Որքանո՞վ են հեքիաթները վնասակար

[Smokie]

Гарри Бардин-ի յուրահատուկ «Կարմիր գլխարկը»` ես սա կանվանեի «ամենակեր գայլը»: Ես ու քույրիկս ծիծաղում էինք էս մուլտը նայելուց ու սիրում էինք:

Մոտ երեք ու կես տարեկան համով աղջիկ ա: Շատ բաներ հասկանում, ընկալում ա: Մի օր էլ ուզեցի մուլտիկկլիպ ցույց տալ, որը ընդամենը մեկ անգամ էի տեսել ու երկրորդ մասը հիմնականում մոռացել էի: Այ էստեղ ես խայտառակ եղա: Ես վատանում եմ, ինքը ծիծաղում ա ու ըլը կրկնություն էլ ա ուզում: Հաջորդ անգամ էլ որ հյուր եկավ ուզեց դա նայի, ասում եմ:
- Չեմ հիշում էդ որն ա:
- Յա՜: Դու իմ նայածները պիտի հիշես:
Վերջը ստիպված եղա «հիշել» մի ձև: Ասում եմ, որ չեմ սիրել էս կլիպը, շատ քիչ եմ նայել դրա համար չեմ հիշում:


Բա որ վիդեոյի մի հատվածի վրա ծիծաղում ու ասում ա «տուտուզ»: Վերջ, դու կործանված ես: Ինչի՞ են երեխաները ամեն ինչ էդքան լավ ֆիքսում, հիշում ու տպավորվում: Ճիշտ ա էլի, եթե տեսնում ես, որ տվյալ պահին ցույց տվածդ վատ բան ա, ավելի լավ ա չբարձրաձայնես, էլ ավելի կգայթակղվեն, կհետաքրքրվեն:

Վերջին անգամ, որ եկել էր, ուզեցի իրան ցույց տալ էն սովետական մուլտերից, որոնք փոքր ժամանակ հաճախ եմ տեսել ու շատ էի սիրում:

Լուռ նայում ա, առանց որևէ բառ ասելու





Իսկ էստեղ արդեն՝ ամենասկզբերում հենց իմացավ, որ ավազակը ոզում ա մայրիկ Գիպոպոտամին սպանի, չուզեց նայի, վազեց մամայի գիրկը, մի քանի րոպե պոկ չէր գալիս:

[Ruby Rue]

Որոշ հեքիաթներ, ու առաջին հայացքից ամենաանմեղ թվացող հեքիաթներն են վնասակար երեխաների համար։ Վերցնենք պարզ օրինակ` «Մոխրոտը». աղջիկը ամբողջ կյանքում ենթարկվում է խորթ մոր քմահաճույքներին, անում է այն ինչ իրեն հրամայում են, մեկ էլ` հոպ հայտնվում են փերին, արքայազնը, աղջիկը ամուսնանում է ու երջանիկ դառնում։ Վատն էն չի որ երեխեքին սենց հեքիաթներ են պատմում, այլ էն որ լիքը աղջիկներ մեծանալով ավելի շատ են սկսում հավատալ էդ հեքիաթներին. սկսում են իրենց կյանքի նպատակն ամուսնանալը համարել,սաղ կյանքը գլուխները կախ ու աննպատակ ապրում են` սպասելով,որ մի հատ սպիտակ ջիպով արքայազն կգա ու իրանց հետ կամուսնանա։

Ես որ փոքր էի, շատ քչակեր երեխա էի. ինձ նստացնում էին պատուհանագոգին, ասում` հենց ճաշդ ուտես, սպիտակ ձիով արքայազնը կգա։ Ես էլ զոռով ուտում էի ճաշս, որ արքայազնս գա, էն էլ տնաշենն էնքան չեկավ, մինչև դադարեցի ամպերի մեջ ու բլուրների հետևում ոսկեզօծ կառքեր փնտրել։ Սկսեցի ուրիշ հեքիաթներ սիրել. օրինակ «Արեգնազանը» դարձավ իմ ամենասիրելի հեքիաթը, որովհետև ես էլ էի էն ժամանակվանից երազում տղա դառնալու մասին, իսկ մեր Արեգնազանն իր քույրերի պես ղզիկ չէր ու հետո էլ ոչ տարավ, ոչ բերեց, Արեգ դարձավ։ Օրինակ, եթե մեր սուտի ազգայնականները գիրք կարդալ իմանային ու էս հեքիաթը կարդային, հաստատ այն «հակահայեցի» կորակեին ու կարգելեին կարդալը, որտև գենդեռ ա։

[StrangeLittleGirl]

Ուղղակի մի խնդիր կա: Հեքիաթները երեխաների համար չեն ու երեխաների համար չեն հորինվել:

[Smokie]

2011թ.

Շատ եմ սիրում Անդերսենի հեքիաթները՝ գեղեցիկ, բարի, հետաքրքիր իսկ հաճախ էլ տխուր: Անդերսենն իհարկե աշխարհի ամենալավ հեքիաթասացն է, երեխաների լավ բարեկամը: Բայց հե՞շտ է արդյոք երեխաների համար, նրանք ամեն-ինչում տեսնում են լավն ու բարին, կարծում են թե ամեն մի հեքիաթ happy end-ով է, որքա՜ն ծանր կլիներ փոքրիկների համար լսել օրինակ ջրահարսի հեքիաթը:
- Բայց ինչու՞ նա մահացավ, ինչու՞ է հեքիաթն այդպես ավարտվում:
Ինչպե՞ս բացատրես երեխային, որ հենց դրանով էլ հեքիաթը գեղեցիկ է, նա չի հասկանա իհարկե, կամ կհասկանա... բայց շատ ուշ: Պատկերացրեք, եթե ծանոթ մի երեխա, ձեզ խնդրի պատմել ջրահարսը: Ծանր է: Շատ դժվար է, չես կարող պատմել, ոչ է՛լ կարող ես ասել, որ դա տխուր հեքիաթ է, դա է՛լ ցավ կպատճառի նրան: Ստիպված ես խաբել երեխային՝ ասելով, որ չես հիշում այդ հեքիաթը:
Շատ բաներ կան, որ երեխաները չեն հասկանում, մինչեւ որոշ տարիքի հասնելը:
Ամեն ինչի մեջ էլ գեղեցկություն կա եւ՛ մանկական լավատեսության, ուրախության, եւ՛ Անդերսենյան թախիծի, տխրության: Գեղեցիկ էր ջրահարսը, որ արքայազնի համար զոհեց իրեն, գեղեցիկ էր լուցկիներով աղջիկը, որ հավատում էր հրաշքների ու տեսնում այն, ինչ չէին տեսնում ուրիշները, գեղեցիկ էր եղեւնին, որ ուզում էր ուրախացնել մարդկանց, գեղեցիկ էին մատնաչափիկը եւ Հերդան, որ երկար դեգերումներից հետո գտան իրենց երջանկությունը:
Բոլորն էլ գեղեցիկ են:

Հեքիաթների միջազգային օրը Անդերսենի անունով ա: Անդերսենը համարվում ա երեխաների լավագույն բարեկամներից մեկը:

Ուղղակի մի խնդիր կա: Հեքիաթները երեխաների համար չեն ու երեխաների համար չեն հորինվել:

Չեմ հիշում հեռուստացույցո՞վ եմ լսել, թե՞ ինչ որ մեկի մոտ եմ կարդացել, որ Անդերսենը չէր ուզում իր արձանի մոտ երեխաներ լինեին, գային նկարվեին, ինքը համարում էր, որ հեքիաթները երեխաների համար չեն:

[StrangeLittleGirl]

Դե Անդերսենը մի կողմ, նրա գրածներն ընդհանրապես էրեխեքի համար չեն: Ասենք «Անճոռնի ճուտիկը» լրիվ իրա կյանքի պատմությունն ա: Էրեխեքին կարդաս, որ ի՞նչ:

Բայց խոսքս նաև ժողովրդական հեքիաթների մասին ա, որոնք Գրիմ եղբայրները, Թումանյանը և այլ դեմքեր գրի են առել: Դրանք մանկական չեն: Դիցաբանությունը մանկակա՞ն ա: Բա ժողովրդական հեքիաթներն էլ են դիցաբանություն:

[Smokie]

Դե Անդերսենը մի կողմ, նրա գրածներն ընդհանրապես էրեխեքի համար չեն: Ասենք «Անճոռնի ճուտիկը» լրիվ իրա կյանքի պատմությունն ա: Էրեխեքին կարդաս, որ ի՞նչ:

Հենց «Անճոռնի ճուտիկ»ն ա ավելի համապատասխանում մանկականին, քան մյուս տխուր ավարտ ունեցող հեքիաթները: Թեկուզ իր կյանքի պատմությունը լինելով, էլի մնում ա մանկական հեքիաթ՝ էդտեղ ոչ մի արյունալի դաժանություն չկա, ընթացքը տխուր ա, ավարտը շատ ուրախ:

[StrangeLittleGirl]

Հենց «Անճոռնի ճուտիկ»ն ա ավելի համապատասխանում մանկականին, քան մյուս տխուր ավարտ ունեցող հեքիաթները: Թեկուզ իր կյանքի պատմությունը լինելով, էլի մնում ա մանկական հեքիաթ՝ էդտեղ ոչ մի արյունալի դաժանություն չկա, ընթացքը տխուր ա, ավարտը շատ ուրախ:

Ստեղ մենակ արյունալի-չարյունալին չի, Անճոռնի ճուտիկը կոնկրետ ահավոր ձանձրալի հեքիաթ ա:

[Lion]

Մի քանի անգամ ակումբում պատմել եմ, որ փոքր ժամանակ ես մամային հարցրել եմ «Թումանյանը չար ա՞ եղել»:

Ինչքա՜ն հայտնի հեքիաթներ կան, որոնց մեջ եթե խորանաս, լավ էլ ուժաստիկ են: Բայց շատ երեխաներ կարծես չեմ զգում էդ ամենը, էնքան հանգիստ կարող են լսել, թե ո՞նց ա

1.Գայլը ուտում տատիկին ու Կարմիր գլխարկին, հետո իրան խառակիրի են անում.
2.Երեք խոզուկներում գայլը ծխնելույզի միջից ընկնում եռման ջրի մեջ.
3.Կռնատ աղջկա ձեռքերը ո՞նց են կտրում ու իրեն թողնում անտառում, կամ ո՞նց ա կարողանում մայրը սեփական երեխուն մորթել էնքան որ ուրիշի վրա գցի.
4.Ո՞նց ա թագավորը կուլ տալիս Անհաղթ աքլորին, վերջինս էլ իր համար հանգսիտ ծուղրուղուն ա շարունակում, հետո էլ թագավորին են մորթում.
5.Ո՞նց ա չար կախարդը ուզում Հենզելին ու Գրետելին գցի փուռը, բայց ինքն ա ընկնում իր փորած փոսը.
6.Էլ չեմ խոսում Կացին ախպոր մասին, որը տեղով սարսափ ու արյունահեղություն ա՝ թե՛ հեքիաթը, թե՛ մուլտը, բայց ասենք մուլտը նայելուց ես միշտ ծիծաղել եմ, ոչ թե վատացել:
7.Կամ ասենք «Լեզուն կտրած ծիտիկը»՝ (Թումանյանի թարգմանություններից) արդեն իսկ վախեցնող վերնագիր ա.

+1 Ասեմ, գուցե չհավատաք, բայց ես ամենափոքր տարիքից էլ միշտ մտածել եմ Չարի վերջը հեքիաթի մասին ու զարմացել, թե էդ ախմախ կկուն ոնցա կարողանում իր ձագերին մեկիկ-մեկիկ ուտվելու ուղարկում: Որ խորանաս, քանի որ հեքիաթները միշտ ասոցացվում են մարդկանց, հետ, մանկական հանիբալիզմի մասին մի դաժան պատմությունա...

Բայց տեղ նաև մի ուրիշ բան կա, ավելի դրական - դա այն է, որ պետք չէ շանտաժին տրվել, իսկ շանտաժիստն էլ, ով ուզում է լինել, կենցաղային մակարդակից մինչև տեռոռիստ, երբեք ձեռք բերածով չի բավարարվի ու նրա դեմ պետք է այլ միջոցներով պայքարել...

[Ռուֆուս]

Մի հատ թեմայից դուրս։

Հանիբալիզմ բառ գոյություն ՉՈՒՆԻ, Կանիբալիզմ է, Կ-ով

[keyboard]

Մի հատ թեմայից դուրս։

Հանիբալիզմ բառ գոյություն ՉՈՒՆԻ, Կանիբալիզմ է, Կ-ով

Ես քո գրագետ ջանին մեռնե՜մ

[Smokie]

+1 Ասեմ, գուցե չհավատաք, բայց ես ամենափոքր տարիքից էլ միշտ մտածել եմ Չարի վերջը հեքիաթի մասին ու զարմացել, թե էդ ախմախ կկուն ոնցա կարողանում իր ձագերին մեկիկ-մեկիկ ուտվելու ուղարկում: Որ խորանաս, քանի որ հեքիաթները միշտ ասոցացվում են մարդկանց, հետ, մանկական հանիբալիզմի մասին մի դաժան պատմությունա...

Ես էդ մասին մտածել եմ մի քանի ամիս առաջ ու իմ համար կկուն ոչ միայն վախկոտ մայր ա, որ չի կարող պաշտպանել անօգնական ձագերին, այլև հիմար, միամիտ անձնավորություն, որ լավ ուզողին չի գնահատում ու առանց մի փոքր անգամ մտածելու, աղվեսին կասի «ագռավն ա ինձ խաբար տվել»՝ ընկերոջը կմատնի բառիս նուն իմաստով, էդ էլ իրա շնորհակալությունը հա՞:

[Lion]

Մեր հեքիաթագիրներից, իմ կարծիքն եմ գրում, ինձ համար ամենաչարագուշակը, բայց դրա հետ էլ նաև չարագուշակորեն գեղեցիկը Ղազարոս Աղայանի հեքիաթներն են: Էս մեր հեղինակը իրեն հեչ չի զսպում, մեկ առանց զսպելու "իրարուտոցի" է (Զանգի-Զրանգի), մեկ առանց հեփփի-էնդի բժշկական օպերացիաներ, մեկ սեռափոխություն, մեկ քարացած քաղաք, մեկ տո եսիմ էլ ինչ... "Պո"-ոտ մոմենտա

[Ուլուանա]

Կա, Հով։ «Կռնատ աղջիկն» ու «Եդեմական ծաղիկը» որ հաստատ կան, լավ հիշում եմ։

Մի հատ էլ ավելացնեմ նույն գրքից. «Աստղերից իջած կինը». ծաղիկներից պատրաստված ճոճանակի վրա նստած ա մորեմերկ մի կին ։

[Smokie]

Մի հատ էլ ավելացնեմ նույն գրքից. «Աստղերից իջած կինը». ծաղիկներից պատրաստված ճոճանակի վրա նստած ա մորեմերկ մի կին ։

Էդ «Աներևոււյթ թագավորություն»ն ա, դրել եմ նկարը: Կողքի նկարում էլ երկու տկլորները, որ տանջում էին պապիկին ու իրանք էլ իրանց հերթին էին ծեծ ուտում:

[Ուլուանա]

Էդ աներևոււյթ թագավորությունն ա, դրել եմ նկարը:

Վայ, ճիշտ ա... Սկզբում հենց դա էլ մտածել էի, հետո ասեցի՝ երևի սխալ եմ հիշում ու «Աստղերից իջած կինը» գրեցի։ Ի դեպ, «Աներևույթ թագավորությունն» իմ սիրած հեքիաթներից ա, ու էլի բոլորովին ոչ էրեխեքի համար շարքից։