստահակներն են իշխանության գալիս, այլ իշխանության գալու պոտենցիալ ունեցող մարդիկ ստահակների են վերածվում ամենափոքր տարիքից սկսած։

Ճիշտ էի հասկացել միտքդ, բայց, միևնույն է, չեմ կարող դրա հետ համաձայնել..

ինչպես արդեն վերը նշել էի, լիդերի հատկանիշներ կարող են ունենալ շատ ու շատ մարդիկ..
կախված տվյալ անհատի մոտ այդ հատկանիշների խորության աստիճանից, նրա սեփական ու իրեն շրջապատող հասարակության դավանած արժեքներից, ինչպես նաև, նրա մակարդակից ու զարգացվածության աստիճանից՝ տարբեր տարիքներում նա կարող է գրավել տարբեր դիրքեր իր կյանքում:

ասենք՝ մեկը կարող է լավ բրիգադիր լինել, իսկ մյուսն էլ՝ տնտեսական գիգանտներ շատ հաջող ղեկավարել:

ինչ վերաբերում է պատանի հասակին՝ միայն Հայաստանում չի, որ երեխաների մեջ առանձնանում են ամենաճարպիկներն ու մի քիչ ագրեսիվները:
ինչ խոսք՝ նշված երեխաները իրենց հետագա կյանքում էլ չեն կորցնի իրենց լիդերի հատկանիշները, բայց, կախված իրեն շրջապատող հասարակության արժեհամակարգից, կամ ընդամենը մի քանի աստիճան կբարձրանան հիերարխիկ բուրգի վրա, կամ էլ՝ ինչպես Հայաստանում՝ կդառնան պատգամավոր ու մարզպետ..

[Արշակ]

Վիշապ ջան, շատ լավ թեմա ես բացել, հարգանքներս։
Կարծում եմ հասարակության համար կարևոր ա էս հարցի պատասխանը հասկանալը։ Ոնց որ ասում ա՝ ձկանը պետք ա գլխից բռնել։

Ինքս շատ եմ մտածել էս հարցի շուրջ ու մի երկու պատճառ եմ գտել, որոնք իրար հետ ինչ–որ չափով կապ ունեն․

1) Խելացի մարդիկ սովորաբար մի բան անելուց առաջ ահագին քցում բռնում են․ «էս քայլը որ անեմ ի՞նչ հետևանքներ կբերի, ճիշտ ա՞ սենց անելը, թե սխալ»։ ՈՒ հատկապես էն դեպքերում երբ պատասխանը միանշանակ չի, մտածող, պատասխանատու մարդկիկ հաճախ երկմտում են ու արագ որոշումներ չեն կայացնում։

Մինչդեռ բթամիտ մարդիկ սովորաբար շատ համոզված են իրենց ճշմարտության մեջ. արդյունքում բթամիտ մարդիկ ավելի արագ են գործողությունների դիմում, նախաձեռնությունը իրենց ձեռքը վերցնում։

Մի խոսքով, մինչ խելացի մարդը երկար–բարակ քցում–բռնում ա թե տվյալ իրավիճակում ոնց ճիշտ կլինի վարվել, բթամիտ ստահակը իր էշն ա քշում ու ինչ–որ պահի էդ էշի տեղում հայտնվում ա «խելացի» մարդը։

2) Վերջերս ընկերս մի գրքի մասին էր պատմում, որտեղ հեղինակը բացատրում էր նմանատիպ պարադոքսի պատճառները․ ծրագրավորողները, geek–երը, եթե էդքան «մոզգ» են, ապա ինչի՞ են էդքան անճար սոցիալ հմտություններում ու մասնավորապես աղջիկ կպցնելուց մինչդեռ անգրագետ, բթամիտ դեմքերը շատ ավելի լավ էն տենց հարցերում։
Պատճառը գալիս ա դպրոցական տարիներից․ խելացի, տրամաբանող երեխեքը հետաքրքիրվում են գիտությամբ, «տեսական» կրթությամբ ու իրանց ճամփան հենց էդպիսի գիտելիքով են հարթում ու կրթական համակարգն էլ դա ա խրախուսում։ Մինչդեռ բթամիթ մարդիկ, որ ֆորմալ գիտելիքի հարցում առանձնապես չկան, էս աշխարհում գոյատևելու իրանց միակ շանսը «փողոցում», ռեալ շփման մեջ սոցիալ հմտություններ ձեռք բերելն ա։ ՈՒ չնայած անգրագետ ու բթամիտ մարդիկ դա չգիտակցված են անում, բայց այնուամենայնիվ շարունակական ինտենսիվ փորձը արդյունք ա տալիս։

Արդյունքում, արդեն չափահաս տարիքում, անգրագետ մարդիկ սովորաբար շատ ավելի հմուտ ու ճարպիկ են սոցիալ հմտություններում քան «խելացիները»։ Իսկ էդպիսի հմտությունները շատ ավելի կարևոր են լիդերության հասնելու համար, քան տեսական գիտելիքները։
Մի խոսքով, իշխանության հասած ձեր ասած բթամիտ մարդիկ, որոնք գուցե բառը–բառին կապել չգիտեն, բայց փոխարենը շատ ավելի ճարպիկ են, վճռական, ցանկացած իրավիճակում արագ գործող, ինտուիտիվ մակարդակում խմբերի մեջ ավելի արագ են կողմնորոշվում ով ինչ ա իրանից ներկայացնում ուժի ու իշխանության տեսակետից, բնազդորեն գիտեն իրանց ոնց պահեն, որ խմբում ալֆա–որցի ազդակներ տան, ում վրա ոնց հոգեբանորեն ազդեն․ ում ջան–ջան ջիգյարով իրանցով անեն, ում հոգեբանորեն ճնշեն և այլն։

[Արշակ]

Լավ իսկ ո՞րն ա լուծումը։

• Հատկապես Հայաստանում, կրթված, խելացի ու լավ մարդիկ չափից դուրս խեղճ ու պասիվ են։ Կրթված, իրանց խելացի համարող մարդիկ պիտի սովորեն տեղում նստած բողոքելու ու քննադատելու փոխարեն ավելի նախաձեռնող լինել ու հասկանալ, որ պետք չի էդքան քցել–բռնել․ ավելի լավ ա սխալ անես, քան ոչինչ չանես։ Եթե դու ինչ–որ լուծում ես տեսնում, հասկացի, որ եթե դու չգործես, ամենայն հավանականությամբ քեզնից ավելի հիմարն ա էդ հարցով զբաղվելու։
• Ծնողները իրանց երեխեքի կրթության հարցում պետք ա ոչ միայն տեսական գիտելիքների համար վիզ դնեն, այլև լուրջ ուշադրություն դարձնեն շփման հմտություններին, որ երեխեն բազմաբնույթ պրակտիկ գործունեությամբ զբաղվի, նախաձեռնելու հմտություններ զարգացնեն։
• Դեբիլ դեմքերին պետք չի մեծ քաքի տեղ դնել, անկախ տվյալ դեբիլ դեմքի զբաղեցրած պաշտոնից։ Եթե քաղաքական դաշտում ինչ–որ մեկը հիմար բաներ ա խոսում (Գալուստ Սահակյան, Շմայս, ՍՍ և այլն), ինչքան էլ ցանկությունը մեծ ա արար աշխարհին ցույց տալու, թե տեսեք էս ինչ դեբիլ բաներ ա խոսում էս պաշտոնյան, էդ մարդկանց հետ հարցազրույցներ անելով, facebook–ում share անելով ու քննարկելով ինքներդ մեծացնում եք տվյալ մարդու կարևորությունը հասարակության մեջ։ Խելոք մարդը խելոք մարդկանց ասած ու արածներ պիտի քննարկի, ոչ թե հիմարների։ Բթամիտ ստահակներին պետք չի հարթակ բերել։ Եթե ֆիզիկական հարթակից հեռացնել ուժդ չի պատում, գոնե կարող ես մտավոր, ինֆորմացիոն հարթակներից հանել կամ առնվազն ինքդ ներս չբերել հիմար գլուխներին։
• Հնարավորինս հրաժարվել կենտրոնացված իշխանության համակարգերից ու փոխարենը ցանցային անկենտրոն ինքնաբավ համակարգեր ստեղծել։ Հիմա աշխարհում տարբեր ոլորտներում ու մակարդակներում նմանատիպ մեխանիզմներ են ստեղծվում․ ինտերնետային ցանց, ֆինանսական տրանզակցիաների չկենտրոնացված համակարգեր (բիթքոյին և այլն), torrent–ներ և վերջապես ինքնաբավ տնտեսությամբ էկոավաններ և այլն։

[Արշակ]

1. Արդյո՞ք նորմալ է, որ ստահակները գալիս են իշխանության (կամ համձա՞յն եք, որ իշխանություններում մեծամասամբ ստահակներ են)

Ինչպես արդեն նշեցի, սովորաբար խելացի մարդիկ ինչ–որ բան անելուց առաջ ավելի երկար են քցում–բռնում ճիշտ ու սխալը, մինչդեռ բթամիտ ստահակները միանգամից անցնում են գործի։ ՈՒ սա հաշվի առնելով, բնական ա, որ հեղափոխություններից հետո սկզբում ամենաբթամիտներն են իշխանության գալիս։ Բայց էդ ժամանակավոր ա‎։ Հետո ավելի մտածող մարդիկ քիչ–քիչ մարսում են իրավիճակը, ադապտացվում նոր իրավիճակին ու սկսում ինչ–որ բան անել։ Նենց որ, Հայաստանի իրավիճակը կարծում եմ շատ անհույս չի։ Նորմալ ա, բնական ա որ տենց պիտի լիներ։ Ի վերջո մի քանի սերունդ սովետական կոմունիստական տնտեսությամբ ու գաղափարախոսությամբ ապրելուց հետո կապիտալիստականի անցնելը հսկայական փոփոխություն էր ու կրթված, գաղափարներով առաջնորդվող մարդանց ահագին ժամանակ ա պետք տենց փոփոխությունից շողուլի գալու համար։ Իսկ բթամիտ ստահակները, որ ավելի շատ կենդանական բնազդներով են առաջնորդվում, իրանց համար մեծ փոփոխություն չի, իրանք շարունակում են նույն բնազդներով գործել։ Մի խոսքով ժամանակ ա պետք, բայց պրոցեսը արագացնելու համար էս ամենը հասկանալը կարևոր ա։

1. Ինչն է ստահակների իշխանության լոկոմոտիվը, կա՞ այդ գորշ մասսան, եթե կա, ովքե՞ր են այդ մարդիկ, ո՞նց են մտածում, ու ի՞նչ է իրենց պետք
2. Կարելի է՞ զսպել դեգրադացիան, կարո՞ղ է այն ինքնուրույն կանգ առնել, կամ շրջվել դեպի զարգացում, թե՞ միայն աղետն է փրկությունը

Անկախ հասարակության գիտակցության միջին մակարդակի բացարձակ արժեքից, միշտ կան տարբեր մակարդակներ, ու ըստ սահմանման, միջինից խելացի մարդիկ փոքրամասնություն են կազմում։
Նենց որ «գորշ մասսան» միշտ էլ կա։ Բայց մեղքը գորշ մասսայի վրա գցելը անճարության նշան ա։ Եթե կա ոչխարների հոտ ու էդ հոտին գայլն ա տիրացել, մեղավորը հովիվն ա, ոչ թե ոչխարները։

3. Կարելի է դեգեներատներին հաղթել քաղաքակիրթ պայքարով, օրինակ երբևիցե հիշու՞մ եք ձեր կյանքում դեպք,
որ ամբարտավան ստահակներին հնարավոր է եղել հաղթել ինտելեկտով, առանց ֆիզիկական ուժ գործադրելու
4. Համաձայն ե՞ք, որ գիտելիքն ու իմաստությունը առանց ֆիզիկական ուժի ոչինչ են, ինչպես ասենք զարգացած երկրները առանց հզոր բանակների (կամ հզոր բանակ ունեցող գործընկեր երկրների)
չեն կարող լինել զարգացած երկրներ

Կարծում եմ, որ ֆիզիկական ուժը երբեք էլ որոշիչ գործոն չի իշխանության հասնելու համար։ ՈՒղղակի սովորաբար ֆիզիկական ուժի ռեսուրսը շատ արագ հայտնվում ա էդ ուժը օգտագործել իմացող մտքով ճարպիկների ձեռքում։
Մասնավորապես դպրոցում, փողոցում ու կրիմինալ աշխարհում շատ հաճախ կարելի ա տեսնել, որ ֆիզիկապես ուժեղ բետա–որցերին ղեկավարում ա ֆիզիկապես ոչ էնքան ուժեղ ալֆա–որցը։
Նույնը քաղաքական դաշտում ա։ Ոստիկանությունը կամ բանակը իրանք իրանցով ուժ չեն ներկայացնում, եթե գլխներին ճարպիկ ու ստրագեգ կառավորող չլինի։
ՈՒղղակի պետք ա հասկանալ, որ խելքն ու իմաստությունը մենակ ֆիզիկայից ու մաթեմատիկայից գիտելիքները չեն։ Ի վերջո, ֆիզիկան ու մաթեմատիկան ու տնտեսագիտական գիտելիքները ֆիզիկական ուժի նման ընդամենը գործիք են։ Անգլերեն ասած soft skill–երը նույնպես մարդու զարգացման որոշակի ասպեկտ են ու շատ ավելի կարևոր են իշխանության հասնելու համար։ Մարդիկ հակված են թերագնահատել էդ հմտությունները ու կարծել, թե իշխանության գլուխ կանգնածները բռի հիմարներ են ու միայն ֆիզիկական ուժի շնորհիվ են իշխում։
Կարծում եմ կրթված, ուժեղ տրամաբանություն ունեցող ու քաղաքակիրթ մարդիկ շատ ավելի մեծ պոտենցիալ ունեն էդ soft skill–երը զարգացնելու, քան բթամիտ ու անկիրթ մարդիկ, բայց միջինում կիրթ մարդկանց մոտիվացիան էդ առումով ավելի պակաս ա ու շատ իզուր։

