Արդարացի՞ ենք գնահատում ստեղծագործողներին քննարկելիս մեր տեսակետի կարևորությունը

[Շինարար]

Թեմայի պատճառ հանդիսացավ ակումբցի Սևակի ստեղծագործությունների քննարկումը: Իմ կողմից շատ հարգված ակումբցիներից մեկի մոտ շատ թեթև արտահայտվել եմ այս մասին, բայց ցանկացա թեմա բացել: Գուցե քննարկում ծավալվի:

Նախապես նշեմ, որ Սևակի գործերը չեմ հավանում, չեմ էլ արտահայտվում իր թեմաներում: Այսինքն իր դեպքը թեմայի առիթ դարձավ ուղղակի, որովհետև վերջին դեպքն էր:

Գուցե սխալ եմ, բայց ահա թե ինչ ա ացնում վերջերս իմ մտքով:

Մենք անընդհատ ստեղծագործողներին ասում ենք սովորիր քննադատություն լսել, հետևություններ արա, եթե նույնիսկ համաձայն չես, ասա շնորհակալություն, անցի առաջ և այլն: Բայց որքանո՞վ ենք մենք ճիշտ գնահատում մեր տեսակետի կարևորությունը: Ո՞վ է ասել, որ մենք ամեն ինչի ճիշտը գիտենք, մենք կարանք սովորացնենք, ստեղծագործողն էլ պիտի ասի, մերսի, որ ձեր թանկագին ժամանակը տրամադրեցիք ինձ այդքան կարևոր և ուսուցողական խորհուրդներ տալու համար: Ո՞վ է ասել, որ ստեղծագործողը նյարդեր չունի: Նույնիսկ այն ստեղծագործողները, ովքեր իրոք հենց էդպես էլ ասում են, համոզված եմ՝ մտքի մեջ լավ էլ ջղայնանում են, իսկ եթե մի քիչ երկարում ա էդ քննադատությունը, նաև ոնց որ պետքն ա, հակադարձում են: Ովքեր ստեղծագործող են, լավ էլ գիտեն, որ տենց ա, լավ էլ գիտեն, որ մտքի մեջ իրենց հեչ էլ դուր չի գալիս ոչ դուրեկան կարծիքը:

Խնդիրն էդ ա, որ նույնիսկ լուսաճաճանչ գրողները էդքան էլ մեր ընկալմամբ ադեկվատ չեն պատասխանել իրենց քննադատողներին: Երբ որ կարդում ես իրենց արձագանքները, տեսնում ես, որ քննադատները սովորաբար էնպիսի անձնական վիրավորանքների են արժանացել, որ էլ դու սուս: Դա հեչ լավ չի, բան չեմ ասում: Բայց էսպիսի մի բան, ստեղծագործողին ասիր քո կարծիքը, պատասխանեց, որ համաձայն չի, էլ ինչո՞ւ ես պնդում: Մի հատ ասիր, հասկացաքն, էն մարդն էլ ասաց՝ համաձայն չեմ, երկորդ գրառումը, հետագա պնդումն ասածի արդեն նյարդայնացնող ա, նույնիսկ ինձ ա նյարդայնացնում, երբ ես չեմ հեղինակը, ոչ էլ տվյալ ստեղծագործողի մոլեռանդ երկրպագուն: Բայց չէ, ո՞նց կլինի, մենք բարեհաճել ենք կարծիք հայտնել, ուրեմն այս նորելուկ ստեղծագործողները պարտավոր են շնորհակալ լինել, ընդւոնել, սովորել, երախտապարտ լինել և այլն:

Սա ճի՞շտ մոտեցում ա: Կա՞ ակումբում մեկը, ով իրոք իրեն կարող է իրավունք վերապահել գրել սովորեցնել: Մենք ընդամենը կարծիք ենք հայտնում, չէ՞: Կարծիքդ լսվեց, չընդունվեց, պնդելը ո՞րն ա: Գրողն ինքը չի՞:

Չեմ ուզում կոնկրետ վերջին թեմայի վրա կենտրոնանաք, ասենք, հա՝ բայց ինքը սենց պիտի չասեր և այլն: Ընդհանրապես եմ ասում: Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք այս հարցի վերաբերյալ: Ներողություն եթե մտքերս լավ չարտահայտեցի, ներողություն, եթե սխալ եմ մտածում:

[Chuk]

