Ֆեմինիզմի սահմանները

[LisBeth]

Դե ոչ միայն սպիտակ տղամարդն ա փորձում կարկատաններ անել, այլ իրենք կանայք էլ են փորձում այդ կարկատանների մեջ տեղավորվել (քո վերջերս NYT-ի բերած հոդվածը վկա)։ Ես բնույթով ոչ-հեղափոխական լինելով այս հարցի «վերջնական լուծումը» մոտակա մի երկու սերնդի մեջ չեմ տեսնում։ Այ որ բոլորս սովորենք և՛ տղաներին, և՛ աղջիկներին փոքրուց ազատամիտ մեծացնել, ընթացքում փորձելով կողմնակի գործոնների բացասականությունը նվազեցնել, միգուցե և կարողանանք հասնել մի ավարտուն բանի։ Ու ես սա չեմ դիտում որպես «սպիտակամորթ մարդու» ու մնացածների հետ պայքար, այլ կարծում եմ by and large սպիտակամորթ մարդն էլ ա հետաքրքրված հավասարությունների մեջ, բայց դրանց հասնելը լիքը լոմկաների ա բերում, որոնք էլ հենց բարդ են։ Իսկ ֆեմինիզմի լինել չլինելու մասին մենակ մի բան կասեմ․ քանի կա սեքսիզմ կանանց նկատմամբ, պիտի լինի ֆեմինիզմ, ու քանի կա սեքսիզմ տղամարդկանց նկատմամբ, պիտի լինի մասկուլիզմ, քանի կա հոմոֆոբիա ու տրանսատյացություն, պիտի լինի ԼԳԲՏՔ շարժում, քանի կա հակասեմիտիզմ, պիտի լինի Զայոնիզմ․․․

Մի քիչ երեխաների դաստիարակությունից բիթավ լինելով, ինձ հետաքրքիր ա, մի հատ կասես, կոնկրետ ի՞նչ դաստիարակչական մեթոդներ պետք ա կիրառել ազատամիտ երեխա մեծացնոլու համար։

[Ծլնգ]

Մի քիչ երեխաների դաստիարակությունից բիթավ լինելով, ինձ հետաքրքիր ա, մի հատ կասես, կոնկրետ ի՞նչ դաստիարակչական մեթոդներ պետք ա կիրառել ազատամիտ երեխա մեծացնոլու համար։

Էն Ջագերը, ո՞նց էր ասում, կհիշացնե՞ս, մտքիցս թռավ...

[Ծլնգ]

Ծլնգ ջան, կուզե՞ս մի գրառում էլ ես իմ բլոգում ամեն, հղումը բերեմ էստեղ, դրածդ հղումի հետ կռվացնենք ։) Հետո էլ իրար հետ կռվենք, թե ում բերած հղումն էր ավելի լավը ։)
Գերմանիայի լիքը կոլեգաներիդ խոսքը շաքարով կտրեմ, բայց որ մարդ Գերմանիայի պես երկիրը, որտեղ գենդերային հավասարությունը իդեալականին է մոտենում, սեքսիստ է կոչում, հաստատ փղի քամակին էլ չիբան կգտնի, հետո էլ կհամոզի, որ էդ խեղճ փիղը սաղ կյանք դրանից տառապում էր։

Արա՛, Այվուշ ջան, արա՛... կռվացնելու համար չէ. անեկդոտների մակարդակի դու էիր Բյուրի թեթև ձեռքով իջացրել, ու ես կոլեգաներիս անեկդոտների կոնտեքստում «սենց բաներ»-ին հղելը, կարծում եմ, հասկանալի պիտի լիներ, որ ես դա ոչ թե հեղինակավոր աղբյուր եմ որպես քաղվածում, այլ դնում եմ, որ ինքս այդ ամենը չգրեմ... բայց դու մեկ ա գրի, մեծ հաճույքով կկարդամ քո իդեալական ակնոցների ապակիների միջով երևացող աշխարհի բնութագիրը, թե չէ էս տարվա Հյուգոյի մրացանակաբաշխությունը Ռայի չսիրած խավը լրիվ քաքմեջ ա արել՝ ընթերցանությանս պաշարները պակասացնելով։

Թարգեք։

Եղավ, շեֆ ջան։ Քո ազիզ արևի խաթեր այս գրառումով պաշտոնապես թարգում եմ։

[LisBeth]

Էն Ջագերը, ո՞նց էր ասում, կհիշացնե՞ս, մտքիցս թռավ...

