Երբ մարդը դառնում է ծանր բեռ

[Գալաթեա]

Մեր գործի տեղը մի աշխատող կա, որի մայրն արդեն տասը տարուց ավելի է՝ հիվանդ է: Շաքար ունի, ինսուլտ է տարել ու էլի խնդիրներ կան, որոնց մասին չգիտենք:
Անկողնային է:
Իրեն նայում է իր տղան, որ քառասունն անց տղամարդ է և իր՝ աշխատանքից դուրս ողջ ժամանակը նվիրում է մոր խնամքին:
Նա չունի անձնական կյանք, չունի կյանքի պարզ ուրախությունները, որ ունենք շատերս (գործից հետո մի տեղ գնալ, ընկերների հետ խմել, կինո նայել, ևն):
Բացի դրանից՝ մոր մոտ վերջին տարիներին զարգացել է բացառիկ եսասիրություն: Նա ամեն չնչին պատճառով աշխատանքի ժամանակ զանգում է որդուն և կարող է ստիպել անմիջապես թողնել ամեն ինչ ու վազել տուն՝ ասենք հեռուստացույցի անտեննան ուղղելու:

Հարց:

Ի՞նչն է ժամանակի ընթացքում մարդուն փոխում, կուրացնում ու դարձնում այդ աստիճանի եսասեր: Երբ դադարում ես զավակիդ երջանկությունը վեր դասել մնացածից:
Նման դեպքերում ծերանոց/համապատասխան առողջական կենտրոն տանելը դավաճանությո՞ւն է, ուտել-ուրանա՞լ է:

[Dayana]

Լիլ, նենց նուրբ հարց ես ուզում քննարկել, որ գրելը դժվար ա։
Համապատասխան կենտրոնը ի՞նչ ա, հիվանդանո՞ց, գուցե պետք ա ուղղակի լրացուցիչ խնամո՞ղ գտնել ՝ վարձու, ով կկարողանա օրվա ընթացքում և/կամ կինո-թատրոնի ժամանակահատվածում օգնել։

[Alphaone]

Գալ, նույն կերպ փոքր երեխաներն են երես առնում ավելորդ ուշադրությունից: Էս դեպքում ավելի շատ կոլեգային եմ մեղադրում, քան մորը, բայց եթե արդեն սահմաններն ամեն կերպ անցել են, ապա հատուկ հաստատություն էդ մարդուն ուղարկելը փրկություն ա երկուսի համար էլ...

[Գալաթեա]

Լիլ, նենց նուրբ հարց ես ուզում քննարկել, որ գրելը դժվար ա։
Համապատասխան կենտրոնը ի՞նչ ա, հիվանդանո՞ց, գուցե պետք ա ուղղակի լրացուցիչ խնամո՞ղ գտնել ՝ վարձու, ով կկարողանա օրվա ընթացքում և/կամ կինո-թատրոնի ժամանակահատվածում օգնել։

Դայ, կոնկրետ էս դեպքում, ոնց հասկացել ենք, մայրն արգելել ա, որ տուն ուրիշ մարդ մտնի:
Ընդհարնապես, էդ մարդն իրենց տան հանդեպ շատ protective ա: Երբեմն առիթներ են եղել, որ մեր մյուս աշխատողները գործով գնան իրենց տուն՝ մուտքից ներս չի թողել: Շեմի վրա ա խոսակցությունն եղել:

Գիտեմ, որ նուրբ ու դժվար հարց ա, դրա համար ուզում եմ կարծիքներ լսեմ: Հետաքրքիր ա՝ իմ, էս թեմայով էսքան ժամանակվա զգացածի նման զգացողներ ու մտածողներ կլինե՞ն:

[Գալաթեա]

Գալ, նույն կերպ փոքր երեխաներն են երես առնում ավելորդ ուշադրությունից: Էս դեպքում ավելի շատ կոլեգային եմ մեղադրում, քան մորը, բայց եթե արդեն սահմաններն ամեն կերպ անցել են, ապա հատուկ հաստատություն էդ մարդուն ուղարկելը փրկություն ա երկուսի համար էլ...

Գուցեև ճիշտ ես Ալֆ, սկզբից էր պետք որոշակի սահման գծել, հասկացնել, որ գալիս ա մի պահ, երբ դու պետք ա թողնես, ես իմ կյանքն ապրեմ, մա՛յր:
Բայց էդ պահը որսալը կարծում եմ շատ բարդ ա:
Մենք սիրում ենք մեր ծնորղներին ու էդ սերը, երևի, չի թողնում, որ էդ փոխակերպման պահն զգանք:

Ես շատ հաճախ լսել եմ, որ երեխաներին անշնորհակալ ու դավաճան են համարում՝ ծնողին ծերանոց ուղարկելու պատճառով:
Ու պատճառն էլ գիտեմ: Ցավոք էս դեպքում թացն ու չորը խառնվում են իրար:
Քիչ չեն էն զավակները, որ ծնողին տնից հեռացնում են՝ առանց դրա համար լուրջ պատճառ ունենալու: Պարզապես՝ ավելի հեշտ կյանքի համար:

[Dayana]

Դայ, կոնկրետ էս դեպքում, ոնց հասկացել ենք, մայրն արգելել ա, որ տուն ուրիշ մարդ մտնի:
Ընդհարնապես, էդ մարդն իրենց տան հանդեպ շատ protective ա: Երբեմն առիթներ են եղել, որ մեր մյուս աշխատողները գործով գնան իրենց տուն՝ մուտքից ներս չի թողել: Շեմի վրա ա խոսակցությունն եղել:

Գիտեմ, որ նուրբ ու դժվար հարց ա, դրա համար ուզում եմ կարծիքներ լսեմ: Հետաքրքիր ա՝ իմ, էս թեմայով էսքան ժամանակվա զգացածի նման զգացողներ ու մտածողներ կլինե՞ն:

Ջան, շատ նուրբ հարց ա, ու ես ինքս կոմպետենտ չեմ խորհուրդ տալու, բայց ես իմ ծնողին կպահեի (Աստված մի արասցե ծնողս տենց հիվանդանա)։ Ուտել-ուրանալու խնդիրը չի, ուղղակի ես իմ ծնողի կոմֆորտն ու ծնողիս հոգ տանելն իմ անձնական կյանքից կարևոր եմ համարում։ Կարող ա ջահել եմ ու նայիվ, չգիտեմ։

[Alphaone]

Գուցեև ճիշտ ես Ալֆ, սկզբից էր պետք որոշակի սահման գծել, հասկացնել, որ գալիս ա մի պահ, երբ դու պետք ա թողնես, ես իմ կյանքն ապրեմ, մա՛յր:
Բայց էդ պահը որսալը կարծում եմ շատ բարդ ա:
Մենք սիրում ենք մեր ծնորղներին ու էդ սերը, երևի, չի թողնում, որ էդ փոխակերպման պահն զգանք:

Ես շատ հաճախ լսել եմ, որ երեխաներին անշնորհակալ ու դավաճան են համարում՝ ծնողին ծերանոց ուղարկելու պատճառով:
Ու պատճառն էլ գիտեմ: Ցավոք էս դեպքում թացն ու չորը խառնվում են իրար:
Քիչ չեն էն զավակները, որ ծնողին տնից հեռացնում են՝ առանց դրա համար լուրջ պատճառ ունենալու: Պարզապես՝ ավելի հեշտ կյանքի համար:

Գալ, ես եղբայր չունեմ, ծնողներս ինձ հետ պիտի ապրեն: Վաղ թե ուշ նույն դաժան ընտրության առաջ եմ կանգնելու. ապագա ընտանիքի ու ծնողներիս մեջ է ուշադրությունը կիսվելու, թե պիտի մեկնումեկն ընտրեմ, միլիոն անգամ մտածել եմ ոնց անեմ, որ և իմ համար լավ լինի, և ծնողներիս ու ելքը չեմ գտել... Մինչև որ մի օր չդրեցինք ու մարդավարի էդ թեմայով չխոսեցինք, միանգամից լրիվ հարցերը լուծվեցին, հնարավոր բոլոր բարդացումներն ու իրավիճակները քննարկվեցին ու թեման հավեսով վերջակետավորվեց: Մենք յուրօրինակ սպասելիքների քարտեզագրում արեցինք, փոխադարձ սպասելիքները դուրս բերեցինք, առանձնացրեցինք խելամիտներն ու անիրատեսականները: Չգիտեմ, հիմիկվա իրավիճակում կոլեգադ կկարողանա նույնն բանն անել, թե արդեն շատ է մոր հոգեբանությունը խեղվել, բայց եթե կարողանա, եթե իրար մարդավարի հասկանան, հետո աննկարագրելի թեթև է լինելու երկուսի համար էլ, եթե չէ, ապա պիտի ծերանոց կամ հիվանդնանոց տանի: Կգա մի պահ, էդ կինը կտեսնի որդու կյանքն ինչի է վերածվել, ու մոտը հակառակ պրոցեսը կլինի, իր զգացած ցավն ուղիղ համեմատական կլինի հիմիկվա եսասիրությանը, ասենք, եթե որդին լարվածությանը չդիմանա, խնդիրներ առաջանան իր մոտ: Մյուս կողմից էլ որդին հետո կծերանա, կլինի լրիվ մենակ ու էդ ժամանակ իր հիմիկվա որդիական սերն ամեն կերպ նզովելու է, ամեն վայրկյան զղջալու, որ «լավ» որդի է եղել:

Դեռ դպրոցական էի, որ մի իրական պատմություն պատմեցին՝ աղջիկը տաս տարուց ավել հիվանդ մորը խնամել է, մայրն անգամ չի կարողացել անկողնուց բարձրանա, բայց երբ դուստրը լարվածությունից մահացել է, հանկարծ ուժ է գտել թե բարձրանալու, թե քայլելու, դեռ մի բան էլ դրանից հետո 5-6 տարի առանց ծերանոց ընկնելու մենակ ապրել է:

[Շինարար]

Իհարկե պատկերացնում եմ, թե ինչ դժվար ա կամակոր ծեր ու հիվանդի հետ, բայց անհնար չի: Անկողնայինի արգելելը ո՞րն ա: Մի երկու անգամ՝ քո ուզածով արա, տես՝ ո՞նց չի համաձայնում: Եթե խստություն ես բանեցնում նաև հենց իր բարօրության համար, ոչ մի վատ բան չկա: Էս ինձ շաատ ծանոթ թեմա ա, գրելով չլիներ, ավելի մանրամասն կխոսայի, բայց թողնելը, ծերանոց տանելը անթույլատրելի ա: Եթե լիներ հատուկ հաստատություններ՝ ծերերի խնամքի, վճարովի, որտեղ իրանց համար հարմարավետ պայմաններ լինեին, դու էլ ամեն օր կարողանայիր գործից հետո կամ գործից առաջ այցելեիր, ուրիշ բան, խնդիր չեմ տեսնում, բայց Հայաստանյան ծերանոցները, համենայն դեպս՝ որը ես եմ տեսել, ընդամենը մահը արագացնող հաստատություններ են:

[Alphaone]

Իհարկե պատկերացնում եմ, թե ինչ դժվար ա կամակոր ծեր ու հիվանդի հետ, բայց անհնար չի: Անկողնայինի արգելելը ո՞րն ա: Մի երկու անգամ՝ քո ուզածով արա, տես՝ ո՞նց չի համաձայնում: Եթե խստություն ես բանեցնում նաև հենց իր բարօրության համար, ոչ մի վատ բան չկա: Էս ինձ շաատ ծանոթ թեմա ա, գրելով չլիներ, ավելի մանրամասն կխոսայի, բայց թողնելը, ծերանոց տանելը անթույլատրելի ա: Եթե լիներ հատուկ հաստատություններ՝ ծերերի խնամքի, վճարովի, որտեղ իրանց համար հարմարավետ պայմաններ լինեին, դու էլ ամեն օր կարողանայիր գործից հետո կամ գործից առաջ այցելեիր, ուրիշ բան, խնդիր չեմ տեսնում, բայց Հայաստանյան ծերանոցները, համենայն դեպս՝ որը ես եմ տեսել, ընդամենը մահը արագացնող հաստատություններ են:

էս մասին չէի մտածել, ես ծերանոց ասելով նորմալ պայմաններով, մաքուր, ֆիլներում տեսածս հաստատությունն եմ պատկերացնում, եթե հիմիկվա ծերանոցը դա չի, ապա Շինի ասածն ա միլիոն անգամ ավելի խելամիտ...

[Գալաթեա]

Հայաստանի ծերանոցների մասին, ցավոք, ես էլ եմ միայն վատը լսել ու դա հազար անգամ ավելի բարդացնում ա իրավիճակը: Խղճով մարդը երբեք նման բան չի անի ու արդյունքում, եթե ծնողը հասել է իմ նկարագրած եսասիրական հոգեվիճակին, նրա միակ ելքը մնում ա հիվանդ ծնողի կյանքով ապրելն ու լուռ սպասելը, թե երբ ա ամեն ինչ վերջանալու:

Ամենավատը նման իրավիճակում կարծում եմ ծնողի հանդեպ չարությամբ լցվելու վտանգն է: Որն արտահայտել չես կարող, որովհետև գիտես, որ դիմացինդ պատասխանատու չէ իր ֆիզիկական վիճակի համար, բայց նաև հաղթահարել չես կարող, որովհետև ապրել ես ուզում: Քո կյանքը:

Շին, խստություն բանեցնելը ճիշտ ա, բայց կան իրավիճակներ, երբ բանը բանից անցնում ա: Ցանկացած տիպի շանտաժով հիվանդը կարա իր ուզածն անցկացնի:
Շատ մեծ կամքի ուժ ու համառություն ա պետք նման դեպքերում քոնն անցնացնելու համար: Ու հաճախ մարդիկ պարզապես ուժ չեն ունենում պայքարելու:

[Գալաթեա]

Ալֆի ասած՝ նախօորոք նստել-խոսելու տարբերակը շատ առողջ ու լավ մոտեցում ա, կարծում եմ:
Երբ որ աչքակապուկ չես խաղում ու էդ հարցը բացեիբաց խոսվում ու քննարկվում ա ընտանիքում:

Բայց չեմ կարծում, որ շատերը տենց կանեն: Մեզանում ընդունված չի :

[StrangeLittleGirl]

Ինձ ցիցը չհանեք, բայց ես կարծում եմ՝ դա դավաճանություն չի. մասնագիտացված հաստատություններում ավելի ճիշտ կխնամեն, քան տան պայմաններում, իսկ «երեխային» ոչ ոք չի արգելում ինչքան ժամանակը ների, այցելի ծեր ծնողին:

Ուղղակի ստեղ ուրիշ հարց կա: Հայ ծնողներն իրանց էրեխեքին մինչև հազար տարեկան պահում են: Չգիտեմ՝ դա անում են գիտակցվա՞ծ, թե՞ ոչ, բայց արդյունքում ստեղծում են պարտքի զգացում, ինչի արդյունքում «երեխան» ստիպված խնամում ա ծեր ծնողին: Այ եթե թողնեին, որ սաղ տասնութից ինքնուրույն կյանք սկսեին, բոլորն իրենց կյանքից գոհ կլինեին:

[Շինարար]

Շին, խստություն բանեցնելը ճիշտ ա, բայց կան իրավիճակներ, երբ բանը բանից անցնում ա: Ցանկացած տիպի շանտաժով հիվանդը կարա իր ուզածն անցկացնի:
Շատ մեծ կամքի ուժ ու համառություն ա պետք նման դեպքերում քոնն անցնացնելու համար: Ու հաճախ մարդիկ պարզապես ուժ չեն ունենում պայքարելու:

Բա իհարկե կամքի ուժ ա պետք: Բայց արդարացումն էլ էն չի, չէ՞, կամքի ուժս չհերիքեց, ծնողիս ծերանոց եմ տանում: Մեզ էլ մեր ծնողները անասելի մեծ կամքի ուժով են էս օրին հասցրել:

Հիվանդ ծերի հետ նստել,խոսալը չեմ պատկերացնում: Նրանք դժվար ի վիճակի լինեն, էնքան հաճախ կենտրոնանում են իրանց եսի վրա: Ուղղակի էլի եմ ասում, պետք ա ուժեղ լինել, պետք եղած տեղը՝ խիստ՝ հենց ի շահ իրան, քո ասածի՝ կամքի ուժ ա պետք ունենալ:

[Ariadna]

Լիլ, շատ բարդ ա, կոլլեգայիդ դեպքում երևի արդեն բան էլ չի կարա անի։ Բայց ես ինքս հակված եմ մեկին վարձել ու ծնողին տանը խնամելու տարբերակին, եթե ֆինանսապես ի վիճակի ես, որ ոտքդ կապված չլինի, դու էլի քո կյանքով ապրես, բայց քո սերն ու հոգևոր поддержка–ն ծնողդ զգա ու տեսնի։ Մեր պայմաններում հաստատ նորմալ մարդը ծերանոց չի ուղարկի ծնողին։ Մամաս միշտ ասում էր՝ ինձ հանկարծ ծերանոց չուղարկեք էլի, ես որ էդքան պառավի էրես տեսնեմ, միանգամից կմեռնեմ )))

[Շինարար]

Ինձ ցիցը չհանեք, բայց ես կարծում եմ՝ դա դավաճանություն չի. մասնագիտացված հաստատություններում ավելի ճիշտ կխնամեն, քան տան պայմաններում, իսկ «երեխային» ոչ ոք չի արգելում ինչքան ժամանակը ների, այցելի ծեր ծնողին:

Ուղղակի ստեղ ուրիշ հարց կա: Հայ ծնողներն իրանց էրեխեքին մինչև հազար տարեկան պահում են: Չգիտեմ՝ դա անում են գիտակցվա՞ծ, թե՞ ոչ, բայց արդյունքում ստեղծում են պարտքի զգացում, ինչի արդյունքում «երեխան» ստիպված խնամում ա ծեր ծնողին: Այ եթե թողնեին, որ սաղ տասնութից ինքնուրույն կյանք սկսեին, բոլորն իրենց կյանքից գոհ կլինեին:

Բյուր, երևի ճիշտ ես ասում, բայց մեզ մոտ դա չի աշխատում: Մեզ մոտ էդ նորմալ ծերանոցները սկի չկան, մեզ մոտ էն կամավորական համակարգը չկա, որ ամենքը իր ծերն ունի, իր օրն ունի, այցելում ա, հետը շփվում, մեզ մոտ ծերանոցներում ծերերը շատ արագ դառնում են բանջարեղեն, կներեք արտահայտությանս:

Իսկ երեխաների պահով երևի ճիշտ ես, դա դա էլ արդեն մեր սերնդին մնաց, որ իրանց երեխաներին ավելի շուտ ազատություն տան: