Ինչի՞ կանայք տենց հավասա՞ր են մշակում, սովորաբար: Իմ նկատելով հավասար թրաշել չկարողանալու պատճառով ավելի հաճախ լրիվ թրաշում են (թևերը, ոտերը, թևատակերը, բեղեր ունենալու դեպքում՝ բեղերը): Նենց որ չէ, ստեղ գաղտնիքն ուրիշ տեղ ա:
հ.գ. չասեք, թե «էս ու՜ր խորացար», չեմ կարծում թե խորացածս թեմայի ընդհանուր խորացածից ավելի վատն ա![]()
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Պետք է խոստովանեմ, որ թեմայում ծավալված քննարկումից նյարդայնանում եմ: Բայց նաև հստակեցնեմ, որ այդ նյարդայնությունս բացարձակապես կապված չէ ակումբցիների հետ, որովհետև նմանատիպ քննարկումները այս օրերին ամենուր են ու բնական ու տրամաբանական է, որ այն պետք է տեղ գտներ նաև ակումբում, մանավանդ հաշվի առնելով ակումբցիների առաջադեմ հայացքները (առաջադեմն առանց չակերտների ու ամենայն անկեղծությամբ), նրանց վերաբերմունքն անհանդուրժողականության նկատմամբ:
Նախքան բուն գրառմանն անցնելը ասեմ, որ ներքոշարադարյալն իմ անձնական կարծիքն ու պատկերացումներն են, որոնք կարող է և հակասություն ունենան գիտության, ճշմարտության ու ընթերցողներիցս շատերի կարծիքների հետ, սակայն առ այս պահը ես չեմ տեսել փաստարկներ, որոնք ինձ կարող են հակառակում համոզել: Մեկս մեկ հստակեցում, գրածս վերաբերում է ոչ այնքան կոնկրետ այս թեմային, որքան երևույթներին, իմ աշխարհընկալմանը:
Նախ մի քանի համոզմունքներ:
Համոզմունք 1. Յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի ընտրել իր ապրելակերպը, անել իր սրտի ուզածը, եթե դրանով չի սահմանափակում այլոց ազատությունները, չի բռնանում այլոց կամքի, ազատ տեղաշարժի, ազատ կամարտահայտման իրավունքի վրա, չի վնասում որևէ մեկին ֆիզիկապես, հոգեբանորեն կամ այլ կերպ:
Համոզմունք 2. Որոշակի շրջանակներում «ոչ ավանդական սեռական կողմնորոշում» տերմինը ստացած երևույթը հիվանդություն չէ, այն չի առաջանում քարոզի արդյունքում, մարդիկ աստիճանաբար չեն դառնում այդպիսին: Մարդիկ ծնվում են իրենց սեռական կողմնորոշմամբ: Առնվազն դեպքերի մեծագույն մասում: Անշուշտ, կան չնչին բացառություններ:
Համոզմունք 3. Արվեստի ստեղծագործությունը ու արվեստագետի արվեստը ունեն բացարձակ արժեք: Սա չի նշանակում, որ այսինչ ստեղծագործությունը կա՛մ լավն է, կա՛մ վատը: Ոչ, արվեստի, ստեղծագործության ընկալումը չափազանց սուբյեկտիվ է, յուրաքանչյուր ոք այն յուրովի է ընկալում: Բայց արվեստի ստեղծագործության լավ կամ վատ լինելը իդեալական դեպքում չի որոշվում արվեստագետի նկատմամբ վերաբերմունքով: Բոլորովին կապ չունի, թե տվյալ նկարը նկարողը, տվյալ բանաստեղծությունը գրողը, տվյալ կինոն նկարողը, տվյալ երգը երգողն ով է: Իրականում լինում են դեպքեր, երբ մարդն արվեստի ստեղծագործությունը գնահատելիս հաշվի են առնում ստեղծագործողի այս կամ այն հատկանիշը, ինչի արդյունքում ստեղծագործության գնահատականը փոխվում է, որոշ դեպքերում դեպի լավը, որոշ դեպքերում դեպի վատը, բայց արդյունքում այն դառնում է ոչ իրական գնահատական:
Արամ ՄՊ3-ի՝ Կոնչիտային տված գնահատականը համարում եմ ոչ բարոյական: Երկու պատճառով.
1. Մրցույթի մասնակիցն իրավունք չունի նման գնահատականներ հնչեցնել իր մրցակցի հասցեին՝ անկախ համոզմունքներից, դրանով նա խառնում է մրցույթի չգրված բարոյականության կանոնները,
2. Վերևում շարադրածս կանոնների համաձայն չի կարելի մարդուն նման բարոյական գնահատականներ տալ, ելնելով իր ընտրած ապրելակերպից, հաշվի չնստելով նրա ունեցած սեռական կողմնորոշման հետ, այն դեպքում, երբ վերջինս իր ապրելակերպով ու մնացած ամեն ինչով որևէ վնաս չի հասցնում այլոց:
Արամի հայտարարություն(ներ)ին գնահատականը այսքանով պետք է ավարտվեր:
Սակայն իրականությունում մենք ականատես ենք այլ իրավիճակի: Քննարկումները զարգանում են, Արամը դառնում է թիրախ: Ու սա միայն ակումբում չի, սա միայն Հայաստանում չի: Հենց թեկուզ այս թեմայում եղել են մտահոգություններ և/կամ չարախնդություններ, որ Արամի այդ տեսակետի պատճառով ինքը կորցնելու է հավանական հաղթանակը: Ես ինքս այդպես եմ մտածում: Ինչու՞: Իր երգը իր ունեցած հայացքի պատճառով ավելի վա՞տն է դարձել: Ոչ: Որովհետև էն, ինչ-որ մենք սովոր ենք եվրոպական արժեքներ կոչել, երբեմն ձևականություն ու հակաեվրոպական, հակամարդկային արժեքներ են: Որովհետև մենք սիրում ենք խոսել հանդուրժողականությունից, բայց մենք ինքներս հաճախ անհանդուրժողականության մարմնացում ենք: Որտև մենք սիրում ենք խոսել խոսքի ազատությունից, բայց ինքներս խոսքի ազատության ոտնահարող ենք: Ու միայն մենք չէ, Եվրոպան է էդպիսին: Ի՞նչ է արել Արամը, իր արածից ի՞նչ ռեալ վնաս կա: Ոչ մի: Մարդ է, էշ-էշ դուրս է տվել: Ոչ դրա արդյունքում ավելացել են հոմոֆոբները, ոչ պակասել: Ոչ վառել է Կոնչիտային, ոչ էլ թքել երեսին: Ասել է իր կարծիքը, իր համոզմունքը, որը, ոնց վերևում շարադրել եմ, դեմ է մեկը իմ համոզմունքներին, բայց իր կարծիքն է: Ու հիմա իր կարծիքի պատճառով իր երգը դառնալու է ավելի վատը, որովհետև մենք (մենք ասելով նկատի ունեմ ողջ մարդկությանն, էս դեպքում) էս դեպքում հավատարիմ մնալով մոդային իրեն պետք է հայտարարենք հոմոֆոբ ու երգի մրցույթը ամբողջովին շուռ տանք ուրիշ հարթություն: Որովհետև էս երգի մրցույթը իրականում մենք չենք ընկալու՞մ երգի մրցույթ, այլ համարում ենք ինքնարտահայտման տեղ: Թե՞ ցանկացած տիպի մրցույթում էինք սենց անելու: Մի բան փաստ է, արդեն բոլորս մոռացել ենք, թե ինչ երգ է երգել Կոնչիտան, ինչ երգ է երգել Արամը, ինչ երգ է երգել մյուսը, մեզ հետաքրքրում են մեկի սեռական կողմնորոշումն ու մյուսի՝ էդ սեռական կողմնորոշման մասին կարծիքը: Ա դե բավ է էլի: Մեկ սա է պախարակում, մեկը նա: Ա դե բավ է էլի: Ջհանդամ թե Կոնչիտայի ոտերի արանքում բան կա կախված, թե չկա, ու ջհանդամ թե Արամն ինչ ա մտածում դրա լինել թե չլինելու մասին: Եթե սա երգի մրցույթ ա, ուրեմն կարևոր ա, թե իրանք ինչ են երգում ու լավ թե վատ են երգում: Եթե դա չի կարևոր, ուրեմն էս ամեն ինչը հարկավոր է ուղարկել գրողի ծոցը:
Ներողություն երկար-բարակ գրառման համար, ուղղակի իսկապես ներվահան եմ լինում:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Չուկ, ստեղ մի հատ հետաքրքիր մոմենտ կա… եթե Արամի ասածը չլիներ, էս մրցույթում քննարկելու բան չէր լինելու… հաստատ երգը էս մրցույթում քննարկման նյութ չի. նույնն ա որ Մաքդոնալդ գնաս healthy food ուտելու…
Արամի ասածը հայաստանյան ստանդարտներով լրիվ նորմալ բան ա համարվում ու ինքը համարվում ա շոու բիզնեսի մարդ՝ առաջադեմ… սա խոսում ա էն մասին որ մեր հասարակությունը դեռ պատրաստ չի իր բոլոր անդամներին հավասարապես ընդունելու, ինքնությունը մարդու դեռ խեղդվում ա… մենք առայժմ առաջնայինը երկրորդականից չենք տարբերում ու երկրի վիճակի պատճառներից մեկն էլ հենց էս ա… չեմ թաքցնի, իմ բոլոր ազգականներն էլ հենց սենց են մտածում, գեյերին դեմ են… մի մասը պայքարող, մի մասը relax տարբերակով…
Չուկ, լավ ես գրել, բայց էդ 3-րդ համոզմունքդ չե՞ս կարծում որ ուտոպիա ա։ Մալևիչը վկա։
Հըլը չգիտեինք Հայաստանից ով ա մասնակցելու, բայց գիտեինք որ Սփյուռքի մի մեծ զանգած ձեն ա տալու։
Իմացանք որ Արամն ա, բայց չգիտեինք ինչ ա երգելու, արդեն սկսել էինք ռասկռուտկեն։ Ոչ թե երգի, այլ հենց երգիչի։
Երգը լսեցինք, նոր սկսեցինք դա գովալ (հիմնականում)։
Առաջ ես շատ էի հավանում Ռոբերտ Սահակյանցի մուլտերը, հիմա (մարտի մեկի իրա բլթոցներից, ու իրա տղու բլթոցներից հետո) սկսել եմ դրանց մեջ կեղտ ման գալ։
Քո ասած իդեալական տարբերակի գոյությանը ես չեմ հավատում։
artak.amDe gustibus et coloribus non est disputandum.
Արտ, երգիչները, դերասանները, նկարիչները, գրողները, գիտնականները միշտ էլ նման պռապուսկատներ անելու են… էսի հաստատ ա… որին էլ նայես մի բան ասած կլինի… էն որ իրանք մի բանի մեջ լավ են, էտ հլա չի նշանակում որ իրանք ամեն բան տենց լավ են անելու ու ամեն ինչի մասին իրանց կարծիքը բացարձակապես ճիշտ ա լինելու… էդ ուրիշ հարց որ մենք գնահատելուց դա հաշվի ենք առնում, այսինքն արվեստագետի ստեղծագործությունը գնահատում ենք իրա քաղաքական կամ այլ բարոյական դիրքորքշումներից ելնելով… դա արդեն մեր խնդիրն ա… պատմության մեջ շատ կան տենց դեպքեր…
էս տեսակետից Չուկը ճիշտ ա ասել… ուրիշ հարց որ չենք կարողանում դա անել՝ չի ստացվում… բայց ժամանակը էդ հարցը լուծում ա… միանշանակ… նենց ոնց որ չուկն ա ասել… ուղղակի Չուկը մի բանն ա սխալ ասելընկալումն ինչքան էլ սուբյեկտիվ լինի, արժեքը (լավ կամ վատ լինելը) օբյեկտիվ ա…արվեստի, ստեղծագործության ընկալումը չափազանց սուբյեկտիվ է, յուրաքանչյուր ոք այն յուրովի է ընկալում:
Շինարար (28.03.2014)
Արտ ջան, ճիշտն ասած էս ուղղությամբ արձագանքը գրառմանս ինձ համար անակնկալ էր, սպասում էի այլ տիպի արձագանքներ: Ու քանի որ սրանով բուն թեմային ավելի կմոտենանք, քան մինչ հիմա ըստ էության եղել ենք, պասը կընդունեմ ու մի քիչ՝ ձեր թույլտվությամբ, կփորձեմ ծավալվել:
Արտ, իդեալական դեպքերի ես էլ չեմ հավատում, ոչ մի ոլորտում, ոչ մի հարցում: Ու սա ոչ միայն բացառություն չի, այլև էն հարցերից ա, որ արվեստի սուբյեկտիվ ընկալումը հենց ինքը կարող է խթան լինել իդեալականությունից հեռանալու: Ես ինքս էի գրառմանս մեջ նշել, նորից մեջբերեմ.Քո խաթր կարող եմ էդ «իրականում լինում են դեպքեր»-ը վերաշարադրեմ էսպես՝ «Շատ են դեպքերը»:Իրականում լինում են դեպքեր, երբ մարդն արվեստի ստեղծագործությունը գնահատելիս հաշվի են առնում ստեղծագործողի այս կամ այն հատկանիշը, ինչի արդյունքում ստեղծագործության գնահատականը փոխվում է, որոշ դեպքերում դեպի լավը, որոշ դեպքերում դեպի վատը, բայց արդյունքում այն դառնում է ոչ իրական գնահատական:
Բայց խնդիրը դրանից չի փոխվում: Որտև Սահակյանցի անձի պատճառով դու հիմա իր մուլտերում ուրիշ բան ես փնտրում, բայց դրանք շարունակում են պահպանել իրենց իրական արժեքը, էն ինչ եղել են՝ բացասականով ու դրականով: Ռուբիկ Հախվերդյանի, Արթուր Մեսչյանի, Շուշան Պետրոսյանի, այլոց պահվածքի պատճառով մենք հիմա իրենց երգերում կարող է այլ բան փնտրենք, բայց դա իրականում մեր՝ անձերի նկատմամբ վերաբերմունքն է, իրենց երգերը չեն փոխվել, կան նենց, ոնց եղել են: Սիլվա Կապուտիկյանի «Խոսք իմ որդուն»-ը ես համարում եմ կեղծ, որովհետև համարում եմ, որ ինքն իր գրածից շեղվել է իր կյանքում, բայց իր գրածի արժեքն իրականում դրանից չի փոխվել ու էսպես շարունակ: Ու ամեն ինչը գալիս է զուտ նրան, թե ինչքանով մենք կարող ենք մեր անձնական վերաբերմունքը փոխել ու արվեստին նայել այլ հայացքով:
Արամ ՄՊ3 ու լիքը հայ քյառթու մասսա էդ անձնական ու անձի ընկալման պատճառով չկարողացավ գնահատել Կոնչիտայի երգը: Իր աշխարհընկալումը, դրանից ծնված անձի նկատմամբ վերաբերմունքը չթողեցին դա:
Հիմա մենք կարո՞ղ ենք նույնը չանել Արամ ՄՊ3-ի նկատմամբ: Կարծես թե չենք կարողանում: Ընդ որում մենքի տակ մտցրու նաև եվրոպական հասարակության մի ահագին հատվածի:
Արտ ջան, ես միշտ եղել եմ էն համոզմունքին, որ երկրում, հասարակությունում եղանակ ստեղծել, երևույթներ ու բարքեր փոխել կարող է որակյալ փոքրամասնությունը, իսկ ակումբցիների մասին էն կարծիքին եմ, որ իրենք էդ որակյալ փոքրամասնությունից են: Այո՛, Եվրատեսիլը շոու ա, որը արվեստի հետ շատ սերտ առնչություն չունի, ու դրա արդյունքում այստեղ կան ձևավորված որոշակի բարքեր: Այո՛, շատերը Արամի երկրպագուն են, որտև ինքը հայ ա: Բայց Արտ ջան, թերթի էս թեմայի առաջին էջերը, մինչև Կոնչիտայի թեմայի մեջ ընկնելը, ակումբցիներից շատերը մեղմ ասած հիացած չէին Արամի երգով, ու զուտ նրա համար որ ինքն ա, բալետ չէին անում, այլ իրենց հիասթափությունն էին հայտնում:
Տեսնու՞մ ես, ակումբցիների ընկալումն էս հարցում տարբերվել էր միջին վիճակագրական հայի ու միջին վիճակագրական եվրոպացու՝ Եվրատեսիլի նկատմամբ վերաբերմունքից: Մենք միայն հետո տեսանք, որ իր հաղթելու շանսը բարձր է գնահատվում մասնագիտացված կազմակերպությունների կողմից: Ու սա ցույց տվեց, որ էս անգամ հաղթելու շանսը ոչ թե սփյուռքի ու մեր լոբբինգի արդյունք էր լինելու, այլ երգի՝ եվրոպական հանրությանը դուր գալու:
Բայց էդ նույն եվրոպական հանրությունը, որը հասել էր էն մակարդակին, որ չնայեր թե որ երկրից է երգիչը, երգին էր նայում, հիմա կարող է երգին չնայել՝ երգչի մեկ կամ մի քանի ապուշ արտահայտության, ընդամենը արտահայտության, ոչ թե արարքի պատճառով: Ի՞նչ է, մինչև հիմա աշխարհում չեն եղել ապուշ արվեստագետները, բարոյականությունից զուրկ արվեստագետները, ու նման բաները: Տարբեր ոլորտներում: Շատ ավելի անասուն բաներ են ասել: Բայց ներվել է: Հիմա չի ներվում հիմնականում սեռական կողմնորոշման նկատմամբ նման վերաբերմունքը: Ու չի ներվում, որտև իրականում սաղ աշխարհում էլ, անգամ ամենաեվրոպական արժեքներով ապրողում, էդ խնդիրը դեռ կա ու ակտուալ ա:
Ուրեմն ես առաջարկում եմ, որ մենք մի փոքր փոխվենք ու տարբերվենք էդ բոլոր մասաներից, որոնց խոսքն ու գործը տարբերվում են: Որ մենք գոնե փորձենք այլ պրիզմայով նայել: Որ մենք միանգամից թշնամի չսարքենք հակառակ կարծիքն ունեցողին, հատկապես հաշվի առնելով, թե ինչ միջավայրում է մեծացել ու ապրել: Ագրեսիայով դրա դեմը չես կարող առնել: Մինչև հիմա էդ ագրեսիան բերել է նրան, որ Արամն ակամա ինքն իրեն ավելի է ցեխը կոխել, որտև անընդհատ էս թեման եք մեջտեղ հանում, ինքն էլ ապուշ ա, նորանոր ապուշություններ ա դուրս տալու: Կարելի ա ընդամենը լինել ավելի «վեհ» ու գոնե էդ փոքր՝ բայց եղանակ ստեղծելու ունակ մարդիկս փորձենք խնդիրը վերադարձնել իր հուն, դեպի արվեստ, որն այո, գուցե քիչ էս մրցույթում (ես ինքս էդ մասին թեմայում գրառում արել էի, եթե հիշում ես):
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Արէա (28.03.2014)
100 տոկոս, ժամանակն ամեն բան իր տեղը կգցի: Եթե իրոք ինքը արժեքավոր երաժշտություն ա ստեղծում, մի տարի հետո իր երգն ա մնալու, ոչ թե բլթբլթոցը: Հախվերդյանը ինչ ուզում ա ասի, իր երգերը լսելիս ժպտում ենք, նեղվում, ջղայնանում, չարանում, բարիանում, մեր Հախվերդյանն ա: Կշեռքի որ նժարը ծանր լինի, էն կողմն էլ թեքվելու ա վերջին հաշվով: Էսօր էս քննարկման շրջանակում դեռ էս կողմ ա թեքվում: Ոչինչ, աշխարհի վերջը չի, Արամն էլ դեռ երիտասարդ ա, ով իմանա, գուցե մի օր, բայց դեռ չէ:
Mephistopheles (28.03.2014), Նաիրուհի (28.03.2014)
Արամը իրան երգի մեջ դեռ չի գտել… ես իրան համարում եմ նմանակող… ամեն երգիչ ինչ որ տեղ սկսում ա իրա իդեալից՝ կումիրից, բայց Արամի կումիրին ես դեռ չեմ տեսնում… անունը ճիշտ ա դրած mp3 ինչ տաս, ասես կերգի ում ձենով ուզես… լավ չի… կարող ա հետո դզվի…
Սուրոն էս տեսակետից լուրջ երաժիշտ ա… մարդը բլյուզ ա… իրա կումիրը Էրիկ Քլափթընն ա, բայց տեսնում ես որ մարդը աճ ա տալիս ու իրան սկսում ա գտնել. ինքնությունը ձևավորվում ա…
Իհարկե, ես համաձայն եմ, որ արվեստագետները շատ են էշ-էշ բլթցնում, անկապ բաներ դուրս տալիս, ու դա իրենց գործն ա, դա էլ իր համուհոտն ունի: Բայց Արամի դեպքում հարցը մի քիչ այլ ա, Ռուբեն Հախվերդյանի հետ համեմատելի չի: Նախ, ինքը մասնակցում ա մրցույթի, ու ինչքան էլ ասենք՝ երգի մրցույթ ա, մեկ ա սաղս էլ գիտենք, թե ինչ լիքը ուրիշ չափանիշների հիման վրա են քվեարկում: Տվյալ դեպքում իրա ամեն ասածը կարա իրա դեմ շուռ գա (կամ հակառակը՝ իրա օգտին լինի): Դրա համար արտահայտվելուց մի քիչ զգույշ պիտի լինի: Բացի դրանից, մեզ նման ճ կլասի երկրների մասին դրսում բան չգիտեն ու շատ բան իմանում են հենց Եվրատեսիլի շնորհիվ: Ու ինձ ահավոր չի դզում, որ էս հոմոֆոբ մասսան արդեն միջազգային ասպարեզ ա դուրս եկել հենց Արամի թեթև ձեռքով (youtube-ի քոմենթները վկա):
Չուկ, հասկանում եմ նյարդայնանալուդ պատճառները: «Հիմա դե մարդ էր, մի բան էշ-էշ դուրս տվեց, անցավ գնաց, ինչ եք հայոց հարց սարքել»:
Բայց ինձ որ լսես, էս հենց էն հարցերից է, որոնց վրա պիտի մեծ ուշադրություն դարձնել:
Որովհետև մեզ (հայերիս, Հայաստանը), աշխարհը լավ չի ճանաչում: Ու ծանոթանալուց էսպիսի կողմեր ցույց տալը հեչ լավ բան չի: Ոչ մեկիս համար լավ չի:
Ու հա, պիտի էս հարցը քննարկվի: Որովհետև սա մեր ժողովրդի դեմքն է: Ով ենք մենք, ինչ արժեքներ ունենք, ոնց ենք ներկայանում աշխարհին:
Ես գժվում եմ, որ ամեն սենց մի դեպքից պարզվում է, որ մենք ընդհանրապես ոչ մի եզր չունենք Եվրոպայի հետ, թեև մեզ ճղելով ներս ենք գցում: Բա ուր ե՞նք ներս գցում:
Մի թեթև դեպք է, թվում է, բայց իրականում սրա մեջ շատ ֆունդամենտալ հարցեր կան:
Աթեիստ (28.03.2014)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Էջանիշներ