Կենսաթոշակային կուտակային ֆոնդեր: Դրանց վտանգավորությունն ու անհեռանկար լինելը

[Tig]

Ռադիոհաղորդում:

Կառավարման համակարգը' որպես երկիրը քիչ թե շատ քաղաքակիրթ ձևով լուծարելու ինստիտուտ

[Տրիբուն]

Աշխաիքօս երեսին կենսաթոշակային տարբեր համակարգեր կան, ու լավ մտածված լինելու ու կավ կառավարման դեպքում, սկզբունքորեն բոլորն էլ գործում են: Մեր մոտ մինչև հիմա pay-as-you-go համակարգն ա գործում: Ոչ մի վատ բան էս համակագում չկա, քանի դեռ աշխատանքի շուկա բավականին թվով ջահելներ են մուտք գործում, որոնք կենսաթոշակային հիմնադրամին հատկացումներ են անում, պետությունն էլ դեֆիցիտը սուբսիդավորում ա բյուջեից, ու ծերերը թոշակ են ստանում: Բայց էս համակարգը կարա գործի քանի դեռ դեմոգրաֆիան ճիշտ ուղղությամբ ա գնում - նոր շատ ջահել, որոնք աշխատում են, ու քիչ սաղ մնացած թոշակառու բիձա

Հայաստանի դեպքում կուտակային համակարգը մտցնելը ճիշտ որոշում ա: Պարտադիր թե, ոչ պարտադիր, դժվար ա ասել, եքա քննարկելու թեմայա: Հիմնադրամը պիտի լինի պետական, թե մասնավոր մի քանի հիմնադրամներ կարող են լինել, էլի եքա քննարկելու թեմայա: Բայց եթե նույնիսկ մասնավոր են, բայց 100 տոկոսանոց բյուջետային երաշխիքով են լինելու, ապա մեր համար տարբերություն չկա կլինեն մասնավոր, թե պետական - մեր կուտակած գումարները երաշխավորված են:

Ուրիշ հարց, որ կուտակային կենսաթոշակային ֆոնդերում լիքը փողեր են հավաքվում, ու իմանալով հայկական իրողությունները, էտ փողերը լափելու սուրբ պարտականությունը դրվելու ա սերժամերձ որևէ գյոռմամիշի վրա: Ու արդյունքում մեր կենսաթոշակային հիմնադրամները ավելի արագ են դեֆոլտ լինելու՝ բոլոր պարտավորությունները պետության վրա թողնելով, քան հայկական ավիաընկերությունները

[Tig]

[Tig]

[Tig]

[VisTolog]

«ՀՅԴ» խմբակցությունը ստորագրահավաք էր սկսել խորհրդարանում՝ կուտակային կենսաթոշակային օրենքի կիրառումը մեկ տարով հետաձգելու եւ այլ փոփոխությունների հարցով արտահերթ նիստ հրավիրելու համար։


Խմբակցության պատգամավոր Արծվիկ Մինասյանն այսօր ԱԺ հայտարարությունների ժամին հայտարարեց, որ հաջողվել է հավաքել անհրաժեշտ 44 ստորագրությունը, եւ հինգշաբթի արտահերթ նիստ կհրավիրվի։ Համապատասխան փաստաթուղթը ստորագրել են ԲՀԿ, Ժառանգություն, ՀԱԿ խմբակցությունների պատգամավորները, ինչպես նաեւ անկախ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը։


Կենսաթոշակային նոր՝ կուտակային համակարգի ռիսկերի մասին բարձրաձայնում են նաեւ տարբեր կազմակերպությունների շուրջ 2.700 աշխատակիցներ։ Հոկտեմբերի 30-ին այդ կազմակերպությունները նամակով դիմել են վարչապետին՝ խնդրելով օրենքից հանել յուրաքանչյուր ամիս աշխատավարձից 5 տոկոս վճարելու պարտադիր պահանջը։




Արծվիկ Մինասյանի կարծիքով, օրենքը հակասահմանադրական է: Դաշնակցությունն այս հարցով դիմելու է նաեւ Սահմանադրական դատարան։»


Աղբյուր` http://www.yerkirmedia.am/?act=news&lan=hy&id=17217

[Tig]

Բոլորս դեպի ԱԺ, կենսաթոշակային չարեփոխումները կանխելու

Հարգելի քաղաքացի, «Ընդդեմ կենսաթոշակային 5% պարտադիր վճարի» խմբի պայքարի արդյունքում և ԱԺ որոշ պատգամավորների ջանքերի շնորհիվ, այս հինգշաբթի՝ նոյեմբերի 14-ին, ժամը 17:00-ին տեղի է ունենալու ԱԺ արտահերթ նիստ, որի ընթացքում քննարկվելու է այս չարաբաստիկ օրենքի ճակատագիրը: Կոչ ենք անում բոլորին այդ օրը, այդ ժամին հավաքվել ԱԺ-ի մոտ և մեր ներկայությամբ սատարենք մեր պահանջները ներկայացնող պատգամավորներին: Պարտադրենք ԱԺ-ին հանել օրենքի <<Պարտադիր>> բաղադրիչը:

Միացեք:

[Աթեիստ]

Տիկ, էս աղջկան էլ չուղարկեք, է՞լի, հաղորդումը կեսից անջատեցի իրա «խոսալու» պատճառով։ Էս հարցերն արդեն էնքան են քննարկվել խմբում, որ ոչ իրավաբանն էլ էդքան բանը կարար ասեր, ու ավելի սահուն։

[Ձայնալար]

Աշխաիքօս երեսին կենսաթոշակային տարբեր համակարգեր կան, ու լավ մտածված լինելու ու կավ կառավարման դեպքում, սկզբունքորեն բոլորն էլ գործում են: Մեր մոտ մինչև հիմա pay-as-you-go համակարգն ա գործում: Ոչ մի վատ բան էս համակագում չկա, քանի դեռ աշխատանքի շուկա բավականին թվով ջահելներ են մուտք գործում, որոնք կենսաթոշակային հիմնադրամին հատկացումներ են անում, պետությունն էլ դեֆիցիտը սուբսիդավորում ա բյուջեից, ու ծերերը թոշակ են ստանում: Բայց էս համակարգը կարա գործի քանի դեռ դեմոգրաֆիան ճիշտ ուղղությամբ ա գնում - նոր շատ ջահել, որոնք աշխատում են, ու քիչ սաղ մնացած թոշակառու բիձա

Հայաստանի դեպքում կուտակային համակարգը մտցնելը ճիշտ որոշում ա: Պարտադիր թե, ոչ պարտադիր, դժվար ա ասել, եքա քննարկելու թեմայա: Հիմնադրամը պիտի լինի պետական, թե մասնավոր մի քանի հիմնադրամներ կարող են լինել, էլի եքա քննարկելու թեմայա: Բայց եթե նույնիսկ մասնավոր են, բայց 100 տոկոսանոց բյուջետային երաշխիքով են լինելու, ապա մեր համար տարբերություն չկա կլինեն մասնավոր, թե պետական - մեր կուտակած գումարները երաշխավորված են:

Ուրիշ հարց, որ կուտակային կենսաթոշակային ֆոնդերում լիքը փողեր են հավաքվում, ու իմանալով հայկական իրողությունները, էտ փողերը լափելու սուրբ պարտականությունը դրվելու ա սերժամերձ որևէ գյոռմամիշի վրա: Ու արդյունքում մեր կենսաթոշակային հիմնադրամները ավելի արագ են դեֆոլտ լինելու՝ բոլոր պարտավորությունները պետության վրա թողնելով, քան հայկական ավիաընկերությունները

Եթե անգամ շատ վստահելի ֆոնդեր են, ստացվում ա, մենք հիմա համ էն նախորդ տարբերակով ենք տալի, որը ձեռքի ճարպիկ շարժումով մտավ ընդհանուր 26% հարկի մեջ, համ՝ նորով: Ու արդյուքնում ստացվում ա 31-36% պահվում ա մեր աշխատավարձերից, որը իմ կարծիքով շատ մեծ թիվ ա: Իմ պատկերացմամբ, սենց բարձր հարկը ընդունելի ա, եթե պետությունը դրա հաշվին անվճար բուժում, ուսում ու տենց բաներ ա տալի, բիձեքին էլ աղայավարի պահում ա: Ինչքա՞ն ա աշխարհքում տոկոսները, չգիտեմ:

[StrangeLittleGirl]

Եթե անգամ շատ վստահելի ֆոնդեր են, ստացվում ա, մենք հիմա համ էն նախորդ տարբերակով ենք տալի, որը ձեռքի ճարպիկ շարժումով մտավ ընդհանուր 26% հարկի մեջ, համ՝ նորով: Ու արդյուքնում ստացվում ա 31-36% պահվում ա մեր աշխատավարձերից, որը իմ կարծիքով շատ մեծ թիվ ա: Իմ պատկերացմամբ, սենց բարձր հարկը ընդունելի ա, եթե պետությունը դրա հաշվին անվճար բուժում, ուսում ու տենց բաներ ա տալի, բիձեքին էլ աղայավարի պահում ա: Ինչքա՞ն ա աշխարհքում տոկոսները, չգիտեմ:

դե Ֆրանսիայում 75% էին սարքել, եքա շուխուռ էղավ, բայց էնտեղ ուսում-բան անվճար են: Նիդեռլանդներում էլ ամիսը 3000 եվրոյից բարձր աշխատավարձի դեպքում հարկերը կտրուկ ավելանում են, դառնում 55% (բա ինչ, ամեն ինչ անում են, որ հարուստ չլինես): էնտեղ էլ թեև ուսումն անվճար չի, բայց պետությունն աղայավարի պահում ա թե ուսանողներին, թե գործազուրկներին, թե հաշմանդամներին

[Sagittarius]

դե Ֆրանսիայում 75% էին սարքել, եքա շուխուռ էղավ, բայց էնտեղ ուսում-բան անվճար են: Նիդեռլանդներում էլ ամիսը 3000 եվրոյից բարձր աշխատավարձի դեպքում հարկերը կտրուկ ավելանում են, դառնում 55% (բա ինչ, ամեն ինչ անում են, որ հարուստ չլինես): էնտեղ էլ թեև ուսումն անվճար չի, բայց պետությունն աղայավարի պահում ա թե ուսանողներին, թե գործազուրկներին, թե հաշմանդամներին

ստեղ երկու ահռելի տարբերություն կա՝
ա. էնտեղ սոցիալական համակարգ կա՝ ինչպես նշեցիր
բ. մեր մոտ օլիգարխներ կան

Վստահությունը կարևոր ֆակտոր ա: Չես կարող մեկից պարտքով 1000 եվրո վերցնես, հետո գա փողը վերադաձնելու ժամանակը, պատքդ փակելու փոխարեն ևս 2000 եվրո վերցնես, որ «հետո սաղ միասին փակես»:

[StrangeLittleGirl]

ստեղ երկու ահռելի տարբերություն կա՝
ա. էնտեղ սոցիալական համակարգ կա՝ ինչպես նշեցիր
բ. մեր մոտ օլիգարխներ կան

Վստահությունը կարևոր ֆակտոր ա: Չես կարող մեկից պարտքով 1000 եվրո վերցնես, հետո գա փողը վերադաձնելու ժամանակը, պատքդ փակելու փոխարեն ևս 2000 եվրո վերցնես, որ «հետո սաղ միասին փակես»:

հա բա:

իրականում էս կենսաթոշակային ֆոնդն իրա պլյուսներն էլ ունի, բայց դե մեծ մինուսն էն ա, որ «չգիտես ուր են գնում փողերը»: իսկ պլյուսներից` էդ աշխատանքային գրքույկ կոչվող զըրթից վերջապես կազատվես, կիմանաս, որ ծերությունդ ապահովված ա, մեկ էլ սև աշխատողները գործատուի ականջներից կկախվեն, որ իրանց գրանցի:

[Tig]

Օրենքի հետ կապված հիմնախնդիրները՝

1. Օրենքում սահմանված պարտադիր բաղադրիչը հակասահմանադրական է: Օրենքի պարտադիրության սկզբունքը խախտում է Սահմանադրության 8 հոդվածով ամրագրված անձի սեփականության իրավունքը, 31 հոդվածով ամրագրված անձի ազատությունը և 14.1 հոդվածով ամրագրված խտրականության դեմ արգելքի մասին դրույթները: Ինչպես նաև սահմանադրության անցումային դրույթներով ասվում է, որ սոցիալական վիճակը չի կարող վատանալ բարեփոխումներից հետո: Սահմանադրությամբ սահմանվում է, նաև որ քաղաքացու կողմից իրականացրած վճարների տնօրինումը պետությունը պարտավոր է վերցնել իր վրա, իսկ տվյալ օրենքով այդ ֆոնդերի տնօրինումը տրվելու է մասնավոր կազմակերպություններին:

2. Օրենքը սահմանում է տարիքային խտրականություն, որի հետևանքով գործատուներին ավելի ձեռնտու կլինի աշխատանքի ընդունել մինչև 1974թ-ի ծնվածներին: Սա նաև Սահմանադրության 14.1 հոդվածի խախտում է:

3. Օրենքը արհեստականորեն խնդիրներ է առաջացնում գործատուի և աշխատողի միջև, քանի որ նվազեցնելով փաստացի աշխատավարձը հարկադրում է գործատուին ավելացնել աշխատավարձը կամ նվազեցնում է աշխատողի վարձատրությունը իր կատարած աշխատանքի դիմաց, որը նվազեցնելու է աշխատողի աշխատանքային կատարողականությունը:

4. Պետության կողմից 5%-ի վճարումը պետբյուջեից կամ քաղաքացու կողմից վճարած գումարների վրա միայն գնաճին հավասար տոկոսագումար վճարելը անտրամաբանական է, քանի որ պետբյուջեն նույնպես գոյանում է քաղաքացիների հարկերից:

5. Պետության կողմից ֆոնդերի երաշխավորությունը հիմնվում է պետբյուջեի վրա, որը նույնպես անտրամաբանական է, քանի որ քաղաքացուց գանձված մի գումարով երաշխավորվում է գանձված մյուս գումարի ապահովությունը:

6. Մեծ խնդիր է ֆոնդերի տնօրինումը օտարերկրյա, առավել ևս մասնավոր կազմակերպություններին տրամադրելը, որը կնպաստի գումարների երկրից դուրս գնալուն և մեծ ռիսկեր կստեղծի դրանց կորստի համար: Օրենքում շատ են թերի ձևակերպումները ընդհանրապես ֆոնդերի կառավարման և նրան թափանցիկության առումով:

7. Հաշվի առնված չէ այլ երկրների դառը փորձը, որոնք կանգնել են այդ ֆոնդերի կորուստի առաջ, գրանցել են մեծ կորուստներ և պարտադրված վերադարձել են նախկին համակարգին, որից այժմ ՀՀ փորձում է հեռանալ:

8. Հաշվի առնված չեն դեֆոլտի կամ յալ տնտեսական ճգնաժամերի դեպքում գոյություն ունեցող ֆինանսական ռիսկերը: Նման իրավիճակներում պետությունը ի վիճակի չի լինելու իր ստանձնած երաշխավորությունները իրականացնել նույնիսկ՝ ողջ բյուջեի հաշվին: Օրենքը երաշխավորում է ֆոնդերի միայն 80 տոկոսը այն էլ պետբյուջեի միջոցների հաշվին:

9. Հաշվի առնված չեն աշխատաշուկայի ռիսկերը: Օրինակ՝ գյուղատնտեսության, կամ նման այլ ոլորտների աշխատողները չեն ընդգրկվելու այդ նախագծի մեջ:

10. Հայտնի չեն չաշխատող մարդկանց կենսաթոշակների գոյացման մեխանիզմները:

11. Հաշվի առնված չեն աշխատող կանանց երեխա ունենալու դեպքում չվճարումների հետևանքով առաջ եկած խնդիրները: Արդյունքում սա նպաստելու է ծնելիության նվազմանը: (Իսկ չաշխատող կանանց դեպքում ոչ մի օրենքով նախատեսված չէ նրանց սոցիալական խնդիրների պաշտպանվածությունը երեխաներ ունենալու և պահելու համար: Նրանք զրկված են այն բոլոր արտոնություններից, որոնք ունեն աշխատող կայանք և չկա դրանց փոխհատուցող որևէ այլ համակարգ: Դա հանգեցնում է դեմոգրաֆիական մեծ խնդիրներին

12. Այս վճարը գանձվելու է նաև նվազագույն աշխատավարձից, որը սահմանում է մարդու կարիքների բավարարման նվազագույն շեմը: Արդյունքում չի ապահովվում օրենքով սահմանված նվազագույն շեմը: Սա նվազագույն աշխատավարձը հարկելու մեկ այլ դրսևորում է:

13. Այս օրենքը նաև անուղղակիորեն նպաստելու է ստվերային տնտեսության աճին, քանի որ խրախուսում է մարդկանց պաշտոնապես ամրագրել նվազ աշխատավարձ հարկային մեծ բեռից խուսափելու համար:

14. Տվյալ պահին մարդկանց սոցիալական բեռի ավելացումը կնպաստի նաև հերթական արտագաղթի ալիքին: Եվ խնդիրը ոչ միայն բեռի ծանրության մեջ է, այլև իշխանության նկատմամբ անվստահության չափաբաժնի մեծացման մեջ:

15. Նման կարևորություն ունեցող և համաժողովրդական բնույթի հարցերը պետք է դրվեն հանրային քննարկման: Որոշում ընդունելու համար էլ պետք է անցկացնել նաև հանրաքվե, քանի որ փոփոխվում է ոչ միայն ներկա, այլև ապագա սերունդների ֆինանասկան ճակատագիրը:

16. Հաշվի առնված չէ ընտանեկան բյուջե գաղափարը: Այսինքն ընտանիքի ընդհանուր եկամուտը և ծախսերը ըստ անձերի քանակի: Դրա փոխարեն միայն հիմք է ընդունվում անձի ամսական եկամուտը, ինչը այս Օրենքի պարագայում անհավասար ֆինանսական արդյունքների է հանգեցնում:

17. Հաշվի առնված չեն մարդկանց ընթացիկ աշխատանքային և վարկային պարտավորությունները և հեռանկարային վարկային նպատակները: Սա նշանակում է առկա վարկային և աշխատանքային հարաբերություններին պետության կողմից ուղղակի միջամտում, քանի որ կատարվում է աշխատավարձի իջեցում և քանի որ մարդիկ, ովքեր արդեն ստանձնել են վարկային պարտավորություններ, հարկադրված են փոփոխել դրանք՝ հաշվի առնելով հարկային այս լրացուցիչ բեռի ավելացումը:

18. Օրենքն ուղղակիորեն խրախուսում է ՀՀ քաղաքացիությունից հրաժարումը, քանի որ թոշակի գումարը ստանալու համար արտերկրում բնակվող անձը պետք է հրաժարվի ՀՀ քաղաքացիությունից: Երկքաղքացիություն կիրառաղ երկրի համար սա անտրամաբանական է և ոչ իրավաչափ:

19. Այս լրացուցիչ ֆինանսական բեռը ստիպելու է նաև անհատ ձեռնարեցներին և գործարարներին կատարել իրենց մատուցած ծառայութունների գների բարձրացում, քանի որ մի մասը հարկադրված է լիենլու բարձրացնել աշխատավարձեր: Այսինքն տեղի կունենա հերթական գնաճը առանց այն էլ ամենօրյա գնաճ ունեցող երկրում:

20. Գանձումը իրականացվելու է չհարկված գումարից, այսինքն՝ աշխատավարձի չհարկված չափից, որից հետո թոշակ ստանալուց գումարները կրկին հարկվելու են: Սա չի տեղավորվում ոչ մի տրամաբանության մեջ:

21. Չկա վստահություն, որ այդ գումարները քաղաքացիները հետ են ստանալու այնպես, ինչպես ներկայացնում է կառավարությունը: Օրենքի կամավոր կիրառումը միայն կարող է վստահություն առաջացնել մարդկանց մոտ, այլ ոչ թե կառավարության հավաստիացումները: Նույնիսկ Օրենքի պարադիր կիրառությունից մեկ երկու ամիս առաջ բացակայում է հստակ տեղեկատվություն մեր գումարները կառավարող ֆոնդերի մասին: Նման համակարգեր ներդնելուց առաջ պետք է վերականգնել վստահությունը կառավարական կառույցների հանդեպ, ինչը չի կարող արվել միայն հայտարարություններով:

22. Քաղաքացու կողմից անհայտ ֆոնդերին վճարվող գումարների դիմաց քաղաքացին չի ստանում շուկայական - բանկային տոկոսադրույք, որը նա կարող էր ստանալ իր գումարն իր ընտրությամբ ազատորեն ներդնելու հնարավորություն ունենալու դեպքում, այսինքն ստանալու ենք բանկային տոկոսից ցածր տոկոս:

23. Քաղաքացուն ընձեռնված է ֆոնդ ընտրելու սահմանափակ իրավունք, որը նա կարող է իրականացնել շատ կարճ ժամկետում գրավոր եղանակով, ուստի այդ ժամկետում որևէ գործողություն չանելու դեպքում քաղաքացու փոխարեն ընտրությունը կատարելու է պետական մարմինը, սա ըստ էության քաղաքացուն ընձեռնված ձևական իրավունք է, որի իրականացման պայմանները այն վերածում են գրեթե անիրականանալի, փաստացիորեն պետական մարմնին տալով քաղաքացու փոխարեն ֆոնդ ընտրելու հնարավորությամբ:

24. Սահմանված տոկոսները անհիմն բարձր են և չեն կարող լինել պարտադիր: Մարդ իրավունք ունի կամավոր ընտրել բարեկեցիկ կենսաթոշակ ստանալ կամ չստանալը, քանի որ պետությունը պարտավոր է ապահովել նվազագույն կենսաթոշակ: Բնականաբար նվազագույն թոշակի ապահովման համար պիտի լինեն պարտադիր մուծումներ, որոնք և բոլոր քաղաքացիները անում են սոց. վճարի տեսքով: Իսկ բարեկեցիկ, այսինքն՝ նվազագույնից ավել թոշակ ստանալու համար պետք է լինի կամավոր վճարումների համակարգ, այլ ոչ թե պարտադիր: Ընդ որում մինչ այժմ այդ նվազագույն կենսաթոշակի ապահովման համար բոլորը կատարել են սոց. վճարումներ համաձայն սերունդների համերաշխության սկզբունքի: Եվ այդ մուծումները հիմա էլ շարունակելու ենք կատարել՝ ուղղակի միասնական եկամտային հարկի տեսքով, երբ եկամտահարկը և սոց վճարը միավորվեցին միասնական եկամտային հարկ անվան տակ:

25. Սահմանված տոկոսները անտրամաբանական են, քանի որ 1974թ-ի ծնվածն էլ է մուծում 5-10%, 18 տարեկան, նոր աշխատաշուկա մտնողն էլ է մուծելու 5-10%: Առաջինը մուծելու է 23 տարի երկրորդը 40: Անհամաչափությունն ակնհայտ է:



«Ընդդեմ կենսաթոշակային պարտադիր վճարներին» նախաձեռնության պահանջները՝

1. ԱԺ-ի միջոցով.
- Օրենքի պարտադիր բաղադրիչի վերացում, և օրենքում առկա վերոհիշյալ ռիսկերի բացառում
- Օրենքի՝ կամավոր բաղադրիչի կիրառման առնվազն մեկ տարով հետաձգում
- Այդ մեկ տարվա ընթացքում խնդրի խորը ուսումնասիրության իրականացում, հանրային լսումների կազմակերպում շահագրգիռ անձանց մասնակցությամբ, և հասարակության լայն զանգվածներին բավարար տեղեկատվություն տրամադրում
- Մեր մնացած առաջարկները և դիտողությունները տես կից դիմումներում և նամակներում

2. Եթե ԱԺ ի վիճակի չլինի կարգավորելու այս հարցը – ՄԻՊ կամ ՀՀ նախագահի միջոցով օրենքի սահմանադրականության վիճարկում Սահմանադրական դատարանում:

Հ.Գ. Ինչ-որ խնդիր լուծելու համար նոր խնդիրներ առաջացնելը անհեռանկարային է:

[Տրիբուն]

Եթե անգամ շատ վստահելի ֆոնդեր են, ստացվում ա, մենք հիմա համ էն նախորդ տարբերակով ենք տալի, որը ձեռքի ճարպիկ շարժումով մտավ ընդհանուր 26% հարկի մեջ, համ՝ նորով: Ու արդյուքնում ստացվում ա 31-36% պահվում ա մեր աշխատավարձերից, որը իմ կարծիքով շատ մեծ թիվ ա: Իմ պատկերացմամբ, սենց բարձր հարկը ընդունելի ա, եթե պետությունը դրա հաշվին անվճար բուժում, ուսում ու տենց բաներ ա տալի, բիձեքին էլ աղայավարի պահում ա: Ինչքա՞ն ա աշխարհքում տոկոսները, չգիտեմ:

Աշխարհքում տոկոսները տարբեր ա Որպես կանոն զարգացած կամ բարձր եկամտով երկրներում բարձր ա, աղքատ կամ ցածր եկամտով երկրներում ցածր ա: Բայց պետք ա հաշվի առնել, որ եկամտահարկը որպես կանոն պրոգրեսիվ ա, իսկ սոցապ հատկացումները որպես կանոն ֆիքսված դրույքաչափով են: Ասենք, Բյուրի ասած Ֆրանսիայում եկամտահարկը մինիմում 0%-ից (չհարկվող եկամուտը միջինը տարեկան 15-16 հազար եվրո) մինչև մաքսիում 41% (միջինը տարեկան 180 հազար եվրո եկամուտ) ու զուտ աշխատավարձից հարկ մաքսիում 75% (աշխատավարձը տարեկան մոտ 1 միլիոն 300 հազար ու ավելի): Սրան գումարած մի քանի տեսակի սոցապ հատկացումներ ունեն, միջինը 7%-ի կողմերը:

Հայստանի համար պետք ա հաշվի առնել մի քանի հանգամանք.
- Եկամտահարկ կոչվածը փաստացի աշխատավարձից հարկ ա, քանի որ եկամուտների պարտադիր հայտարարգրում չկա: Էսօր փաստացի միակ ոչ աշխատավարձային աղբյուրը բանկային դեպոզիտներից ավտոմատ տարվող երկամտահարկն ա: Բայց աշխատավարձից հարկը պահվում ա ավտոմատ, ու քեզ ձեռդ տալիս են աշխատավարձդ արդեն հարկերը հանած:
- Հարկեր / ՀՆԱ հարաբերությունը շատ ցածր ա, մոտ 17%, որը աշխարհում ամենացածրներից ա, այսինքն երկրում շրջանառությունից ու շահույթից հարկ գրեթե չի գանձվում ու սաղ սև ա: Հետևապես, շատ կոպիտ հաշվարկով դուրս ա գալիս, որ միջինը հարկային բեռը տնտեսության վրա 17% ա, բայց աշխատողի gross եկամտից 35% են ուզում տանեն: Արդարացի չի, քանի որ սաղ հարկային բեռը ընկնում ա աշխատող միջին խավի վրա: Եթե հաշվի առնենք, որ ԱԱՀ-ն ու ակցիզը էլի վճարում են սպառողները, քանի որ դրանք գնի մեջ են մտցրած. ապա ստացվում ա, որ մեր երկրում հարկ մենակ շարքային քաղաքացիներն են վճարում:

Կոպիտ ասած, մի կողմից, սկզբունքորեն 35%-ը միջինում համեմատական առումով վռոդի շատ չի, բայց եթե վերցնենք ընդհանուր հարկային կոնյուկտուռան երկրի ու նայենք նաև արդարացիության տեսանկյունից, փաստացի թալան ա:

Մեր երկիրը մուտիլովշիկ երկիր ա, քանի որ հարկայինը ամեն եռամսյակ հրապարակում ա ասենք 100 խոշոր հարկատուների ցանկը: Վերցնենք ասենք Արմենթելը: Կոպիտ հաշվարկով, վճարել ա 11 մլրդ հարկ, որից 5.5 մլրդ ուղղակի (եկամտահարկ, շահութահարկ) 5,5 մլրդ անուղղակի (ԱԱՀ, Ակցիզ): Ապեր, խոշոր հարկատույա էլի, բայց էտ հարկերից 5.5 մլրդն մենք մեր ջեբից ենք պրյամոյ տվել (ԱԱՀ+Ակցիզ), էն 5.5 մլրդի հեչի պես կեսից ավելին էլի մենք ենք տվել (եկամտահարկ, որը գլխանց աշխատավարձից պահել են): Արմենտելը իրա ջեբից փաստացի մի 2-3 մլրդ փող ա վճարել: Կամ Լֆիկի Ալեքս Գրիգը, 12 մլրդ հարկ, որից ընդամենը 1,3 մլրդ շահութահարկ+եկամտահարկ (էսի ինքը չի վճարում, իրա աշխատողներն են վճարում) ու 10 միլիարդ ԱԱՀ+Ակցիզ, որը ծերից ծեր մենք ենք վճարում:

Ասածս ինչ ա, ապեր, Հայաստանում բառդակ ա ու շունը տիրոջը չի ճանաչում, ու մուտիլովկեն ու դիլետանտությունն էնքան շատ ա, որ էս եթիմ կառավարությունն ինչ էլ անի, մեկ ա իտոգը վատ ա լինելու: Ու Տիգրան Սարգսյանը որ սկսի տուն-տուն մտնել ու ադամանդներ էլ բաժանել, մեկա տենց անասունի արած ոչ մի բանին վստահել հնարավոր չի:

[Tig]