Ստերեոտիպներ հայերի մասին կամ ինչպես են մեզ տեսնում ուրիշները

[StrangeLittleGirl]

Հա, մեկ էլ մեր բլոնդի մասին պատկերացումներն են ձեռ առնում: Մի անգամ ինձ մի հոլանդացի ասեց՝ Հայաստանում քեզ բլոնդ են համարում, չէ՞: Զարմացա, ասեցի՝ ինչ իմացար, ասում ա՝ նկատել ա, որ հայերի մեջ ինչքան բաց շագանակագույն մազեր ունեցող կա, իրան բլոնդ են ասում:

[ars83]

Իմ Չերազ ցեղին չե՞ս հանդիպել Բայց իրանց վրա հայի շնորհք չէր մնացել, չգիտեին էլ, որ հայ են, հետո են իրանց գլխի գցել:

Չերազ ցե՞ղ: Դա ի՞նչ է:

Ինչևէ, եթե չեմ սխալվում, շվեյցարահայերը հիմնականում արևմտահայեր են, չէ՞:

Ճնշող մեծամասնությունն արևմտահայեր են, ինչքան հանդիպել եմ:

Օրինակ էստեղ՝ Հոլանդիայում, շատ խառն են, բայց ոնց որ Հայաստանցիներն ավելի շատ են, ու ստերեոտիպները հենց էդտեղից էլ գալիս են: Օրինակ, դրանցից մեկը, որ մեր կանայք շատ անող-դնող են, իսկ տղամարդիկ խոհանոցում գործ չեն անում:

Անել-դնելու վերաբերյալ չեմ լսել շվեյցարահայերի մասին: Հանդիպել եմ այն կարծրատիպին, որ գործունյա, խելացի, աշխատասեր ու հինավուրց ժողովուրդ ենք, հյուրասեր ու բարյացկամ: Հիմնականում այդպիսին էլ իմ տպավորությունն է եղել, որոշ վերապահումներով։ Ընտանիքները շատ չեն տարբերվում շվեյցարականներից, ավանդական տղամարդուն և կնոջը հատուկ գործերի բաժանումը փոքր է։ Ավելի զգացմունքային են դիմելաձևերում (հոգիս, սիրելիս, և այլն) և, հակառակը, պակաս զգացմունքային/տաքարյուն են հարցերի քննարկման մեջ:

[StrangeLittleGirl]

Չերազ ցե՞ղ: Դա ի՞նչ է:

Չերազն ազգանուն ա, տատիկիս ազգանունն ա, ու Շվեյցարիայում նրա հորական կողմից ազգականներ կային, որոնք դարձել էին Chéraz ու կարծեմ 80 տարեկանից հետո նոր իմացել էին իրենց հայկական ծագման մասին:

Ճնշող մեծամասնությունն արևմտահայեր են, ինչքան հանդիպել եմ:


Անել-դնելու վերաբերյալ չեմ լսել շվեյցարահայերի մասին: Հանդիպել եմ այն կարծրատիպին, որ գործունյա, խելացի, աշխատասեր ու հինավուրց ժողովուրդ ենք, հյուրասեր ու բարյացկամ: Հիմնականում այդպիսին էլ իմ տպավորությունն է եղել, որոշ վերապահումներով։ Ընտանիքները շատ չեն տարբերվում շվեյցարականներից, ավանդական տղամարդուն և կնոջը հատուկ գործերի բաժանումը փոքր է։ Ավելի զգացմունքային են դիմելաձևերում (հոգիս, սիրելիս, և այլն) և, հակառակը, պակաս զգացմունքային/տաքարյուն են հարցերի քննարկման մեջ:

դե հա, արևմտահայերի մեջ սեռերի բաժանումն էդքան խիստ չի, ինչքան Հայաստանցիների: Անգամ դեպքի եմ հանդիպել, երբ մեկը համոզված էր, որ Հայաստանում պապաներն են ընտրում, թե աղջիկն ում հետ ամուսնանա: Հոգիս դուրս էկավ, մինչև բացատրեցի, որ տենց չի:

[ars83]

Չերազն ազգանուն ա, տատիկիս ազգանունն ա, ու Շվեյցարիայում նրա հորական կողմից ազգականներ կային, որոնք դարձել էին Chéraz ու կարծեմ 80 տարեկանից հետո նոր իմացել էին իրենց հայկական ծագման մասին:

Ա՜, պարզ է: Չէ, չեմ հանդիպել:

դե հա, արևմտահայերի մեջ սեռերի բաժանումն էդքան խիստ չի, ինչքան Հայաստանցիների: Անգամ դեպքի եմ հանդիպել, երբ մեկը համոզված էր, որ Հայաստանում պապաներն են ընտրում, թե աղջիկն ում հետ ամուսնանա: Հոգիս դուրս էկավ, մինչև բացատրեցի, որ տենց չի:

Ինձ թվում է, նաև նրանից են գալիս թյուր կարծրատիպերը, որ մեր մշակույթին կամ ծանոթ չեն, կամ ծանոթ են նրա խեղաթյուրված տեսակին (օրինակ՝ Արմենչիկի համերգների միջոցով), կամ շատ քիչ են ծանոթ: Շվեյցարահայ համայնքը մեր մշակույթի, պատմության հետ տեղացիներին ծանոթացնելու ուղղությամբ ահագին աշխատանք է տանում՝ կազմակերպում է սեմինարներ, դասախոսություններ, քննարկումներ, համերգներ, ներկայացումներ, հրավիրում օտարազգի հայագետների, քննարկումները մատուցում բնիկների լեզվով, և այլն:
Ինձ մոտ էլ կարծրատիպեր կան օտարների մասին, օրինակ՝ ռուսների: Ես գիտակցում եմ, որ դրանք ոչինչ չասող ընդհանրացումներ են: Օրինակ, ռուսների՝ ալկոհոլի նկատմամբ կրքի, կանանց՝ տղամարդկանց վրա իշխելու և ազատ պահվածքի մասին կարծրատիպերը: Ու շատ նագամ հանդիպել եմ դրանք հաստատող օրինակների: Բայց ես ծանոթ եմ նաև ռուսական գրականությանը, երաժշտությանը, Ռուս Ուղղափառ Եկեղեցու դավանանքին, գիտական ձեռքբերումներին: Դրանք բոլորն արտացոլում են ռուսների կենցաղավարությունը՝ ոչ վաղ անցյալում: Համոզված եմ, որ հիմնական սկզբունքները, որոնք արտացոլված են մշակույթի մեջ, զգալի չափով պահպանվել են և ներկայումս, ուստի իմ ունեցած կարծրատիպերն այնքան էլ արժանահավատ չեն:

[StrangeLittleGirl]

Ինձ թվում է, նաև նրանից են գալիս թյուր կարծրատիպերը, որ մեր մշակույթին կամ ծանոթ չեն, կամ ծանոթ են նրա խեղաթյուրված տեսակին (օրինակ՝ Արմենչիկի համերգների միջոցով), կամ շատ քիչ են ծանոթ: Շվեյցարահայ համայնքը մեր մշակույթի, պատմության հետ տեղացիներին ծանոթացնելու ուղղությամբ ահագին աշխատանք է տանում՝ կազմակերպում է սեմինարներ, դասախոսություններ, քննարկումներ, համերգներ, ներկայացումներ, հրավիրում օտարազգի հայագետների, քննարկումները մատուցում բնիկների լեզվով, և այլն:
Ինձ մոտ էլ կարծրատիպեր կան օտարների մասին, օրինակ՝ ռուսների: Ես գիտակցում եմ, որ դրանք ոչինչ չասող ընդհանրացումներ են: Օրինակ, ռուսների՝ ալկոհոլի նկատմամբ կրքի, կանանց՝ տղամարդկանց վրա իշխելու և ազատ պահվածքի մասին կարծրատիպերը: Ու շատ նագամ հանդիպել եմ դրանք հաստատող օրինակների: Բայց ես ծանոթ եմ նաև ռուսական գրականությանը, երաժշտությանը, Ռուս Ուղղափառ Եկեղեցու դավանանքին, գիտական ձեռքբերումներին: Դրանք բոլորն արտացոլում են ռուսների կենցաղավարությունը՝ ոչ վաղ անցյալում: Համոզված եմ, որ հիմնական սկզբունքները, որոնք արտացոլված են մշակույթի մեջ, զգալի չափով պահպանվել են և ներկայումս, ուստի իմ ունեցած կարծրատիպերն այնքան էլ արժանահավատ չեն:

Դե իրականում ամբողջ հարցն էն ա, որ քանի որ մենք՝ հայերս, քանակով քիչ ենք, հաճախ որևէ մեկի ճանաչած մեկ հայ կամ մեկ հայկական ընտանիք կարծրատիպերի ձևավորման պատճառ են դառնում: Կոնկրետ իմ բերած օրինակում հոլանդուհին մենակ հայ հարևաններ ուներ, որոնց կողքը մեծացել էր ու ծանոթ էր նրանց կենցաղին: Քանի որ տեսել էր, թե ոնց են իր հասակակից աղջկա համար ամուսին ընտրում, թե ոնց էդ աղջկան հետո ամուսինը չի թողնում աշխատել ու տենց լիքը բաներ, քանի որ դա ազատ-անկախ հոլանդացու համար անհասկանալի ու շոկային երևույթ էր, եզրակացրել էր, որ բոլոր հայերն են էդպիսին: Այնուամենայնիվ, ինչքան էլ դա տարածելի չլինի, էդպիսի երևույթ կա Հայաստանում, հատկապես մայրաքաղաքից դուրս:

[Alphaone]

Անգամ դեպքի եմ հանդիպել, երբ մեկը համոզված էր, որ Հայաստանում պապաներն են ընտրում, թե աղջիկն ում հետ ամուսնանա: Հոգիս դուրս էկավ, մինչև բացատրեցի, որ տենց չի:

վստա՞հ ես մի պստիկ էքսկուրս արա որոշ շրջաններ, հատկապես գյուղեր, Բյուր

[StrangeLittleGirl]

վստա՞հ ես մի պստիկ էքսկուրս արա որոշ շրջաններ, հատկապես գյուղեր, Բյուր

հա, Ալֆ, մեր կուրսում մարզերից հսկայական դելեգացիա կար, որ եկել էր դիպլոմ վաստակելու, որպեսզի կանխորոշված թեկնածուին արժանի դառնան: մարդ կար, որ հանուն էդ օժիտի երկու տարի ավել սովորեց, որովհետև մտավոր ունակություններն ուղղակի չէին հերիքում, որ ժամանակին ավարտի:

[One_Way_Ticket]

Այս պահին միայն "գառյաչի կավկազսկի մուժչինան" եմ մտաբերում: Դասական օրինակ է արմատացած կարծրատիպի (տվյալ դեպքում նախկին ԽՍՀՄ ժողովուրդների մոտ): Այնքանով է դասական, որ ծանոթներս սիրում են իմ որևէ արարքը կես կատակ, կես լուրջ բացատրել այդ կարծրատիպով, չնայած որ օբյեկտիվորեն այն ինձ դժվար է վերագրել:

[Alphaone]

Սա գրեցի

վստա՞հ ես մի պստիկ էքսկուրս արա որոշ շրջաններ, հատկապես գյուղեր, Բյուր

շարունակեցի կարդալ, տեսա գրել ես սա.

Դե իրականում ամբողջ հարցն էն ա, որ քանի որ մենք՝ հայերս, քանակով քիչ ենք, հաճախ որևէ մեկի ճանաչած մեկ հայ կամ մեկ հայկական ընտանիք կարծրատիպերի ձևավորման պատճառ են դառնում: Կոնկրետ իմ բերած օրինակում հոլանդուհին մենակ հայ հարևաններ ուներ, որոնց կողքը մեծացել էր ու ծանոթ էր նրանց կենցաղին: Քանի որ տեսել էր, թե ոնց են իր հասակակից աղջկա համար ամուսին ընտրում, թե ոնց էդ աղջկան հետո ամուսինը չի թողնում աշխատել ու տենց լիքը բաներ, քանի որ դա ազատ-անկախ հոլանդացու համար անհասկանալի ու շոկային երևույթ էր, եզրակացրել էր, որ բոլոր հայերն են էդպիսին: Այնուամենայնիվ, ինչքան էլ դա տարածելի չլինի, էդպիսի երևույթ կա Հայաստանում, հատկապես մայրաքաղաքից դուրս:

[Brian_Boru]

Լավ կենացներ ենք ասում, ինձ ասել են:
Մեկ էլ միշտ կոնյակ բրենդին են հիշում: Բայց սա արդեն ստերեոտիպի հետ կապ չունի:

[Ruby Rue]

Ամերիկացիների համար Հայաստանը մի էկզոտիկ երկիր է, որն իսկի չգիտեն էլ՝ Հարավային Ամերիկայու՞մ է, Եվրոպայու՞մ, Ասիայու՞մ, թե՞ ընդհանրապես Ավստրալական ինչ-որ կղզի է: Համենայն դեպս, եթե Armenia ասելուց հետո զարմացած չեն հարցնում Romania կամ Albania, ուրեմն առնվազն երկու ստերեոտիպ են ունենում, որոնք ինձ հունից հանում են.

• Հայաստանի պետական լեզուն ռուսերենն է
• Հայաստանը մուսուլման երկիր է

Հա, ոմանք էլ կարծում են, որ բոլոր հայ աղջիկները Քիմ Քարդաշյանի պես են:

[Lanterfant]

Հոլանդացիների ճնշող մեծամասնության համար, Հայաստանը կարող է լինել ցանկացած բալկանյան երկիր, որի մասին առաջին անգամ են լսել Եվրատեսիլ երգփառատոնի միջոցով: Դրա համար է որ կոնկրետ ստերեոտիպներ չկան: Ինչ վերաբերում է Եվրասիայի մայրցամաքը, հոլանդացիները վաբշե չեն ճանապարհորդում Ավստրիայից արևելյան: Դրա համար է որ ուղղակի չեն կարող տարբերել բոլոր էդ փոքր ետկոմունիստական ու ետսովետական երկրների միջև: Հոլանդացիների անորոշ, մշուշոտ կարծրատիպեր բոլոր այս երկրների մասին Ինձ հիշեցնում են «Թենթեն»-քոմիքսի հանված երևակայական երկիր՝ «Սիլդավիյա»: Սիլդավիյան մի սքանչելի ֆանտազիան է արևելյան Եվրոպայի մասին՝ Կիրիլյան այբուբեն, տպավորիչ բեղերով տղամարդիկ, խորոված, Ալբանիայի նման դրոշ, և լիքը անարտասանելի հաջորդական բաղաձայներով մի լեզու: Հոլանդական հեռուստատեսային լուրեր նայելիս Կարող ենք նաև ավելացնել կոռուպցիա, աղքատություն ու «հավերժական» էթնիկ հակամարտություններ այս կարծրատիպին: