ivy-ի խոսքերից
Արտ, էդպես չի․ օֆիցիալ ձևով շատերն են հետևում էդ քաղաքականությանը, որ իրենց լավ լույսի տակ դրսևորեն, բայց իրականում միջանձնային մակարդակի վրա ռասիզմն ամենուր է։
Ես էսքան տարի աշխատում եմ միգրացիոն ոլորտում, հարյուրավոր մարդկանց կյանքի մեջ եմ ներառված եղել, ու էն ահավոր դիսկրիմինացիան, որ սևերի հանդեպ կա, ուրիշ ոչ մեկի հանդեպ չեմ տեսել։
Սա հասնում է նվաստացնելու ու միտումնավոր վնասելու աստիճանի։
Մի օրինակ բերեմ։ Մեզ մոտ տրանսպորտ նստելուց տոմսը չի ստուգվում, բայց ամեն պահի կարող է ստուգող ներս մտնել ու ցանկացած մարդու ստուգել, ու եթե մոտդ տոմս չունենաս, ահագին մեծ տուգանք կգա վրադ, իսկ կրկնվելու դեպքում՝ քրեական գործ կհարուցվի։
Փախստականների ճամբարներում, որտեղ աշխատում էի, զարմանալիորեն սևերը անհամեմատ ավելի հաճախ էին ստուգվում տրանսպորտում, քան ցանկացած ուրիշները։ Ու հաճախակի ստուգումներն իրենք իրենցով դեռ ոչինչ (տհաճությունից բացի ուրիշ բան չեն կարող անել, եթե մոտդ տոմս կա), բայց դրանք սկսեցին ուրիշ բանի վերածվել, որին սկզբում դժվարանում էի հավատել, մինչև չսկսեցի հետքերով գնալ։
Սովորաբար անձնագիրդ ու հասցեդ պիտի տաս, միայն եթե մոտդ տոմս չկա, բայց դե էս ստուգողները սկսել էին սևերից անձնական տվյալներ հավաքել՝ էն դեպքում, երբ մոտները տոմսեր ունեին։ Ու ինչ էր լինում արդյունքում․ իրենցից ամեն մեկը վրա-վրա նակամներ էր ստանում, որ ամսվա կտրվածքով մի 4-5 անգամ ստուգվել են տրանսպորտում (պատահական ամսաթվեր ու երթուղիներ), որի ժամանակ տոմս չեն ունեցել։ Ու ամեն մեկի վրա՝ հսկայական տուգանք։
Ուղեղումս չէր տեղավորվում, որ դիտավորյալ սարքում են գլխներին, մինչև սա չդարձավ սովորական պրակտիկա՝ անընդհատ կրկնվող։ Նորից եմ ասում՝ մենակ սևերի հանդեպ։ Ու դրա տակից դուրս գալու համար պիտի կարողանայիր ապացուցել, որ դու էդ օրը էդ ժամին էդ երթուղով չես գնացել։ Որ դա սուտ է։ Դու պատկերացնո՞ւմ ես դա ինչ է։
Ես իհարկե ուրիշ ճանապարհ գտա․ ամեն մեկի դեպքում երկար բացատրական նամակ էի գրում, որ թյուրիմացություն է եղել ու խնդրում էի ստուգել, թե ովքեր են խախտումը գրանցել։ Զարմանալիորեն պարզվում էր, որ նույն մարդու հինգ խախտումը՝ քաղաքի տարբեր մասերում, տարբեր օրերին նույն ստուգողն էր գրանցել, ինչը ֆանտաստիկայի ոլորտից է։ Ու դրանով հնարավոր էր լինում փաստարկել, որ սարքած գործ է։
Ինչո՞ւ պիտի մի մարդ մյուսի հանդեպ էդպես վարվի։ Ու սա մի դեպք չէր։
Մի ուրիշ օրինակ բերեմ։ Եթե փողոցում մի տղամարդ մոտենում կնոջ՝ ծանոթանալու նպատակով։ Առանց կոպտության կամ հետապնդման։ Ի՞նչ կարող է լինել արդյունքում։ Կամ ծանոթանում են, կամ էլ կինն ասում է՝ չէ, ամեն մեկը գնում է իր ճամփով։
Ինչո՞ւ է էնպես ստացվում, որ երբ կինը սպիտակամորթ է, իսկ տղամարդը՝ սևամորթ, կինը կարող է չգիտես ինչի ոստիկանությանը տեղեկացնել, որ ինչ-որ սև մեկը մոտեցել է իրեն փողոցում, ու դա իրեն դուր չի եկել։ Էս հորինված դեպք չի, էլի իմ պրակտիկայից եմ պատմում։ Նույնը կանե՞ր, եթե մոտեցողը սպիտակ եվրոպացի լիներ։ Օրական ոստիկանություն էր գալիս, թե ձեր սևերին ասեք չփորձեն ծանոթանալ էստեղի կանանց հետ։ Ինչի՞ բայց, ինչ-որ վատ բա՞ն են արել․ հասուն մարդիկ են վերջին հաշվով, ոնց կարող ես արգելել մեկին մյուսի հետ ծանոթանալու փորձ անել։ Մենակ որովհետև սև՞ է։
Ու էսպիսի օրինակները լիքն են։
Մի ծեր հարևան ունեի, որ հա փնթփնթում էր, թե փոստատարը սև է։ Պատկերացնո՞ւմ ես դրա աբսուրդությունը։ Նա ուրիշ բողոք չուներ էդ մարդուց, բացի նրանից, որ սև է։ Էլ ո՜նց կլիներ, որ իրեն նամակ բերողը սև լիներ։
Հիմա պատկերացրու՝ դու ամեն քայլափոխի քո հանդեպ էդպիսի վերաբերմունքի ես արժանանում։ Մենակ որովհետև մաշկիդ գույնն ուրիշ է․ հո էդ մարդիկ ուրիշ ոչինչ չգիտեն քո մասին։ Սա ո՞նց կանդրադառնա քո հոգեկանի ու քո վարքի վրա։
Փաստը էն է, որ սպիտակ աշխարհի մեծամասնությունը իրեն վեր է դասում սևերից, և հնարավորության դեպքում առիթը բաց չի թողնի դա ցուցադրելու համար։ Ու սա ռասիզմ է՝ բառիս ամենախորը իմաստով։
Ես չեմ հավատում, որ մարդիկ հանցագործ են ծնվում։ Բայց որ հասարակությունը լավ հոգ կարող է տանել, որ մարդիկ դառնան էն, ինչ դառնում են, դրանում կասկած չունեմ։
Էջանիշներ