Ամուսնալուծված ընտանիքի երեխաները

[StrangeLittleGirl]

Էս թեման վաղուց էի ուզում բացել, բայց մտածում էի` ոնց էլ չլինի, կլինի էսպիսի թեմա ակումբում: էսօր վերջապես որոնեցի, չգտա: Բացում եմ թեման ու ակնկալում բուռն քննարկումներ (առանց միմյանց վիրավորելու, հաշվի առնելով նաև, որ նուրբ թեմա է):

Իմ շրջապատում ահագին շատ են ամուսնալուծված ընտանիքների երեխաները, ավելի շատ, քան ամուսնալուծված ընտանիքների տոկոսային հարաբերությունը: Իրականում դա էնպիսի թեմա չի, որ ամեն օր քննարկվում ա, բայց երբ հայտնաբերում ես, ահագին զարմանում ես: Եթե մի կողմ թողնենք արտասահմանցի ընկերներիս և կենտրոնանանք հայերի վրա, ապա մի հետաքրքիր օրինաչափություն եմ նկատել. ամուսնալուծված ծնողների երեխաներն ավելի ազատամիտ են: Հա, ուրեմն սա նկատել եմ, երբ իմ ընկերներից մեկի հետ, որը նույնպես ամուսնալուծված ընտանիքի զավակ է, Երևանի փաբերից մեկում խմում էինք, ու ասենք ըստ ստանդարտ հայկական պատկերացումների ես պիտի փչացած լինեի, ինքը` եվրոգոմիկ:

Ուզում էի հարց տալ. արդյոք գտնու՞մ եք, որ ամուսնալուծված ընտանիքների երեխաներն ավելի ազատամիտ են: Իսկ գուցե դուք դա ուրի՞շ բառով եք կոչում (օրինակ` սանձարձակություն, փչացածություն և այլն): Եվ երկրորդ հարցը. եթե այո, ապա ինչո՞վ եք դա բացատրում:

Ըստ էության, դրա հայկական ավանդական բացատրությունն այն է, որ «պապան գլխին չի էղել, որ սանձերը ձգի»: Անկեղծ ասած, ես բոլորովին համաձայն չեմ էս մտքի հետ: Մեկ այլ բացատրություն է մտքովս անցել, այն է` ամուսնալուծվող ծնողներն իրենք իրենց հերթին ազատամիտ են: Չէ՞ որ մեր երկրում հաճախ թարս են նայում ամուսնալուծված ընտանիքներին (գոնե էդպես էր 90-ականների սկզբին) կամ բազմաթիվ զույգեր, չնայած լիքը կռիվ-ղալմաղալին ու սարսափելի ընտանեկան կյանքին, «հանուն երեխաների» կամ «բա մարդիկ ինչ կասեն» պատճառաբանություններով մի կերպ դիմանում են: Իսկ ազատամիտ զույգերը, տեսնելով, որ անտանելի է համատեղ կյանքը, ամուսնալուծվում են: Ու իրենց երեխաներին դաստիարակում են իրենց պես ազատամիտ (գենետիկան էլ մի կողմից):

Մի խոսքով, դուք էլ ձեր կարծիքներն ասեք:

Մի հատ էլ disclaimer. ես բնավ նկատի չունեմ, որ չամուսնալուծված ընտանիքներն ազատամիտ չեն:

[ivy]

Մի տեսակ չեմ պատկերացնում, թե ծնողների ամուսնալուծությունը ինչի պիտի երեխային ազատամիտ դարձնի, բայց եթե դու նկատել ես էդպիսի տենդենց, գուցե և կա նման բան:
Հիմա մի քիչ ինձ ու ինձ մտածեմ, գրեմ ու փորձեմ հասկանալ, թե որտեղից դա կարող է գալ:

Ես պատկերացնում եմ, որ բաժանումը կարող է երեխայի մոտ ծանր հոգեվիճակ ստեղծել (գոնե ամենասկզբում), ու հնարավոր է, որ դրա հաղթահարման ընթացքում նրա մոտ, հոգեբանների ասած, «հիպերկոմպենսացիա» առաջանա: Հիպեր- կամ գերկոմպենսացիան պաշտպանական մեխանիզմ է, որն առաջանում է, երբ մարդ ինչ-որ բանի կարիք ունի, ինչը ստանալ չի կարող, ու հոգեկանը սկսում է ելք փնտրել ստեղծված իրավիճակից՝ կոմպենսացնելով տվյալ պակասը: Դե մեր հոգեկանն էլ ինքնապաշտպանության մեխանիզմներ ունի և ամեն ինչ անում է, որ ինքն իրեն պաշտպանի, «ափերից դուրս չգա», ու գործը խանգարումներին չհասնի:
Եվ հնարավոր է, որ էդ քո ասած «ազատամիտ լինելը» հենց էդ գերկոմպենսացիայի արդյունքը լինի: Սկզբնական նեղվածությունը հաղթահարվում է նոր արժեքների ձեռքբերմամբ, որոնք երեխային կամ դեռահասին թույլ են տալիս ամուսնալուծության իրավիճակին և ընտանիքի բացակայությանը ուրիշ կերպ նայել և հարմարվել: Ու քանի որ կոմպենսացիայի փոխարեն հենց գերկոմպենսացիա է լինում (սկզբնական սթրեսի ուժգնության պատճառով), ապա էդ նոր արժեհամակարգի ստեղծման ուղղությամբ մի քիչ ավելի շատ աշխատանք է տարվում, ու արդյունքում մարդ դառնում է ազատամիտ՝ թելադրված իր նոր արժեքներով ու աշխարհընկալմամբ:
Էս տարբերակով կարող եմ հասկանալ

[Claudia Mori]

Այվիի ասած գերկոմպենսացիայի հետ 100 տոկոսով համաձայն եմ, էն որ երեխան շատ ուժեղ ստրես է տանում դա նույնպես ճիշտ է, ուղղակի գալիս է մի փուլ, եթե անցնում ես, ուրմեն դառնում ուժեղ ու Բյուրի ազած ազատամիտ մարդը, եթե չանցար, կործանվում ես: Ասածն նա է, որ բացի ուժեղ ու ինդիվիդուալ մարդկանցից, կան նաեւ շատ կոմպլեքսավորված մարդիկ: Հատկապես դա ծանր են տանում տղա երեխաները իմ կարծիքով, աղջիկները այս դեպքում շատ ավելի ուժեղ են ու նրանց համար կարեւոր է չսխալվելը ապագայում, իսկ տղաները հիմնականում դառնում են ավելի անպատասխանատու, քանի որ էդպես վատ չեն զգում վատ զգալու սարսափելի դոզայից հետո:

[Chuk]

Իրականում դա էնպիսի թեմա չի, որ ամեն օր քննարկվում ա, բայց երբ հայտնաբերում ես, ահագին զարմանում ես: Եթե մի կողմ թողնենք արտասահմանցի ընկերներիս և կենտրոնանանք հայերի վրա, ապա մի հետաքրքիր օրինաչափություն եմ նկատել. ամուսնալուծված ծնողների երեխաներն ավելի ազատամիտ են:
...
Ուզում էի հարց տալ. արդյոք գտնու՞մ եք, որ ամուսնալուծված ընտանիքների երեխաներն ավելի ազատամիտ են:

Ինձ թվում ա, որ քո շրջապատւմ քո նկատած օրինաչափությունը հեչ բավարար չի քննարկելու համար, թե ինչի են ամուսնալուծվածների երեխաներն ավելի ազատամիտ: Մի տեսակ փաստական հիմքը նման բան պնդել կամ ենթադրելու համար շատ քիչ ա: Ավելի հետաքրքիր կլիներ նորմալ ուսումնասիրություն, ստատիստիկա տեսնել էդ հարցով:

Ինքս որևէ կարծիք չունեմ. նման բան չեմ նկատել: Շրջապատումս կան և՛ ամուսնալուծված ընտանիքի զավակներ, և՛ չամուսնալուծվածների: Երկու տիպում էլ կան և՛ ավելի ազատամիտներ, և՛ հակառակը: Որևէ կերպ չեմ կարող ասել, որում է շատ, որում քիչ:

Մի քիչ իրականում «ազատամիտի» սահմանն էլ է պետք գծել, որ հասկանանք, թե դրա տակ ինչ նկատի ունենք:

[StrangeLittleGirl]

Ռիփ, իմ պատկերացմամբ` ոչ թե բաժանված ծնողների երեխաները «դառնում են ազատամիտ» բաժանումից հետո, այլ իրենց ծնողներն ի սկզբանե ազատամիտ են եղել, դեմ են գնացել բարեկամահասարակական ճնշումներին ու ամուսնալուծվել են: Իրենք լինելով ազատամիտ` իրենց երեխաներին էլ էդպես են մեծացրել:

Չուկ, հա, համաձայն եմ, բայց մենք էստեղ մեր դիտարկումներից ենք խոսում: Հետաքրքիր ա: Եթե գիտական տվյալներ կան, հրապարակեք:

[keyboard]

Հայկական մտածելակերպի խնդիր ա Բյուր, քանզի էդ ազատամտություն կոչվածը, օրինակ` քո նկարագրած դեպքը` փաբում խմելը ազատամտության հետ կապ չունի, իմ անհամեստ կարծիքով, էդ խմելու երևույթը պայմանավորված ա նրանով, թե ինչքան ես վստահում դիմացինիդ, այսինքն ինչքան էլ ազատամիտ լինես, պատահական մեկի հետ փաբ չես գնա ու չես խմի, նույնն էլ ասենք, թե մեկը դիսկո ա գնում ու տժժում ա, սպարտիվկով չոլկով տղեքը դրան փչացած են ասում, այնինչ դա նորմալ բանա:
Իմ կարծիքով օրինաչափություն չկա ամուսնալուծված են, թե` միասին, դրա միակ պատճառը մեր գեղո մտածելակերպն ա:

Հ.Գ. ամուսնալուծված ծնողների երեխաները հենց էդ մտածելակերպից էլ կոմպլեքսավորվում են, քանի որ մենակ հայաստանում ա, որ ընտանեկան կարգավիճակը հասարակության քննարկման առարկա ա:

[Kita]

Ես էլ իմ շրջապատում 50/50 հարաբերկացության ծանոթներ ունեմ, եթե ոչ ավելի շատ ամուսնացածների երեխաներ: Ու խառն են:
Իմ պարագայում էլ որպես ամուսնալուծվածների զավակ, մի տեսակ ազդեցություն չեմ զգացել: Բայց հաստատ կարող եմ ասել, կախված է շրջակա միջավայրից հետագա ազատացումը: Ինչպես նաև այսշստեղ մի տեսակ էտ ազատամտությունը իմ համար չափում եմ զարգացվածությամբ, ոչ թե շատերի պատկերացմամբ փչացացությամբ:
Մի խոսքով ընկալումից է գալիս:

[ivy]

Ռիփ, իմ պատկերացմամբ` ոչ թե բաժանված ծնողների երեխաները «դառնում են ազատամիտ» բաժանումից հետո, այլ իրենց ծնողներն ի սկզբանե ազատամիտ են եղել, դեմ են գնացել բարեկամահասարակական ճնշումներին ու ամուսնալուծվել են: Իրենք լինելով ազատամիտ` իրենց երեխաներին էլ էդպես են մեծացրել:

Բյուր, ամուսնալուծությունները տարբեր հիմքեր ու պատճառներ են ունենում. էդ քայլին դիմող մարդկանց ես միանշանակ «ազատամիտ» չէի անվանի:
Շատ դեպքերում ամուսիններից մեկին ուղղակի լքում են: Հիմա ինչքանո՞վ պիտի լքված կնոջ ազատամիտ կոչենք, ով մնացել է երեխաների հետ մենակ՝ լրիվ իր կամքից անկախ:
Կամ որ ասում ես՝ բարեկամահասարակական ճնշումներին դեմ են գնացել ու բաժանվել, իսկ մտքովդ չի՞ անցնում, որ մարդիկ երբեմն նաև բաժանվում են հենց էդ նույն բարեկամական ճնշումների պատճառով ու դրանց արդյունքում: Տուն քանդող սկսեսուրներ և նմանատիպ հարազատ-բարեկամներ շատ կան ու հենց հայկական իրականության մեջ: Զույգը դառնում է սադրանքների զոհ, ի՞նչ ազատամտության մասին է խոսքը:
Նաև հազար ու մի կենցաղային և ֆինանսական պատճառներ կարող են լինել բաժանման հիմքում: Երբ մարդ ուղղակի ճարահատյալ վեր է կենում գնում իր ծնողների տուն, որտեղ իր ու իր երեխաների կեցությունն ապահով կարող է լինել, ինչը հնարավոր չի ամուսնու հետ: Էդ մարդն էլ է՞ ազատամիտ, թե ուղղակի գոյատևման բնազդով է շարժվում:
Էլի հազար ու դեպքեր կան, Բյուր: Կյանքում մենակ էնպես չի, որ երկու մարդ իրար հետ քաղաքակիրթ և ազատամիտ կերպով գալիս են էդ որոշման ու բաժանվում: Կյանքը շատ ավելի բազմազան է:
Ու անգամ կարող եմ ասել, որ որոշ ամուսնություններ՝ իրենց բնույթով, «բաց» հարաբերություններով ու մնացած ամեն ինչով շատ ավելի ազատամիտ են, քան կարող էր ամուսնալուծությունը լինել:

[Ուլուանա]

Թեման հետաքրքիր է, բայց ես մի քիչ լավ չհասկացա. հիմա թեման ամուսնալուծված ընտանիքի երեխաների մասին է ընդհանրապե՞ս, թե՞ հենց միայն ավելի ազատամիտ լինել–չլինելն է քննարկվելու։ Եթե երկրորդն է, ուրեմն թեմայի վերնագիրը կոնկրետացման կարիք ունի, իմ կարծիքով։

[StrangeLittleGirl]

Բյուր, ամուսնալուծությունները տարբեր հիմքեր ու պատճառներ են ունենում. էդ քայլին դիմող մարդկանց ես միանշանակ «ազատամիտ» չէի անվանի:
Շատ դեպքերում ամուսիններից մեկին ուղղակի լքում են: Հիմա ինչքանո՞վ պիտի լքված կնոջ ազատամիտ կոչենք, ով մնացել է երեխաների հետ մենակ՝ լրիվ իր կամքից անկախ:
Կամ որ ասում ես՝ բարեկամահասարակական ճնշումներին դեմ են գնացել ու բաժանվել, իսկ մտքովդ չի՞ անցնում, որ մարդիկ երբեմն նաև բաժանվում են հենց էդ նույն բարեկամական ճնշումների պատճառով ու դրանց արդյունքում: Տուն քանդող սկսեսուրներ և նմանատիպ հարազատ-բարեկամներ շատ կան ու հենց հայկական իրականության մեջ: Զույգը դառնում է սադրանքների զոհ, ի՞նչ ազատամտության մասին է խոսքը:
Նաև հազար ու մի կենցաղային և ֆինանսական պատճառներ կարող են լինել բաժանման հիմքում: Երբ մարդ ուղղակի ճարահատյալ վեր է կենում գնում իր ծնողների տուն, որտեղ իր ու իր երեխաների կեցությունն ապահով կարող է լինել, ինչը հնարավոր չի ամուսնու հետ: Էդ մարդն էլ է՞ ազատամիտ, թե ուղղակի գոյատևման բնազդով է շարժվում:
Էլի հազար ու դեպքեր կան, Բյուր: Կյանքում մենակ էնպես չի, որ երկու մարդ իրար հետ քաղաքակիրթ և ազատամիտ կերպով գալիս են էդ որոշման ու բաժանվում: Կյանքը շատ ավելի բազմազան է:
Ու անգամ կարող եմ ասել, որ որոշ ամուսնություններ՝ իրենց բնույթով, «բաց» հարաբերություններով ու մնացած ամեն ինչով շատ ավելի ազատամիտ են, քան կարող էր ամուսնալուծությունը լինել:

Ռիփ, բայց շատ ավելի հաճախ տեսնում ես «հանուն էրեխեքի» ծեծող ամուսնուն հանդուրժող մամաների, «բա իմ էրեխեն առանց պապա մեծանա՞» արտահայտություններ անող կիսաստրկացած կանանց, որ չնայած չորս կողմից իրենց ճնշում են սկեսուրներ ու տալեր, բայց նրանք չեն համարձակվում բաժանվելու մասին մտածել: Ես կարծում եմ, որ Հայաստանում ավելի շատ են էդպես մի կերպ իրար հանդուրժող ընտանիքները, քան ինչ-ինչ պատճառներով ամուսնալուծվածները: Ավելին` մինչև բոլորովին վերջերս ամուսնալուծվելը շատ անպատվաբեր երևույթ էր համարվում, իսկ ամուսնալուծված կինը` անբարոյական: Այսինքն, ինչ-որ «բան», ինչ-որ մտածելակերպ ա պետք էդ բոլոր հասարակական ճնշումներին դեմ գնալու համար:

Ի դեպ, ես հատուկ եմ ամուսնալուծված բառն օգտագործել: Խոսքս ինչ-ինչ պատճառներով մի ծնողի բացակայության մասին չի, խոսքս հենց ամուսնալուծության մասին ա:

Ու ես չեմ ասում` բոլոր ազատամիտ ծնողները պարտադիր պիտի բաժանվեն: Վերջում էդ disclaimer-ը հենց էնպես չէի գրել: Կարան ազատամիտ ծնողները լավ էլ երջանիկ լինեն իրար հետ, մինչև խոր ծերություն ապրեն:

[StrangeLittleGirl]

Թեման հետաքրքիր է, բայց ես մի քիչ լավ չհասկացա. հիմա թեման ամուսնալուծված ընտանիքի երեխաների մասին է ընդհանրապե՞ս, թե՞ հենց միայն ավելի ազատամիտ լինել–չլինելն է քննարկվելու։ Եթե երկրորդն է, ուրեմն թեմայի վերնագիրը կոնկրետացման կարիք ունի, իմ կարծիքով։

Ընդհանրապես ամուսնալուծված ընտանիքների երեխաների մասին: Ուղղակի ինքս որպես միակ տարբերություն ազատամտությունը նկատած լինելով, հենց դրա մասին գրեցի:

[Cassiopeia]

Բյուր, նմանատիպ թեմա արդեն կա Ուղղակի մի քիչ ուրիշ վերնագրով է, իսկ քո շոշափած թեման այն լրիվ ներառում է։ Դու ինքդ էլ մեջը գրառում արել ես
Միայնակ ծնողների անձնական կյանքն ու երեխաները

[StrangeLittleGirl]

Բյուր, նմանատիպ թեմա արդեն կա Ուղղակի մի քիչ ուրիշ վերնագրով է, իսկ քո շոշափած թեման այն լրիվ ներառում է։ Դու ինքդ էլ մեջը գրառում արել ես
Միայնակ ծնողների անձնական կյանքն ու երեխաները

Վեր, չէ, էս դեպքում ես ուզում եմ շեշտը դնել հենց ամուսնալուծության վրա, ոչ թե ընդհանրապես ինչ-ինչ պատճառներով երեխաներին միայնակ մեծացրած ծնողների:

Թու, կներեք, համ էլ ծնողի անձնական կյանքը: Մի խոսքով, ուրիշ թեմա ա:

[Sagittarius]

Ռիփ, բայց շատ ավելի հաճախ տեսնում ես «հանուն էրեխեքի» ծեծող ամուսնուն հանդուրժող մամաների, «բա իմ էրեխեն առանց պապա մեծանա՞» արտահայտություններ անող կիսաստրկացած կանանց, որ չնայած չորս կողմից իրենց ճնշում են սկեսուրներ ու տալեր, բայց նրանք չեն համարձակվում բաժանվելու մասին մտածել: Ես կարծում եմ, որ Հայաստանում ավելի շատ են էդպես մի կերպ իրար հանդուրժող ընտանիքները, քան ինչ-ինչ պատճառներով ամուսնալուծվածները: Ավելին` մինչև բոլորովին վերջերս ամուսնալուծվելը շատ անպատվաբեր երևույթ էր համարվում, իսկ ամուսնալուծված կինը` անբարոյական: Այսինքն, ինչ-որ «բան», ինչ-որ մտածելակերպ ա պետք էդ բոլոր հասարակական ճնշումներին դեմ գնալու համար:

Ի դեպ, ես հատուկ եմ ամուսնալուծված բառն օգտագործել: Խոսքս ինչ-ինչ պատճառներով մի ծնողի բացակայության մասին չի, խոսքս հենց ամուսնալուծության մասին ա:

Ու ես չեմ ասում` բոլոր ազատամիտ ծնողները պարտադիր պիտի բաժանվեն: Վերջում էդ disclaimer-ը հենց էնպես չէի գրել: Կարան ազատամիտ ծնողները լավ էլ երջանիկ լինեն իրար հետ, մինչև խոր ծերություն ապրեն:

Correlation does not imply causation:

Այսինքն՝ ամուսնալուծությունը չի առաջացնում «ազատամտություն»:

Հա, հավանականությունը մեծ ա, որ «ազատամիտ» ամուսիները՝

ա. Անհաղթահարելի ընտանեկան խոչընդոտների դեպքում հաշվի չեն նստի հասարակակն կարծիքի հետ և կբաժանվեն:
բ. «Ազատամիտ» երեխա կդաստիարակեն:

Բայց ա-ից բ-ն չի բխում: Երկուսն էլ հետևանք են:

[StrangeLittleGirl]

Correlation does not imply causation:

Այսինքն՝ ամուսնալուծությունը չի առաջացնում «ազատամտություն»:

Հա, հավանականությունը մեծ ա, որ «ազատամիտ» ամուսիները՝

ա. Անհաղթահարելի ընտանեկան խոչընդոտների դեպքում հաշվի չեն նստի հասարակակն կարծիքի հետ և կբաժանվեն:
բ. «Ազատամիտ» երեխա կդաստիարակեն:

Բայց ա-ից բ-ն չի բխում: Երկուսն էլ հետևանք են:

Հա, ես էլ եմ ասում` չի բխում, այսինքն` ամուսնալուծությունը չի պատճառը, որ երեխան ազատամիտ ա, այլ ծնողների ազատամտությունը, ու պարտադիր չի` ամուսնալուծվեն, որ երեխան ազատամիտ լինի: