Մշակութային շոկ

[StrangeLittleGirl]

Զարմանալի ա, որ էսքան կարևոր թեմա դեռ ակումբում չկա

Մշակութային շոկը հոգեբանական երևույթների համակցություն ա, որ ի հայտ ա գալիս նոր պետություն, նոր միջավայր տեղափոխվելիս: Կազմված ա երեք փուլերից.
1. Մեղրամսային փուլ - տևում է մինչև մի քանի ամիս: Ինչպես ցանկացած մեղրամսի դեպքում, էստեղ էլ բոլոր նոր բաները երևում են դրական լույսի ներքո, նոր մշակույթը գրավիչ է, հետաքրքիր:
2. Դիսինտեգրացիայի փուլ - այստեղ սկսվում է դեպրեսիան, նոր միջավայրը սկսում են տեսնել բացասական լույսի ներքո, սկսում են իրենց օտար ու միայնակ զգալ տվյալ միջավայրում, եթե լեզվին էլ չեն տիրապետում, լեզուն սկսում է նյարդայնացնել, սկսում են կարոտել իրենց երկիրը:
3. Հարմարման փուլ - սկսվում է նոր միջավայր տեղափոխվելուց մեկ-երկու տարի անց, կյանքը նորմալ հունի մեջ է մտնում, անձը հարմարվում է նոր միջավայրին ու մշակույթին, ձևավորում առօրյա կյանք, ձեռք բերում մշտական ընկերներ:
Սակայն այս փուլում երեք տեսակի երևույթ կարող է տեղի ունենալ.
1. Ասիմիլյացիա - անձը թողնում է իր սեփական մշակույթի բոլոր բաղադրիչները, ձուլվում նոր մշակույթին: Այլևս չի շփվում իր հայրենակիցների հետ, իր լեզուն չի գործածում:
2. Գետոյացում - էդպես էլ անձը չի կարողանում հարմարվել նոր մշակույթի հետ, օտար երկրում շփվում է միայն իր ազգի ներկայացուցիչների հետ, խոսում միայն իր լեզվով, պահպանում բոլոր ազգային սովորությունները՝ հրաժարվելով տվյալ երկրինից:
3. Ինտեգրացիա առանց ասիմիլյացիայի - սա տեղի է ունենում այն դեպքում, երբ անձը հարմարվում է նոր մշակույթին, ձեռք բերում նոր սովորություններ, խոսում տվյալ երկրի լեզվով, բայց պահպանում է նաև իր սեփական ազգային մշակութային տարրերը

Կա նաև հետադարձ մշակութային շոկ հասկացություն, երբ այս նույն երևույթները տեղի են ունենում հայրենի երկիր վերադառնալիս, ընդ որում՝ մեղրամսային փուլն ավելի կարճ է տևում, դեպրեսիայի ախտանիշներն ավելի դաժան են լինում: Ու շատ հաճախ դա ավարտվում է կրկնագաղթով:

Մշակութային շոկի առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ անձը հաճախ չի հասկանում՝ ինչի միջով է անցնում, տրամադրության անկմանը, տագնապին, աշխատունակության իջեցմանն այլ բացատրություններ տալիս: Հատկապես սա նկատվում է օտար ուսանողների մոտ, որոնք սկսում են վատ սովորել՝ առանց հասկանալու, թե ինչ է կատարվում:

Ինչու՞ էս թեման բացեցի: Ակումբցիներից շատերը կան, որ արտասահմաններում են ապրում, ու հաստատ անցած կլինեն այս փուլերով: Հետաքրքիր կլինի կիսվել մեր փորձով, ոնց ենք լուծումներ գտել և այլն:

Մեկ էլ մի բան եմ հիշում: Երբ դեռ նոր-նոր պիտի գնայի մաստերս անելու, թրեյնինգներ էին կազմակերպել, էնտեղ մշակութային շոկից էլ խոսեցին: Թրեյնինգն անցկացնողն ասեց, որ չկա մարդ, որ չունենա մշակութային շոկ: Էն ժամանակ ինձ խիստ կասկածելի թվաց դա, բայց շա՜տ հետո, նայելով դասընկերներիս ու ինձ, հասկացա, որ բոլորն անխտիր անցնում են դրա միջով, ուղղակի ծանրության աստիճանն ու դրսևորումները կարող են տարբեր լինել:

[Freeman]

Ես շուտով հետազոտություն կանցկացնեմ. «Մշակութային շոկը և դրա տարբեր դրսևորումները՝ ՀՀ զինված ուժերում» :դ

[մարդագայլուկ]

ԱՄՆ գնալուց առաջ մեր գլխին էլ մի հատ մեծ լեկցիա կարդացին էս թեմայով: Բայց օրինակ ինձ մոտ մշակութային շոկը էդքան էլ չարտահայտվեց: Ասենք մի պահ կար, երբ ես տեսնում էի, թե ոնց են ընկերներս անընդհատ Հայաստանի մասին խոսում, կարոտում, ինչ-որ սրտաճմլիկ ստատուսներ գրում ֆեյսբուքում: Մեկն էլ նույնիսկ չդիմացավ, ծրագրի կեսից թողեց ու հետ եկավ Հայաստան: Իսկ ես մեկ-մեկ թեթև կարոտում էի ու անցնում էր:
Իմ կարծիքով հետադարձ մշակութային շոկն ավելի սարսափելի ա Արդեն համարյա հինգ տարի կլինի ինչ ԱՄՆ-ից եկել եմ, բայց մինչև հիմա էլ ժամանակ առ ժամանակ ահավոր դեպրեսվում եմ ու իմ էնտեղի կյանքն եմ նորից ուզում:

Առաջարկում եմ էս թեմայում նաև խոսել էն մասին, թե ոնց կարելի է հետադարձ մշակութային շոկը հաղթահարել կամ գոնե մի քիչ թեթևացնել էդ փուլը: Խմելը հաստատ չի օգնում ))

[Ռուֆուս]

Մեկ էլ մի բան եմ հիշում: Երբ դեռ նոր-նոր պիտի գնայի մաստերս անելու, թրեյնինգներ էին կազմակերպել, էնտեղ մշակութային շոկից էլ խոսեցին: Թրեյնինգն անցկացնողն ասեց, որ չկա մարդ, որ չունենա մշակութային շոկ: Էն ժամանակ ինձ խիստ կասկածելի թվաց դա, բայց շա՜տ հետո, նայելով դասընկերներիս ու ինձ, հասկացա, որ բոլորն անխտիր անցնում են դրա միջով, ուղղակի ծանրության աստիճանն ու դրսևորումները կարող են տարբեր լինել:

Բյուր, ճիշտ ա, մարդ չկա, որ մշակութային շոկ չանցնի, բայց կարող ա էնքան թեթև անցնես էդ շոկը, որ նույնիսկ չգիտակցես ու լուրջ հետևանքներ չթողնի: Ու մի ուրիշ բան էլ կա, ինչքան թեթև ես տանում մշակութային շոկն, էդքան ահավոր ա լինում հետադարձ մշակութային շոկն ու հակառակը:

Օրինակ Իտալիայում ես մշակութային շոկը շատ թեթև եմ տարել ու մի քիչ տարօրինակ ձևով: Գնալուցս մի երկու ամիս հետո սարսափելի դեպրեսիայի մեջ էի, էն կարգի, որ մի պահ ուզում էի ամեն ինչ թողնեի ու հետ գայի Հայաստան: Բայց պատճառը ոչ էնքան մշակութային շոկն էր, այլ կրթության հետ կապված պրոբլեմները, երբ որ ժամանակի սղության պատճառով չէի կարողանում նորմալ սովորել ու ինձ թվում էր ամբողջ սեմեստրը պրավալ եմ տալու: Բայց նախորդ տարվա ուսանողներն ինձ արդեն զգուշացրել էին, որ առաջին սեմեստրը շատ դժվար ա լինելու ու ընթացքում մի պահ եկավ, երբ կարողացա խելքս գլուխս հավաքել ու տակից պատվով դուրս գալ:

Նույնիսկ ինտեգրացիան տարօրինակ ձևով անցավ, քանի որ միջազգային ծրագիր էր ու գրեթե բոլոր ուսանողներն արտասահմանցիներ էին ու էնքան զբաղված էինք, որ դասերից բացի ուրիշ սոցիալական կյանք չունեինք, բոլորս նույն փուլերով անցանք ու մեկս մյուսիս շատ օգնեցինք: Իմ ամենամոտ ընկերները հայ էր, նախկին ԽՍՀՄ երկրներից մի քանի հոգի ու արևելյան եվրոպացիներ, մյուս ուսանողների հետ ավելի քիչ էի շփվում: Արդյունքում համ հայերեն էի խոսում, համ ռուսերեն, ու բոլորի հետ ընդհանուր մշակութային գծեր կային, որն ինտեգրացիան հեշտացնում էր:

Երկրորդ-երրորդ սեմեստրում նոր իմ մոտ սկսեցին մշակութային շոկի սիմպտոմներ առաջանալ, դասերիս նագրուզկան քչացել էր (կամ արդեն սովորական էր դարձել) ու ավելի շատ ազատ ժամանակ էր մնում: Իսկ բուն շոկը սկսվեց դասերի ավարտից հետո, երբ բոլոր ընկերներս թողեցին գնացին ու ես նոր հասկացա, որ լրիվ մենակ եմ Իտալիայում: Բարեբախտաբար էդ ժամանակ հաջողացրի մի երկու նոր հայ ընկեր ձեռք բերել, բայց դա էլ էր ժամանակավոր, իրենք վերադարձան Հայաստան, հետո անցա աշխատանքի, վերջապես շփմանս հիմնական լեզուն անգլերենից դարձավ իտալերենն ու էստեղ նոր պրոբլեմներ առաջ եկան:

Ակումբում չեմ հիշում ով մի անգամ գրել էր, որ եթե արտասահման ես գնում սովորելու, հեշտ է ինտեգրվելը, իսկ եթե աշխատելու ես գնում, շատ դժվար է ինտեգրվելը: Գործընկերներիցս ոչ մեկի հետ ընկերանալ չստացվեց, չնայած հետները շատ լավ հարաբերությունների մեջ էի, բոլորն ինձանից տարիքով մեծ էին, ու աշխատավայրում շատ սառն ու գործնական էին: Մի քանի ամիս շարունակ նորմալ ընկերներ չունեի, ստիպված շփվում էի Բոլոնյայում մնացած էն մի քանի կուրսեցիներիս հետ, ում հետ առաջ առանձնապես մոտ չէի: Ու ինչքան փորձում էի նոր ընկերներ ու շրջապատ ձեռք բերել, չէր ստացվում: Բայց երկրորդ տարվա կեսերից իրավիճակը սկսեց քիչ քիչ փոխվել, վերջապես roommate-իս հետ մտերմացա ու իր շնորհիվ նոր մարդկանց հետ ծանոթացա, հետո էնտեղ ապրող հայերի բացահայտեցի ու հետները մտերմացա, հետո արմենոֆիլ իտալացիների հայտնաբերեցի, սլեքլայնի շնորհիվ նոր մարդկանց հետ ծանոթացա ու վերջապես, երբ ամեն ինչ մոտս արդեն արտակարգ էր, էդ ամենը թողեցի ու հետ եկա Հայաստան Ու ամենախնդալունն էն ա, որ հիմա էլ եմ շարունակում տարբեր մարդկանց հետ ծանոթանալ օնլայն ռեժիմով ու ափսոս, որ Իտալիայում չկարողացա իրենց տեսնել:

[Ռուֆուս]

ԱՄՆ գնալուց առաջ մեր գլխին էլ մի հատ մեծ լեկցիա կարդացին էս թեմայով: Բայց օրինակ ինձ մոտ մշակութային շոկը էդքան էլ չարտահայտվեց: Ասենք մի պահ կար, երբ ես տեսնում էի, թե ոնց են ընկերներս անընդհատ Հայաստանի մասին խոսում, կարոտում, ինչ-որ սրտաճմլիկ ստատուսներ գրում ֆեյսբուքում: Մեկն էլ նույնիսկ չդիմացավ, ծրագրի կեսից թողեց ու հետ եկավ Հայաստան: Իսկ ես մեկ-մեկ թեթև կարոտում էի ու անցնում էր:
Իմ կարծիքով հետադարձ մշակութային շոկն ավելի սարսափելի ա Արդեն համարյա հինգ տարի կլինի ինչ ԱՄՆ-ից եկել եմ, բայց մինչև հիմա էլ ժամանակ առ ժամանակ ահավոր դեպրեսվում եմ ու իմ էնտեղի կյանքն եմ նորից ուզում:

Առաջարկում եմ էս թեմայում նաև խոսել էն մասին, թե ոնց կարելի է հետադարձ մշակութային շոկը հաղթահարել կամ գոնե մի քիչ թեթևացնել էդ փուլը: Խմելը հաստատ չի օգնում ))

Ամերիկայի մշակութային շոկս էլ էր թեթև անցել, բայց շատ մեծ տարբերություն կար, Ամերիկայում իմ մոտ ասսիմիլյացիա էր, լրիվ մոռացել էի Հայաստանն ու հայերենը, իսկ Իտալիայում ինտեգրացիա էր առանց ասսիմիլյացիայի:

Դե էն թվերին Սկայպ չկար ու միջազգային զանգերն էլ սարսափելի թանկ արժեին, դրա համար տնեցիների հետ մի երկու անգամ եմ հեռախոսով խոսել ու մնացածն էլ ամիսը մեկ մի երկու տող email էի գրում: Փոխարենը host mom-ս էր իմ փոխարեն լավ երկար email-ներ մերոնց ուղարկում: Հետո երբ հետ եկա Հայաստան, սկզբի ժամանակները հայերեն ընդհանրապես չէի կարողանում խոսել, երբ փորձում էի, նախադասությանս կեսը անգլերեն էր ստացվում, նույնիսկ հայերեն բառերը տարօրինակ էին ականջիս հնչում: Դրանից հետո սկսվեց մի սարսափելի հետադարձ մշակութային շոկ, որից մի քանի տարի հետո նոր կարողացա դուրս գալ:

[StrangeLittleGirl]

Նենց հետաքրքիր ա, ինձ թվում ա՝ փոքր տարիքում մշակութային շոկն ավելի թեթև ա անցնում, հետադարձ մշակութայինը՝ շատ ավելի ծանր: Համ էս վերևի օրինակներն են դրա մասին խոսում, համ էլ սեփական փորձից գիտեմ:

Մի քիչ էլ ես կյանքս պատմեմ
Ուրեմն երբ տեղափոխվեցինք Պրահա, ես մշակութային շոկ կամ դրան հիշեցնող որևէ երևույթ բացարձակապես չեմ հիշում, չնայած բոլոր պայմանները կային. մութ ու ցուրտ, աղքատ Հայաստանից ընկել էի Եվրոպա ու հայերենից ու ջարդած ռուսերենից բացի ոչ մի լեզու չգիտեի: Կրթությունս անգլերեն էր, բայց բան չէի հասկանում, բացի մաթեմից: Սկի անգլերեն տառերը չգիտեի, իսկ ինձ սովորեցնող չկար, դեռ մի բան էլ պահանջվում էր անգլերեն տեքստեր գրել: Մի խոսքով, կատաստրոֆիկ վիճակ: Բայց արի ու տես, որ ոչ մի տեսակի մշակութային շոկ չապրեցի: Բայց այ երկու տարի անց, երբ վերադարձանք Հայաստան, մի անտանելի հետադարձ մշակութային շոկ սկսվեց ու դա շարունակվեց մոտ ութ-ինը տարի (համեմատաբար թեթևացավ համալսարանում, իսկ ակումբի հայտնվելուն պես լրիվ վերացավ ): Ասենք ահավոր բան էր էլի, երբ տասնյոթ տարեկան եքա էշ ես, բայց մի այլ կարգի նոստալգիայով ես հիշում Չեխիայի կյանքդ, էնտեղի ընկերներիդ անընդհատ սրտաճմլիկ նամակներ գրում, որոնց իրանք տենց էլ չեն պատասխանում:

Հետո, երբ մեկնեցի մաստերս անելու, էդքան վստահ, որ մշակութային շոկ չեմ ունենալու, մոտ կես տարի հետո հայտնվեցի տարօրինակ իրավիճակում: Ահագին ժամանակ Բեռլինի վրա էի շառ անում: Երևի Բեռլինի նման ախմախ քաղաքը նաև նպաստեց, որ ավելի ծանր տանեմ: Բայց հիշում եմ՝ դաս համարյա չէի կարողանում անել, ատում էի ծրագիրս, անգամ ուզում էի կիսատ թողնել: Դեպրեսված էի մի այլ կարգի: Դրսում արև, իսկ ես հավես չէի անում տնից դուրս գալ: Զանազան մարդկանց հետ շփվել-ծանոթանալ էի փորձում, բայց չէր ստացվում: Համակուրսեցիներիս հավեսը չունեի: Ու հետաքրքիրն էն ա, որ համակուրսեցիներս էլ էին նմանատիպ բաների միջով անցնում, բայց ամեն մեկն իր ձևով: Օրինակ, նորզելանդացի կուրսեցիս, որի հետ հետագայում շատ ուժեղ մտերմացա, էդ ժամանակներում չարացած էր գերմանական համակարգի վրա, դասախոսների հետ հիստերիկացած կռիվներ էր անում, բողոքներ գրում, ուզում ծրագիրը կիսատ թողնել: Մի այլ համակուրսեցի փակվել էր սենյակում ու սերիալ էր նայում օրուգիշեր, ոչ մեկի հետ չէր շփվում: Մյուսն էլ կլուբերից դուրս չէր գալիս, առավոտներն էլ դեպրեսիաների մեջ էր ընկնում: Ու հետաքրքիրն էն ա, որ բուն արևմտաեվրոպացի համակուրսեցիներիս մոտ ոչ մի էս տեսակի բան չէր նկատվում, իրանց դզում էր Բեռլինը: Ու մեկ էլ էն ա հետաքրքիր, որ մենք վեց ամիսը մեկ երկիր էինք փոխում, ու էն մշակութային շոկը, որ պիտի վրա հասներ Հոլանդիայում, ամբողջ ծանրությամբ Գերմանիայի ուսերին ընկավ: Կարծեմ հենց էս շոկերի ժամանակ էլ հաստատ որոշեցի ավարտելուց հետո Հայաստան վերադառնալ. ընթացքում գալիս էի, ինձ ահավոր դզում էր Հայաստանը:

Կուրսեցիներիցս մենակ մի հոգու մոտ էդ ամենը մի քիչ հետաձգվեց, հասավ Ֆինլանդիա: Նույնիսկ դեպրեսիայի դեմ դեղեր էր ստանում: Իսկ ես արդեն լրիվ դզված էի էնտեղ, դե եվրոպացիքն էլ պինդ ու կայուն, ոչ մի շոկ:

Բայց շատ ավելի սարսափելի էր հետադարձ մշակութային շոկը, որ ունեցա, երբ վերադարձա Հայաստան: Էն որ զգում ես՝ հին ընկերներդ չկան կամ եթե կան, չի ստացվում իրանց հետ շփվելը: Տեղդ չես գտնում, պատեպատ ես խփվում, փաբերից դուրս չես գալիս: Էն որ զգում ես՝ չնայած քո երկիրն ա, բայց նորից պիտի զրոյից սկսես շրջապատ ստեղծել: Ու քեզ թվում ա՝ հեսա-հեսա դա կանցնի, բայց ինչքան ժամանակը գնում ա, էնքան ավելի ա խորանում: Իմ լավ ընկերներից մեկը, որ դրսում սովորել, հետ ա էկել, ասում էր՝ հանգիստ, մի տարի սենց ես լինելու: Բայց դե ես էդքան ձգողը չէի, առաջին հնարավորության դեպքում վեշերս հավաքեցի, ռադ էղա

Ու մեկ էլ հիմա Դանիան ա: Ես հա ինձ զգոն եմ պահում, թե՝ շատ մի ուրախացի, դեռ մեղրամսային փուլում ես: Հեսա եղանակները վատանան, ժամանակն էլ անցնի, դեպրեսիաները կսկսվեն: Բայց դե համ էլ աշխատում եմ հնարավորինս շուտ առօրյա ու շրջապատ ձևավորել, որ երբ գան «վատ ժամանակները», փախնելու տեղ ունենամ:

Հա, Ռուֆը ճիշտ ա ասում, երբ աշխատելու ես գնում, լրիվ ուրիշ ա ուսանողականից: Չնայած ուսանողականն էլի պրոբլեմատիկ ա, եթե մոնոէթնիկ կուրս ես ընկնում: Օրինակ, մի հայ աղջկա գիտեմ, Գերմանիայում էլի մեր համալսարանում էր սովորում, բայց իրա սաղ համակուրսեցիները գերմանացի էին: Ու ինքը էս ամենին գումարած համակուրսեցիների աջակցություն էլ չուներ, ինչը շատ ավելի ահավոր ա դարձնում ամեն ինչ:

Հիմա որ ինձ նայում եմ, ես էլ եմ մոնոէթնիկ միջավայր ընկել, բայց իմ կոլեգաները շատ ուժեղ աջակցում են ինձ: Ես կարայի դեպրեսիայից սատկեի, եթե իրանք չլինեին: Ու խոխմն էն ա, որ ես եմ իրանցից դիստանցիա պահում, ոչ թե իրանք ինձնից: Բայց դե դա ժամանակի հարց ա, ես գիտեմ, որ ինձ ժամանակ ա պետք մերվելու համար:

[Ուլուանա]

Ես մի յոթ տարի առաջ էի ուզում սենց թեմա բացել, երբ մշակութային շոկից սատկում էի, բայց, չգիտեմ ինչի, տենց էլ չբացեցի։ Երևի մտածեցի՝ իմ վիճակում գտնվող ուրիշ մարդ չկա, դժվար թե մարդիկ գրեն էդ թեմայում ։

Նախ ասեմ, որ ես տենց էլ չիմացա, թե ինչ ա էդ «մեղրամսային փուլը», ինձ մոտ դա բացարձակապես չեղավ, չնայած նրան, որ էդ շրջանը համընկնում էր իմ ամուսնական մեղրամսի հետ ։ Իսկ երկրորդ՝ բուն շոկային փուլը սկսվեց դեռ ինքնաթիռից... Դրա մասին օրագրումս/բլոգումս մանրամասն գրել եմ, էլ նորից չնկարագրեմ զգացողություններս։ Մենակ ասեմ, որ ահավոր ծանր շոկ եմ ապրել հենց սկզբից։ ու մոտ մի տարի տևել ա էդ ծանր վիճակը։ Ի տարբերություն ձեզ, ես ո՛չ սովորելու էի եկել, ո՛չ էլ աշխատելու, որ գոնե ցրվելու բան ունենայի։ Ցրվելուս միակ միջոցն ինտերնետն էր, մասնավորապես՝ Ակումբը։ Էդ էլ որ չլիներ, ուղղակի չեմ ուզում պատկերացնել, թե հետս ինչ կարող էր լինել։ Ու էդ էն դեպքում, երբ ամուսինս էլ շատ ուշադիր ու սատարող ա եղել։ Ուղղակի իրավիճակն էր նենց, որ ինքը շատ բան չէր կարող անել։ Մի քիչ էլ վիճակս մեղմում էր «Միջազգային ուսանողների կանանց խմբի» հանդիպումներին հաճախելը, որտեղ հավաքված կանանց զգալի մասն իմ կարգավիճակում հայտնված մարդիկ էին։ Բայց դե հանդիպում էինք շաբաթը մեկ, ճիշտ ա, որոշ մարդկանց հետ թեթևակի մտերմություն եղել ա խմբից դուրս, բայց, մեկ ա, էն չէր, օտարություն, մեկ ա, զգում էի։

Էդ շրջանում, կարգավիճակիցս ելնելով, ես ոչ սովորելու, ոչ էլ աշխատելու իրավունք չունեի. վիզաս թույլ չէր տալիս (ուսանողի կնոջ կարգավիճակը տենց ա)։ Չնայած էն ժամանակ ցանկություն էլ չունեի, ընդհանրապես տնից դուրս գալու, որևէ տեղ գնալու, առավել ևս՝ որևէ մեկի երեսը տեսնելու ու հետը շփվելու նվազագույն ցանկություն չունեի։ Ամեն ինչ տհաճ, օտար ու սխալ էր թվում։ Ուտելու բան չէի գտնում. բոլոր ուտելիքներից զզվելի համ էի առնում, մենակ իմ եփած ճաշերն էի կարողանում ուտել։ Ամեն տեղից ու ամեն ինչից զզվելի հոտեր էի առնում։ Մենակ զզվելի չէ, նաև ՕՏԱՐ։ Որ գոնե հարազատ զզվելի լիներ, էլի ոչինչ ։ Մարդիկ էլ իրանց ամեն ինչով էնքան ուրիշ էին ու էնքան ոչ իմ աշխարհից, որ երբ պատկերացնում էի՝ ես իրենց մեջ պիտի ապրեմ, մեռնելս գալիս էր։ Կարոտի զգացումն էլ խեղդում էր աննկարագրելի ձևով։ Համ Հայաստանն էի ահավոր կարոտում, համ մերոնց, համ ընկերներիս, հատկապես ակումբցիներին ու հատկապես Ակումբի հանդիպումները, որոնք իմ գնալուց առաջ հաճախակիության գագաթնակետին էին հասել. համարյա ամեն օր հանդիպում էինք։ Ու էդքանից հետո իմ ԱՄՆ–ի կյանքը լուրջ զրկանքներով լի էր։ Ամեն անկապ մանրուք կարող էր պահի տակ նենց անտանելի կարոտի նոպա առաջացնել, որ ժամերով լացեի։

Երրորդ՝ հարմարման փուլն ինձ մոտ ոնց որ թե տարիներով լռված է գետոյացման ու ինտեգրացիայի միջև ընկած ինչ–որ անկապ կետում։

Հետադարձ մշակութային շոկ չեմ ապրել բացարձակապես։ ԱՄՆ–ում ապրածս յոթ տարիների ընթացքում չորս անգամ Հայաստան եմ եկել, ու ոչ մի անգամն էլ չի եղել մշակութային շոկ։ Բայց ինձ թվում ա՝ հաջորդ անգամ որ գամ, արդեն լինելու ա՝ կապված մեր՝ տղայիս պահելու, կերակրելու ու ապրելակերպի հետ կապված մի շարք երևույթների հետ, արդեն պատկերացնում եմ էդ բախումները։ Ուղղակի մինչև հիմա որ փոքր ա եղել, հեշտ ա եղել վերահսկումն ու արտաքին աշխարհի ոչ ցանկալի երևույթներից հեռու պահելը, բայց հաջորդ անգամ որ գանք, պիտի որ արդեն ուրիշ լինի էդ առումով։ Նենց որ ես վախով սպասում եմ։
Հիմա ինձ մոտ քիչ–քիչ մի ուրիշ տեսակի շոկ ա սկսվում, երևի կարելի ա սոցիալական անվանել, բայց էդ արդեն էս թեմայի հետ կապ չունի...

[Sagittarius]

միջմշակույթային հաղորդակցություն առարկան հիշեցի, Հոֆշտեդեի դիմենիաներ, ֆլան-ֆստան:

հ.գ. էրասմուս-օրգասմուս փուլը մոռացել են

[StrangeLittleGirl]

Հետադարձ մշակութային շոկ չեմ ապրել բացարձակապես։ ԱՄՆ–ում ապրածս յոթ տարիների ընթացքում չորս անգամ Հայաստան եմ եկել, ու ոչ մի անգամն էլ չի եղել մշակութային շոկ։ Բայց ինձ թվում ա՝ հաջորդ անգամ որ գամ, արդեն լինելու ա՝ կապված մեր՝ տղայիս պահելու, կերակրելու ու ապրելակերպի հետ կապված մի շարք երևույթների հետ, արդեն պատկերացնում եմ էդ բախումները։ Ուղղակի մինչև հիմա որ փոքր ա եղել, հեշտ ա եղել վերահսկումն ու արտաքին աշխարհի ոչ ցանկալի երևույթներից հեռու պահելը, բայց հաջորդ անգամ որ գանք, պիտի որ արդեն ուրիշ լինի էդ առումով։ Նենց որ ես վախով սպասում եմ։
Հիմա ինձ մոտ քիչ–քիչ մի ուրիշ տեսակի շոկ ա սկսվում, երևի կարելի ա սոցիալական անվանել, բայց էդ արդեն էս թեմայի հետ կապ չունի...

Ան, հետադարձ որտեղի՞ց լինի Դու էսքան ժամանակ Հայաստան չես գնացել ապրելու, չէ՞: Էդ հյուր-բան գնալն էդքան էլ հաշիվ չի, չնայած ասում են՝ հետադարձ մշակութային շոկն ավելի թեթև ա անցնում, եթե ժամանակ առ ժամանակ այցելում ես երկիրդ, ոչ թե մի երեսուն տարի չլինելուց հետո վեշերդ հավաքում, գնում էնտեղ:

[Ուլուանա]

Ան, հետադարձ որտեղի՞ց լինի Դու էսքան ժամանակ Հայաստան չես գնացել ապրելու, չէ՞: Էդ հյուր-բան գնալն էդքան էլ հաշիվ չի, չնայած ասում են՝ հետադարձ մշակութային շոկն ավելի թեթև ա անցնում, եթե ժամանակ առ ժամանակ այցելում ես երկիրդ, ոչ թե մի երեսուն տարի չլինելուց հետո վեշերդ հավաքում, գնում էնտեղ:

Հա, էդ ճիշտ ես ասում, բայց շատերին գիտեմ, որ տենց ժամանակավոր այցելությունների ժամանակ էլ են մշակութային շոկ ապրում ։

[Ուլուանա]

Ան, հետադարձ որտեղի՞ց լինի Դու էսքան ժամանակ Հայաստան չես գնացել ապրելու, չէ՞: Էդ հյուր-բան գնալն էդքան էլ հաշիվ չի, չնայած ասում են՝ հետադարձ մշակութային շոկն ավելի թեթև ա անցնում, եթե ժամանակ առ ժամանակ այցելում ես երկիրդ, ոչ թե մի երեսուն տարի չլինելուց հետո վեշերդ հավաքում, գնում էնտեղ:

Ի դեպ, էդ նույն սկզբունքով ուրիշ երկիր ժամանակավոր գնալու դեպքում էլ մշակութային շոկը պիտի որ ավելի թեթև լինի, քան երբ գնում ես անորոշ ժամանակով կամ գոնե էդ պահի դրությամբ՝ մշտական։ Ես համոզված եմ, որ եթե իմանայի՝ կոնկրետ ժամանակով եմ եկել, շատ ավելի թեթև կտանեի շոկը։ Իսկ ես մի տեսակ դատապարտվածի պես եմ եկել, նույնիսկ ի սկզբանե չեմ ուզեցել գալ, եկել եմ, որովհետև ամուսինս ստիպված էր գալ, դե, ես էլ իրա հետ պիտի լինեի։

[StrangeLittleGirl]

Հա, էդ ճիշտ ես ասում, բայց շատերին գիտեմ, որ տենց ժամանակավոր այցելությունների ժամանակ էլ են մշակութային շոկ ապրում ։

Էդ հեչ Տենց ասում ենք, բայց դա մշակութային շոկ չի: Նույնն ա, ինչ ասես օտար երկիր տուրիստ գնալուց մշակութային շոկ ես ապրում

[Ռուֆուս]

Առաջարկում եմ էս թեմայում նաև խոսել էն մասին, թե ոնց կարելի է հետադարձ մշակութային շոկը հաղթահարել կամ գոնե մի քիչ թեթևացնել էդ փուլը: Խմելը հաստատ չի օգնում ))

Դե մի քանի բան կա, որոնք թեթևացնում են.

- Պարապ չմնալ ու միշտ ինչ-որ բանով զբաղվել, աշխատել, սովորել, կարդալ, սպորտով զբաղվել, նոր զբաղմունք կամ հոբբի ձեռք բերել:
- Մենակ չմնալ ու միշտ մարդկանց հետ շփվել, փորձել հին ընկերների հետ կապերը վերականգնել կամ նոր ընկերներ ձեռք բերել:

Հենց պարապ ու մենակ ես մնում, դեպրեսիան գլուխը բարձրացնում ա:

[StrangeLittleGirl]

Դե մի քանի բան կա, որոնք թեթևացնում են.

- Պարապ չմնալ ու միշտ ինչ-որ բանով զբաղվել, աշխատել, սովորել, կարդալ, սպորտով զբաղվել, նոր զբաղմունք կամ հոբբի ձեռք բերել:
- Մենակ չմնալ ու միշտ մարդկանց հետ շփվել, փորձել հին ընկերների հետ կապերը վերականգնել կամ նոր ընկերներ ձեռք բերել:

Հենց պարապ ու մենակ ես մնում, դեպրեսիան գլուխը բարձրացնում ա:

Օրինակ ես կարամ տոննաներով ինֆորմացիա տալ, թե ոնց կարելի ա մշակութային շոկից խուսափել կամ գոնե թեթևացնել, բայց հետադարձ մշակութային շոկի համար պատասխան չունեմ:
Համաձայն եմ, որ պետք ա ինչ-որ բանով զբաղվել, էն ամիսներին, երբ աշխատում էի, մի քիչ ավելի լավ էի, քան էն ամիսներին, երբ դեռ գործ չունեի: Բայց մյուս կողմից, աշխատանքն էլ իրա հերթին էր հետադարձ մշակութային շոկը ծանրացնում, որտև ամեն քայլափոխին քո երկրի էշություններին ես հանդիպում:
Իսկ մնացած բոլոր բաներն ինձ ավելի էին դեպրեսում՝ լիներ դա գիրք կարդալ, թե նույնիսկ յոգայով զբաղվել: Հին ընկերների հետ կապերը վերականգնելն էլ էր շատ ժամանակ վիճակը վատացնում, որտև դու տեսնում ես՝ էս մարդը երկրին հարմարված հանգիստ ապրում ա ու ո՛չ ուզում ես դու էլ հարմարվես, որովհետև գիտես, որ էդ ճիշտ չի, ո՛չ ուզում ես չհարմարվել, որովհետև դրանից էլ դեպրեսվում ես: Մի խոսքով, բարդ ա:
Այ նոր ծանոթություններն ինչ-որ չափով օգնում են: Մանուն վկա

[մարդագայլուկ]

Դե մի քանի բան կա, որոնք թեթևացնում են.

- Պարապ չմնալ ու միշտ ինչ-որ բանով զբաղվել, աշխատել, սովորել, կարդալ, սպորտով զբաղվել, նոր զբաղմունք կամ հոբբի ձեռք բերել:
- Մենակ չմնալ ու միշտ մարդկանց հետ շփվել, փորձել հին ընկերների հետ կապերը վերականգնել կամ նոր ընկերներ ձեռք բերել:

Հենց պարապ ու մենակ ես մնում, դեպրեսիան գլուխը բարձրացնում ա:

Դե ինչ-որ բանով զբաղվելը միշտ էլ կա: Ես դեռ մի տոննա ուրիշ բաներ էլ կավելացնեի: Բայց մեկ ա, ոչ միշտ ա օգնում: Մոտիվացիաներդ կորում են, ձանձրանում ես, մարդիկ սկսում են հոգնեցնելը: Ու մեկ էլ զգում ես, որ լռվել ես մի տեղում ու շուրջդ ճահիճ ա: Քո կողքի մարդիկ էլ իրանց համար հանգիստ էդ ճահիճի մեջ ապրում են ու հեչ պետքներն էլ չի: Ու մեկ-մեկ էդ ճահիճն էնքան ուժեղ ես զգում, որ մեջդ էներգիա չի մնում: Եսիմ:

Հին ընկերների հետ կապերը վերականգնելն էլ էր շատ ժամանակ վիճակը վատացնում, որտև դու տեսնում ես՝ էս մարդը երկրին հարմարված հանգիստ ապրում ա ու ո՛չ ուզում ես դու էլ հարմարվես, որովհետև գիտես, որ էդ ճիշտ չի, ո՛չ ուզում ես չհարմարվել, որովհետև դրանից էլ դեպրեսվում ես: Մի խոսքով, բարդ ա:
Այ նոր ծանոթություններն ինչ-որ չափով օգնում են: Մանուն վկա

Էդ հարմարվելու պահերը ինձ մեկ-մեկ ոնց են վախեցնում: Որ մտածում ես, թե ինչին պիտի հարմարվես, նախընտրում ես հանգիստ քո համար հանգիստ դեպրեսվելը
Բյուրը վկա