Ես քեզ հարց եմ ուղղել կոնկրետ թեմայի սահմաններում, մի խումբ մարդկանց չեմ ասել եկեք իմ քմահաճույքի համար ստեղծագործեք միասին։ Բայց քո գործն ա չես ուզում, կարաս դալշը ջուր ծեծես, ոնց հասկացա քո սիրած զբաղմունքն ա։

[ivy]

Այվուշը լավն էր, ու, ո՛չ, չեմ համարում դա այս կոնտեքստում սեքսիզմ

Այ որ Տրիբունի ասածն իմ կարծիքին դեմ լիներ, էն ժամանակ իր գրած "Այվուշը" կլիներ սեքսիզմ. ոնց որ թե սամթը բռնել եմ ։))

[Շինարար]

Բյուր ինձ թվում ա ֆեմինիզմը գլոբալ ավելի առաջնահերթ խնդիրներ ունի, իհարկե հասկանում եմ, որ սեփական մատը մտած փուշը, ուրիշի թափած աչքից ահավոր ա դիտարկվում, բայց կարծում եմ, պետք չի էլի մի քանի նեղ ոլորտի դժվարությունները առաջ բրդել ու համաշխարահային պռոբլեմ սարքել, քանի դեռ ավելի լուրջ բաներ կան զբաղվելու։

Լավ էլի, եթե աշխարհում ավելի մեծ խնդիրներ կան, մարդիկ իրանց մատի փուշը չփորձե՞ն հանեն:

[StrangeLittleGirl]

Բյուր, գրածդ կարդում եմ ու մտածում, որ ես երևի կույր եմ. գոնե էն երկրում, որտեղ ապրում եմ, երբևէ չեմ նկատել, որ իմ սեռը չի հարգվում կամ ես պակաս մասնագիտական հնարավորություններ ունեմ` որպես կին։ Կամ էլ հնարավորություններ ստեղծված չեն` համ մայր լինելու, համ աշխատելու` ամբողջ պոտենցիալն օգտագործելով։ Գրողը տանը, էստեղ էդ հնարավորությունն անգամ միայնակ մայր լինելու դեպքում է ընձեռնված։ Ինչի՞ մասին է խոսքը։
Եթե ուզում եք պայքարել, որ կանայք ամբողջ աշխարհում հավասար իրավունքներ ունենան, ես միայն կողմ եմ, բայց էն երկրներում, որտեղ ես ու դու ենք ապրում, հարգանքի ու հավասարության հարցն անտեղի ուռճացված եմ համարում, եթե չասեմ ընդհանրապես հորինված։

Ամբողջ խնդիրը այ հենց էստեղից ա սկսվում, երբ քեզ նման լիքը կանայք մի անկյունում հարմարված իրենց երջանիկ կյանքն են ապրում ու զարմանում, թե էս ինչ հարցեր են կանայք բարձրացնում, էս ինչ անկապ բաներ եք խոսում, էս ինչից եք դժգոհում, ամեն ինչ շատ ընտիր ա, իդեալական, դու ինչով ուզում ես, զբաղվի։ Բայց դու փորձի ոտքդ քո կոմֆորտի տարածքից դուրս դնել, փորձի մի քիչ «առաջ գնալ», տեսնեմ՝ էլի տենց հավասա՞ր ա լինելու ամեն ինչ։

Էս աշխարհին նաև կանանց սոլիդարություն ա պակասում, երբ մեկն իր էրեխեքը բերում ա, մի աշխատանք ճարում ու աշխատում, ու անուն դնում նրանց, ովքեր սեքսիզմի պատճառով դժվարությունների են հանդիպում՝ ասելով, թե էսինչ մասնագիտություն ես ընտրել, դա չընտրեիր, թե՝ չափազանցնում ես, ոչ մի խնդիր էլ չկա, խնդիրը քո մեջ ա։ Կամ երբ տնային տնտեսուհին ասում ա՝ ես եմ որոշել տնային տնտեսուհի լինել, որ ուզենայի, նորմալ կարիերա կանեի։ Կամ երբ որևէ մեծ ընկերության ղեկավար դարձած կինն ասում ա՝ ես խելացի ու աշխատասեր եմ, դուք էլ տենց էղեք, դուք էլ սրան կհասնեք։ Կամ էլ երբ Լիզբեթը հայտնվում ա, ասում ա՝ էս ինչ նեղ խնդիրներից ես խոսում։

Բայց կանանց պետք ա իրար կողքի կանգնել ու սատարել իրանց։ Շատ էլ որ ես ֆիզիկապես ուժեղ չեմ ու շտանգիստ չեմ դառնալու։ Ես կանգնում եմ էն կնոջ կողքին, որը որոշել ա շտանգիստ դառնա, ու իրան ասում են՝ դա կանացի մասնագիտություն չի։ Շատ էլ որ ես ծրագրավորող չեմ։ Ես կանգնում եմ էն կնոջ կողքին, որն ասում ա, որ իրան անընդհատ ձեռ են առնում՝ ասելով, որ կանայք ծրագրավորել չգիտեն։ Շատ էլ որ ես բիզնեսի մեջ չկամ։ Ես կանգնում եմ բիզնեսի էն կնոջ կողքին, որի մասին ասում են՝ առաջ գնացել ա, որովհետև սրա-նրա սիրուհին ա։ Շատ էլ որ ես քաղաքական գործիչ չեմ։ Ես կանգնում եմ էն կին քաղաքական գործչի կողքին, որի լավ ու վատ քաղաքական քայլերը քննադատելու փոխարեն մազերի գույնն ու հագուստն են քննարկում։ Շատ էլ որ երաժիշտ չեմ։ Ես կանգնում եմ էն կին երաժշտի կողքին, որի մասին ասում են՝ կանայք ռոքից վատ են։

Ու էս բոլորն ամեն տեղ կա։ Գերմանիան սուրբ չի։ Իմ աչքի առաջ են լիքը գերմանացի տղամարդիկ ֆրաու Մերկելի շորերը քննարկում։ Տո իմ ոլորտում էլ ինչքան հաջողության հասած կին կա, էդ թվում՝ Գերմանիայում, ոչ մեկը կենսաբանական երեխա չունի։ Մեկը կմտածի՝ դե հա, էդ կանայք 60-70 տարեկան են, հիմա ուրիշ ա։ Բայց հիմա դա կատարվում ա իմ աչքի առաջ։ Ինձ հասակակից կամ ինձնից մի քանի տարով մեծ կանայք երեխա են ունենում ու հերթով հեռանում ակադեմիայից։ Իսկ ամենահաջողակները երեխա չունեն (ի դեպ, հենց գերմանացիներ), չեն ունենալու ու սարքել են իրանց բրենդը, որովհետև գիտեն, որ դա միակ միջոցն ա առաջ գնալու։ Ու վերցրու նույն ոլորտի տղամարդկանց ու տես, որ ամեն մեկը երեք-չորս երեխա հեչի պես ունի։ Ինչու՞ պիտի տղամարդու համար սա խնդիր չլինի, կնոջ համար լինի։ Ու իմ ոլորտը հենց կանացի ոլորտներից ա, հենց էն ոլորտներից ա, որի ստարտային վիճակում կուրսում հարյուր հոգուց իննսունինը աղջիկ են։

Բայց դուք ասեք, որ սեքսիզմ չկա, որ ավելի կարևոր խնդիրներ կան, իսկ ֆեմինիստներին կյանքից չբավարված հիստերիկներ անվանեք, որտև դուք հարմարավետ ապրում եք սպիտակ տղամարդկանց ստեղծած աշխարհում, ու ձեզ տենց լավ ա։

[StrangeLittleGirl]

Էս էլ եթե թվերով ենք խոսում, ուղղակի որ տեսնենք, որ Գերմանիայում թեև ամեն ինչ շատ ավելի լավ ա, քան ասենք Հայաստանում, բայց դեռ լիքը բան կա անելու։ Էստեղ կարելի ա տեսնել, որ կանայք նույն գործի համար տղամարդկանցից պակաս են վաստակում, որ ավելի հաճախ կանայք են ոչ լրիվ դրույքով աշխատում, որ պաշտոններում դեռ կանայք քչություն են անում։ Այսինքն, իդեալական երկիր չի էլի։ Գենդերային հավասարության առումով աշխարհում իդեալական երկիր չկա։ Շվեդիան ամենաառաջն ա, բայց դեռ իդեալական չի։

Ու ըհը, խնդրեմ, հենց էսօր ևս մեկ պատմություն եմ լսում։ Էս Դանիայում, որ գենդերային հավասարության հարցում հավասար համարվող Գերմանիայից շատ քիչ ա տարբերվում, թարմ-թարմ պատմություն մեր ընկերներից։ Ուրեմն համալսարանում մագիստրոսական թեզ գրող ուսանողներին սահմանափակ թվով տարածք են տրամադրում, ու էդ տարածքը ստանալու համար պետք ա շուտ գրանցվել։ Մեր ընկերներից մեկը բոլորից շուտ գրանցվել ա, բայց իրան ցուցակի վերջում են գցել։ Ինչի՞ համար։ Պատժում են թեզը ժամանակին չվերջացնելու համար։ Առաջին հայացքից խելքին մոտ ա էրևում։ Բայց գրողը տանի, էդ աղջիկը դեկրետ էր գնացել։ Դեկրետի ամիսները չհաշված ժամանակին ա վերջացնում թեզը։ Բայց չէ, պիտի պատժվի, որ համարձակվել ա երեխա ունենալ։ Այ սենց բաներ են, որ փոքր ու անկարևոր են թվում, բայց ի վերջո հենց սրանք են մեր հասարակության մեջ կին լինելն ավելի բարդ դարձնում։

[Rhayader]

Լավ էլի, եթե աշխարհում ավելի մեծ խնդիրներ կան, մարդիկ իրանց մատի փուշը չփորձե՞ն հանեն:

Ապ, ասենք իրանց հակաճառում ես՝ mansplain ես անում, հետները վիճում ես՝ bullying ես անում, թերություն ես մատնանշում՝ shaming ես անում, փորձում ես օգնել՝ դնում ես damsel in distress վիճակում:

Էն որ mansplain երևույթը նենց լպրծուն ա, ցանկացած բան որ քեզ տղամարդ ա բացատրում, կարաս էդպես անվանես ու տակից դուրս գաս:

Հենց «էմոցիոնալանում են» չեղած տեղը դիսկրիմինացիա տեսնելուց, trigger են լինում: Իրանց ամեն արարքն արդարացում ունի, ամեն ինչի համար պատրաստ են քեզ դատապարտել:

Մի հատ պարզ բան կա. երբ ինչ-որ մեկը հենց խնդրի ա հանդիպում՝ սկսում ա լաց լինել դրա մասին, փոխանակ խնդիրը լուծելու, դա հարգանք չի ներշնչում: Ֆեմինիստները չգիտես ինչի ավելի շատ դիսկրիմինացիայի են հանդիպում, քան ոչ ֆեմինիստները. հաճախ միանգամից կոնֆրոնտացիոն, տոքսիկ պոզիցիա են ընդունում, ու կոնֆլիկտ են պրովոկացիա անում, արդյունքում էդ ներկայացնելով որպես սեքսիզմ ու հալածանք: Ասենք հոգեբանության մի ամբողջ դպրոց կա նման վարքային մոդելի համար՝ կոչվում ա տրանսակտ անալիզ:

Ռոբերտա Ուիլիամսը (Sierra-ի ամենաթույն տպերից մեկը, կին խաղային դիզայներ), էսպես ա պատասխանել դիսկրիմինացիայի մասին հարցին.

You became the first woman to achieve critical success as a game designer, developer, and publisher in an industry that, at the time, was dominated by men. What unjust criticisms or resentments had you or your games received during the earlier years of your career? It was because of you that other female game designers, such as Jane Jensen and Lori Ann Cole, could successfully break into the game industry. What changes over time did you witness in the attitude toward women by the game industry during your career at Sierra On-Line?

I really think that the idea that women are somehow 'punished' or 'resented' in the computer industry is overblown. I never experienced any resentments or maltreatment by anybody in the computer industry about my gender. Never. In fact, it was the opposite; I always felt that the 'men' in the computer industry were happy to have me around. I never felt that it was a gender thing. I think that, perhaps, why you don't see a lot of women in the computer game industry (I don't know; maybe it's different today and there a lot of them) is because, at least in the old days, computer games and computers just weren't the focus of the average woman or girl. In other words, the women/girls themselves just weren't that interested. Now, you could say that that was because the games weren't designed with females in mind (which was probably true because the 'boys' were designing them...for themselves!), but, computers just weren't something that, at least in those days, the average woman was interested in. Even a lot of men in those days weren't all that interested in computers! Nowadays things are different; computers have become more friendly, understandable, and lots of years and thought have been put into developing software to convince all sorts of people that they want and need a computer in their daily lives. But, in those days, none of that was true. But, back to the 'female' thing: No, I never experienced any problem with being a female in a so-called male-dominated field. They were happy to have me. It was just really up to me to actually 'put' myself there. If more women want to be a part of the computer industry today, they just have to do more to put themselves there. Nobody, in reality, is keeping them out...in my opinion, anyway.

Ու էս խոսում ա ինդուստրիայում նման մակարդակի հաջողության հասած առաջին կինն, ով ըստ օրենքի պիտի ամենաշատ դիմադրությանը հանդիպեր:

Էս էլ շատ հաջող իրավաբանական պրակտիկա ունեցած կինն ա ասում.



Սա բնավ չի խոսում նրա մասին, որ կանայք դիսկրիմինացիայի չեն ենթարկվում: Ենթարկվում են: Նույն Հայաստանում, երբ դեպքերի մեծ մասում կնոջ խոսքը ընտանիքում ստորադասվում ա տղամարդու խոսքին: Ու սա ոչ միայն Հայաստանին ա վերաբերում: Արդյո՞ք դիսկրիմինացիա չի: Դիսկրիմինացիա ա: Ընդ որում, դիսկրիմինացիա ա, որն ազդում ա կանանց կյանքի որակի վրա: Եթե Բ մարդը Ակումբում ասենք Ա մարդուն քիչ հարգի, որովհետև Ա մարդը կին ա, դժվար թե Ա մարդու կյանքի որակը փոխվի դրանից: Եթե Ա մարդը նորմալ, ադեկվատ մարդ ա, հետևություն կանի, որ Բ մարդն իդիոտ ա, ու դրանով ամեն ինչ կվերջանա: Բայց եթե Ա մարդը սկսի գոռգռալ թե իրան դիսկրիմինացիայի են ենթարկում, օ ինչ սարսափելի ա դա, կուրծք ծեծել, և այլն, դրանից, իհարկե, Բ մարդը չի դադարի իդիոտ լինել, բայց Ա մարդն էլ կհիշվի որպես drama queen: Իսկ այ, եթե Ա մարդը սկսի իրա հետ չհամաձայնող մարդկանց ասել կամ ակնարկել՝ դուք ինձ հետ համաձայն չեք, որովհետև ես կին եմ, ու դիմացինին անուղղակիորեն սեքսիստ հայտարարի, դիմացինը հաստատ դրանից իր հետ համաձայն չի դառնա: Ավելին՝ միգուցե կոնֆլիկտը խորանա:

Էդ նույն թեման մի անգամ գնաց վեգանների մի խմբի հետ: Մեկը հարցրել էր՝ ինչի՞ են մարդիկ վեգաններին կպնում: Մտա, տակը գրեցի՝ եղբայր, երբ դու ասում ես՝ ես բուսակեր եմ, որովհետև միս ուտելը սպանություն ա, դա իրա մեջ պարունակում ա մեղադրանք բոլոր միս ուտողների նկատմամբ, որ իրենք սպանությամբ են զբաղված: + մարդկանց մսակեր անվանելը մենակ նրա համար, որ իրենք միս են օգտագործում կերակրացանկի մեջ նույնն ա, ինչ իրանց բուսակեր անվանես, որովհետև բույս էլ են օգտագործում: Տրամաբանական չի ու, նախորդ քո ասածի հետ համադրելուց ստացվում ա, որ դու հերիք չի մարդկանց սխալ պիտակ ես կպցնում, դրա մեջ մի հատ էլ վիրավորական կոնտեքստ ես դնում: Չկարողացավ տրամաբանական հակափաստարկներ բերել, սկսեց մանրից ծլնգալ, անցնել անձնական վիրավորանքների:

Միաժամանակ Ակումբի անդամներից մեկը բուսակեր էր, ու ոչ մեկին էդ թեմայով չէր կպնում, ոչ մի կերպ չէր անվանում, պարզապես միս չէր ուտում: Արդյո՞ք դա ինձ նեղում կամ նույնիսկ հետաքրքրում էր: Բնավ ոչ: Իր ընտրությունն է՝ ադեկվատ մարդ է, ինքն իր լավն ու վատն ինձանից լավ գիտի:

Ու սա բնավ չի նշանակում թե երբեք էս մարդուն ոչ մեկը չէր կպնի բուսակերության թեմայով: Միշտ մեկը կգտնվի, որ քիթը կխոթի իր գործերի մեջ, կսկսի իրեն ասել թե ինքն ինչքան վատ բան է անում, կփորձի ապրել սովորեցնել: Էդ մարդն էլ հնարավորություն կունենա իր հետևություններն անել էդ մարդու մասին:

[Rhayader]

Ասածս ինչ է. էս էպիզոդիկ առօրեական հիմարությունների հիման վրա դիսկրիմինացիայի մասին կուրծք ծեծելը հիմարություն է: Մարդ իրավունք ունի ընդհանրապես կնատյաց լինել, ոչ ոք իրավունք չունի ուրիշի մտքերի վրա բռնանալ, դնել հրապարակ հանել ու քարկոծել: Աշոտը հոմոֆո՞բ է: Իր խնդիրն է: Վալոդը ռասի՞ստ է: Ջանը սաղ լինի: Բայց այ երբ հոմոֆոբներ Աշոտը, Գագոն, Գեղամը, էլի մի տաս հոգի հավաքվում ու սկսում են ատելության մթնոլորտ ստեղծել նույնասեռականների նկատմամբ, էդ խնդիր է, որը լուծման կարիք ունի: Երբ Վալոդը, Սաշիկը, Վլեն ու մնացած ռասիստները սկսում են ռասայական անհանդուրժողականություն քարոզել, էդ էլ է խնդիր: Երբ երկրիդ զգալի մասը Աշոտ ու Վալոդ է, էդ էլ է խնդիր. կոչվում է համակարգային հոմոֆոբիա, համակարգային ռասիզմ: Օրինակ՝ իրական ռասիզմ Հայաստանում չկա ու չի կարող լինել, բայց կա քսենոֆոբիա: Կա նացիզմ: Կա կանանց համակարգային դիսկրիմինացիա: Կա համակարգային հոմոֆոբիա: Ամենավառ օրինակը՝ համակարգային տրանսոֆոբիա:

Ինչի՞ համակարգային: Որովհետև երկրի օրենքներն էդ մարդկանց ոչ մի կերպ չեն պաշտպանում: Եթե մեկին աշխատանքի չեն ընդունում, որովհետև ինքը կին է կամ գեյ, կամ տրանսսեքսուալ, ինքը ոչ մի կերպ չի կարող դրա դեմն առնել (ես Երևանի տրանս մարմնավաճառների հետ ինտերվյուների ամբողջ շարք եմ անց կացրել էս թեմայով): Օրենքի ընդունումն, ընդ որում, խնդրի լուծում չի. բացահայտ գեյ մարդուն ընդունեցիր աշխատանքի՝ աշխատողների մեծ մասը էդ մարդու կյանքը դժոխք կսարքեն, ու ի տարբերություն Ակումբի, երբ կարող ես մարդուն բլոկել ու հանգիստ ապրել, աշխատավայրում էդ մարդկանցից ոչ մի տեղ չես փախնի: Իրեն կսկսեն հալածել, ու դա կլինի իսկական բուլլիինգ: Ոչ թե երբ մեկը դնում սկսում է ֆորումում կամ ֆեյսում ներվերդ ուտել: Ու էդ մարդն էլ կկանգնի ընտրության առաջ. հաշտվել, պայքարել կամ դուրս գալ աշխատանքից: Ու էստեղ կարևոր կետ կա. ոչ մեկը պարտավոր չի նման ընտրության առաջ կանգնել:

Պետությունը մարդու իրավունքների առումով ունի էսպես կոչված դրական ու բացասական պարտավորություններ: Բացասական պարտավորությունները էն են, ինչ պետությունը չպիտի անի մարդու նկատմամբ, օրինակ՝ սահմանափակի խոսքի ազատությունը: Խոսքի ազատության առումով պետությունը դրական պարտավորություն չունի (պարտավոր չի երաշխավորել քո խոսքի ազատությունը): Դրական պարտավորություններն էն են, ինչ պետությունը պիտի անի, որ ապահովի կոնկրետ իրավունքներ: Օրինակ՝ երբ պիտի երաշխավորի, որ դու զերծ մնաս դիսկրիմինացիայից:

