կարծես սկսեցի հասկանալ․․․ ուղեղս անջատված էր երեկ․․․
Այս քննարկման գիծը սկսեց նրանից, որ ասացիր թե զարգացած աշխարհը չզարգացածներին հոշոտելու հաշվին ա կառուցվել։ Այստեղ Բարեկամը կարծես ակնարկեց, որ հայերն էլ են ժամանակին զավթող-հոշոտող եղել, դու ել սրան պատասխաներից, թե պատերազմում արյունահեղությունը նույն բանը չի, ինչ դիմացինին պակաս մարդ համարելով ոչնչացնելը։ Ես էլ սրան ի պատասխան գրեցի, որ զավթող կողմը միշտ էլ դիմացինին իրենից պակաս ա համարում։ Հետո առաջ ու ետ գնացինք, իրար որոշ տեղերով սխալ հասկանալով, բայց ի վերջո եկանք նրան, որ դու պատերազմը համարեցիր նացիոնալիզմի դրսևորում, բայց իմ կարծիքը, թե զավթողական պատերազմողը դիմացի կողմին իրանից պակաս է համարում, գտար, որ կարող է ճիշտ լինել պետական մասշտաբով, բայց ինդիվիդուալ զինվորի մակարդակով պատերազմի դաշտում սպանելու մոտիվացիան նույնը չի ինչ ցեղասպանության կամպանիայի ժամանակ դիմացինին սպանելը, բայցև ասացիր, որ մասսայական կոտորածներին մասնակցողները զոմբիացված վիճակում են սա անում։ Ճի՞շտ եմ ըմբռնել մեր քննարկումների թելը։
Հիմա էս ամենի մեջ նացիոնալիզմը որտե՞ղ մնաց։ Կարծում եմ բոլորս էլ համաձայն ենք, որ այլատյացությունը, ու կամայական տիպի supremacy-ները հղի են մասսայական շիզոֆրենիայի հարուցման ուղով լայնածավալ մարդկային զոհերի վտանգով։ Եթե ազգայնականությունը հասկանում ենք հենց քոնը ուրիշինից վեր դասելու իմաստով, ապա սրա իրական դրսևորումները կլինեն hate crime, ինչի համար զարգացած երկրներում քրեական պատիժ է հասնում։ Ու լրիվ քո հետ համաձայն եմ, որ սա այլանդակ բան ա։
Բայց ազգակայնությունը որպես ազգ-երկիր մոդելի դոկտրինա ամենևին էլ սա չի։ Ու այս իմաստով ազգայնականը ոչ թե իրենը մյուսներից ավել է համարում, այլ գտնում է, որ ընդհանուր ազգային պատկանելիության (ինչպես էլ որ չսահմանվի ազգը՝ էթնիկ, քաղաքացիական, լեզվական, մշակութային և այլն) հիման վրա կազմավորված ինքնավար հասարակություններով երկրի մոդելը նախընտրելի է այլ մոդելներից։ Ու այպիսի ազգայնականը պիտի նաև երկու ձեռքով կողմ լինի նույնիսկ իր քաղաքացիության երկրում այլազգի փոքրամասնությունների ինքնորոշման պայքարին։ Որոշ դեպքերում սա իհարկե պրակտիկ չի, երբ ասենք երկու և ավել իրարից ահագին տարբեր ազգեր այնքան են սերտաճած, որ տարածքների բաշխումը անհնարին կամ ոչ-պրակտիկ է ու ստեղծվում է բազմազգանի երկիր, սովորաբար ինչ-որ տեսակի «confessional» կառավարման մոդելով ու իր ուրույն բազմամշակութային ինքնությամբ։ Երբեմն սա գործում է, երբեմն էլ շարունակական քաղաքացիական պատերազմների աղբյուր է դառնում։
Ու այս իմաստով ազգայնականությանը մեկը ես նորմալ եմ վերաբերվում։
Էջանիշներ