Հայերեն սովորելիս մեկ-մեկ հայտնաբերում են մի բառ, որ իմ մայրենի լեզվում գոյոթյուն չունի, մի եզրույթ, որին անհնար է հոլանդերեն համանիշ գտնել: Ես միշտ զարմանում եմ էսպիսի դեպքերով, վորովհետև դա նշանակում ա, որ տարբեր ազգեր որոշ չափով բոլորովին տարբեր մտային աշխարհներում են ապրում: Եվ վերջերս ինձ թվում ա, դա ոչ միայն երկիրների միջև, այլև ավելի բարձր մակարդակում տեղի է ունենում:
Իմ համար մի շատ իմաստալից օրինակ ա «գեյ պրոպագանդա» հասկացությունը: Ռուսաստանում և Հայաստանում հաճախ է լսվում, որ Արևմտյան Եվրոպայում, հատկապես Հոլնդիայում, մի երևույթ կա, որին ասում են «գեյ պրոպագանդա»: Ես մինչ այսօր չեմ կարող պատկերացնել դա ինչ պետք է լինել: Իմ հոլանդացի ընկերներին էլ եմ հարցրել, բայց մեր համար էն երկու բառերի միջև ոչ մի տրամաբանական կապվածություն չի կարող լինել: Մեզ համար էնպիսի հասկացությունը հնչում ա, ոնց որ սեռական կողմնորոշում մի քաղաքական կամ գաղափարախոսական աշխարհայացք ա, որ գովազդներով տարբեր կուսակցություններ փորձում են փոխել: Չնայած որ քսանութ տարի Արևմտյան Եվրոպայում եմ ապրել, ես երբեք չեմ տեսել մի պլակատ, գիրք, կամ գովազդ, որ տենց բան ա փորձում իրագործել: Առավել ևս, ես կյանքումս էլ երբեք ոչ մի եվրոպացի չեմ հանդիպել, որ փոխել է իր բնածին սեռական կողմնորոշումը: Այդ պատճառով ինձ համար ոնց որ աբսուրդ թատրոնից ա, որ հանդիպում եմ հայերին որ ասում են «ձեր մոտ պետությունը դարձնում ա ձեր էրեխեքին միասեռական»: Ռուսերը և հայերը, միևնույն պահին, շարունակում են օգտվել իրենց «գեյ պրոպագանդա» ֆանտաստիկ հասկացությունից, ոնց որ դա լրիվ գոյություն ունի և մի շատ լուրջ վտանգ ա իրենց հասարակությունների համար:
Ավելի տիպիկ հայկական մի օրինակ տամ: Հայերենում մի շարք հասկացություններ կա, որ բացասականորեն անդրադառնում է ազգի և արտրերկրյայի միջև հարաբերություններին՝ «օտարամոլություն», «ապազգայնություն», «հակահայկական», և այլն: Միայն մեկ բառ կա այս շարքից, որի համար մի պարզ հոլանդերեն համանիշ եմ գտել: Դա «ազգադավ» բառն ա, որ մեր մոտ գլխավորապես պատերազմի ժամանակ գերմանացիների հետ համագործակցող կոլաբորատորներին էինք ասում: Ես մնացած հասկացությունները առաջին անգամ եմ հանդիպել Հայաստանում, և ինքս ինձ էլ միշտ հարցնում ա, ինչ կարող ա դա կոնկրետ նշանակել: Ի՞նչ է կոնկրետ օտարամոլություն: Որ ամերիկական ջինս հագնես, ասիական տեխնիկայից օգտվես, հունական ժողովրդավարությանը հավատաս, ֆրանսիական հեղափոխության մարդկանց հավասարությանը կարևոր համարես, դա բառացիորեն բոլորը կարող ենք կոչել «ապազգային», «օտարամոլ», և այլն: Բայց միևնույն պահին, այն մարդիկ, որոնք օտարամոլությունից են խոսում գլխավորապես չեն քարոզում, որ Երևանում աշխատանքի գնալիս պետք է տարազ հագնես, որ պետք է աղջիկները ամուսնացնել որ տասը տարեկան են, չնայած որ դա շատ տարածված հայ ադաթ ա եղել, և այլն: Իմ ընկալմամբ, դրա համար, էս իմ լեզվում գոյություն չունեցող եզրույթները մասնավորապես հռետորական ֆունկցիա ունեն: Բայց չեմ բացառում որ սխալ եմ, ուղղակի դժվար ա հասկանալ որովհետև իմ մտային աշխարհում էդպիսի հասկացություններ շատ նոր են:
Դե հարցնեմ, ի՞նչ է ձեր կարծիքով լեզվական կամ լեզվաբանական հարաբերականություն, գոյություն ունի թե՞ չէ: Ի՞նչ ազդեցություն ունի բառերի գոյություն ունենալը կամ չունենալը տարբեր լեզուներում մեր ընկալումների, և հետևաբար, մեր առօրյա կյանքի վրա:
Մեջբերել
Էջանիշներ