Ու ասենք եթե պետությունը բռնի հակադիսկրիմինացիոն կոշտ օրենքներ դնի ու սկսի ժողովրդի մեծ մասին պատժել, հաջորդ անգամ ժողովուրդը ուրիշ, հակառակ ուղղվածության կառավարություն կընտրի՝ Տրամպի դեպքը: Օբաման սահմանները հրեց առաջ, Հիլլարին խոստացավ ավելի առաջ հրել՝ լիքը մարդիկ դրեցին ու ռադիկալ հակառակ թեկնածու ընտրեցին: Որովհետև պետության կուրսն ու ժողովրդի չափազանց մեծ մասի շահերը սկսեցին կտրուկ իրարից տարբերվել:

Հայաստանում եթե բռնես ու կոշտ օրենքներ դնես հոմոֆոբիայի դեմ, դա ընդամենը կբերի ատելության աճի LGBT համայնքի նկատմամբ, հասարակական բողոքի լայն ալիքի, ու արդյունքում ինչ-որ աջ ուժ կօգտվի էդ ալիքից ու կփորձի գալ իշխանության (ու մենք կսկսենք փառք տալ, որ Հայաստանում ընտությունները կեղծվում են): Վայմայրյան պայմանագիրը Հիտլերին բերեց իշխանության, ոնց որ Մենյարդ Քեյնսն էր կանխատեսել:

Բայց երբ դու ունես ոչ կոմպետենտ ակտիվիստներ, որոնք փոխանակ իրավիճակը փորձեն վերլուծել ու խնդրի մինիմալ զոհերով լուծումներ փնտրել, կուրծք են ծեծում ու կոշտ իրավական լուծումներ են պահանջում, մի հատ էլ լրիվ անմեղ մարդկանց են աջ ու ձախ սեքսիզմի մեջ մեղադրում, ու սեփական անհաջողակությունը վերագրում են դիսկրիմինացիային, կներես, դա ոչ մի հարգանք չի ներշնչում:

Հարցերը պետք ա կոնկրետ դնել: Ինչի՞ եմ անընդհատ կանանց ընտրության , սեփականության ու ռեպրոդուկտիվ իրավունքների օրինակը բերում, հետո էլ նշում, որ դրանով կանանց իրավունքների խնդիրները չեն սահմանափակվում (բայց ում ա հուզում, թե ես ինչ եմ ասում ստորակետից հետո): Որովհետև դրանք կոնկրետ, շոշափելի ու էական հարցեր են: Ընտանեկան բռնությունը կոնկրետ հարց ա, բայց, ոնց նշեցի, դրա հիմնական վեկտորը ծնող-երեխա ա, ու մենակ երկրորդ հերթին՝ ամուսին-կին: Իսկ ասենք «չար պատրիարխատի դեմ պայքարելը» աբստրակտ բան ա, որը դնում դեմոնիզացնում ա ամբողջ հասարակությունը, ու զարմանում, թե ինչի ա հասարակությունը դրան թշնամանքով պատասխանում:

Ֆեմինիստները շատ առումներով են քրիստոնյաների նման. հենց փոքրամասնություն են՝ խոսում են եղբայրությունից ու հավասարությունից, հենց մեծամասնություն են դառնում՝ սրբազան ինկվիզիցիա են: Էն ա, Շվեդիայում թող սպիտակամորթ տղամարդը ասի, որ ինքը ֆեմինիստ չի ինստիտուտում: Նենց անթաքույց ու համակարգային ձևով խրախուսվող դիսկրիմինացիայի ենթարկեն, որ մինչև Մարտին Լյութեր/Մալկոլմ Իքս սևամորթները երազում չէին տեսել: Էդ էլ դիսկրիմինացիա ա սպիտակամորթ հետերոսեքսուալ տղամարդու դեմ: Անկախ նրանից, ինքը ասենք միլիոնատիրոջ տղա ա, թե հայ, ում ռուսաստանում չեռնաժոպի խաչիկ են համարում: Էական չի: Մաշկդ սպիտակ է, հետերոսեքսուալ ես, ու տղամարդ՝ վերջ, պրիվելիգիաներ ունես, որոնց մասին չէիր էլ պատկերացնում: Խի՞ մենակ Հայաստանում. Ամերիկայի հարավում սպիտակամորթ լիքը մասսա կա, որ տրեյլերների մեջ են ապրում ու անգործությունից բենզին են շնչում ամբողջ օրը: Իրե՞նք ինչ պրիվելիգիաներ ունեն, հետաքրքիր է:

Նույն Հայաստանում, ինստիտուտների տարեկետումները էս կարգի պակասեցնելուց հետո, մարդ ինստիտուտ ընդունվելուց հետո պիտի գնա բանակ, հետ գա, երկու տարի ոլորտից դուրս լինելուց հետո վերականգնի ուսման ընթացքը, ու հույս ունենա մասնագետ դառնալ: Ու նույնիսկ առաջ, երբ ինստիտուտից հետո աշխատանքի ընդունվելու ու նորմալ մասնագետ դառնալու փոխարեն երկու տարի ստիպված էիր շարային անել ու մուկ տշել, դա խնդիր էր: Արդյո՞ք պարտադիր բանակային ծառայությունը սոցիալական անարդարություն ա տղամարդկանց նկատմամբ ու դիսկրիմինացիա, թե՞ պատերազմական դրության ու անտաղանդ, կոռուպցիայի մեջ թաղված ղեկավարության ստեղծած անհրաժեշտություն:

Էն, որ մի քիչ ավելի վայրի թվերին տղամարդը, եթե ընդհանուր մասսայից տարբերվում էր արտաքինով ու լսած երաժշտությամբ, ամեն քաղաք դուրս գալուց ֆիզիկական բռնության վտանգի էր ենթարկվում, արդյո՞ք հայ տղամարդու պրիվելիգիաներից ա: Կանայք էդ խնդիրը չունեն:

Այ էս ա ֆեմինիզմի խնդիրը. նեղմտությունն ու միակողմանիությունը: Էն մարդիկ, ովքեր չեն թողնում, որ կինն իրենց հակաճառի, իրենք peer pressure-ի են ենթարկվում՝ «ի՞նչ տղամարդ ես, եթե կնիկդ կարա քեզ պատասխան տա» կատեգորիայի: Տղամարդն անընդհատ իր տղամարդկայնությունը պիտի ապացուցի: Ամեն սոցիալական ինտերակցիա, եթե ընկերական շրջապատում չի, տղամարդու համար մարտահրավեր ա ու պոտենցիալ կոնֆլիկտ: Էն, որ եթե տղամարդը ֆինանսապես չի ապահովում իր ընտանիքը, տղամարդ չի: Ֆեմինիստները դա տեսնու՞մ են: Իհարկե ոչ: Իրենց համար տղամարդիկ էն Մարքսի շահագործող կապիտալիստներն են, կանայք՝ շահագործվող պրոլետարիատը:

Ոչ մեկը չի տեսնում, որ համակարգային փոփոխությունների կարիք կա ոչ թե որովհետև կանայք/LGBT համայնքը/պարսիկները/սևամորթները խնդիր ունեն, այլ որովհետև հասարակությունը լցված ա դոգմաներով, ու շատ վիճելի ա՝ ովքեր են դրանից ավելի շատ տուժում: Ու եթե ասես՝ տուժում են նրանք, ովքեր բարձրաձայնում են, ապա կներեք, էդ դեպքում պետք չի պաշտպանել էն կանանց, ովքեր չեն բարձրաձայնում, որ իրենց բռնության են ենթարկում՝ իրենց ձեռնտու է իրենց վիճակը:

Այ էս դեմագոգիան է, որ ինձ թույլ չի տալիս ասոցացվել ֆեմինիզմի հետ ու բացասական վերաբերվել ամբողջ շարժմանը, ոչ թե մի քանի առանձին ֆեմինիստի ասածները:

[Rhayader]

որ կանայք նույն գործի համար տղամարդկանցից պակաս են վաստակում

Բյուրի գրառումները սովորաբար ես անտեսում եմ, բայց քանի որ սկսեց խոսել ֆեմինիզմի հայտնի ու բազմիցս հերքված միֆերից մեկից՝ gender pay gap-ից, մոռանալով նշել որ հենց իր ներկայացրած վիճակագրության մեծ ծանոթագրություն է տված՝ unadjusted gender pay gap, անդրադառնամ:

Նախընտրում եմ ենթադրել,որ Բյուրն ազնիվ մոլորության մեջ է գտնվում, ոչ թե բացահայտ ստել է, նշելով, թե կանայք նույն գործի համար տղամարդկանցից պակաս են վաստակում:

Unadjusted Pay Gap-ը ըստ Eurostat-ի.

The unadjusted Gender Pay Gap (GPG) represents the difference between average gross hourly earnings of male paid employees and of female paid employees as a percentage of average gross hourly earnings of male paid employees.

Թարգմանած՝ չկարգավորված Gender Pay Gap-ը ներկայացնում է տղամարդ վճարովի աշխատողների մեկ ժամում միջին վաստակածի ու կին վճարովի աշխատողների մեկ ժամում միջին վաստակածի միջև տարբերությունը: Գերմանիայում գործում է The Equal Treatment Act (AGG)-ը, որը օրենքով արգելում է ինչ-որ մեկին պակաս վճարել գենդերային կամ այլ նման հիմքով:

Ինչո՞վ է էդ դեպքում պայմանավորված unadjusted Gender Pay Gap-ը: Նրանով, որ կանայք միջինում ավելի ցածր վարձատրվող աշխատատեղեր են զբաղեցնում, քան տղամարդիկ: Բյուրի խոսքը եթե ճիշտ ձևակերպենք, կստացվի՝ կանայք միավոր ժամանակում միջինում պակաս են վաստակում, քան տղամարդիկ:

Ամեն ինչ միանգամից դառնում է տրամաբանական, ու էդ տիեզերական անարդարությունը, թե կնոջն ու տղամարդուն նույն գործի համար կարող են տարբեր չափով վարձատրել, միանգամից հօդս է ցնդում: Չէ: Տարբեր մարդկանց տարբեր գործերի համար տարբեր չափով են վարձատրում: Ընդամենը: Սա կարող է լինել կամ չլինել ուրիշ դիսկրիմինացիայի ինդիկատոր՝ որ բարձր վարձատրվող աշխատանքների ընդունելիս նախընտրում են տղամարդկանց, բայց մինչև էդ ոլորտում ուսումնասիրություն չանես, չես իմանա:

Այ էսքան բան: Բյուրը չգիտեմ, բայց ֆեմինիստական բազմաթիվ աղբյուրներ բացահայտ ստում են Gender Pay Gap-ի մասին: Ու լիքը մարդիկ էդ սուտը հալած յուղի տեղ կուլ են տալիս:

[Շինարար]

Բայ, ես ինքս տարաձայնություններ ունեմ ֆեմինստական տեսությունների հետ, ակտիվիստներով առանձնապես չեմ հետաքրրքվում, իմ գործը տեսության հետ ա, ամենամեծ խնդիրն էն ա արևմտյան տեսաբանների, որ ֆեմինիզմին նայում են սպիտակ եվրոպական դիտանկյունից, ու ակադեմիայում կանանցից շատերը այդ թվում, սա խնդիր ա: Իմ թեզի մի հսկայական հատված ես ֆեմինիզմի տեսության շրջանակում եմ ուսումնասիրում, ընդ որում իմ ուսումնասիրության առարկան գերազանցապես մուսուլմանական և խիստ պահպանողական աշխարհն ա, ու հենց էստեղ ա, որ արևմտյան սպիտակ ֆեմինիզմը ինձ սկսում ա չբավարարել: Խնդիրն էն ա, որ ինձ համար ֆեմինիզմը չի սահմանափակվում միայն էն տեսաբանների ասածներով, ում հետ որոշ հարցերում համաձայն չեմ, նույն տեսաբանները հսկայական նյութ են տալիս, որ կարելի ա օգտագործել, այո, նաև տղամարդկանց, ԼԳԲՏ-ի, սոցիալապես անապահով շերտերի, ճնշված մասսաների հետ կապված խնդիրները հասկանալու համար, ուղղակի Արևմուտքում աշխարհին նայում են Արևմուտքից: Երևի բնական ա, բայց նաև հենց դրա համար ա ակադեմիան ակադեմիա, որ պետք ա մի քիչ ավելի լայնախոհ լինել:

Նույն մեր համալսարանում, Շոտլանդիա, ես չեմ պատկերացնում որևէ ակադեմիկ հայտարարի, թե ինքը ֆեմինիստ չի ու խնդիրներ չունենա՝ նախ և առաջ հենց ուսանողների հետ: Որովհետև ֆեմինիստ ասելով՝ մարդիկ հասկանում են կանանց և տղմաարդկանց իրավահավասարություն, վերջ: Ու բնականաբար բոլորն էլ կողմ են իրավահավասարությանը:

Հիստերիային ես էլ եմ դեմ: Ես իհարկե նաև պոզիտիվ դիսկրիմինացիայի կողմնակից եմ, բայց գիտեմ, որ շատ վիճահրույց ա, ես չեմ վիճում էդ թեմայով:

Գալով տղամարդկանց խնդիրներին, ես միանշանակ համաձայն եմ: Միշտ երբ ընկերներիս հետ քննարկում ենք, մենք անդրադառնում ենք դրան օրինակ, բայց հենց ֆեմինիզմը նաև դրա մասին ա: Ասենք «տղամարդու կոստյումով» կինը էսօր տրանսվեստիտ չի ընկալվում, ընդհակառակը կարա շատ սեքսի ընկալվի, բայց երեկոյան շրջազգեստով տղամարդը խնդիր ա:ԴԴ Ծայրահեղ օրինակ եմ բերում, բայց ամեն մարդ պիտի հնարավորություն ունենա ինքնարտահայտվելու նենց, ոնց ինքն ուզում ա, ու այո ֆեմինզմը, իմ հասկացած և ինձ համար ընդունելի, էդ առումով նաև տղամարդկանց համար շարժում ա:

[Rhayader]

Պոզիտիվ դիսկրիմինացիայի կողմնակի՞ց ես: Այսինքն, որ եթե նույն որակավորման տղամարդ ու կին դիմեն նույն աշխատանքին, ընտրեն կնոջը: Կամ սևամորթին: Կամ գեյին: Ու ո՞նց ես դա հիմնավորում:

[Շինարար]

Պոզիտիվ դիսկրիմինացիայի կողմնակի՞ց ես: Այսինքն, որ եթե նույն որակավորման տղամարդ ու կին դիմեն նույն աշխատանքին, ընտրեն կնոջը: Կամ սևամորթին: Կամ գեյին: Ու ո՞նց ես դա հիմնավորում:

Բազմազանությունը աշխատանքային թիմը ու ընդհանրապես միջավայրը ավելի ուժեղ ա դարձնում:

[Շինարար]

Բայց էս թեմայով չեմ բանավիճում ես