[StrangeLittleGirl]

Ահավոր հետաքրքիր թեմա ա։ Քննարկումները հետո կկարդամ, բայց ուզում եմ իմ կարծիքը հայտնել էդ մասին, մանավանդ որ էս թեմայի մասին վերջերս շատ եմ մտածում։

Նախ, իմ կարծիքով, մենակ Հայաստանը չի կանգնած էդ խնդրի առաջ։ Խնդրեմ, վերցնենք Թրամփին, Պուտինին, Էրդողանին։ Կամ թեկուզ էս Դանիայի վարչապետը, որը մի անգամ մի քանի տարի առաջ երկիրը քաքմեջ անելուց հետո նորից ա լիքը ձայն հավաքել։ Կարծում եմ՝ պատճառները մի քանիսն են.

1. Խելոք մարդիկ իշխանության գալու հավակնություններ չունեն։ Եթե ընդհանրապես ուսումնասիրես քաղաքական դաշտը, անես դա ցանկացած երկրում, կտեսնես, որ շատ քիչ են էնպիսի մարդիկ, որոնք իսկապես «մտածում են ժողովրդի մասին», ոչ թե սեփական գրպանի, անունի կամ այլ շահերի։ Ինչ խոսք, ժողովրդավարական համակարգերում դա մի քիչ զսպվում ա, որովհետև էդ նույն մարդիկ շատ լավ գիտեն, որ եթե չափն անցնեն, հաջորդ անգամ ձայն չեն ստանալու։ Եթե մի քիչ էլ չափն անցնեն, կարող ա բանտ գնան (չնայած էլի չես կարա ասես. Դանիայի խորհրդարանի որոշիչ կուսակցություններից մեկի անդամների մեծ մասն էլ ռասիզմի հոդվածներով դատված են): Բայց ստեղ առաջանում ա մի հարց. լավ, ո՞նց ա պատահում, որ ստահակները ձայն են ստանում ընտրություններին: Ստեղից էլ գալիս ա երկրորդ կետը.

2. Ստահակները շատ լավ են ստելուց ու շատ լավ են ասելուց էն, ինչ ժողովուրդը լսում ա: Մինչ խելոք քաղաքական գործիչները բարդ-բարդ թվեր են ներկայացնում, փաստերով խոսում, խորանում զանազան թեմաների մեջ, ու ժողովրդի ոչ էնքան խելացի զանգվածը չի հասկանում ինչ ա ասվում, ստահակները խոսում են ժողովրդի «սրտից»: ՀՀԿ-ն կասի թուրքը մեր թշնամին ա ու Հայաստանի սաղ խնդիրները կբարդի Ադրբեջանի, Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Եվրոմիության կամ ում վրա ուզում ես: Արևմուտքի պոպուլիստական կուսակցություններն էլ կուտեն փողերը, հետո կասեն՝ իմիգրանտները կերան ձեր փողերը: Միջին վիճակագրական ընտրողը չի խորանում պատճառների մեջ: Ինչն իրա սրտից ա բխում, դրա համար էլ ձայն ա տալիս:

[Chuk]

Թեման դեռ չեմ կարդացել, բայց «քաղաքականությունը պոռնկություն է»-ն հիշեցրեց, որի հետ կտրուկ համաձայն չեմ: Դեռ կկարդամ:

[Վիշապ]

Օքեյ, մի հատ էլ միասին հասկացանք, որ ստահակները իշխանության են գալիս ի շնորհիվ իրենց կեղծավորության, ստախոսության, զոռբայության ու էլի այլ նողկալի հատկանիշների:
Հիմա ես չիգտեմ, թե էս թեման ոնց փակեմ :Ճ

Իսկ եթե լուրջ, ապա ո՞նց է, որ՝
1. Չեն գտնվում խելացի և համառ մարդիկ սրանց դեմն առնելու:
2. Զարգացած մարդիկ էդքան էլ ոնց որ ձգտում չունեն իշխանություն ունենալու:
3. Արդյո՞ք սա չի հակասում «բնության օրենքին», կամ գոյապաշպանության սկզբունքներին, այսինքն բանական մարդու համար տրամաբանական կլիներ միշտ ունենալ խելացի առաջնորդների, ու ոչ դեգեներատների:
4. Հնարավո՞ր է, որ երբեմն ստահակներ են պետք ժողովդրի մեջ պայքարի ձգտում առաջացնելու ու ինքնամաքրվելու համար, այսինքն սա ինչ-որ տեղ օրինաչափություն է…

Մտածում եմ, կարող է՞ Թրամփի ընտրվելը օրինաչափություն էր, ու ամերիկացիներին Թրամփ էր պետք չլճանալու համար…