Սահմանադրության փոփոխության հանրաքվե - 2015

[Mephistopheles]

Արտ իրոք կներես, բայց ոնց որ գալուստը խոսի: Իսկ դոդը էս երկիրը գլխավոր թալանողներից մեկն ա, դոդի ու սերժի/հհկ-ի ու բհկ-ի միջև ոչ մի էական տարբերություն ես չեմ տեսնում: Եթե դու տեսնում ես, խնդրում եմ լուսավորիր մեզ: Ու եթե դոդի փողերով ու ռեսուրսներով պետք ա իշխանափոխությունն անեիք, նենց ուրախ եմ, որ դոդին «կզցրին», մեկը ինձ պետք չի նման իշխանափոխություն:

նենց էլ «գողն ու մարդասպանը» դրել ես չակերտների մեջ, քիչ ա մնում դնես համոզես, որ դոդը ոչ գող ա, ոչ էլ մարդասպան

Ռուֆ, դու էլ կներես, բայց մարդուն կարաս դատես կամ պատժես էն բանի համար ինչը որ արել ա... եթե իրա հանցավոր ներկան կամ անցյալը օգտագործում ես որ իրա օրինական բայց ոչ ցանկալի հործունեությունը կասեցնես, դրան ասում են blackmail... ու դու(ք) ձեր էս վերաբերմունքով էտ արդարացնում եք, հիմնավորում եք ու խրախուսում եք որ էդ մեթոդը կիրառվի... Blackmailը պատիժ չի...

ի դեպ եթե դու էլ իրանց համար վտանգ ներկայացնես, հանկարծ հույսդ քո մաքուր՝ անկոմպրոմատ կենսագրությանդ քեզ չի փրկելու, էդքամ հարիֆ չլնեք...

[Ռուֆուս]

Ռուֆ ջան, մի հատ էական տարբերություն կա դոդի ու Սերժի մեջ: Մեկը հիմա իշխողն ա, մեկը չի: Ասել եմ ու կասեմ, ցանկացած փոփոխություն զարգացման երաշխիք ա: Իշխանափոխությունից հետո, եթե դոդի միջոցով անեինք, ես հաջորդ օրվանից լինելու իրանց դեմ պայքարողների առաջին շարքում: Էսօր էլ եթե ՀԱԿ-ը հասնի իշխանափոխության, ՀԱԿ-ի դեմ եմ պայքարելու: «Դոդը նույնպես հրեշ ա» տիպի մտայնությունը ձեր մեջ միշիկներն են սերմանել ու էն գալուստները, ում հետ ինձ հանդգնեցիր նույնացնել: Գնացեք քաղաքականության այբուբենը սովորեք, տղերք, 21րդ դարն ա:

Հա, դոդն իշխող չի ու փառք աստծո, որ իշխանության գլուխ չի, թե չէ լրիվ կթքեինք: Ու դոդը սկի ազգային ժողովում պիտի չլիներ, ուր մնաց մի բան էլ իշխանափոխություն աներ մեր համար:

Արտ ջան, դու լուրջ հավատու՞մ ես ասածիդ: Դու ո՞նց ես դա ընդհանրապես պատկերացնում, եթե դու ինչ-որ մեկին օգտագործում ես ինչ-որ բանի հասնելու համար, վերջում պետք է իրեն էլ մի բան տաս, այլ ոչ թե նպատակիդ հասնելուց հետո իրեն աշոտյան անես:

Ցանկացած փոփոխություն զարգացում չէ, կարաս փոփոխություն անես, ընկնես ավելի մեծ քաքի մեջ: Էս փայլուն մտքերն ու՞մն են:

[Ռուֆուս]

Ռուֆ, դու էլ կներես, բայց մարդուն կարաս դատես կամ պատժես էն բանի համար ինչը որ արել ա... եթե իրա հանցավոր ներկան կամ անցյալը օգտագործում ես որ իրա օրինական բայց ոչ ցանկալի հործունեությունը կասեցնես, դրան ասում են blackmail... ու դու(ք) ձեր էս վերաբերմունքով էտ արդարացնում եք, հիմնավորում եք ու խրախուսում եք որ էդ մեթոդը կիրառվի... Blackmailը պատիժ չի...

ի դեպ եթե դու էլ իրանց համար վտանգ ներկայացնես, հանկարծ հույսդ քո մաքուր՝ անկոմպրոմատ կենսագրությանդ քեզ չի փրկելու, էդքամ հարիֆ չլնեք...

Մեֆ ջան, դոդի ճակատագիրն ու «քաղաքական հալածանքները» ինձ բնավ չեն հետաքրքրում: Ու որոշ գրառումներ կարդալուց հետո դոդն ա աչքիս առաջ գալիս բիբլիական տառապած ու հալածյալ հերոսի կերպարանքով, քիչ ա մնում սիրտս ճմլվի:

Մի հատ ճշգրտում անեմ էլի, մենք էն նույն դոդի մասի՞ն ենք խոսում, ով առանձնապես ինտելեկտով չի փայլում, կյանքում հարկեր չի վճարել էս պետությանը ու մի քանի կոպեկ ա շպրտել ժողովրդի նկատմամբ որպես «բարեգործություն» ու ի լրումն էս ամենի հանդիսանում է հայ ժողովրդի «փրկիչ ու մեկենաս»:

[Chuk]

Հա, դոդն իշխող չի ու փառք աստծո, որ իշխանության գլուխ չի, թե չէ լրիվ կթքեինք: Ու դոդը սկի ազգային ժողովում պիտի չլիներ, ուր մնաց մի բան էլ իշխանափոխություն աներ մեր համար:

Արտ ջան, դու լուրջ հավատու՞մ ես ասածիդ: Դու ո՞նց ես դա ընդհանրապես պատկերացնում, եթե դու ինչ-որ մեկին օգտագործում ես ինչ-որ բանի հասնելու համար, վերջում պետք է իրեն էլ մի բան տաս, այլ ոչ թե նպատակիդ հասնելուց հետո իրեն աշոտյան անես:

Ցանկացած փոփոխություն զարգացում չէ, կարաս փոփոխություն անես, ընկնես ավելի մեծ քաքի մեջ: Էս փայլուն մտքերն ու՞մն են:

Ռուֆ ջան, էդ փայլուն մտքերը պատկանում են քաղաքագիտությանը, եղբայր իմ: Չնայած իհարկե ճիշտ ես, ու խոսքը ցանկացած փոփոխության մասին չէ:

Բայց պետք ա հասկանալ երկու պարզագույն ճշմարտություն.

1. Ժողովրդավարություն հաստատելու համար անհրաժեշտ ա կարողանալ ընտրության կամ ժողովրդի մեծ քանակի մասնակցությամբ շարժման միջոցով հասնել իշխանափոխության, որը իր հերթին հիմք է ստեղծում հաջորդ անգամները իրացնել ժողովրդի ընտրությունը: Ու եթե նույնիսկ այդ շարժման ընթացքում քեզ օգնում ա վատ անցյալով մեկը, մեկ ա, դա դրական դինամիկա ա ապահովում:
1.1. Պալատական հեղաշրջումները, իրար իշխանություն փոխանցելը ապահովում են բացասական դինամիկա:
2. Ցավոք սրտի մեր նման երկրներում անհնար ա լինում հասնել իշխանափոխության միայն «մաքուր մարդկանց» միջոցով, պետք ա կարողանաս իրանցից էլ մարդ պոկես ու աշխատացնես քո օգտին:

Գիտես հիմա՞ր էինք, որ ուրախանում էինք որ Ջհանգիրյանը, Սասուն Միքայելյանը, Գռզոն մեզ միանում էին: Կարո՞ղ ա իրանք վատ անցյալ չունեին: Բայց դա հնարավորության դուռ էր բացում:

Էս ազնիվի ու մաքուրի վերմակը վրաներիցդ գցեք: Երկիր փրկելու հարց կա, դուք մաքրամաքուր եք խաղում: Չի լինում աշխարհում տենց բան: Թե չէ նենց չի, որ ձեզնից պակաս եմ ատում նույն դոդին, նրան հանցագործ համարում, ուզում արդար դատարանի առաջ կանգնի:

[Chuk]

Բայց դե դոդի տիրոջ մերն էլ էնտեղ: Խասյաթ ա դառել, անիմաստ շեղել թեմաներն ու քննարկել հազար անգամ քննարկվածը:

Դրա փոխարեն, ինչպես էս հոլովակի 37-րդ վայրկանում ասում ա մեր գյումրեցի համաքաղաքցիներից մեկը «Տո հա՛, ցավդ տանեմ, մի բանմ էրեք, սրանց հանենք, սի**իր անենք»:

[Գալաթեա]

Էդ բոլորը ճիշտ եք ասում, Արտ, օգտագործել կեղտոտին բան։
Բայց մտքներովս/դ չի՞ անցնում, որ էդ կեղտոտին իսկապես օգտագործելու լծակները ավելի կեղտոտների ձեռքում ա, ոչ թե ձեր/մեր։ Ինչի՞ հաշվին պետք ա Դոդը կարենար դեմ կանգներ վարչախմբին։ Փող չունե՞ն, ախռաննիկնե՞ր, զոռբայությու՞ն, մի տոննա քա՞ք տակները թե՞ իշխանություն։
Էդ ժամանակը։ որ ծախսվեց ժողովրդին հավայի հույսերով խաբելու ու նորից կոտրելու համար կարար ավելի խելացի օգտագործվեր՝ կոնսոլիդացնելու, այլ ճանապարհներ մտածելու համար։ (Տարբերակներ չունեմ, ոչ քաղաքագետ եմ ոչ էլ վերլուծաբան )։
Ոչ թե հա մեռցնել ու մեռցնել մարդկանց հավատը ինչ որ բան փոխվելու հանդեպ։

[Chuk]

Էդ բոլորը ճիշտ եք ասում, Արտ, օգտագործել կեղտոտին բան։
Բայց մտքներովս/դ չի՞ անցնում, որ էդ կեղտոտին իսկապես օգտագործելու լծակները ավելի կեղտոտների ձեռքում ա, ոչ թե ձեր/մեր։ Ինչի՞ հաշվին պետք ա Դոդը կարենար դեմ կանգներ վարչախմբին։ Փող չունե՞ն, ախռաննիկնե՞ր, զոռբայությու՞ն, մի տոննա քա՞ք տակները թե՞ իշխանություն։
Էդ ժամանակը։ որ ծախսվեց ժողովրդին հավայի հույսերով խաբելու ու նորից կոտրելու համար կարար ավելի խելացի օգտագործվեր՝ կոնսոլիդացնելու, այլ ճանապարհներ մտածելու համար։ (Տարբերակներ չունեմ, ոչ քաղաքագետ եմ ոչ էլ վերլուծաբան )։
Ոչ թե հա մեռցնել ու մեռցնել մարդկանց հավատը ինչ որ բան փոխվելու հաբդեպ։

Լիլ ջան, ՀԱԿ-ի մտքով էդ էր անցել, էդ էր անում ու գրեթե ստացվել էր: Չստացվեր, սերժիկի հայտնի ելույթը, աշոծյան-շարմազանովների քսին չէր լինի: Էս իմ համար ակնհայտ ճշմարտություն ա:

Ինչևէ, ՀԱԿ-ը, ոնց դուք եք ասում, թուլացած ուժ ա, որտեղ գրեթե մարդ չի մնացել, ըստ ձեզ: Դե թող ուրիշներն էլ ուրիշ ճանապարհ մտածեին, առաջարկեին, փորձեինք իրանց հետևից գնալ: Եղա՞վ: Չէ, չեղավ:

Հիմա ՀԱԿ-ի էդ ծրագիրը տապալվեց: Օքեյ: Կարող եք հանգիստ բոյկոտել ՀԱԿ-ին, համարել որ ձեզ մոլորեցրել ա, չաջակցել: Էդ դեպքում մնում ա մի քայլ. սպասել, որ ուրիշը ճանապարհ առաջարկի:

Բայց էնպես ա ստացվել, որ ուրիշ ոչ մեկը ճանապարհ չի առաջարկում: Միակ ճանապարհի առաջարկն էս պահին «Չեք անցկացնի» նախաձեռնության կողմից ա, որին մեծապես աջակցում ա ՀԱԿ-ը: Կարող եք համարել հերթական մոլորեցում ու շրջանցել՝ սպասելով ուրիշների ճանապարհ առաջարկելուն: Ես առաջարկում եմ միանալ էս ճանապարհին, պայքարել, ու հասնել արդյունքի:

[Chuk]

Բագրատյանը խոսեց:

Կարճ և կոնկրետ. ես չեմ կիսում իր մոտեցումները, համաձայն չեմ իր հետ: Բայց ի տարբերություն իմ համախոհներից շատերի, ես ընդունում եմ իր՝ նման դիրքորոշում ունենալու իրավունքը:
Հույս ունեմ, որ թեկուզ և «Չեք անցկացնի»-ից անկախ, բայց գործուն կպայքարի «Ոչ»-ի համար:

[Mephistopheles]

Մեֆ ջան, դոդի ճակատագիրն ու «քաղաքական հալածանքները» ինձ բնավ չեն հետաքրքրում: Ու որոշ գրառումներ կարդալուց հետո դոդն ա աչքիս առաջ գալիս բիբլիական տառապած ու հալածյալ հերոսի կերպարանքով, քիչ ա մնում սիրտս ճմլվի:

Մի հատ ճշգրտում անեմ էլի, մենք էն նույն դոդի մասի՞ն ենք խոսում, ով առանձնապես ինտելեկտով չի փայլում, կյանքում հարկեր չի վճարել էս պետությանը ու մի քանի կոպեկ ա շպրտել ժողովրդի նկատմամբ որպես «բարեգործություն» ու ի լրումն էս ամենի հանդիսանում է հայ ժողովրդի «փրկիչ ու մեկենաս»:

Ռուֆ, ձեզ պետք ա հետաքրքրի, թե չէ ու՞մ պետք ա հետաքրքրի... էսի ձեր/մեր երկիրն ա, ձեզ/մեզ պետք ա հետաքրքրի... ու էականը դոդի ով ըլնելը չի նույնիսկ, արդեն ասեցի ինչն ա... ով ուզում ա լինի էդ վերաբերմունքը կարող ա ջեր սիրտը հովացնում ա, բայց ռեժիմն ավելի լկտի ա դառնում... ձեր դաբռոյով... էսի ոչ ոք չի կարա ժխտի, որտև փաստ ա...

իմ ասածն էս ա... ու սա անընդունելի...

[Mephistopheles]

Բագրատյանը խոսեց:

Կարճ և կոնկրետ. ես չեմ կիսում իր մոտեցումները, համաձայն չեմ իր հետ: Բայց ի տարբերություն իմ համախոհներից շատերի, ես ընդունում եմ իր՝ նման դիրքորոշում ունենալու իրավունքը:
Հույս ունեմ, որ թեկուզ և «Չեք անցկացնի»-ից անկախ, բայց գործուն կպայքարի «Ոչ»-ի համար:

Ապուշ ապուշ խոսաց վերջը...

[Գալաթեա]

Հիմա ՀԱԿ-ի էդ ծրագիրը տապալվեց: Օքեյ: Կարող եք հանգիստ բոյկոտել ՀԱԿ-ին, համարել որ ձեզ մոլորեցրել ա, չաջակցել: Էդ դեպքում մնում ա մի քայլ. սպասել, որ ուրիշը ճանապարհ առաջարկի:

Բայց էնպես ա ստացվել, որ ուրիշ ոչ մեկը ճանապարհ չի առաջարկում: Միակ ճանապարհի առաջարկն էս պահին «Չեք անցկացնի» նախաձեռնության կողմից ա, որին մեծապես աջակցում ա ՀԱԿ-ը: Կարող եք համարել հերթական մոլորեցում ու շրջանցել՝ սպասելով ուրիշների ճանապարհ առաջարկելուն: Ես առաջարկում եմ միանալ էս ճանապարհին, պայքարել, ու հասնել արդյունքի:

Դե ես էլ որպես մինչև հիմա գոյություն ունեցած պայքարի ձևերից գրեթե յուրաքանչյուրին միացած/ աջակցած մարդ՝ բացի կուսակցական դառնալուց (որտև կուսքարտով թելադրված կույր հավատին դեմ եմ)ինձ իրավունք եմ վերապահում արտահայտվել, երբ կարծում եմ, որ սխալ, չմտածված քայլ ա արվել։
Գիտես, որ էս մեկին էլ եմ մասնակցելու ուժերիս ներածի չափով։

[Chuk]

Դե ես էլ որպես մինչև հիմա գոյություն ունեցած պայքարի ձևերից գրեթե յուրաքանչյուրին միացած/ աջակցած մարդ՝ բացի կուսակցական դառնալուց (որտև կուսքարտով թելադրված կույր հավատին դեմ եմ)ինձ իրավունք եմ վերապահում արտահայտվել, երբ կարծում եմ, որ սխալ, չմտածված քայլ ա արվել։
Գիտես, որ էս մեկին էլ եմ մասնակցելու ուժերիս ներածի չափով։

Լավ ու ճիշտ ես անում, որ արտահայտվում ես։ Բակց շատ եմ խնդրում, մի մտածիր, որ ես եթե հակադարձում եմ, կույր հավատով կամ ռոբոտացած եմ անում։ Հակադարձում եմ, որտև էդպես եմ մտածում, թող որ սխալ էլ լինեմ որոշ դեպքերում, բայց հաստատ չեմ կեղծում կամ առանց խորանալու գործում։ Ու ի դեպ, կարծում եմ, որ անհամաձայնություններ ձեզնից ոչ պակաս ունեմ։ Իհարկե մեղավոր եմ, որ դրանք հիմնականում ստեղ չեմ գրում, որտև կուսակցական լինելով նախընտրում եմ դրանք ներսում բարձրացնել ու հասնել փոփոխության։ Դրանցից գոնե մի քանիսի մասին դու էլ գիտես, Լիլ, որտև պատմել եմ։ Ահավոր նեղացնող ա ընկերոջից տողատակով լսելը, որ իբր կույր հավատ ունեմ, որ իբր Լևոնն ինչ ասում ա, պաշտպանում եմ։ Բա ես էդ մա՞րդն եմ։ Ախր ես բոլոր միձավայրերում ու միշտ եմ եղել «համարձակ», որոշ դեպքերում տարբերվող մտածող ու դա բարձրաձանող։

Բայց դե էդ հեչ, ես իհարկե գիտեմ, որ դու լինելու ես պայքարի մեջ։ Էդ քո տիպն ա։ Շատ եմ ուզում, որ դոդերից շեղվենք ու վերադառնանք բուն թեմային, որից կտրվել ենք մարդամեկի թեթև ձեռով, իմ սադրվելով ու տաքարյուն, տեղ-տեղ հուզական գրառումներով։

[Mephistopheles]

... եթե մի մարդու պատճառով մի բանից կատոգորիկ հրաժարվում ես, էդ նույնն ա որ մի մարդու դարձնես անքննելի... որտև երկու դեպքում էլ ոչ թե սկզբմումքով ես շարժվում այլ անձով...

[Գալաթեա]

Դրանցից գոնե մի քանիսի մասին դու էլ գիտես, Լիլ, որտև պատմել եմ։ Ահավոր նեղացնող ա ընկերոջից տողատակով լսելը, որ իբր կույր հավատ ունեմ, որ իբր Լևոնն ինչ ասում ա, պաշտպանում եմ։ Բա ես էդ մա՞րդն եմ։ Ախր ես բոլոր միջավայրերում ու միշտ եմ եղել «համարձակ», որոշ դեպքերում տարբերվող մտածող ու դա բարձրաձայնող։

Տողատակը անձամբ քեզ կծելու համար չեմ գրել, մի նեղացի, Չուկս...

Կուսակցական լինելը, ինչքան էլ վատ կողմերը տեսնես ու հաճախ էլ ասես, սուր եզրերը հարթեցնելու, սխալները պաշտպանելու, արդարացնելու պարտավորություն ա տալիս, ընդունի։ Ու երևի տենց էլ պետք ա լիներ, ճիշտը դա ա։

Բայց էլ չեմ հիշատակի դա երբեք, եթե դրանով քեզ նեղացնում եմ։

Բարի՞շ։

[Chuk]

Տողատակը անձամբ քեզ կծելու համար չեմ գրել, մի նեղացի, Չուկս...

Կուսակցական լինելը, ինչքան էլ վատ կողմերը տեսնես ու հաճախ էլ ասես, սուր եզրերը հարթեցնելու, սխալները պաշտպանելու, արդարացնելու պարտավորություն ա տալիս, ընդունի։ Ու երևի տենց էլ պետք ա լիներ, ճիշտը դա ա։

Բայց էլ չեմ հիշատակի դա երբեք, եթե դրանով քեզ նեղացնում եմ։

Բարի՞շ։

Որ համը հանեմ՝ ասա