էկա օֆֆտոպեմ գնամ: Հազար հատ գործ ունեի, ասի մի տասը րոպե ակումբը թերթեմ անցնեմ գործերիս, որ հասցնեմ ֆուտբոլն էլ նայեմ.. ֆուտբոլի առաջին տայմը վերջացել ա, չեմ նայել, ոչ մի գործ էլ չեմ արել: Մեֆ, գրառումներդ կարդացի ու հիշեցի, որ վերջին անգամ սենց հետաքրքրությամբ ճարտարապետության մասին լսել էի Ջիմ Թորոսյանի հետ Երևանում այսպես ասած շրջելիս: Քո դեպքում ցավոք կարդում եմ: Ճարտարապետությունից երևի էնքան բան չգիտեի, ինչքան էս թեմայում գրածներդ կարդալով իմացա: Հարգանքներս, Մեֆ
Ճամփաները բոլոր դեպի մահ են տանում…
Chuk (26.06.2014), Mephistopheles (26.06.2014), Աթեիստ (26.06.2014), Շինարար (26.06.2014), Տրիբուն (26.06.2014)
ապեր, էս թեմայում օֆթոփ չկա… երջանկահիշատակ Ջիմ Թորոսյանը մեզ վերածննդի պատմություն էր տալիս… ամեն ինչ կտամ, մի 45 րոպեանոց դասի համար… իմ համար մեծ պատիվ ա որ դու իմ գրառումները կարդալով իրան հիշեցիր…Kuk-ի խոսքերից
էկա օֆֆտոպեմ գնամ: Հազար հատ գործ ունեի, ասի մի տասը րոպե ակումբը թերթեմ անցնեմ գործերիս, որ հասցնեմ ֆուտբոլն էլ նայեմ.. ֆուտբոլի առաջին տայմը վերջացել ա, չեմ նայել, ոչ մի գործ էլ չեմ արել: Մեֆ, գրառումներդ կարդացի ու հիշեցի, որ վերջին անգամ սենց հետաքրքրությամբ ճարտարապետության մասին լսել էի Ջիմ Թորոսյանի հետ Երևանում այսպես ասած շրջելիս: Քո դեպքում ցավոք կարդում եմ: Ճարտարապետությունից երևի էնքան բան չգիտեի, ինչքան էս թեմայում գրածներդ կարդալով իմացա: Հարգանքներս, Մեֆ
Կուկ ջան, շուտ շուտ արի… պարտայդիր չի թեմայով գրես… ստեղ ամեն թեմա ճարտարապետություն ա…
Mephistopheles (26.06.2014)
շատ շնորհակալ եմ Ռամշ ջան… այ էս շենքը քանդման ենթակա չէր կարող լինել…
Չուկ ջան, որևէ կերպ սա փորձ չի քեզ ներքաշել բանավեճի մեջ, բայց շատ կարևոր հարց ես առաջ քաշել որին կարծում եմ արժե անդրադառնալ…
պատմության մեջ նման բան կա ու դրա վառ օրինակը Էֆելյան աշտարակն ա… կառուցվել ա 19րդ դարի վերջին ու չի սիրվել ժամանակի շատ հեղինակավոր ինտելեկտուալների կողմից, մասնավորապես Մոպասանի կողմից ով հատուկ գնում էր Էֆելյան աշտարակ, բարձրանում այնտեղ որովհետև մենակ էդ կետից էր որ աշտարակը չէր երևում… բայց հետագայում աշտարակը դարձավ Փարիզի խորհրդանիշը ու ճարտարապետության գլուխգործոց համարվեց…
…բայց սրան պետք ա ճիշտ նայել… էս գործն իր ժամանակի համար եղել ա նոր խոսք, տեխնոլոգիայի վերջին խոսքը ու էդ ժամանակ արևմտյան քաղաքակրթությունը անցման շրջանում էր… նոր տնտեսական, քաղաքական ու հասարակական հարաբերություններ էին առաջ գալիս… իդուստրիալիզացիա և այլ… Լե Կոռբյուզեից մի քիչ առաջ էր… արդեն զգացվում էր որ մեծ շիֆթը գալիս ա… ու աշտարակն իր ժամանակի մեջ եղել ա նոր խոսք և՛ կոնսրուկցիանեի և՛ ճարտարապետության և՛ գեղագիտության տեսանկյունից… իսկ նորը միշտ չի որ ճիշտ ա հասկացվում ու գնահատվում… նորը պահանջում ա նոր ընկալում որը մի անգամից չի գալիս… դա հատկապես լավ ա զգացվում նկարիչների մոտ երբ նրանց գործերը ժամանակին չեն ընկալվում լայն հասարակության կողմից, միայն մասնագետներն են որ ընկալում եմ ժամանակի շունչն ու գնահատում…