Շին ջան, իսկ ով ա ասում, որ քննադատողը սովորեցնում ու իրա ասածը հալած յուղի տեղ պետք ա ընդունվի:

Այո՛, քննադատողի (քննարկողի) կարծիքը հաճախ կարող ա վիրավորական կամ ցավեցնող լինի: Բայց ցանկացած ընթերցող իրավունք ունի ստեղծագործության մասին կարծիք ունենալ ու այն արտահայտել:

Այ էսքան պարզ բան, որ բարդացվում ա: Չեմ ուզում կոնկրետանալ որևէ կոնկրետ հեղինակի վրա: Շատերն են քննարկումների պատճառով ցավ ապրել, բայց գտել են էդ հաղթահարելու ձևը: Իսկ թեմաները շիկացել են էն դեպքում, երբ ստեղծագործողը ադեկվատ չի եղել քննարկման նկատմամբ: Այ էսքան պարզ մի բան:

[Նարե91]

Այ որ ստեղծագործողը մեծամտություն կոչվող ախտը մի կողմ շպրտի, քննադատություններին նորմալ կնայի ու կվերցնի էդ ամենից էն, ինչ իրան պետք ա:
Չեմ կարծում, որ էստեղի քննադատները համարում են, որ իրենց ասածը բացարձակ ճշմարտություն ա, իրենք ընդամենն ասում են էն, ինչ զգացել են ստեղծագործությունն ընթերցելիս, մարդիկ կարծիք են ասում: Կուզես ընդունի, կուզես` չէ: Կուզես բանավիճի, կուզես` չէ: Համենայնդեպս ոչ մեկի կողմից ճնշումներ չեմ նկատել ակումբի ստեղծագործողների նկատմամբ:

[StrangeLittleGirl]

Որպես ստեղծագործող արտահայտվեմ էլի: Կոնկրետ ակումբում ու ընդհանրապես ինձ համար մատների վրա նշված մարդիկ կան, որոնց կարծիքը կարևոր ա՝ անկախ նրանից դրական ա, թե չէ: Իսկ մյուսների ասածները կարևոր չեն: Դե հիմա ես էլ տենց եմ (ու կարծում եմ՝ ցանկացած ստեղծագործող տենց պիտի լինի, թե չէ նյարդի կծիկ կդառնա): Բայց իրոք ներվայնացնող ա, երբ մեկը, որի կարծիքը կարևոր չի, ինչ-որ բան ա ասում, դու էլ ասում ես՝ հա ախպեր ջան, ապրես, որ ժամանակ ծախսեցիր արտահայտվեցիր, բայ ց համաձայն չեմ, ինքը շարունակում ա իրա կարծիքը պնդել:

Իմ լավ ուսուցիչներից մեկը մի անգամ ասել ա, որ լավագույն քննադատությունն էն մեկն ա, որը համապատասխանում ա մեր մտավախություններին: Ու ես համաձայն եմ իրա հետ: Կներեք, բայց պիտի անուններով օրինակ բերեմ: Մի մրցույթում, օրինակ, Մեֆը էջերով ջուր ա ծեծում, ես իրան հա ասում եմ՝ համաձայն չեմ, ինքը շարունակում ա: Բայց Ամպը մտավ, մի տող բան գրեց, քիչ էր մնում՝ ճակատը պաչեի, որովհետև չոտկի էն էր ասել, ինչն իմ մտքով էլ էր անցել մրցույթին ուղարկած գործս նորից կարդալուց հետո:

Չգիտեմ, ինձ թվում ա՝ ակումբում մարդ ա իրա կարծիքը շատ ա կարևորում (ես էլ հետները), ու եթե ստեղծագործողը չի ընդունում, ասում ա, որ համաձայն չի, սկսում ենք ստիպել, որ համաձայնի: Լավ չի:

[ivy]

Բյուր, մի քիչ էլ որպես քննադատ արտահայտվի։ Թե ոնց ես ուրիշների գրածներին հանգիստ «զիբիլ» ասում։
Բայց քո գրածներին վերաբերվող որևէ քննադատություն, անգամ ամենամեղմը, ի վիճակի չես տանել։

Մեկ էլ խնդրում եմ, մի ասեք էլի, էս մարդու կարծիքը ինձ համար կարևոր է, էս մեկինը՝ չէ։ Շատ անդուր բան է դա, էն էլ՝ ֆորումում, որտեղ մարդ ինքնակամ դնում է գործը լիքը ծանոթ ու անծանոթ ընթերցողների առաջ։

[Chuk]

Որպես ստեղծագործող արտահայտվեմ էլի: Կոնկրետ ակումբում ու ընդհանրապես ինձ համար մատների վրա նշված մարդիկ կան, որոնց կարծիքը կարևոր ա՝ անկախ նրանից դրական ա, թե չէ: Իսկ մյուսների ասածները կարևոր չեն: Դե հիմա ես էլ տենց եմ (ու կարծում եմ՝ ցանկացած ստեղծագործող տենց պիտի լինի, թե չէ նյարդի կծիկ կդառնա): Բայց իրոք ներվայնացնող ա, երբ մեկը, որի կարծիքը կարևոր չի, ինչ-որ բան ա ասում, դու էլ ասում ես՝ հա ախպեր ջան, ապրես, որ ժամանակ ծախսեցիր արտահայտվեցիր, բայ ց համաձայն չեմ, ինքը շարունակում ա իրա կարծիքը պնդել:

Իմ լավ ուսուցիչներից մեկը մի անգամ ասել ա, որ լավագույն քննադատությունն էն մեկն ա, որը համապատասխանում ա մեր մտավախություններին: Ու ես համաձայն եմ իրա հետ: Կներեք, բայց պիտի անուններով օրինակ բերեմ: Մի մրցույթում, օրինակ, Մեֆը էջերով ջուր ա ծեծում, ես իրան հա ասում եմ՝ համաձայն չեմ, ինքը շարունակում ա: Բայց Ամպը մտավ, մի տող բան գրեց, քիչ էր մնում՝ ճակատը պաչեի, որովհետև չոտկի էն էր ասել, ինչն իմ մտքով էլ էր անցել մրցույթին ուղարկած գործս նորից կարդալուց հետո:

Չգիտեմ, ինձ թվում ա՝ ակումբում մարդ ա իրա կարծիքը շատ ա կարևորում (ես էլ հետները), ու եթե ստեղծագործողը չի ընդունում, ասում ա, որ համաձայն չի, սկսում ենք ստիպել, որ համաձայնի: Լավ չի:

Էդ դեպքում ես էլ որպես ստեղծագործող արտահայտվեմ:
Ես էլ ունեմ մարդիկ, ում կարծիքն առավել եմ կարևորում, սպասում էդ մարդկանց կարծիքին:

Բայց հետադարձ նայելուց, տեսնում եմ, որ իմ համար կարևոր են բոլոր կարծիքները: Թեկուզ էդ կարծիքը կարդալուց կարող ա ցավ ապրած լինեմ, կարող ա հեչ համաձայնած չլինեմ, մտածած լինեմ «էս մեծամիտն ով ա, կարաիր, դու գրեիր» և այլն: Մեկ էլ հաջորդ գործը գրելուց զգում եմ, որ ես փորձում եմ էդ կարծիքն էլ հաշվի առնել ու չանել էն, ինչն ինքը քննադատել ա, իհարկե՛, ոչ միշտ:

Երբեմն մտածում եմ, որ ամենասխալն էն ա, որ քննարկումներին հեղինակն ինքը մասնակցում ա: Հեղինակը ընդհանրապես, գուցե, չպետք ա խառնվի: Ինքը առավելագույն դեպքում կողքից հետևող պետքա լինի, իսկ ընթերցողները քննարկեն, մեկը քննադատի, մեկը պաշտպանի: Որտև երբեմն դժվար է սեփական ստեղծագործության մասին վատ բան լսելուց քեզ զսպելը:

[Շինարար]

Երբեմն մտածում եմ, որ ամենասխալն էն ա, որ քննարկումներին հեղինակն ինքը մասնակցում ա: Հեղինակը ընդհանրապես, գուցե, չպետք ա խառնվի: Ինքը առավելագույն դեպքում կողքից հետևող պետքա լինի, իսկ ընթերցողները քննարկեն, մեկը քննադատի, մեկը պաշտպանի: Որտև երբեմն դժվար է սեփական ստեղծագործության մասին վատ բան լսելուց քեզ զսպելը:

