Էս հասկացությունը հաճախ է լսվում հայերի մոտ, հատկապես երբ խոսում են ազգային ինքնության և մշակույթի մասին՝ «գենետիկ հիշողություն»: Սկզբում ես մտածում էի որ դա օգտագործվում է զուտ փոխաբերական իմաստով, ոնց որ ռոմանտիկ պոետներ տասնիններորդ դարում «ազգի հոգու» մասին գրում էին: Սակայն հետզհետե գլխի ընկա, որ նաև կան շատ հայեր, որոնց համար այս հասկացությունը լրիվ բառացի իմաստ ունի՝ հավատում են որ ազգի ինքնությունը (գիտնականորեն դեռ ոչ հայտնաբերած) կենսաբանական միջոցով է փոխանցվում: Սովորաբար ասում են որ անբացատրելի մի խորհուրդ է, որի գոյությունը մինչ այսօր միայն կյանքից վերցրած դեպքերով կարող ենք քննարկել, բայց միևնույն է, հաստատ գենետիկայի հետ կապված երևույթ է: Մի խոսքով՝ ազգ որպես բնույթ, ոչ թե մշակույթ:
«Գենետիկ հիշողություն» հասկացությունը ինձ հիշեցնում է Կարլ Յունգի ենթադրական «ռասսային հիշողություն» տեսությանը: Յունգը պնդում էր որ հավաքական ենթագիտակցության մեջ պահպանվում են ցեղային նախկինների հիշողությունները, բայց իր տեսությունը բնականաբար առանց որևէ կենսաբանական կամ նյարդաբանական հիմք էր: Դրա համար հոգեբանների և գիտնականների ճնշող մեծամասնությունը այնպիսի բան մինչ այսօր չի ընդունում: Այսօրվա «գենետիկ հոշողություն» հասկացությունը, ինձ թվում է, ավելի գիտական ձգտում է պարունակում քան Յունգի տեսությունը, բայց չեմ տեսնում թե ինչպես կարող է տենց բան գոյություն ունենալ դարվինյան գենետիկայի համատեքստում: Փաստորեն «գենետիկ հիշողություն» հասկացությունն ինձ ավելի հիշեցնում է տասնութերորդ դարի կենսաբան Լամարկի տեսությանը, որում, օրինակի համար, ընձուխտի վիզը երակարացրել է, քանի որ իր նախկինները շատ ջանասեր փորձել են բարձր ծառերին հասնել, և այդպես կամաց-կամաց մանր-մունր ֆիզիկական փոփոխություններ են փոխանցվել: Այս տեսության մեջ իհարկե անփոփոխ գեն չկար: Դրա համար իմ ընկալմամբ հակասության խնդիր կա այս երկու մոտուցումների միջև, որ դժվար է լուծելու:
Եկեք այս թեմայում քննարկենք, թե ինչ նշանակում է «գենետիկ հիշողույուն», ինչ իմաստ կամ նպաստ ունի այս երկու բառերի կապակցությունըը: Կարո՞ղ է ձեր կարծիքով որ ազգի որոշ հոգեբանական առանձնահատկություններ կամ հիշություններ բառացիորեն պահպանվում են «արյան մեջ», «գենի մեջ», թե՞ ավելի շատ ազգամոլների գիտական-ֆանտաստիկայից վերցրած մի հասկացություն է:
Մեջբերել
Էջանիշներ