Բուսակերություն

[Բարեկամ]

Էն, որ արդեն որերորդ անգամ կրկնելուց հետո, որ հարցս հռետորական չէր, այլ ինձ սկապես հետաքրքրում էր կոնկրետ պատասխանը, որն էդպես էլ չտրվեց (եթե տրվեց, կխնդրեի միայն հարցիս պատասխանը մի տեղ արտագրել, որ հասկանամ, որն էր պատասխանը), հարցի բովանդակության հանդեպ կանխատրամադրվածությունն ա ցույց տալիս։

[Ուլուանա]

Ուլու ջան, խնդիրն այն է, որ դու դատում ես էմոցիաներով ու բարոյական նորմերով, որոնք սուբյեկտիվ են, դու չես ուզում ընդունել փաստերն ու օբյեկտիվ իրականությունը, որ մարդիկս գիշատիչ կենդանիներ ենք ու մարդս մարդ ա դառել կենդանիներին ուտելով:
Էն որ, այնպես է ստացվել, որ մարդս «յոլա է գնում» միայն բույսերով (իրականում պիտի խոստովանես, որ լրացուցիչ ճիգեր ես թափում, որ ինչ-ինչ սննդանյութերի դեֆիցիտ չունենաս միս ու ձու չուտելու արդյունքում), դրանից քո տրամաբանությունը երկաթյա չի դառնում։

Հա, որոշ ճիգեր գործադրում եմ, բայց առանձնապես բարդ չի, ու դրա շնորհիվ, ի տարբերություն նաև շատ մսակերների, սննդանյութերի պակաս չեմ ունենում: Այո, լիքը մսակերներ ունենում են և՛ երկաթի, և՛ D վիտամինի պակաս, նենց որ ճիշտ կլինի` մսակերներն շատ չարխայնանան ու որոշակի ճիգեր գործադրեն: Նենց չի, էլի, որ միս կերար, ուրեմն վերջ. ամեն ինչ ստանում ես: Մարդկանց չնչին տոկոսն ա բուսակեր, իսկ լիքը սննդանյութերի պակաս ունեցողներ` ինչքան ասես:

Նախ եթե ես բուծարանում կով ծնված լինեի, իմ միսիան կլիներ կաթ տալ ու հետո սթեյք դառնալ որոշ անարժան ու զգացմունքներից զուրկ սրիկաների համար, բայց ինձ թվում է, որ ես որպես կով շատ չէի խորանա բարոյական նորմերի ու աշխարհի կարգի մեջ սթեյք դառնալու ընթացքում։
Այսինքն դու սուբյեկտիվորեն փորձում ես զգալ այն ինչ կովն է զգում, բայց սխալմամբ կովի գիտակցության մեջ արդարության զգացում ես մտցնում, ու հավասարացնում իրար կենդանիներին ու մարդուն՝ «ուրիշների հետ վարվիր էնպես, ինչպես որ կուզենայիր, որ քեզ հետ վարվեին», առհամարելով բույսերը:

Ես կովերի անունից բարոյականության ու արդարության զգացման մասին չեմ խոսել: Հա, դրանցից չեն ունենում, բնականաբար, բայց երբ իրանց մորթում են, ցավ են զգում, բացի դրանից, ապրել են ուզում, ինչպես և դու, ու եթե հնարավորություն ունենային փախչելու, փրկվելու, հաստատ կանեին:

Բույսերն էլ են կենդանի օրգանիզմ, ու միայն այն փաստը, որ մաղադանոսը կտրվելիս չի արտասվում ու արնահոսում, չի նշանակում, որ մաղադանոսը չէր ուզում ապրել մինչև չորանալը։

Բույսերն, ի տարբերություն կենդանիների, չունեն զարգացած նյարդային համակարգ, ինչպես նաև ցավի ռեցեպտորներ, հետևաբար համեմատությունը տեղին չի: Նույնիսկ եթե ինչ-որ բան զգում են, դա համեմատելի չի կենդանիների զգացած ցավի հետ:

Ենթադրում եմ, որ եթե դու զորություն ունենայիր մարդկանց անմահություն պարգևելու, ապա կպարգևեիր, որովհետև նույն «տրամաբանությամբ» չպարգևելը կհավասարեցնեիր սպանության հետ, ու շատ չէիր խորանա, թե անվերջ բազմացող մարդկությունը ոնց է գոյատևելու, երբ որ շատ արագ սպառի Երկիր մոլորակը։

Չէ, դու մի քիչ լավ չես պատկերացնում կամ, ավելի ճիշտ, տեղյակ չես իմ հայացքներից: ) Ինձ համար մարդը նախ և առաջ հոգի ա, հետո նոր` մարմին: Հոգին սենց թե նենց անմահ ա, իսկ նրան մի մարմնի մեջ հավերժ բանտարկության դատապարտելը չափազանց դաժան կլիներ : Առջևում լիքը կյանքեր կան, էս մեկում լռվելու իմաստ հաստատ չկա. հոգու զարգացման համար դա լճացում ա նշանակում: Նենց որ էս հարցում, թեև լրիվ ուրիշ պատճառով, բայց հետդ համաձայն եմ. մարմնի անմահությունը դժվար թե լավ բանի հասցներ մեզ: )

Էն որ մարդիկս ինչ-որ կասկածելի հանգամանքների արդյունքում ձեռք ենք բերել մտածելու ունակություն ու սուբյեկտիվ նորմեր ու հայացքներ, դրանից ավտոմատ չի բխում, որ ինքներս մեզ պիտի այսուհետ կառավարենք էմոցիաներով ու բարոյական նորմերով, ամեն ինչ ավելի բարդ է, քան թվում է:

Էդ ո՞վ ա որոշում, թե ինչից ինչ ա բխում էս առումով: Ըստ քեզ` ինչո՞վ պիտի առաջնորդվենք, եթե ոչ բարոյական նորմերով: Մենակ բկներիս ու ստամոքսներիս կանչո՞վ:

[Ուլուանա]

Էն, որ արդեն որերորդ անգամ կրկնելուց հետո, որ հարցս հռետորական չէր, այլ ինձ սկապես հետաքրքրում էր կոնկրետ պատասխանը, որն էդպես էլ չտրվեց (եթե տրվեց, կխնդրեի միայն հարցիս պատասխանը մի տեղ արտագրել, որ հասկանամ, որն էր պատասխանը), հարցի բովանդակության հանդեպ կանխատրամադրվածությունն ա ցույց տալիս։

Էն, որ դու տենց էլ չգիտակցեցիր, որ հարցդ կանխատրամադրվածություն ուներ, ավելի ակնհայտ դարձավ, երբ արդեն որերորդ անգամ անտեսեցիր պատասխանս, իբր, պատասխան չի եղել: Էս ա պատասխանը, որը դու շատ լավ էլ նկատել ու կարդացել ես, բայց քանի որ համոված եմ, որ նորից փորձելու ես ներկայացնել, իբր, սա քո հարցի պատասխանը չի, հարցդ փորձեմ հնարավոր ամենաուղիղ ձևով կապել պատասխանիդ, որ ակնհայտ լինի, որ սա քո հարցի պատասխանն ա:
Եվ այսպես, հարցը.

Ինչու՞ է բնությունը կենդանիներին "թույլ տվել" որպես սնունդ օգտագործել այլ կենդանիների, եթե դա բնությանը դեմ արարք է։ Եվ ինչպե՞ս է մարդու՝ կենդանուն որպես սնունդ օգտագործելը դառնում բնությանը կամ խղճին կամ բարոյականությանը դեմ արարք։

Բնությունը կենդանիներին «թույլ է տվել» որպես սնունդ օգտագործել այլ կենդանիների, որովհետև կենդանիների ու մարդկանց միջև կան մի շարք նկատելի տարբերություններ` ամենատարբեր առումներով` ֆիզիոլոգիական, մտավոր, միջավայրային, կենցաղային, որոնք ներկայացված են ստորև: Իսկ մարդու կողմից նույնն անելը բնությանը, խղճին ու բարոյականությանը դեմ արարք կարելի է համարել էն պատճառով, որ բնությունը մարդուն, ի տարբերություն կենդանիների, օժտել է և՛ բարոյականությամբ, և՛ խղճով, և՛ ընտրության լայն հնարավորությամբ:

Ամեն դեպքում, մարդու ու վայրի գազանների` միս ուտելը տարբերվում է մի շարք գործոններով: Նախ բնության մեջ թե՛ իրար ուտելու, թե՛ այլ բնական երևույթների արդյունքում տեղի է ունենում բնական ընտրություն, որի արդյունքում մնում են ուժեղներն ու առողջները, ինչը էվոլուցիայի հիմնական գործոններից է: Այսինքն` բնության մեջ իրար ուտելը բնականից էնպես է տեղի ունենում, որ բալանը պահպանվում է: Նկատենք, որ երբ մարդն է որս անում, բալանսը խախտում է, դրա բազմաթիվ օրինակներ են հայտնի, թե ոնց են որսի հետևանքով որոշ կենդանատեսակներ լրիվ վերացել, որոշ կենդանատեսակներ էլ վերանալու եզրին են: Այսինքն` բալանսը խախտվում է միայն էն դեպքում, երբ մարդն է միջամտում` որսորդությամբ (սպանություն առանց անհրաժեշտության) կամ այլ մղումներով սպանելով, վնասելով կամ կենդանիներին իրենց բնական միջավայրից հեռացնելով: Բացի դրանից, կենդանին ուտում է մեկ այլ կենդանու միայն մի նպատակով` քաղցը հագեցնելու, ու ի տարբերություն մարդու` ուտում է միայն քաղցած ժամանակ: Առնվազն վայրի բնության մեջ ոչ մի կենդանի առանց անհրաժեշտության, ասենք, զուտ հավեսի համար ուրիշ կենդանու չի սպանում: Գուցե լինեն բացառություններ, ինչպես ամեն տեղ, բայց ընդհանուր առմամբ էդպես է: Եվս մի տարբերություն. գիշատիչը, երբ հարձակվում է զոհի վրա, որպես կանոն, շատ արագ է սպանում նրան ու վերջինս շատ կարճ ժամանակով է ցավ զգում: Ենթադրում եմ, որ նույնիսկ եթե զոհը դեռ կենդանի է, ամեն դեպքում անզգայացած վիճակում է լինում: Եվ, ի վերջո, վայրի կենդանիներն առնվազն մեզ հայտնի տվյալներով, այլ կերպ սնվել չեն կարող, հետևաբար նրանք սպանում են զուտ անհրաժեշտաբար: Իսկ մարդը սպանում է ցանկացած պատճառով, բացի անհրաժեշտությունից, բացառությամբ էն դեպքերի, երբ սպանությունը կատարվում է ինքնապաշտպանության նպատակով: Մարդը հենց նրանով է բանական, որ ունի ընտրություն: Մսից բացի, լիքը այլ ուտելիքներ կան, որոնցով հնարավոր է շատ հանգիստ գոյատևել առողջ ու երկար:

[Վիշապ]

Հա, որոշ ճիգեր գործադրում եմ, բայց առանձնապես բարդ չի, ու դրա շնորհիվ, ի տարբերություն նաև շատ մսակերների, սննդանյութերի պակաս չեմ ունենում: Այո, լիքը մսակերներ ունենում են և՛ երկաթի, և՛ D վիտամինի պակաս, նենց որ ճիշտ կլինի` մսակերներն շատ չարխայնանան ու որոշակի ճիգեր գործադրեն: Նենց չի, էլի, որ միս կերար, ուրեմն վերջ. ամեն ինչ ստանում ես: Մարդկանց չնչին տոկոսն ա բուսակեր, իսկ լիքը սննդանյութերի պակաս ունեցողներ` ինչքան ասես:

Սննդանյութերի պակասը էդ «մսակերների» մոտ իրականում վերամշակված ու զտված սնունդից է, որը էականորեն նվազեցնում է օրինակ ասենք մսից երկաթ յուրացնելը։ Ոչ թե մսից։ Այսինքն մսից չի։ Միս ուտելուց չի առաջանում։ Հրաժարվելուց առաջանում է։ Աշխարհում ահագին բուսակերներ կան, մենակ Հնդկաստանի վայթե մի 25 տոկոսը բուսակեր է։ Ասեմ քեզ, ըստ իմ գործընկեր հնդիկների` խայտառակ տարածված է հեռացված լեղապարկով մարդկանց քանակը, մանավանդ հարավային Հնդկաստանում, որտեղ բրնձակերներ են։

Ես կովերի անունից բարոյականության ու արդարության զգացման մասին չեմ խոսել: Հա, դրանցից չեն ունենում, բնականաբար, բայց երբ իրանց մորթում են, ցավ են զգում, բացի դրանից, ապրել են ուզում, ինչպես և դու, ու եթե հնարավորություն ունենային փախչելու, փրկվելու, հաստատ կանեին:

Բույսերն, ի տարբերություն կենդանիների, չունեն զարգացած նյարդային համակարգ, ինչպես նաև ցավի ռեցեպտորներ, հետևաբար համեմատությունը տեղին չի: Նույնիսկ եթե ինչ-որ բան զգում են, դա համեմատելի չի կենդանիների զգացած ցավի հետ:

Այսինքն ցավն է՞ խնդիրը։ Իսկ որ սպանելիս քնացնեն ու ցավազրկեն ու նոր սպանեն, օքեյ է՞։
Հետաքրքիր մանիպուլյատիվ նյութ տամ քեզ` New Study: Plants Know When They Are Being Eaten

Չէ, դու մի քիչ լավ չես պատկերացնում կամ, ավելի ճիշտ, տեղյակ չես իմ հայացքներից: ) Ինձ համար մարդը նախ և առաջ հոգի ա, հետո նոր` մարմին: Հոգին սենց թե նենց անմահ ա, իսկ նրան մի մարմնի մեջ հավերժ բանտարկության դատապարտելը չափազանց դաժան կլիներ : Առջևում լիքը կյանքեր կան, էս մեկում լռվելու իմաստ հաստատ չկա. հոգու զարգացման համար դա լճացում ա նշանակում: Նենց որ էս հարցում, թեև լրիվ ուրիշ պատճառով, բայց հետդ համաձայն եմ. մարմնի անմահությունը դժվար թե լավ բանի հասցներ մեզ: )

Էսպիսի խիստ վիճարկելի ու անապացուցելի հայացքներ պիտի էստեղ չդնես, որովհետև կարող է օգտագործվել քո դեմ` մնացած փաստարկներդ նսեմացնելու նենգ նպատակներով ։Ճ

Էդ ո՞վ ա որոշում, թե ինչից ինչ ա բխում էս առումով: Ըստ քեզ` ինչո՞վ պիտի առաջնորդվենք, եթե ոչ բարոյական նորմերով: Մենակ բկներիս ու ստամոքսներիս կանչո՞վ:

Ուլու ջան, բարոյական նորմերով առաջնորդվելը դա դոգմատիկ հասարակությունն էր իր ցեղապետով ու բիբլիայով, մաքսիմում` կրոնապետությունը, այսինքն ուզում ես հետ գնանք միջնադար, հա՞։ Նորագույն դարաշրջանում մարդիկս առաջնորդվում ենք իբր ռացինալիզմով ու ազատամտությամբ։
Քո պնդումները իսկապես դոգմատիկ են ու ուտոպիստական։ Օրինակ ասենք կլիմայական խիստ պայմաններ ունեցող երկրներ կան, որոնց բնակիչները առանց անասուն պահելու ու ձկնորսության չեն ապրի, որովհետև Թրեյդեր Ջո չունեն, որ տարին 12 ամիս լոբի ու բրոկոլի առնեն։ Էնպես չի, որ աշխարհի բոլոր ծայրերում ադեկվատ ու բազմազան բանջարեղենը հասանելի է ու մարդկությանը ընդհամենը քաղաքական կամք է պետք կենդանական սնունդից հրաժարվելու համար։ Մարդկությունը մոտ ապագայում ավելի շուտ կկործանվի կատակլիզմից կամ սեփական հիմարություններից քան թե կկարողանա կենդանական սննդից հրաժարվել, նույնիսկ եթե լաբերում սկսեն միս սինթեզել խայտառակ էժան գնով, ապա էդ սինթետիկ միսը կերած մարդիկ հիմարանալու են, կայացնելու են ոչ ռացիոնալ որոշումներ, իրար են ուտելու ի վերջո, ուտելու են կենդանի–կենդանի, ցավ պատճառելով, համ ուտողն է ցավից աղիողորմ ճչալու, համ ուտվողը։ Առհասարակ բնության լեզուն չհասկացող մարդկանց վերջը վատ է լինելու։

[Freeman]

Ավելի հեշտ ա դառնալու առանց մսի անհրաժեշտ նյութերն ստանալ, ԵՄ-ն թույլատրում ա սննդի մեջ որդուբլո... միջատներ ավելացնելը

[Բարեկամ]

Էն, որ դու տենց էլ չգիտակցեցիր, որ հարցդ կանխատրամադրվածություն ուներ, ավելի ակնհայտ դարձավ, երբ արդեն որերորդ անգամ անտեսեցիր պատասխանս, իբր, պատասխան չի եղել: Էս ա պատասխանը, որը դու շատ լավ էլ նկատել ու կարդացել ես, բայց քանի որ համոված եմ, որ նորից փորձելու ես ներկայացնել, իբր, սա քո հարցի պատասխանը չի, հարցդ փորձեմ հնարավոր ամենաուղիղ ձևով կապել պատասխանիդ, որ ակնհայտ լինի, որ սա քո հարցի պատասխանն ա:
Եվ այսպես, հարցը.

Բնությունը կենդանիներին «թույլ է տվել» որպես սնունդ օգտագործել այլ կենդանիների, որովհետև կենդանիների ու մարդկանց միջև կան մի շարք նկատելի տարբերություններ` ամենատարբեր առումներով` ֆիզիոլոգիական, մտավոր, միջավայրային, կենցաղային, որոնք ներկայացված են ստորև: Իսկ մարդու կողմից նույնն անելը բնությանը, խղճին ու բարոյականությանը դեմ արարք կարելի է համարել էն պատճառով, որ բնությունը մարդուն, ի տարբերություն կենդանիների, օժտել է և՛ բարոյականությամբ, և՛ խղճով, և՛ ընտրության լայն հնարավորությամբ:

Այսինքն, ստացվում է, որ բնությունը կենդանիներին օժտել է մի արարք կատարելու բնական կամ բնատուր պահանջով, որը կատարելը, սակայն, մարդու համար համարվում է անխիղճ և անբարոյակա՞ն։

[Ուլուանա]

Սննդանյութերի պակասը էդ «մսակերների» մոտ իրականում վերամշակված ու զտված սնունդից է, որը էականորեն նվազեցնում է օրինակ ասենք մսից երկաթ յուրացնելը։ Ոչ թե մսից։ Այսինքն մսից չի։ Միս ուտելուց չի առաջանում։ Հրաժարվելուց առաջանում է։ Աշխարհում ահագին բուսակերներ կան, մենակ Հնդկաստանի վայթե մի 25 տոկոսը բուսակեր է։ Ասեմ քեզ, ըստ իմ գործընկեր հնդիկների` խայտառակ տարածված է հեռացված լեղապարկով մարդկանց քանակը, մանավանդ հարավային Հնդկաստանում, որտեղ բրնձակերներ են։

Ես չեմ էլ ասել, թե միս ուտելուց ա առաջանում: Ասում էի` միս ուտելը դեռևս երաշխիք չի, որ չի առաջանա, որովհետև լիքը միս ուտողներ ունեն երկաթի, D վիտամինի և այլ սննդանյութերի պակաս, որոնք սովորաբար ընդունված ա համարել բուսակերներին բնորոշ: Իսկ ընդհանրապես ոչ միս ուտելը, ոչ էլ չուտելը առողջ լինելու գրավական չի. լիքը ուրիշ ուտելիքներ և լրիվ այլ գործոններ կան առողջ լինելու համար, որոնց մեծ մասը մարդիկ հաշվի չեն առնում: Բայց էս արդեն ուրիշ թեմա ա: Ինչ վերաբերում ա աշխարհում բուսակերների քանակին, նոր ստուգեցի, 2022-ի տվյալներով` աշխարհում բուսակերները մոտ 20% են կազմում, որը, համաձայնի, ամեն դեպքում ահագին փոքր թիվ ա համեմատած մսակերների թվի հետ:

Այսինքն ցավն է՞ խնդիրը։ Իսկ որ սպանելիս քնացնեն ու ցավազրկեն ու նոր սպանեն, օքեյ է՞։
Հետաքրքիր մանիպուլյատիվ նյութ տամ քեզ` New Study: Plants Know When They Are Being Eaten

Վիշապ ջան, ախր պարզ գրել էի, որ ցավից բացի, նաև էդ արարածները գուցե քեզնից ոչ պակաս ուզում են ապրել, ու եթե հնարավորություն ունենային փախչելու-փրկվելու, հաստատ կանեին, ուղղակի նենց պայմաններում չեն, որ իրենցից որևէ բան կախված լինի: Ո՞նց եղավ, որ էդ մյուսը չտեսար, մենակ ցավի մասը ֆիքսեցիր ու ներկայացրիր որպես միակ պատճառ:
Բույսերի մասին դրածդ կարդացել եմ, ինչպես նաև լիքը ուրիշ նյութեր էդ թեմայով: Էդ հարցը, ինչքան հասկանում եմ, դեռևս բավականաչափ ուսումնասիրված ու բացահայտված չի, բաց ես ամեն դեպքում շատ հնարավոր եմ համարում, որ բույսերն ինչ-որ բաներ զգում են, պարզապես չգիտենք հստակ, թե ինչ են զգում: Ես իրականում բույսերին էլ եմ շատ զգուշությամբ վերաբերվում. օրինակ` երբեք ծաղիկ չեմ քաղում, տերև-մերև չեմ պոկում ոչ մի տեղից` առանց անհրաժեշտության, երեխաներիս էլ եմ միշտ ասում, որ փորձեն հնարավորինս զերծ մնալ նման բաներ անելուց: Ծաղիկ (առանց հողի, պոկած) նվեր ստանալ չեմ սիրում, ամուսնուս խնդրել եմ, որ ինձ համար էդպիսի ծաղիկներ չառնի: Բայց քանի որ ընդհանրապես հնարավոր չի լինի ապրել առանց բույսեր ուտելու, այսինքն` ընդհանրապես չվնասելով գոյատևելը գործնականում անհնար ա, մնում ա ուղղակի աշխատել հնարավորինս քիչ վնասել, այսինքն` առանց անհրաժեշտության չվնասել: Կոնկրետ կենդանիների դեպքում ես համարում եմ, որ անհրաժեշտություն ընդհանրապես չկա, այսինքն` լրիվ հանգիստ կարելի ա ապրել` առանց որևէ կենդանու սպանելու, բացառությամբ, իհարկե, ինքնապաշտպանական նպատակով սպանելուց, որը շատ քիչ դեպքերում կարող ա լինել: Բույսերի դեպքում դա առնվազն ներկայումս հնարավոր չի:

Էսպիսի խիստ վիճարկելի ու անապացուցելի հայացքներ պիտի էստեղ չդնես, որովհետև կարող է օգտագործվել քո դեմ` մնացած փաստարկներդ նսեմացնելու նենգ նպատակներով ։Ճ

Էդպիսի խիստ վիճարկելի ու անապացուցելի հայացքներ ես արտահայտեցի միայն էն բանից հետո, երբ դու ինքդ թեման շեղեցիր լրիվ ուրիշ ուղղությամբ` ոչ պակաս վիճարկելի բան ասելով: Նենց որ եթե չես ուզում լսել խիստ վիճարկելի ու անապացուցելի հայացքներ, ինքդ դրան տանող բաներ մի ասա: Թե չէ` ես հո չե՞մ գժվել, որ ակումբցիների հետ իմ նախաձեռնությամբ տենց թեմաներ քննարկեմ: Իրականում կուզենայի քննարկել, բայց մինչև հիմա Ակումբում չեմ տեսել ու չեմ տեսնում էնպիսի մթնոլորտ, որում նման թեմաները բացի ծաղրից ու հեգնանքից, ուրիշ արձագանքի կարժանանան:

[Ուլուանա]

Ավելի հեշտ ա դառնալու առանց մսի անհրաժեշտ նյութերն ստանալ, ԵՄ-ն թույլատրում ա սննդի մեջ որդուբլո... միջատներ ավելացնելը

Հըմ, փաստորեն, մինչև հիմա որդուբլոճ չէինք ուտում ոչ թե որովհետև զզվելի են, այլ զուտ որովհետև թույլատրված չէր, հա՞ : Չգիտեի :

[Վիշապ]

...

Վիշապ ջան, ախր պարզ գրել էի, որ ցավից բացի, նաև էդ արարածները գուցե քեզնից ոչ պակաս ուզում են ապրել, ու եթե հնարավորություն ունենային փախչելու-փրկվելու, հաստատ կանեին, ուղղակի նենց պայմաններում չեն, որ իրենցից որևէ բան կախված լինի: Ո՞նց եղավ, որ էդ մյուսը չտեսար, մենակ ցավի մասը ֆիքսեցիր ու ներկայացրիր որպես միակ պատճառ:
..

Ուլու ջան, նայի ինչ է դուրս գալիս`
– Գյուղացին կով ու հավ է բուծել, որպեսզի ի վերջո սպանի ու ուտի
– Դու ասում ես, որ կովն ու հավը ուզում են ապրել ու ոչ թե սպանվել
– Գյուղացին քո հորդորով դառնում է բուսակեր ու էլ չի բուծում կով ու հավ
– Չկան ապրել ցանկացող կովն ու հավը, բայց որ լինեին, ըստ քեզ կուզենային ապրել

Հարց։ Կարող ա՞ կովն ու հավը օքեյ են ապրել այնքան, ինչքան որ ապրում են մինչև ուտվելը, այսինքն կովն ու հավը ուզում են ծնվել ու ուտվել ընդհանրապես գոյություն չունենալու փոխարեն։ Դու ինչի՞ց ելնելով ես գալիս եզրակացության, որ կովն ու հավը ուզում են ավելին ապրել, քան իրենց մորթվելու ժամանակն է, հակառակ դեպքում կուզենային առհասարակ չլինել։

Առահսարակ մարդկանցս որ թողնես, մենք էլ հա էլ կապրենք պադոշի պես առանց խղճի խայթ զգալու ու մտածելու, որ ի վերջո մեռնել է պետք, որ ուրիշներն էլ ապրեն։ Քեզ սա էս օգանական կյանքի կարգի մասին որևէ բան չի հուշու՞մ։

Ասեմ քեզ, սարերում քարշ եկող լիք իրենց հավեսին ապրող կովեր ու հավեր կան, բայց դու ուզում ես, որ իրենք չլինեն, որպեսզի սպանություն չլինի։
Ու շատ դեպքերում էս կենդանիների տանջանքները սպանության ժամանակ շատ ավելի քիչ են, քան թե սննդային դեֆիցիտի պատճառով առաջացած զանազան մետաբոլիկ հիվանդություններից, ասեն` շաքարախտից, քաղցքեղից, լյարդի ցիռոզից մեռնող մարդկանց տանջանքները։
Իսկ երբեվիցե մտածել ե՞ս, թե սպանությունից մահն ու բնական մահը ինչով են իրարից տարբերվում, թե միշտ պատկերացնում ես, թե բնական մահը հանգիստ, երջանիկ առանց ցավերի մահ է, սենց պառկում ենք մահջակալին աչքերս պակում ու լքում ենք մեր ժպտերես մարմինը, խաղաղ բարձրանում երկինք...

Դու ուղղակի cherry picking անելով ընտրում ես քո ընտրած կենսակերպին հարմար խիստ վիճարկելի դատողություններ ու սցենարներ ու բրդում առաջ։

[Ուլուանա]

Ուլու ջան, նայի ինչ է դուրս գալիս`
– Գյուղացին կով ու հավ է բուծել, որպեսզի ի վերջո սպանի ու ուտի
– Դու ասում ես, որ կովն ու հավը ուզում են ապրել ու ոչ թե սպանվել
– Գյուղացին քո հորդորով դառնում է բուսակեր ու էլ չի բուծում կով ու հավ
– Չկան ապրել ցանկացող կովն ու հավը, բայց որ լինեին, ըստ քեզ կուզենային ապրել

Հարց։ Կարող ա՞ կովն ու հավը օքեյ են ապրել այնքան, ինչքան որ ապրում են մինչև ուտվելը, այսինքն կովն ու հավը ուզում են ծնվել ու ուտվել ընդհանրապես գոյություն չունենալու փոխարեն։ Դու ինչի՞ց ելնելով ես գալիս եզրակացության, որ կովն ու հավը ուզում են ավելին ապրել, քան իրենց մորթվելու ժամանակն է, հակառակ դեպքում կուզենային առհասարակ չլինել։

Առահսարակ մարդկանցս որ թողնես, մենք էլ հա էլ կապրենք պադոշի պես առանց խղճի խայթ զգալու ու մտածելու, որ ի վերջո մեռնել է պետք, որ ուրիշներն էլ ապրեն։ Քեզ սա էս օգանական կյանքի կարգի մասին որևէ բան չի հուշու՞մ։

Ասեմ քեզ, սարերում քարշ եկող լիք իրենց հավեսին ապրող կովեր ու հավեր կան, բայց դու ուզում ես, որ իրենք չլինեն, որպեսզի սպանություն չլինի։
Ու շատ դեպքերում էս կենդանիների տանջանքները սպանության ժամանակ շատ ավելի քիչ են, քան թե սննդային դեֆիցիտի պատճառով առաջացած զանազան մետաբոլիկ հիվանդություններից, ասեն` շաքարախտից, քաղցքեղից, լյարդի ցիռոզից մեռնող մարդկանց տանջանքները։
Իսկ երբեվիցե մտածել ե՞ս, թե սպանությունից մահն ու բնական մահը ինչով են իրարից տարբերվում, թե միշտ պատկերացնում ես, թե բնական մահը հանգիստ, երջանիկ առանց ցավերի մահ է, սենց պառկում ենք մահջակալին աչքերս պակում ու լքում ենք մեր ժպտերես մարմինը, խաղաղ բարձրանում երկինք...

Դու ուղղակի cherry picking անելով ընտրում ես քո ընտրած կենսակերպին հարմար խիստ վիճարկելի դատողություններ ու սցենարներ ու բրդում առաջ։

Էս ինչ աղավաղել ես աղավաղել ասածներս...
Անկախ նրանից, թե կենդանին ինչ ճանապարհով ու ինչ նպատակով ա ծնվել` բուծվելով թե բնական ձևով, ուտվելու համար թե իրա կայֆին ապրելու համար, ինքը ապրելու ցանկություն ունի: Ինչի՞, որովհետև ցանկացած կենդանի արարած բնականից ունենում ա էդ պահանջը, հակառակ դեպքում վտանգ զգալու դեպքում չէր փախչի ու փորձեր փրկվել: Կա՞ տենց կենդանի, որին եթե ուզենաս սպանել, առնվազն չփորձի փախչել (եթե փախչելու տեղ ունենա) կամ ինչ-որ կերպ չդիմադրի, հնարավորության դեպքում չփորձի ինքնապաշտպանվել: Չեմ կարծում, որ կա: Բայց նույնիսկ եթե էս խիստ կարևոր փաստը հաշվի չառնեինք, ապա դու, միևնույն ա, ավելի շատ հիմքեր չէիր ունենա պնդելու համար, որ բուծված կենդանին իրեն թույլատրվածից ավելի երկար չի ուզում ապրել, քան ես` պնդելու համար, որ ուզում ա ապրել:

Իսկ սարերում քարշ եկող կովերի ու հավերի մասին ասածդ էնքան էլ չհասկացա: Եթե նկատի ունես, որ ինքնուրույն, առանց մարդու խնամքի ապրում են սարերում, ապա թող ապրեն, ես ե՞րբ եմ ասել, թե բոլոր կովերին ու հավերին պետք ա վերացնել : Ես ընդամենը ասել եմ, որ եթե առանց հատուկ խնամքի չեն կարող ապրել, մարդն էլ, եթե ուտելիքի համար չօգտագործի, ու ստացվի, որ իրան հեչ պետք չի, ձեռնտու չի դրանց պահելը, թող չպահի, եթե ինքնուրույն չգոյատևեն, ուրեմն էդ էր իրանց բախտը: Չնայած եթե տենց որոշվի, որ էլ չեն բուծելու, կարելի ա ուղղակի պահել, մինչև իրանց մահով մեռնեն, ուղղակի նորերին չբուծել: Ես չեմ ասել` գնանք, հատուկ վերացնենք:

Սպանությունից մահվան ու բնական մահվան մասին ասածներիդ մեջ ու հատկապես հարցադրմանդ մեջ իմաստ չտեսա: Սպանությունից մահն ընդհանրապես երկու բացասական կողմ ունի` մեկն անսպասելիությունն ու շոկն ա, մյուսը` շատ դեպքերում` ցավը, եթե հատուկ չի հոգացվում, որ անցավ լինի, մյուսը` կյանքի անժամանակ ընդհատումը (մարդն էլ, կենդանին էլ սովորաբար կուզենային ավելի երկար ապրել, ոչ թե ինչ-որ մեկի որոշմամբ դադարել ապրելուց): Բնական մահվան դեպքում միակ բացասական կողմն էն ա, որ, եթե, օրինակ, հիվանդ ես, կարող ա երկար ժամանակ ցավի մեջ լինես մինչև մեռնելը, փոխարենը` չկա ոչ շոկ, ոչ էլ ավելի երկար ապրելու հնարավորության հեռանկար: Բայց ոչ ոք չի կարող նախապես իմանալ, որ, ասենք, սպանվելով մեռնելը տվյալ մարդու կամ կենդանու համար ավելի լավ կլինի, քան բնական մահով մեռնելը: Իսկ կենդանուն կարծեմ ոչ ոք չի էլ հարցնում` իրա նախընտրությունն իմանալու համար: Եթե դու կգերադասեիր սպանվելով մեռնել փոխանակ անորոշ, գուցե` ավելի դաժան մահվանը սպասելու, էդ քո իրավունքն ու քո ընտրությունն ա, բայց պետք չի դա տարածել ուրիշների վրա:

[Վիշապ]

... Ինչի՞, որովհետև ցանկացած կենդանի արարած բնականից ունենում ա էդ պահանջը, հակառակ դեպքում վտանգ զգալու դեպքում չէր փախչի ու փորձեր փրկվել: Կա՞ տենց կենդանի, որին եթե ուզենաս սպանել, առնվազն չփորձի փախչել (եթե փախչելու տեղ ունենա) կամ ինչ-որ կերպ չդիմադրի, հնարավորության դեպքում չփորձի ինքնապաշտպանվել: Չեմ կարծում, որ կա: ...

Կյանքիդ մեջ կովի կամ ոչխարի մորթ տեսած կա՞ս, թե՞ երևակայում ես։ Խելոք մորթվում են։

Իսկ սարերում քարշ եկող կովերի ու հավերի մասին ասածդ էնքան էլ չհասկացա: Եթե նկատի ունես, որ ինքնուրույն, առանց մարդու խնամքի ապրում են սարերում, ապա թող ապրեն, ես ե՞րբ եմ ասել, թե բոլոր կովերին ու հավերին պետք ա վերացնել : Ես ընդամենը ասել եմ, որ եթե առանց հատուկ խնամքի չեն կարող ապրել, մարդն էլ, եթե ուտելիքի համար չօգտագործի, ու ստացվի, որ իրան հեչ պետք չի, ձեռնտու չի դրանց պահելը, թող չպահի, եթե ինքնուրույն չգոյատևեն, ուրեմն էդ էր իրանց բախտը: Չնայած եթե տենց որոշվի, որ էլ չեն բուծելու, կարելի ա ուղղակի պահել, մինչև իրանց մահով մեռնեն, ուղղակի նորերին չբուծել: Ես չեմ ասել` գնանք, հատուկ վերացնենք:

Տնական կովերի ու ոչխարների մեծ մասը բնության մեջ իրենց կայֆին ապրում են, ի տարբերություն ձեր տեսած պրոպագանադայի Առհասարակ քաղաքներում ապրող ու կենդանիների նկատմամբ վայրագությունների մասին սրտաճմլիկ զեղումներ ունեցող բուսակերներին խորհուրդ կտամ մի քանի ամիս գնալ ու գյուղերում ապրել, մի քիչ սեփական աչքերով նայել իրականությանը։

Սպանությունից մահվան ու բնական մահվան մասին ասածներիդ մեջ ու հատկապես հարցադրմանդ մեջ իմաստ չտեսա: Սպանությունից մահն ընդհանրապես երկու բացասական կողմ ունի` մեկն անսպասելիությունն ու շոկն ա, մյուսը` շատ դեպքերում` ցավը, եթե հատուկ չի հոգացվում, որ անցավ լինի, մյուսը` կյանքի անժամանակ ընդհատումը (մարդն էլ, կենդանին էլ սովորաբար կուզենային ավելի երկար ապրել, ոչ թե ինչ-որ մեկի որոշմամբ դադարել ապրելուց):

Էլի cherry picking ես անում, ասենք ինֆարկտն ու կաթվածը անսպասելի չեն հա՞։ Անժամանակ լիքը մահ կա աշխարհում, դու ֆոկուս ես լինում կենդանիների վրա։ Կովին ես ժամանակին չմորթես, ու թողնես ապրի, սատկելու է երկար տանջանքների մեջ։ Նույնը հավերինն է։

[Ուլուանա]

Կյանքիդ մեջ կովի կամ ոչխարի մորթ տեսած կա՞ս, թե՞ երևակայում ես։ Խելոք մորթվում են։



Տնական կովերի ու ոչխարների մեծ մասը բնության մեջ իրենց կայֆին ապրում են, ի տարբերություն ձեր տեսած պրոպագանադայի Առհասարակ քաղաքներում ապրող ու կենդանիների նկատմամբ վայրագությունների մասին սրտաճմլիկ զեղումներ ունեցող բուսակերներին խորհուրդ կտամ մի քանի ամիս գնալ ու գյուղերում ապրել, մի քիչ սեփական աչքերով նայել իրականությանը։

ԳՅուղում ահագին մնացե եմ, ասեմ, իմանաս, կովի մորթ էլ եմ տեսել, ոչխարի էլ, խոզի էլ, հավի էլ: Քո պատկերացրած գյուղ չտեսածներից չեմ, էլի: Հա, կովն ու ոչխարը չեն դիմադրել, երևի որովհետև մտքներով չի անցել, որ իրանց էդքան ժամանակ պահողը կարող ա մի օր հանկարծ բռնի ու կյանքից զրկի, կամ ուղղակի չեն ջոկել` ինչ ա կատարվում, ջոկելուց հետո էլ արդեն բան չէին կարող անել: Բայց խոզերը (իմ տեսածները մի քանիսն էին, որ իրար հետևից մորթվեցին), լավ էլ դիմադրում էին, ձայներն էլ մինչև հիմա ականջիս մեջ ա... Պոչներից բռնած, ծղրտոցները աշխարհ գցած, անընդհատ քարշ տալով բերում էին, սրանք փախնում էին, էլի էին քաշելով բերում, տենց քանի անգամ... Էդ պահերը նույնիսկ ավելի դաժան էին, քան բուն մորթվելու պրոցեսը, որի ամբողջ ընթացքը նույնպես տեսել եմ:

Էլի cherry picking ես անում, ասենք ինֆարկտն ու կաթվածը անսպասելի չեն հա՞։ Անժամանակ լիքը մահ կա աշխարհում, դու ֆոկուս ես լինում կենդանիների վրա։ Կովին ես ժամանակին չմորթես, ու թողնես ապրի, սատկելու է երկար տանջանքների մեջ։ Նույնը հավերինն է:

Հա, ինֆարկտն ու կաթվածը գրելիս մտքովս չէին անցել, ներողություն: Բայց էդ ի՞նչ ա փոխում: Հա, ասենք, մարդկանց դեպքում էլ անժամանակ լիքը մահ կա, և ի՞նչ: Ամեն դեպքում բնականից ա լինում: Մենք ի՞նչ իրավունքով պիտի որոշենք, որ կենդանիներինը մեր ուզած ժամանակ պիտի մեռնեն: Հետաքրքիր ա, իսկ դու քանի՞ անգամ ես տեսել երկարատև տանջանքների մեջ մեռնող կովերի ու հավերի:

[Freeman]

Հըմ, փաստորեն, մինչև հիմա որդուբլոճ չէինք ուտում ոչ թե որովհետև զզվելի են, այլ զուտ որովհետև թույլատրված չէր, հա՞ : Չգիտեի :

Դե հիմա որդուբլոճից հատուկ խառնուրդներ են սարքելու, որ պայմանական մակարոնեղենի հետ խառնեն ու էնքան սպիտակուց ստանաս, որ միս պետք չլինի։ Հետաքրքիր ա կաշխատի որպես բիզնես, թե չէ

[Վիշապ]

․․․ կամ ուղղակի չեն ջոկել` ինչ ա կատարվում, ջոկելուց հետո էլ արդեն բան չէին կարող անել: ․․․

Դու աչքիս կովերի աշխարհայացքից էլ տեղյակ կլինես։ Նույն միակողմանիությամբ ասեմ քեզ, որ բույսերը ցավ չէ, բայց ֆոտոսինթեզային տառապանք են զգում, երբ վայրենի բուսակերները իրենց պոկում ու ծամում են։ Դա այն է, որ մարդիկս երբեք չենք կարող գիտակցել ու զգալ։

Հա, ինֆարկտն ու կաթվածը գրելիս մտքովս չէին անցել, ներողություն: Բայց էդ ի՞նչ ա փոխում: Հա, ասենք, մարդկանց դեպքում էլ անժամանակ լիքը մահ կա, և ի՞նչ: Ամեն դեպքում բնականից ա լինում: Մենք ի՞նչ իրավունքով պիտի որոշենք, որ կենդանիներինը մեր ուզած ժամանակ պիտի մեռնեն:

Մի հատ էլ՝ էդ կենդանիները ծնվել են հատուկ նպատակով՝ սնունդ դառնալու։ Էմոցիաներով դաժան ու ահասարսուռ կարող է հնչել, իսկ տրամաբանությամբ՝ էս մոլորակի օրգանական կյանքի բաղկացուցիչներից է կենդանական սնունդը, շատ տարածված։ Դա փաստ է,գրողը տանի։ Էն որ բուսակերներդ որոշել եք, թե էս օրգանական աշխարհը սխալ է ստեղծվել, որովհետև պիտի կենդանիները իրար չուտեին, ձեր դիրքորոշումը շատ չի տարբերվում ասենք Եհովայի վկաների դատողություններից։

Հետաքրքիր ա, իսկ դու քանի՞ անգամ ես տեսել երկարատև տանջանքների մեջ մեռնող կովերի ու հավերի:

Չեմ տեսել, բայց դու ո՞նց ես պատկերացնում իրենց բնական մահը։ Դրանք բոլորն էլ եթե մարդու չէ, ապա մնացած վայրի գազանների կեր են դառնալու, կամ էլ սատկելու են սովից, կամ ցրտից, դանդաղ ու տանջալից։ Հաստատ կարոտած աչքերով իրենց հոգին ավանդելիս իրենց երեխաներին ու թոռներին իրենց մետաքսե մահիճի կողքը, և գլխավերևում էլ սպիտակ թևերով հրեշտակների չեն ունենալու, ոնց որ բուսակերներդ վայթե պատկերացնում եք։

[Բարեկամ]

Մի հատ էլ՝ էդ կենդանիները ծնվել են հատուկ նպատակով՝ սնունդ դառնալու։ Էմոցիաներով դաժան ու ահասարսուռ կարող է հնչել, իսկ տրամաբանությամբ՝ էս մոլորակի օրգանական կյանքի բաղկացուցիչներից է կենդանական սնունդը, շատ տարածված։ Դա փաստ է,գրողը տանի։ Էն որ բուսակերներդ որոշել եք, թե էս օրգանական աշխարհը սխալ է ստեղծվել, որովհետև պիտի կենդանիները իրար չուտեին, ձեր դիրքորոշումը շատ չի տարբերվում ասենք Եհովայի վկաների դատողություններից։

Դե որ ասում եմ՝ տրամաբանական դատողությունները բերում են աղանդի բացահայատմանը, երբ խոսքը բարոյական սկզբունքով բուսակերության մասին ա, նեղանում եք։

Բուսակերների դատողություններում հիմնական հակասությունը նրա մեջ ա, որ բուսակերները, իրենց համարելով բնությանը ավելի մոտ մարդիկ, իրականում բավական հեռացած են բնությունից, քանի որ լավ չեն ըմբռնում բնության օրենքները՝ իր գործող սննդային շղթայով (food chain), որի մեջ մարդը, մնացած կենդանիներին հավասար, իր տեղն է գրավում, ու այդ տեղում մարդու, ինչպես մի շարք այլ կենդանիների համար, միսը սսնդակարգի մաս ու անհրաժեշտություն ա։ Իհարկե, մարդը կարող է հերթական անգամ ու բազմաձև հեռանալ բնությունից, ինչպես ներկայիս մարդու կարգավիճակն ա, ու անցնել բուսակերության, նստակյացության, անգործության և այլն, ու դրանով հանդերձ՝ չմեռնել, բայց թե էդ չմեռնելը ինչ ջանքերի ու միջոցների հաշվին ա ու թե ոնց ա անդրադառնում մարդու կյանքի որակի վրա, դա հաճախ էնքան էլ ակնհայտ չի (քանի որ մարդը արդեն շատ ա հեռացել բնությունից դա նկատելու համար), մինչդեռ դա շարոնակում են քաջալերել ու զարգացնել բազմատեսակ ինդուստրիաներ ու կոմերցիաներ, այդ թվում՝ բուսակերայինը։

Բնական ընտրությամբ՝ մարդը կոչված է սպառելու կենդանական աշխարհն իր սննդի համար ըստ անհրաժեշտության, ինչպես այլ կենդանիների մոտ է, իսկ ինչ վերաբերում է որսորդությանը, ու ընդհանրապես զվարճանքի, սպորտի և այլ նպատակներով կենդանիների ոչնչացմանը (բացառությամբ, երևի, գիտական-բժշկական նպատակները), անձամբ ինձ դա դուր չի գալիս, բայց դե մարդը մարդուն էլ ա ոչնչացնում նմանատիպ ու է՛լ ավելի չարդարացված նպատակներով, ինչի մասին ա խոսքը։

Իսկ էն մտածելակերպը, թե բնությունը մարդուն ստեղծել ա բանականությամբ, ի տարբերություն կենդանիների, որ մարդը մտածի ու որոշում կայացնի կենդանական սնունդ չգործածել զուտ էն պատճառով, որ կենդանին մեղք ա, թերի ա նրանով, որ եթե կենդանին իսկապես մեղք ա որպես սնունդ իր կյանքը տալու համար, ապա, նորից եմ հարցս կրկնում (որին պատասխան էդպես էլ չտրվեց), ինչու՞ ա ամենագութ բնությունը էդ "մեղքը" բարդել անգիտակից ու անբանական կենդանիների վրա՝ դարձնելով էդ "մեղքը" նրանց ապրելու բնական ձևերից ու անհրաժեշտություններից մեկը։ Իսկ գուցե նաև նրա՞ համար, որ մարդը հասկանա, որ դա նորմալ ա ու ոչ մի մեղք էլ այդտեղ չկա, ու որ կենդանու համար՝ որպես սնունդ իր կյանքը տալը (այդ թվում մարդու համար) հենց նրա բնական մահն ա որ կա։