Կրոնական զգացմունքներ. սահման հարգանքի և ծաղրանքի միջև

[Աթեիստ]

Մի քիչ էլ ես գրոտեմ, «փիլիսոփայեմ» իմ պատկերացումների մասին:

Նախ հստակեցնենք. «կրոնական զգացմունք» տերմինը Ժառը չի հորինել, այն չի հնարվել Հայաստանում: Կա էդպիսի հասկացություն: Ավելին, կրոնական զգացմունքները վիրավորելու համար մի շարք երկրներում նույնիսկ օրենքներ կան: Իհարկե էդ օրենքները որոշակիորեն սահմանափակում են մարդու ազատ կամարտահայտման, ազատ խոսքի իրավունքը: Սա էլ ա ինչ-որ տեղ ծայրահեղություն, ես ընդհանրապե կարծում եմ, որ հարցը պետք ա լուծվի էթիկայի մակարդակի վրա:

Ես գիտեմ, որ դա Ժառը չի հորինել, բայց մեկ ա դա չի բացատրում, թե դա ինչ ա: Խնդրում եմ մի հատ դա բացատրել:

Նախ հասկանանք, որ ուզենք թե չուզենք, կան մարդիկ, ում համար կրոնը, հավատն ու Աստվածը չափազանց բարձր արժեքներ են, իրենց ինքնության մի մասը: Դիմացինը կարող է նրան մոլորյալ համարել, իր մտքում, բայց էթիկայից ելնելով պետք է հաշվի նստի նրա այդ զգացմունքի հետ: Շատերի համար հավատը նույնքան արժեք է, որքան իր հարազատները, ծնողները, զավակները, ինքն անձամբ:

Ես չեմ էլ հիշում (չեմ պնդի, թե չկա), որ ակումբում քննդատեն ինչ որ մեկի հավատքը: Դա, ոնց ասեցիր, մարդու «ինքնության մի մասն ա»: Դրան բան չենք ասում: Բայց եռբեք չեմ կարա ընդունեմ հավատը դեպի գիրքը, որը գոնե կարելի է կարդալ, նոր «հավատալ»: Քանի դեռ մարդը դրան ծանոթ չի, բայց «հավատում ու սրբացնում ա», ես ո՞նց էդ մարդու հետ խոսեմ: Բայց նույնիսկ եթե զրուցեմ իմացողների հետ, ինքը մեջ ա ընկնելու էդ խոսակցությանը ու «նեղանա»:

Ուրեմն երբ գրում ենք մի բան, կարելի է մտածել հենց այդ ուղղությամբ. իսկ եթե այս նույն բանը գրեինք նրա ծնողի, մոր մասին, ինքն ի՞նչ զգացմունք կունենար: Եթե այս նույն բանը գրեինք իր մասին, ինքն ինչ զգացմունք կունենա՞ր: Սա իհարկե չի նշանակում, որ էդ հարցերի պատասխաններից հետո չպետք է գրենք քննադատություն, քննարկենք այս կամ այն հարցը, բայց այդ հարցերը հաճախ կօգնեն չափը չանցնելուն:

Մի հատ օրինակ բերեմ: Մեկը մտնում ա ֆորում, ու գրում. «էդ ի~նչ չաղ ա մամադ»: Հիմա, եթե ես գիտեմ, որ նա չաղ ա, ինչի՞ց նեղանամ: Կամ եթե իմ պատկերացումներով 120կգ-ն չաղ չի, էլի ինչի՞ց նեղանամ, որ մնացածը չգիտե՞ն էդ մասին: Է, չգիտեն, դիր բացատրի: Նեղանալը ամենաանիմաստ ու հիմար բանը կլնի էդ դեպքում:

Կամ եթե մեկն ասի, որ էնօր ախպերս կոլա էր առել, բայց բռնել շշի պարունակությունը լցրել էր գրպանը, շիշը թողել, գնացել: Կամ պիտի ընդունեմ, որ ինքն աննորմալ ա, կամ էլ դա նորմա համարեմ, բայց համակերպվեմ, որ էդ իմ «նորմայի» վրա շատերը ղժժալու են, ոնց էդ էդ գրառում անողը, որտև «հասարակությունը դրան պատրաստ չի»: