6. Կարոտ
Վաղ առավոտ էր: Հակոբը, ինչպես միշտ, արթնացավ աքաղաղի կանչից: Քրտնել էր, շատ էր տանջվել իր երազներում: Վեր կացավ սերունդներ տեսած մահճակալից, որի ճռռոցից թվում էր, թե ամբողջ գյուղն է զարթնում, նստեց, վառեց ծխախոտը և դողացող ձեռքերով սկսեց ծխել:
Շատ բան ուներ մտածելու: Մի կողմից ընտանեկան ամենօրյա հոգսն էր, որը կարծես ձուլվել էր նրա հետ, մյուս կողմից որդիները, որոնք խիզախաբար պաշտպանում էին երկրի սահմանները:
Միսակը կրտսերն էր: Նա նոր էր դարձել տասնութ տարեկան: Ճանապարհելիս Հակոբի տանջված, մաշված սրտից կարծես մի մեծ կտոր պոկվեց:
Նա գիտեր, որ ժամանակները վատն էին: Բայց ինչ աներ, հայրենիքի կանչն ավելի ուժեղ էր:
Վահագը՝ ավագ որդին, ավելի կազմակերպված էր: Նա իր հոր հետ ապրելու դեմ պայքարի հոգսերը հավասար վերցրել էր իր ուսերին:
Երկու եղբայրների տարբերությունը մեկ տարի էր: Երկուսն էլ այդ օջախի ճրագն էին:
Մայրը՝ Լուսինեն, ով արդեն հասցրել էր մտածմունքներից մի քանի ամսում մի քանի տարով ծերանալ, ամենուրեք հպարտությամբ էր քայլում: Երկու որդի ուներ ազգը պաշտպանող: Բայց այդ հպարտության մեջ այնքան թախիծ ու կարոտ կար: Մայրական սիրտը կտոր-կտոր էր լինում ցավից: Բայց ավաղ, այդ կտորները միացնել ի զորու էին միայն որդիները, որոնք չկային, կողքին չէին:
Հակոբը վերջացրեց ծխելը: Մի հայացք էլ հառելով որդիների նկարին, որոնք կարծես անհոգ մանկական ժպիտով նայում էին հոր աչքերին: Հուզվեց, բայց ուժերը հավաքելով, կոկորդում խեղդելով արցունքները՝ վեր կացավ և դուրս եկավ տնից: Տնից, որտեղ մի քանի ամիս առաջ խինդ, ծիծաղ և ուրախություն կար:
Դուրս եկավ, նայեց կնոջը, որը նույնն էր զգում, ինչ նա: Նրանք երկուսով լուռ էին: Թվում էր, թե չէին խոսում, կռված էին իրար հետ: Բայց երկուսն էլ վախենում էին խոսել, որպեսզի ցույց չտային իրենց մեջ եղած թախիծը:
Հակոբը հագավ իր հնամաշ կոշիկները և դանդաղ քայլերով մտավ այգի: Մոտեցավ որդիների տնկած ծառերին և սկսեց ցածր զրուցել նրանց հետ, որպեսզի Լուսինեն չլսի, չտխրի:
Այնպես էր խոսում, կարծես իր առջև կանգնած էին որդիները: Ծառերը լուռ լսում էին տխուր հոր խոսքերը, բայց ափսոս, չէին կարողանում պատասխանել: Քամին մեղմ շարժում էր ճյուղերը և ստեղծվում էր տպավորություն, որ նրանք պատասխանում էին Հակոբի մենախոսությանը: Արևն էլ մեկ ամպերի տակ էր մտնում, մեկ դուրս գալիս՝ աչքով անելով նրան: Հակոբի բառերը աղոթքի էին նման. ամեն տառ, ամեն վանկ ուղղված էր Աստծուն:
Լուսինեն մեծ խնամքով էր պահում որդիների նամակները, որոնք լույս էին տալիս այդքան ճնշող մթության մեջ: Ամեն երեկո նա խնամքով հանում էր պահված նամակները և կարդում Հակոբի համար: Այդ նամակում գրված բառերը հոր համար մեղեդի էր թվում՝ Տերունական աղոթք:
Զրույցը ավարտելուց հետո նա եկավ, նստեց սեղանի մոտ: Մայրը ձու էր խաշել, հաց թխել: Մի կտոր պոկեց կնոջ մաշված, բայց այդքան սուրբ ձեռքերով թխած հացից և կերավ:
Ծամում էր, բայց չէր կարողանում կուլ տալ: Թվում էր, թե այդ փոքրիկ հացի կտորը ժայռաբեկոր լիներ: Մտածում էր, թե արդյո՞ք որդիները սոված ու ծարավ չէին: Ի՞նչ աներ խեղճ հայրը, ախր շատ հեռու էին որդիները:
Լուսինեն նստած նայում էր ամուսնուն: Նա հայացքով փորձում էր ուժ տալ նրան: Ուզում էր հույս ներշնչել, որ որդիները ողջ և առողջ կվերադառնան:
Նույնիսկ բակի շունը չէր հաչում: Նա զգում էր այդ թախծոտ լռությունը և չէր համարձակվում խանգարել այն: Սեղանի կողքին նստած մեկ նայում էր Հակոբին, մեկ Լուսինեին և ուզում էր մխիթարանքի խոսքեր ասել, բայց չէր կարողանում:
Վաղուց չունեին նրանք որդիներից լուր: Թվում էր, թե ժամանակը կանգ էր առել: Վահագին քիչ էր մնացել, որ զորացրվեր:
Ամեն անգամ սրտի տրոփյունով նրանք նամակի էին սպասում, բայց նամակ չկար ու չկար:
Անցավ ևս մեկ ամիս: Դրսում գեղեցիկ աշուն էր: Գույնզգույն մրգերը կախվել էր ծառերից, կարծես տոն լիներ: Սովորականի նման նրանք զբաղված էին իրենց առօրյա գործերով: Հանկարծ շունը սկսեց տարօրինակ հաչալ և ուրախ թռչկոտել: Սկզբում չէին հասկանում, թե ինչու, բայց և շեմին տեսնելով զինվորական համազգեստով Վահագին՝ իսկույն հասկացան: Մի պահ թվում էր, թե երազ էր, շատ երկար սպասված երազ: Հակոբի ծնկները չէին ենթարկվում իրեն: Նա քարացել էր և նույնիսկ չէր կարողանում խոսել:
Լուսինեն վազեց դեպի որդին և գրկեց նրան: Նրանց մի մասը, մի ճրագը եկավ: Հակոբի աչքերից թափվում էին արցունքները: Նա կարծես բաց թողեց իրեն այդքան խեղդող թախիծի մի մասը: Վազեց դեպի որդին: Մայրը այնպես ամուր էր գրկել՝ վախենալով կորցնել այդքան սպասված երազը: Հակոբը փարվեց որդուն: Երկար ժամանակ նրանք մնացին կանգնած: Վահագը զգաց այն կարոտի արժեքը, որը կար ծնողների մեջ: Մեղմիկ քամին փչում էր, շարժում ծառերը՝ ստեղծելով տպավորություն, թե ծափահարում էին հայ քաջ զինվորին: Նորից շունչ առավ Ղազարյանների օջախը: Որդին պատմում էր իր ծառայությունից: Մայրը և հայրը լուռ նայում էին որդուն, բայց չէին լսում: Նրանք նույնիսկ վախենում էին հայացքը թեքել նրանից:
Վահագը ագահաբար կուլ էր տալիս հայրական օջախի համով ուտելիքը: Նա կարոտել էր ամեն ծառի, քարի: Նա նույնպես լուր չուներ իր կրտսեր եղբորից:
Հակոբը դեռ ուշքի չէր գալիս: Այդքան իրեն տանջող լարվածության մի մասը դուրս էր եկել միջից: Ուրախություն կար նրա աչքերում, մի շատ սպասված ուրախություն: Գառ էր մորթելու, մատաղ էր խոսք տվել Աստծուն: Հարևանները մեկիկ-մեկիկ գալիս էին և աչքալուսանք տալիս նրանց: Ուրախությունը ամբողջ գյուղինն էր: Նույնիսկ գյուղի ջահել աղջիկները գալիս, հեռվից նայում էին թիկնեղ, մանկական կազմվածքը կորցրած Վահագին: Շատ էր փոխվել նա: Դարձել էր ամրակազմ, ուժեղ մի երիտասարդ:
Հոր հետ գրկախառնված՝ նրանք մտան այգի: Նույնիսկ ծառերն էին ուրախացել Վահագի գալուստով՝ խոնարհելով իրենց գլուխները, հյուրասիրում էին նրան իրենց բարիքները:
Հակոբը այնպիսի ուրախությամբ էր որդուն պատմում այգու մասին, կարծես նա հյուր էր այդ տանը: Խեղճ հայրը խելագառվել էր: Վահագը հասկանում էր ամեն բառ, ամեն նախադասություն և ժպտալով լսում էր հորը: Նա նկատում էր, թե ինչքան էին հալումաշ եղել ծնողները: Հիմա նրանք երեքով գիտեին, որ կգա մի օր, շունը անհանգիստ կհաչա, ծառերը կծափահարեն և նույն ձևով շեմին կանգնած կլինի նրանց օջախի հաջորդ ճրագը՝ Միսակը:
Մեջբերել
Էջանիշներ