Հա, ինչ խոսք, քննարկմանը չմասնակցելը թերևս ամենալավ տարբերակն է, հանձնեցի՞ր հանրությանը, էլ քոնը չի, թող իրանք քննարկեն, որոշեն, հասկանան կամ չհասկանան, որովհետև եթե դեռ գործդ բացատրելու կարիք ունի, ուրեմն ինչ-որ բան էնպես չի: Հլա սա փոքր ակումբ է, բա որ ավելի մեծ մասշտաբի քննարկումներ սկսվե՞ն, ի՞նչ պիտի անես,բոլոր հետ կռվե՞ս: Մարդու հոգեկան կխանգարվի: Ուղղակի բոլորը չէ, որ էդքան ամուր նյարդեր ունեն ու կդիմանան, ստեղծագործողները ամուր նյարդեր կունենա՞ն:

Ուզում եմ ասել, որ եթե ստեղծագործողի նյարդերը մեկ-մեկ տեղի են տալիս, հա՛, էդ պահին մենք էլ ջղայնանանք, բայց հետագայում տեղ թողնենք դեռ արտահայտվելու, ոչ թե մի անգամ ու ընդմիշտ մեր բարեհաճությունից զրկենք, ինչ է թե քննադատություն լսել չգիտի:

[Chuk]

Ուզում եմ ասել, որ եթե ստեղծագործողի նյարդերը մեկ-մեկ տեղի են տալիս, հա՛, էդ պահին մենք էլ ջղայնանանք, բայց հետագայում տեղ թողնենք դեռ արտահայտվելու, ոչ թե մի անգամ ու ընդմիշտ մեր բարեհաճությունից զրկենք, ինչ է թե քննադատություն լսել չգիտի:

Շին ջան, ես չեմ կարծում, որ որևէ մեկը հենց էնպես բարեհաճությունից զրկվում է:

Էսքան ստեղծագործողներ ունենք ակումբում: Քանիսի՞ հետ է եղել, որ բարեհաճությունից զրկվեն:

Ինչ ուզում ես արա, թեմադ ակումբի վերջին թեմաներից մեկի հետևանք է: Նայիր ամբողջ ընթացքն էդ թեմայի ու համեմատիր ակումբի տասնյակ ուրիշ ստեղծագործողների ստեղծագործությունների թեմաների հետ, ինքնիրեն կգա պատասխանը, թե քննարկողներից շատերն ինչի՞ կոնկրետ էդ հեղինակի դեպքում զզված որոշեցին «բարեհաճությունից զրկել»:

[Շինարար]

Շին ջան, ես չեմ կարծում, որ որևէ մեկը հենց էնպես բարեհաճությունից զրկվում է:

Էսքան ստեղծագործողներ ունենք ակումբում: Քանիսի՞ հետ է եղել, որ բարեհաճությունից զրկվեն:

Ինչ ուզում ես արա, թեմադ ակումբի վերջին թեմաներից մեկի հետևանք է: Նայիր ամբողջ ընթացքն էդ թեմայի ու համեմատիր ակումբի տասնյակ ուրիշ ստեղծագործողների ստեղծագործությունների թեմաների հետ, ինքնիրեն կգա պատասխանը, թե քննարկողներից շատերն ինչի՞ կոնկրետ էդ հեղինակի դեպքում զզված որոշեցին «բարեհաճությունից զրկել»:

Սկսենք նրանից, որ վաղուց ուրիշ ստեղծագործողների թեմաներում առանձնապես քննարկումներ չեն էլ ծավալվում, չգիտեմ խի: Ու ահագին լավ էր, որ նորեկի թե վերադարձողի թեմայում էդքան արտահայտվողներ եղան: Չգիտեմ, Չուկ, էդ կարծիք հայտնողի համառությունը կա էլի մեր մջե, եթե էս թեմայում եսասի, դու ասիր, ես, չէ, էլի պիտի ասեմ, ոչ միայն լավ ա, այլև ողջունելի, որովհետև եթե չենք էլ բանավիճում, բարձրաձայն մոտորում ենք, մտքից միտք ա ծնվում, ստեղծագործական թեմայում ինձ թվում ա կարծիք պնդելը էն չի, միաժամանկ դա նշանակում ա, որ եթե ստեղծագործողի կարծիքն էլ իր ստեղծագործոությունը համարենք, երևի իր պատասխանելն էլ լավագույն տարբերակը չի, չգիտեմ, բարդ ա Ուղղակի նույն ստեղծագործողը հա ասում էր, չէ՞, որ ակումբում ինչ-որ լավ չի զգում իրան, թեման բացելու մտահոգությունս էն ա, որ ստեղծագործողները ցանկանան գալ ակումբ, կիսվել իրենց ստեղծագործություններով ակումբում, էդքան բան:

[Chuk]

Սկսենք նրանից, որ վաղուց ուրիշ ստեղծագործողների թեմաներում առանձնապես քննարկումներ չեն էլ ծավալվում, չգիտեմ խի: Ու ահագին լավ էր, որ նորեկի թե վերադարձողի թեմայում էդքան արտահայտվողներ եղան: Չգիտեմ, Չուկ, էդ կարծիք հայտնողի համառությունը կա էլի մեր մջե, եթե էս թեմայում եսասի, դու ասիր, ես, չէ, էլի պիտի ասեմ, ոչ միայն լավ ա, այլև ողջունելի, որովհետև եթե չենք էլ բանավիճում, բարձրաձայն մոտորում ենք, մտքից միտք ա ծնվում, ստեղծագործական թեմայում ինձ թվում ա կարծիք պնդելը էն չի, միաժամանկ դա նշանակում ա, որ եթե ստեղծագործողի կարծիքն էլ իր ստեղծագործոությունը համարենք, երևի իր պատասխանելն էլ լավագույն տարբերակը չի, չգիտեմ, բարդ ա Ուղղակի նույն ստեղծագործողը հա ասում էր, չէ՞, որ ակումբում ինչ-որ լավ չի զգում իրան, թեման բացելու մտահոգությունս էն ա, որ ստեղծագործողները ցանկանան գալ ակումբ, կիսվել իրենց ստեղծագործություններով ակումբում, էդքան բան:

Շին ջան, այո, մեր մեջ կա տենց համառություն: Եթե իհարկե տենց համառություն ես համարում օրինակ էն, որ ես հիմա էս թեմայում փորձում եմ պնդել իմը, դու քոնը:
Բայց կոնկրետ էդ թեմայում տենց մի համառություն չի եղել էլի:
Ուղղակի կան մարդիկ, որ մենակ դրականն են ուզում լսել, ինչն անհնար ա:
Կոնկրետ էդ թեմայում տենց մի քննադատություն էլ չի եղել: Ակումբում շրջի հին ու նոր թեմաներում շատ ավելի խիստ բաներ էլ կկարդաս, մի մասն էլ՝ հավանաբար քո կամ իմ գրածներից: Բայց մեզ դրանից հետո ոչ մեկը խոզ չի անվանել, հետո էլ ասել «չէ, ես խոզ չէի ասում»: Հեչ չէի ուզում անձնականացնեի, բայց դե: Փաստ փաստ ա, որ ստեղծագործողների մեծ մասն ակումբում ադեկվատ տանում ա քննադատությունը, ոմանք չեն դիմանում, պայթում են, ու լինում ա էն, ինչ լինում ա: Մեղքի բաժին, այո՛, գուցե և ունեն քննարկողները: Բայց քանի որ դեմներս ունենք լիքը դեպքեր, որ քննարկողների կարծիքը ադեկվատ հեղինակի դեպքում տենց բաների չի բերել, եզրակացնում եմ, որ ստեղ ավելի շատ խնդիր ունի մտածելու հեղինակը, այլ ոչ թե քննարկողը:

[Գալաթեա]

Որպես ստեղծագործող կարող եմ ասել, որ ոչ մեկն էլ երանելի ժպիտը դեմքին չի կարդում իր ստեղծագործության հետ կապված ուղղումներ, շտկումներ ու "այ սենց լիներ լավ կլիներ, լավ չէր, որ սենց եղավ"-ի կարգի մեկնաբանությունները:
Քանի որ դա նշանակում ա, որ դու ինչ-որ կերպ թերացել ես, չես կարողացել ասելիքդ առանց ընթերցողի առաջարկած բարեփոխումների տեղ հասցնել:
Բայց նաև չպետք ա թողնես, որ էդ բարեփոխումները քո մտքում ծնված գործը զրոյի հավասարեցնեն, որովհետև ամեն բարեփոխող իր աշխարհընկալումն ունի:
Պետք ա անել ամենադժվարը. մի պահ փորձել մոռանալ, որ դա քո գրածն ա ու բոլոր կարծիքներից վերցնել ստեղծագործության համար ամենաշահեկանները:

Ես ինքս, եթե քննադատությունը չի անցել անձնականի կամ աբսուրդի սահմանը, միշտ հնարավորինս բաց եմ եղել ցանկացած քննադատության: Հաճախ՝ ատամներս կրճտացնելով, որ մտածածս չշպրտեմ քննադատողի երեսին ու ինքս ինձ ասելով, որ երբ ժամանակ անցնի, սառեմ, ամեն ինչ այլ հայացքով կտեսնեմ:

Իբրև քննադատ միշտ եղել եմ բավականին դաժան, բայց կարծում եմ, (հուսով եմ) նաև արդարացի:

Հենց Սևակի պահով կամ ցանկացած այլ նորեկ ստեղծագործողի պահով, գուցեև մի քիչ ավելի նուրբ ա պետք լինել, չգիտեմ: Ի վերջո էդ մարդիկ հիմնականում սովոր չեն Ակումբի "բեզցերեմոննի" քլունգին: Ու եթե տարածքում ընկերներ ու ծանոթներ չկան, որ կողքից կհանգստացնեն, կասեն, "մի նեղվի, Ակումբում սենց ա, քո վատը չեն ուզում, չեն նախանձում" և այլն, երևի դժվար չի ինքնապաշտպանությունն ի մի բերել՝ խոզերի մասին հայտնի մեջբերումով:

[ivy]

Նորեկների հետ կապված հիմանական խնդիրն էն է, իմ կարծիքով, որ շատերը գալիս են էնպիսի տեղերից, որտեղ իրենց ամեն գրածին վարդեր ու սրտիկներ են շարվում, որտեղ ամեն մեկնաբանություն ավտոմատ կերպով նշանակում է գովեստ: Վիրտուալ լինի էդ միջավայրը, թե իրական:
Ակումբում էդպես չի, ու էդ շատ լավ է: Ես ինքս միշտ ասում եմ էն, ինչ մտածում եմ, կապ չունի էդ մարդն իմ մտերիմն է, ընկերը, թե չգիտեմ ով: Ու հուսով եմ, մյուսներն էլ հենց էդպես են վերաբերվում իմ գրածներին:
Ինձ համար ամեն մի կարծիք ու մեկնաբանություն շատ կարևոր է իր բովանդակությամբ, հատկապես նրանք, որոնք մի քիչ մանրամասն վերլուծություններ են պարունակում: Դրանցով ես սովորում եմ:
Զգում եմ, որ իմ ստեղծագործական փոքր կյանքի մեջ ահագին աճել եմ, եթե համեմատենք սկիզբը ու հիմա: Ու էդ նախ և առաջ ընթերցողների շնորհիվ է: Ամեն մի կարդացող ու կարծիք թողնող ինձ համար մեծ նշանակություն ունի, ու ես ամեն մի թողած մեկնաբանություն շատ ուշադիր եմ կարդում:

Կոնկրետ մի հոգու մասին եմ ուզում ասել: Չգիտեմ, գուցե մարդիկ կան, ում Մեֆի գրական քոմենթները ներվայնացնում են, բայց ինձ համար դրանք քաշով մեկ ոսկի են: Հոյակապ վերլուծություններ են, ու մեջը լիքը սովորելու բան կա: Ընդամենը պետք է էգո-ն մի կողմ դնել ու ուշադիր կարդալ: Մենակ օգուտ կլինի:

[Շինարար]

Կոնկրետ մի հոգու մասին եմ ուզում ասել: Չգիտեմ, գուցե մարդիկ կան, ում Մեֆի գրական քոմենթները ներվայնացնում են, բայց ինձ համար դրանք քաշով մեկ ոսկի են: Հոյակապ վերլուծություններ են, ու մեջը լիքը սովորելու բան կա: Ընդամենը պետք է էգո-ն մի կողմ դնել ու ուշադիր կարդալ: Մենակ օգուտ կլինի:

Մեֆը, չլինելով գրականության ոլորտի մարդ, իր ոլորտի տեսության մեջ փայլուն կերպով տեղավորում ա գրական ստեղծագործությունը ու ցույց ա տալիս բաց կողմերը՝ ըստ իր ոլորտի: Սա հրաշք բան ա: Սա լուրջ, գիտական մոտեցում ա՝ տարբեր շատերիս հավանում եմ-չեմ հավանում, հեշտ կարդացի-դժվար կարդացի նույն Մեֆի կողմից ըստ էության երևի արդարացիորեն երբեմն ծաղրվող մոտեցումից: Եթե թե ստեղծագործողները, թե քննարկողներս ունենայինք Մեֆի գիտելիքների պաշարը, Մեֆի ընկալումը, բնականաբար էստեղ բոլորովին այլ որակի քննարկումներ կծավալվեին: Էսքանը հատուկ եմ գրում, որ Մեֆը էս քննարկումն իր վրա չվերցնի

Էս ինչ մեծարել մեծարեցի

[StrangeLittleGirl]

Բյուր, մի քիչ էլ որպես քննադատ արտահայտվի։ Թե ոնց ես ուրիշների գրածներին հանգիստ «զիբիլ» ասում։
Բայց քո գրածներին վերաբերվող որևէ քննադատություն, անգամ ամենամեղմը, ի վիճակի չես տանել։

Մեկ էլ խնդրում եմ, մի ասեք էլի, էս մարդու կարծիքը ինձ համար կարևոր է, էս մեկինը՝ չէ։ Շատ անդուր բան է դա, էն էլ՝ ֆորումում, որտեղ մարդ ինքնակամ դնում է գործը լիքը ծանոթ ու անծանոթ ընթերցողների առաջ։

Ի՞նչ ես դեմքիս թռնում:
Որպես քննադատ էլ արտահայտվեմ: Հա, եթե կարծում եմ զիբիլ ա, ասում եմ՝ զիբիլ ա: Հեղինակի գործն ա իմ կարծիքը բանի տեղ դնելը կամ չէ: Հենց իմ գործերի մասին էլ են քանի անգամ ասել՝ զիբիլ ա, գնա, գտի ու աչքս կոխի, թե մի ծպտուն եմ հանել: Իմ գործերին վերաբերող քննադատությունը միշտ էլ հանգիստ լսում եմ, ինչ ինձ պետք ա, վերցնում եմ, ինչ ինձ պետք չի, չեմ վերցնում, բայց որ սկսում ա նույն մարդը նույն բանը միլիարդ անգամ ասել էն բանից հետո, երբ ասում ես՝ հա, հասկացանք, էդ արդեն իսկականից ներվայնացնող ա:

Ու ընդհանրապես շատ նորմալ երևույթ ա մեկի կարծիքը կարևորելը, մյուսինը՝ չէ: Հիմա եթե ասենք օրինակի համար ես սայ-ֆայ եմ գրում, իմ գործի մասին կարծիք ա հայտնում մեկը, որը կյանքում սայ-ֆայ չի կարդացել ու ամբողջ ուժով զզվում ա սայ-ֆայից, ասում ա՝ զիբիլ ես գրել, պարզ ա, որ ես դա լուրջ չեմ ընդունի: Իսկ եթե սաղ կյանքը սայ-ֆայ կարդացած մեկն ասի՝ գիտես ինչ կա, այ էս ու էս բացերն ունես, իրա ցավն էլ տանեմ:

Բացի դրանից, ուղղակի հնարավոր չի բոլորի կարծիքներն ընդունել, որովհետև ակումբում հազար տեսակի ու հազար ճաշակի մարդ կա, որոնց բոլորին երբեք հնարավոր չի գոհացնել: Եթե սկսես բոլորի ասածները լսել, ուղեղդ տոռմուզ կտա: Նենց լավ եմ հիշում, թե ոնց էին մի անգամ իմ նույն գործի մասին երկու հոգի արտահայտվել, մեկն ասել էր՝ չոր ա, մյուսն ասել էր՝ շատ զգացմունքային ա: Հիմա եթե երկուսին էլ լսեի, պիտի գրելը թարգեի:

Նորեկների հետ կապված հիմանական խնդիրն էն է, իմ կարծիքով, որ շատերը գալիս են էնպիսի տեղերից, որտեղ իրենց ամեն գրածին վարդեր ու սրտիկներ են շարվում, որտեղ ամեն մեկնաբանություն ավտոմատ կերպով նշանակում է գովեստ: Վիրտուալ լինի էդ միջավայրը, թե իրական:
Ակումբում էդպես չի, ու էդ շատ լավ է: Ես ինքս միշտ ասում եմ էն, ինչ մտածում եմ, կապ չունի էդ մարդն իմ մտերիմն է, ընկերը, թե չգիտեմ ով: Ու հուսով եմ, մյուսներն էլ հենց էդպես են վերաբերվում իմ գրածներին:
Ինձ համար ամեն մի կարծիք ու մեկնաբանություն շատ կարևոր է իր բովանդակությամբ, հատկապես նրանք, որոնք մի քիչ մանրամասն վերլուծություններ են պարունակում: Դրանցով ես սովորում եմ:
Զգում եմ, որ իմ ստեղծագործական փոքր կյանքի մեջ ահագին աճել եմ, եթե համեմատենք սկիզբը ու հիմա: Ու էդ նախ և առաջ ընթերցողների շնորհիվ է: Ամեն մի կարդացող ու կարծիք թողնող ինձ համար մեծ նշանակություն ունի, ու ես ամեն մի թողած մեկնաբանություն շատ ուշադիր եմ կարդում:

Կոնկրետ մի հոգու մասին եմ ուզում ասել: Չգիտեմ, գուցե մարդիկ կան, ում Մեֆի գրական քոմենթները ներվայնացնում են, բայց ինձ համար դրանք քաշով մեկ ոսկի են: Հոյակապ վերլուծություններ են, ու մեջը լիքը սովորելու բան կա: Ընդամենը պետք է էգո-ն մի կողմ դնել ու ուշադիր կարդալ: Մենակ օգուտ կլինի:

Ռիփ, Մեֆի օրինակը շատ լավ բերեցիր: Մեֆը էն վառ օրինակներից ա, որ մեկի համար իրա կարծիքն արժեքավոր ա, մեկի համար՝ չէ: Տես, դու լիքը օգուտ ես քաղում իրա ասածներից, ես՝ բացարձակապես չէ: Իհարկե, հեսա կասես՝ քո էգոն սենց-նենց: Գիտե՞ս ինչ կա: Մեֆը երբ իմ գործերը քննադատում ա, ինքը ինձ ստիպում ա, որ ես գործս փոխեմ նենց, որը հեչ չի ծառայում իմ նպատակին, հեչ կապ չունի իմ ասելիքի հետ: Կոպիտ ասած՝ ինքը իմ գործերը սխալ ա հասկանում: Ավելին ասեմ՝ ինքը անում ա մի հատ բան, որը ինձ համար շատ ավելի ծանր ա, քան «զիբիլ» գնահատականը: Ինքը սաղ հերոսներին անձնականացնում ա, քննադատում ա ոչ թե գործը, այլ գործող անձանց: Իսկ դա ուղղակի անթույլատրելի ա գրականության մեջ: Դուք վայելեք, օգուտ քաղեք իրա կարծիքից, իրա կարծիքն ինձ հեչ չի օգնում:

Անդրադառնալով կոնկրետ էս թեմային... անկեղծ ասած, սկի չեմ էլ մտել Սևակի թեման, չգիտեմ՝ ինչ ա կատարվել էնտեղ ու ոնց ա կատարվել: Բայց շատ լավ պատկերացնում եմ, որ հեղինակը փորձել ա պաշտպանվել, քննադատողները երևի իրանց էշը առաջ են բրդել:

Ինչևէ, ամեն դեպքում էստեղ Չուկը կարծեմ ասեց, որ ճիշտ կլինի՝ հեղինակը չմասնակցի քննարկմանը: Երկու ոտով-ձեռով համաձայն եմ, որովհետև եթե հեղինակի համար տեղին քննադատություն ա, ապա կարա առանց մի բառ ասելու անցնի գործը մշակելուն, իսկ եթե տեղին չի, լրիվ անիմաստ ա պաշտպանվելը: Կարծում եմ՝ խնդիրը թե՛ հեղինակի, թե՛ քննադատողի մեջ պետք ա փնտրել: Ես ինձ համար գտել եմ ոսկե միջինը. մրցույթներից դուրս ոչ մեկի գործերը չեմ կարդում, եթե հատուկ չեն ասում, մրցույթներից դուրս գործեր չեմ տեղադրում: Եթե քննադատություն ա պետք, ուղարկում եմ կոնկրետ անձանց՝ լինեն ակումբցի, թե չակումբցի:

[ivy]

Բյուր, «դեմքին թռնելը» լավ արտահայտություն չի, ես տենց բաներ չեմ անում, ինձ տենց բաներում մի մեղադրի
Բայց դե մնում եմ էն կարծիքին, որ դու չես կարողանում քննադատություն տանել, էս վերջին մրցույթն էլ քեզ օրինակ:
Ինձ էլ է շատ հաճախ դժվար լինում կուլ տալ էն, որ մի բան մոտս լավ չի ստացվել, ու կարող եմ դա հասկանալ: Բայց դե ամեն մեկի հետևից ընկնելը ու մինչև վերջ կռվելը, թե դու սխալ ես, ես լավ եմ գրել, հաստատ քննադատության հանդեպ նորմալ վերաբերմունք չի:
Կներես, եթե սխալվում եմ: