Մի ժամանակ փոքր տարիքում որոշել էի հատուկջոկատային դառնալ: Էն որ ամենավտանգավոր օպերացիաներն են անում, դժվարանցանելի վայրերով են գնում: Ու որ իրագործեմ երազանքս կառատեի սկսեցի գնալ, ֆիլմեր էի նայում, պատմվածքներ կարդում: Մի քիչ մեծացա ու ցանկությունս անցավ: Բայց էսօր վերհիշեցի: Մեր տնից դավթաշեն էի գնում ձյան ու ցեխերի միջով քայլելով, ու մանկությանս էդ մի հատվածը համարյա ամբողջությամբ հիշեցի: Տատիկը անընդհատ կեղտոտ ու թաց շալվարի, նասկիների համար վրես խոսում էր, իսկ մամայից գաղտնի պահում: Որ մաման իմանար չգիտեմ ինչ կաներ, երևի ոչ մի բան, բայց տենց խորհրդավոր գաղտնիք էինք պահում:
Քայլելու ընթացքում հաջորդ կանգառս անցած տարվա մասին մտածելն էր: Լա՞վն էր թե՞ վատը: Մի բան հաստատ ա՝ շատ դժվար տարի էր: Ընդ որում բավական անհաջող սկսվեց: Անընդհատ մերժում էին: Օքսֆորդից մի հատ ծիծաղալու մերժում ստացա, ասում են մաթեմից լավ ես, բայց ֆիզիկան թույլ ա: Լո՞ւրջ եղբայր: Հետո սկսեցին գիտական դպրոցներից մերժել: Բայց էնքան տեղ էի դիմել, որ մենակ էդքան հավես ունենալու համար արժեր ինձ կանչել: Հա, էնքան վատ էր վիճակս, որ բոլորի հետ կռվում էի: Կամ էլ չէ, ուղակի արտահայտվում էի նենց ոնց մտածում էի ճիշտ ա, առանց ծանր-թեթև անելու: Իսկ սեփական սենյակ չունենալը, մանավանդ երբ դրա հնարավորությունը կա, ինձ լրիվ վառում էր, ու մի օր պայթեցի:
Հա, կանչեցին ինձ CERN, իմ դիմածներից երևի ամենաշատ ինձնից հեռու, իմ մասնագիտացման հետ կապ չունեցող տեղը:
•
•
Սեղմել՝ ցույց տալու համար
Ասում ա՝
ես ի՞նչ տամ քեզ իմ սեր
սիրուց բացի ինձ չմնաց ոչինչ:
Գնաց, ու մնացի էն հույսով, որ ամառը կտեսնվենք:
Դեսպանատան հետ խնդիրը քայքայում էր ինձ: Ամառն էլ տենց սկսվեց, քննություններս պրծան, վիզան ստացա վերջապես, չնայած չէի կարծում որ կտան ու թռա: Շվեյցարիայում մի քանի բան կա, որ սովորեցի՝
- ճիշտ աշխատել
- գրանցել թե ինչ եմ անում ու ինչ պիտի անեմ
- ամեն ինչ հնարավոր ա, աշխատել ա պետք
- ճաշ եփել, ինձ հետևել
ընդ որում քանի որ ես էի իմ գլխի տերը, էնքան ապուշ բաներ էի անում էլ չասելու: Ոնց որ բթացած լիներ վախս: Գնում էի արագընթաց մայրուղու եզրով հեծանիվ քշելու, գետում լողալ սովորելու, խմում էի մինչև լույս ու հետո տենց խմած հեծանիվով տուն էի գնում, չհիշելով ինչ եմ արել: Լիքը ապուշ բաներ, որոնց արդյունքում լիքը փորձ հավաքեցի, մեծացա: Իմ տարիքի լիքը պայծառ դեմքերի հետ ծանոթացա ու կարևորը մի քանի կոմպլեքսներից ազատվեցի:
Վերջացավ, գնացի Գերմանիա: Միակ բանը, որ Գերմանիայի մասին ուզում եմ գրել, էդ իրանց վերաբերմունքն ա: Օդանավակայանում՝ դեռ Բեռլին չմտած, մի կին մուննաթ դեմքով ասում ա՝ «Turkish?»: Ես ավելի մուննաթով՝ «Չէ՛»: Ու էդ հարցը էնքան ինձ տվեցին Բեռլինում, քանի դեռ չէի թրաշվել: Թող ոչ մեկ չասի, որ ֆաշիզմ չի սա: Չեմ ասում թե հայերի մեջ չկա սենց բան, բայց հաստատ ես Գերմանիայում սովորողը չեմ, գնացեք գրողի ծոցը:
•
•
Սեղմել՝ ցույց տալու համար
Բաց քո կեղևը ծառ, ինձ առ կեղևիդ մեջ,
Առ ինձ կեղևեիդ մեջ ես կփակվեմ քո մեջ...
Վերադարձա Երևան: Ոչ մի խնդիր չկար, գիտեի ուր եմ գալիս: Մի քանի տարի առաջ ավելի վատ էի տարել հետ գալս, հիմա նորմալ էր: Փորձ ունեի ու բացի էդ տարվա բացահայտման՝ Ռուբիի, հետ մի հատ լավ դպրոց արեցինք երեխաների համար: Հա, Ռուբին կարգին դեմք ա, վերին աստիճանի պատասխանատու գործընկեր:
•
•
Սեղմել՝ ցույց տալու համար
-Բայց դու լաց կլինես:
-Այո, իհարկե:
-Նշանակում է դու վատ ես զգում
-Ոչ,-առարկեց աղվեսը,-ոսկի ցորենը ինձ կհիշեցնի քո մասին, և ես կսկսեմ սիրել քամուց օրորվոց հասկերի շրշյունը:
-Մնաս բարով, -ասաց նա:
-Գնաս բարով, -ասաց աղվեսը,-ահա գաղտնիքս, որ շատ պարզ է: Սրատես է միայն սիրտը, ամենակարևորն աչքով չես տեսնի:
-Ամենակարևորն աչքով չես տեսնի,-կրկնեց Փոքրիկ Իշխանը որպեսզի լավ հիշեր:
-Քո վարդը քեզ համար այդքան թանկ է, որովհետև դու նրան էիր տալիս քո բոլոր օրերը:
-Որովհետև ես նրան էի տալիս իմ բոլոր օրերը,-կրկնեց փոքրիկ իշխանը որպեսզի լավ հիշեր:
-Մարդիկ մի ճշմարտություն մոռացել են, -ասաց աղվեսը,-բայց դու մի մոռացիր: Դու ընդմիշտ պատասխանատու ես բոլոր նրանց համար, ում ընտելացրել ես: Դու պատասխանատու ես քո վարդի համար:
-Ես պատասխանատու եմ իմ վարդի համար,-կրկնեց Փոքրիկ Իշխանը որպեսզի լավ հիշեր:
Լիքը վեճեր տարբեր մարդկանց հետ նաև տարվա վերջում: Տո լավ եմ արել, մյուս տարի հաստատ ավելի շատ եմ անելու: Ու շոկային բաժանում: Չնայած որ հեռվից եմ նայում, բնական էր: Տարածաժամանակային բաժանումը պիտի սրան բերեր: Ու նույնն էր երեկ, ու նաև նախորդ անգամը: Բայց էն ժամանակ շատ ծանր տարա, մի քանի ամիս թթվել էի ու հիասթափվել լիքը բաներից: Հիմա չէ, լավ եմ, շնչում եմ, գուցե սիրահարվում եմ, չգիտեմ:
•
•
Սեղմել՝ ցույց տալու համար
Ես քու սերն եմ,
սիրուդ ջերն եմ,
մենավոր.
Շունչդ առա կուռ ծոցերով՝
գրիչ դառա հուր բոցերով։
Շատ եմ սիրում ապրել: Էն որ զգում ես քո մեծանալը: Ու տեսնում ես, թե նոր սովորած բաները ինչքան են քեզ պետք գալիս: Էն որ ամեն ինչին սկսել եմ որպես փորձ/փորձառութոյւն վերաբերվել: Ու արդեն լինում են կարևոր որոշումներ, որ ոչ թե մենակ մտածելով, այլ փորձիս հաշվին եմ անում: Հավես ա անցնում ամեն օրս, ինչ էլ լինում ա:
•
•
Սեղմել՝ ցույց տալու համար
Բարակ ուղին սողալով, ոտի տակին դողալով,
ճամփի ծայրին բուսել է կյանքի ծառը շողալով։
Ի՜նչ լայն սիրտ է, որ ունի այս ճանապարհն անհունի․․․
մարդու, բույսի, գազանի և թևավոր թռչունի։
Սենց հավես դեկտեմբերի 31, պարոն:
Հ.Գ. մեջբերումների հեղինակներ. Վահան Արծրունի, Ռազմիկ Դավոյան, Անտուան դը Սենտ Էքզյուպերի, Կոմիտաս:
Հ.Գ.Գ.
•
•
Սեղմել՝ ցույց տալու համար
Ոչ աշխարհն ամբողջ մի զրկանք արժե,
ոչ վայելքն արբած մի արցունք արժե,
ոչ յոթը հազար լույս-խնդուն տարին
գեթ յոթը օրվա տառապանք արժե:
Հաֆեզ
Էջանիշներ