Մեֆ ջան, ախպոր պես, ես էդ նոր եկեղեցին էն կարգի բարձր արժեք չեմ համարում, որ սենց բաների հետ համեմատվի:
Միջինից ցածր մակարդակի բան ա: Իմ գրածները լրիվ ուրիշ բաների մասին էին: Ցավում եմ, որ չեմ կարողացել նենց ներկայացնել, որ հասկացվի:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Չուկ ջան, լեզվի ինստիտուտը իր ժամանակի մեջ միջինից մի նիշ բարձր գրագետ շենք ա… նա մեր քաղաքաշինության՝ որը շատ նոր ա ու քաղաքային ժարտարապետության նմուշ ա… իսկ էս եկեղեցի 1000 տարվա ծամած թքաց ճարտարաետություն ա… ես սա էմոցիայից ելնելով չեմ ասում, հենց տենց էլ կա… նայի կաթողիկեին ու դրան… դրանց արանքում 800 տարի կա, հեչ կասե՞ս եթե հնությունը չլինի…
Տրիբուն (26.06.2014)
Մեֆը բզբզաց, մի հատ էլ գրառում անեմ:
30 տարի անց
Արդեն միջին տարիքի ճարտարապետ, Երևանը շատ սիրող Ավետ Բրուտյանը դառնում է Երևանի գլխավոր ճարտարապետ: Հրաշալի ճարտարապետի առաջին գործերից մեկը լինում է Երևանի կենտրոնն ապականող, XIII դարի հոյակապ եկեղեցուն ճնշող Սուրբ Աննա եկեղեցու ապամոնտաժման աշխատանքների կազմակերպումը:
Երևանում սկսվում են բողոքի ցույցեր: Երիտասարդ ակտիվիստները, ովքեր ծնված օրվանից տեսել են Սուրբ Աննան, սովորել նրան, սիրել, աղոթել ու մոմ վառել այնտեղ, դիմացի այգում հանդիպել իրենց սիրելիին ու գիշերը գաղտնի համբուրվել, չեն կարողանում համակերպվել այդ ստոր արարքին: Իշխանությունները պնդում են, որ ապամոնտաժումն օրինական է ու բիրտ ուժ են կիրառում ակտիվիստների նկատմամբ, Ռամշտայն անունով հայտնի գլխավոր ճարտարապետը հիմնավորումներ է բերում, որ այդ եկեղեցին հակաճարտարապետություն ու այն պետք է վերացնել, տեղը սարքել լեզվի ինստիտուտ: Ակտիվիստներին տանում են ոստիկանություն ու հետները բացատրական աշխատանքներ տանում, վերջիններս չեն հանդարտվում: Այդ ընթացքում ապամոնտաժումը մեծ թափով շարունակվում է:
Ողջ հանրությունը զբաղված է հարցի քննարկմամբ: Դրանից անմասն չի մնում հայկական խոշորագույն, 38 տարեկան ֆորումը՝ «Դար» ակումբը:
Երիտասարդ ֆորումականներից միայն մեկն է կողմ լինում ապամոնտաժմանը: Մյուսները կտրուկ դեմ են:
Կտրուկ դեմ է արտահայտվում նաև Ֆորումի ամենահին ու ամենածեր մասնակիցներից մեկը՝ Մեֆիստոֆելը:
- Չի կարելի այդ շենքը ապամոնտաժել, - պնդում է նա: - Ի վերջո այստեղ խտացված է երկու ժամանակաշրջանների պատմություն: Սուրբ Աննա եկեղեցին իհարկե՛ գլուխգործոց չէ, բայց նա հրաշալի ցույց է տալիս այդ պատմական շրջանի վարքը: Ցույց է տալիս, թե ինչքա՜ն էին հղփացած այդ ժամանակ եկեղեցականները, ինչքան կոռումպացված ու ազգատյաց էր կաթողիկոսը: Քանդելով այդ եկեղեցին ջնջվում է Երևանի պատմության մի կարևոր շրջան: Այն շրջանը, երբ համաժողվորդվարական շարժում էր, բայց որը չէր կարողանում առնել չինովնիկների դեմը ու սրանք աջ ու ձախ ինչ ուզում անում էին: Չի կարելի ջնջել պատմությունը:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
էէէ Չուկ… չես ուզում հասկանալ, հո զոռով չի՞…
Բա Չու՞կն ինչ ա անում էդ ժամանակ… դու՞ որ կողմն ես…
Չուկն էդ ժամանակ արդեն չի լինի
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
կլնես, ու՞ր պտի փախնես…Չուկն էդ ժամանակ արդեն չի լինի
իսկ եթե լուրջ, ապա դու էդ ժամանակ երկրի նախագահը եղած կլինես ու մենք կպահանջենք որ նոր նախագծերը ընդունվեն մրցույթով ու հանրային քննարկմամբ… եթե իհարկե Կաթողիկոս Մոնք Ա-ն հետ վերադարձնի էդ տարածքները քաղաքապետարանին, իսկ քաղաքապետը կլինի Տրիբունը…
Chuk (26.06.2014)
Երիտասարդ ֆորումականի անունն Ավետիս էր:
Իր դիրքորոշումը շատ հստակ էր: Սուրբ Աննա եկեղեցին լուրջ մշակութային, ճարտարապետական արժեք չէ: Իր ժամանակին այն լուծել է Կաթողիկե եկեղեցին վատ ֆոնից ազատելու, ընդգծելու ֆունկցիա: Նա պնդում էր, որ այդ ժամանակ կառույցն իր խնդիրը լուծել է, սակայն արդեն կա ավելի լավ լուծում, որն ավելի լավ կլուծի այդ խնդիրը: Նա համարում էր, որ համանման խնդիր եղել է 30 տարի առաջ, երբ ապամոնտաժվել էր նորից ոչ լուրջ մշակութային ու ճարտարապետական արժեք չներկայացնող լեզվի ինստիտուտի շենքը, որ թեև ժամանակին լուծել էր Կաթողիկե հրաշալի կոթողի պաշտպանության լրջագույն խնդիրը, բայց արդեն նման խնդիր չէր եղել ու ապամոնտաժվել էր: Ֆորումականը համարում էր, որ տվյալ միջավայրում կարևորագույն ֆիգուրը Կաթողիկե եկեղեցին է, և մնացած միջավայրը պետք է սպասարկի հատկապես այդ կառույցին, ու բնական էր համարում, որ յուրաքանչյուր ժամանակաշրջնում այդ խնդիրը կարելի է լուծել տարբեր կերպ: Ի վերջո Կաթողիկեն ոչ թե միջին վիճակագրական կամ դրանից ցածր շինություն է, ինչպիսիք են Սուրբ Աննա համալիրն ու Լեզվի ինստիտուտի շենքը, այլ լրջագույն պատմական, մշակութային, ճարտարապետական կառույց, որը բախտի հեգնանքով պարբերաբար թաքցրել են քաղաքացու աչքից:
Թաքցնելու դրվագներից մեկը եղել էր XVII դարում, երբ նրա շուրջը կառուցվել էր մեծ եկեղեցի (Կաթողիկեն մնացել էր եկեղեցու ներսում), քանդել էին իր պատերից մեկն ու օգտագործում էին որպես մեծ եկեղեցու ընդամենը բեմ: Արդյունքում Կաթողիկեն բոլորովին չէր երևում, նրա արժեքը գնահատել հնարավոր չէր: Սովետական իշխանությունը երբ քանդեց մեծ եկեղեցին (1937-ի սկզբում), նոր միայն քաղաքացին հայտնաբերեց հոյակապ կառույցը, որը բացի նրանից, որ ներկայումս համարվում է իր շրջանի ամենահամաչափ եկեղեցիներից մեկը, շատ արժեքավոր տեղեկություններ է պարունակում XIII դարի մասին (փորագիր արձանագրություններ): Սակայն Կաթողիկեին վիճակված չէր իր ազատությունը վայելել, որովհետև Սովետական Իշխանությունը ձգտում էր վերացնել նաև այն: Ստիպված էին նորից գերեվարել փոքրիկ գեղեցկուհուն: Այս անգամ այն շրջապատվեց մի շենքով, որի հեղինակները փորձում էին եկեղեցուն փրկել կործանումից ու թաքցնել մարդկանց աչքերից: Արդյունքում եկեղեցին նորից կորավ ու շատ տարիներ հետո միայն ազատվեց հերթական գերեվարումից:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
ոնց ա երևում է որ մենք քաղաքաշինություն չենք ունեցել որը պետականության բացակայության արդյունք ա… դրա համար էլ քաղաքին նայում ենք որպես հուշարձանների հավաքածու այլ ոչ թե ապրող օրգանիզմ, որը մարդու համար ա ոչ թե պատմական հուշարձանները աշխարհին ներկայացնելու… նման ա էն տներին որ խռուստալները դնում էին ապակե սերվանդի մեջ ի ցույց… մեբելների վրա էլ ցելոֆան էին քաշում…
դժբախտաբար պիտի ասեմ որ Հայաստանում քաղաքաշինությունը սկսեց սովետից… իր բոլոր ավերածություններով հանդերձ Հայաստանյան ժամանակակից պետականությունն ու քաղաքաշինությունը սկսել ա սովետից, լավ կամ վատ… բոլոր քաղաքներն ու պետականություններն էլ ցավով են կառուցվում… ու հիմա ջնջել միանշանակ էն ինչ սովետից ա մնացել նույնն ա ինչ Լուսավորիչն արեց քրիստոնեությունից հետո… we never learn…
Կաթողիկեն փրկելու համար բոլորովին էլ պետք չէր նրա անունից կամ հանուն նրա ավերածություն անել…
մեկ էլ Չուկ ջան, եթե դժվար չի մի հատ պարզաբանես ինչ ա նշանակում…
իր շրջանի ամենահամաչափ եկեղեցիներից մեկը
Չուկ, կարա՞ս ասես, Լեզվի ինստիտուտը ինչո՞վ ա վատ Սուրբ Աննայի եկեղեցուց…
Չուկ ջան, էդ 30 տարի հետոյի նկարագրածիդ մասին դեռ մինչեւ գրելդ էի մտածում: Էս նոր եկեղեցին իմ համար էս պահին քանդելու շինություն ա, մի կաթիլ չեմ ափսոսա, եթե մեկը հիմա բոմբ դնի ու պայթացնի: Բայց այ 30 տարի հետո արդեն ինքը կդառնա պատմություն: Իսկ էն, որ ինքը իմ համար վատն ա ու սխալ, 30 տարի հետո, կարծում եմ, կարելի կլինի այլկերպ չեզոքացնել: Կարելի ա ինչ-որ ձեւով Կաթողինեից վիզուալ առանձնացնել, նենց մի բան մտածել, որ Կաթողիկեի արժեքն ընդգծվի, իսկ Աննային առանց կպնելու վիզուալ վերացնել: Ասենք, օրինակի համար, բռնել ու Աննայի 2 ճակատների մոտով մուգ ապակիով պատ բարձրացնել, որ խաչմերուկից գրեթե չերեւա: Կամ չգիտեմ, ինչ-որ մի տենց հանդուգն, դուխով մի բան անել առանց Աննան քանդելու, բայց որ միջավայրն էլ դառնա լավը: Մի խոսքով, էդ երկար մտածելու բան ա ու ես չեմ ասում, որ հենց առիթ լինի, պետք ա քանդել:
Վերջ ի վերջո կարելի ա նենց անել, որ դառնա վթարային ու քանդել: (Էս կատակ եմ անում, բայց կարծեմ լեզվի ինստիտուտն էլ էդ պատճառաբանությամբ քանդեցին, չէ՞: )
Չուկ, գիտե՞ս ինչ հիշեցի: Էն մաշտոցյան ու աբեղյանական ուղղագրության թեման, էն որ աբեղյանական ուղղագրությունը ժամանակավոր սարքել էին, որ հետո անցնեն լատինատառի, բայց չանցան, տենց մնաց ու դու հիմա դեմ ես, որ սա վերանա ու հետ գա դասականը: Բայց չէ՞ որ սա ժամանակավոր էր նախատեսվում անել: Իսկ շենքը, որն ի տարբերություն ուղղագրության, պատմամշակութային արժեք ա, դու դրական ես համարում, որ քանդեցին: Ինչեւէ, թեմայից չշեղվեմ: Գիտեմ, որ էդքան էլ համեմատելու չեն իրականում, ուղղակի հիշեցի:
Mephistopheles (27.06.2014)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